Results found: 1

Search results

Search:
in the keywords: kościół szpitalny

Sort By:

Limit search:

Prepozytury szpitalne - podstawowy typ polskiego szpitala średniowiecznego

100%

Suracki M.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

2016

vol. 125

5-53

Wraz z przyjęciem chrześcijaństwa przez Mieszka I w państwie polskim pojawiły się, wypracowane już wcześniej przez Kościół na Zachodzie Europy instytucje i formy życia społecznego. Jedna z najważniejszych, obok różnego typu szkół, były szpitale. Aż do Oświecenia stanowiły one podstawowy i dominujący typ instytucji opiekuńczych. Pełniły przede wszystkim funkcje przytułku. Do końca XIII w. szpitale na ziemiach polskich prowadzone były przez zakony, najpierw mnisze (benedyktyni, cystersi), później kanonickie i rycersko-szpitalne (zakon Świętego Ducha, krzyżacy z czerwoną gwiazdą, kanonicy regularni św. Augustyna, bożobrobcy, joannici, krzyżacy niemieccy). Wraz z tworzeniem diecezji i katedr powstawały też nieliczne szpitale katedralne i biskupie, a także kolegiackie. Przełomem w rozwoju polskiego szpitalnictwa średniowiecznego było pojawienie się na przełomie XIII i XIV w. stulecia w miastach, szczególnie większych, szpitali prepozyturalnych. Były to instytucje złożone z dwu integralnie ze sobą związanych elementów (budynków): kościoła szpitalnego i przytułku. Duszpasterstwo dla pensjonariuszy w kościele sprawował ksiądz kapelan szpitalny, tzw. porepozyt, zaś szpitalem i jego beneficjum zarządzali delegowani przez miasto dwaj urzędnicy miejscy – prowizorzy. Szpitale te, w zdecydowanej większości noszące wezwanie Świętego Ducha, lokalizowane były na obrzeżach miast lub poza murami miejskimi. Z reguły mieszkało w nich kilkunastu pensjonariuszy: przeważnie byli starcy, ubodzy, kalecy, sieroty oraz chorzy. W wieku XIV-XV prepozytury szpitalne przeszły proces tzw. komunalizacji, czyli bardzo dużego uzależnienia od władz miejskich. Apogeum rozwoju tych szpitali przypadł na końcowe dwa wieki średniowiecza, niemniej absolutna większość działało nadal w wiekach nowozytnych.

Together with the adoption of Christianity by Mieszko I there appeared in Poland institutions and forms of social life previously introduced by the Church in Western Europe. Among the most important institutions, along with various types of schools, were hospitals. Until the times of Enlightenment they constituted the basic and most important type of care institutions and acted mostly as almshouses. Until the end of the 13th century hospitals in Poland were run by religious orders, primarily by monastic ones (Benedictines, Cistercians), later Canon orders and Mili-tary and Hospitals orders (the Order of the Holy Spirit, Knights of the Cross with the Red Star, Canons Regular of St. Augustine, Order of the Holy Sepulchre, Joannites, German Knights of the Cross). Along with the establishment of dioceses and cathedrals some cathedral, episcopal and collegiate hospitals were created. A turning point in the development of Polish Medieval hospital service was the emergence of provostrie hospitals in larger cities at the turn of the 13th and 14th centuries. These were institutions consisting of two integrally connected elements (build-ings): a hospital church and an almshouse. Church service was performed by the Hospital Chaplain, the so called provost, and the hospital and its benefice were run by two officials delegated by the city – provisors. The hospitals – mostly dedicated to the Holy Spirit – were located on the outskirts of the city or outside the city walls. Usually they had several inmates: mostly the old, the poor, the crippled, orphans and the sick. In the 14th and 15th century provostrie hospitals underwent the process of the so called communalisation, that is becoming greatly dependent on the municipal authori-ties. The last two hundred years of the Middle Ages constituted the peak of develop-ment of provostrie hospitals, however most of them still existed in the Modern Period.

Refine search results

1 Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

1 Suracki M.

1 2016

Search results

Prepozytury szpitalne - podstawowy typ polskiego szpitala średniowiecznego