Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: kompromis polityczny

Sort By:

Limit search:

Senat jako efekt kompromisu politycznego

100%

Leszczyńska K.

Horyzonty Polityki

2018

vol. 9

issue 27

159-173

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest opis przebiegu dyskusji oraz analiza rezultatów osiągniętych kompromisów dotyczących włączenia Senatu RP do polskiego porządku konstytucyjnego w latach: 1921, 1989 i 1997. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawowym problemem publika¬cji jest analiza uwarunkowań politycznych, które przesądziły o istnieniu Senatu wyposażonego w dość ograniczone uprawnienia. Zastosowano następujące metody badawcze: wybrane metody historyczne, metodę systemową, metodę instytucjonalno-prawną, metodę porównawczą. PROCES WYWODU: Wywód składa się z trzech zasadniczych części przed¬stawionych w sposób chronologiczny. Zaprezentowano przebieg sporów doty¬czących przywrócenia Senatu w okresie prac nad konstytucją z 1921 r., rozmów przy okrągłym stole oraz prac nad konstytucją z 1997 r., a następnie wyekspo-nowano polityczne i konstytucyjne rezultaty osiągniętych kompromisów. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Decyzja o włączeniu Senatu do pol¬skiego porządku konstytucyjnego w 1921 r. miała charakter kompromisu, który pozwolił w ogóle na uchwalenie konstytucji marcowej, oraz była częścią konsen¬susu umożliwiającego zawarcie porozumienia przy okrągłym stole, a następnie uchwalenia konstytucji w 1997 r. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Żaden inny organ władzy publicznej w naszym państwie nie był tak mocno jak Senat kontestowany. Mimo że izba druga wpisała się w polski system polityczny, to nadal pojawiają się wątpliwości dotyczące zasadności jej funkcjonowania w kształcie ustalonym po 1989 r. Określenie roli Senatu „na nowo” wymaga zmiany konstytucji.

Senat RP jako efekt kompromisu "okrąłego stołu"

72%

Leszczyńska-Wichmanowska K.

Polityka i Społeczeństwo

2021

vol. 19

issue 4

79-93

The objective of the present article is to systematize the knowledge about the political conditions that in 1989 were decisive for the restoration of the Senate with quite limited powers. The reasoning consists of an introduction, two main parts listed in chronological order, and a conclusion. The article presents the concepts of reactivation of the second chamber of parliament, which usually appeared in the years of Polish socio-political crises, and then goes on to present the political and constitutional effect of negotiations on the Senate at the "Polish round table". The main result of the research carried out is the fact that the 1989 Senate decision, part of the consensus enabling the "Polish round table" agreement to be reached, resulted in fully democratic elections to the Second House, in which the political opposition won 99 out of 100 senatorial seats. The success of "Solidarity" did not have any real impact on the practice of governance, because (apart from the election of the president) the Senate had no major influence on the then existing system of power. However, the unprecedented victory of the opposition in this election undoubtedly gave an impulse to take steps to establish the cabinet of Tadeusz Mazowiecki - the first non-communist prime minister, who initiated the political process of establishing democracy and a free market economy.

Celem artykułu jest usystematyzowanie wiedzy na temat uwarunkowań politycznych, które w 1989 r. przesądziły o przywróceniu Senatu wyposażonego w dość ograniczone uprawnienia. Wywód składa się ze wstępu, dwóch zasadniczych części ujętych w sposób chronologiczny oraz zakończenia. W artykule zaprezentowano koncepcje reaktywacji izby drugiej parlamentu, które pojawiały się zazwyczaj w latach polskich kryzysów społeczno-politycznych, a następnie ukazano polityczny i konstytucyjny efekt negocjacji w sprawie Senatu przy "okrągłym stole". Głównym rezultatem przeprowadzonych badań jest fakt, że decyzja w kwestii Senatu w 1989 r., będąca częścią konsensusu umożliwiającego zawarcie porozumienia przy „okrągłym stole" skutkowała w pełni demokratycznymi wyborami do izby drugiej, w których opozycja polityczna zdobyła 99 ze 100 mandatów senatorskich. Sukces "Solidarności" nie oddziaływał w realny sposób na praktykę rządzenia, ponieważ (poza wyborem prezydenta) Senat nie miał większego wpływu na istniejący wówczas układ władzy. Jednak bezprecedensowe zwycięstwo opozycji w tej elekcji niewątpliwie dało impuls do podjęcia działań związanych z utworzeniem gabinetu Tadeusza Mazowieckiego – pierwszego niekomunistycznego premiera, który rozpoczął proces polityczny ustanawiający demokrację i gospodarkę wolnorynkową. Wstęp Istotny powód przywrócenia Senatu w 1989 r., poza odwołaniem się do tradycji parlamentarnych I Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiło jego uczestnictwo w procesie ustawodawczym. Nie przyznano jednak równej pozycji obu organom legislatywy. Odtworzono ukształtowany model dwuizbowości nierównoprawnej nazywany także dwuizbowością niesymetryczną lub dwuizbowością nierównorzędną. Powtórzyła się więc historia sprzed prawie siedemdziesięciu lat, gdy w wyniku kompromisu umożliwiającego w ogóle uchwalenie Ustawy zasadniczej w dniu 17 marca 1921 r., reaktywowano Senat o bardzo ograniczonych kompetencjach. Po wyborach parlamentarnych w 1989 r. zdominowany przez „Solidarność” (w 99%) Senat I kadencji okazał się być przeciwwagą dla wyłonionego na podstawie „kontraktu politycznego” Sejmu X kadencji. Izba druga mogła w zasadzie odrzucić każdą ustawę uchwaloną przez izbę pierwszą, ponieważ obalenie jej sprzeciwu 2/3 głosów (307 mandatów) w zasadzie było niemożliwe bez zgody solidarnościowych posłów, którzy dysponowali 166 mandatami w Sejmie. Wybory z 1989 r. dały więc Senatowi wyposażonemu w niewielkie kompetencje konstytucyjne stosunkowo silną legitymację polityczną. Jednak już w niespełna rok od pierwszego posiedzenia izby drugiej zaczęto podważać sens jej istnienia. Koncepcje likwidacji Senatu reaktywowanego w 1989 r. lub przeprowadzenia jego reformy nie były wyłącznie hasłami politycznymi formułowanymi w okresie kampanii wyborczych. One istniały, i tylko przed kolejnymi elekcjami do Sejmu i Senatu akcentowane były ze zdwojoną siłą, ponieważ wiele ugrupowań określony model parlamentu (jednoizbowy lub dwuizbowy) włączyło do swoich programów politycznych. Wprawdzie izba druga wpisała się w polski system polityczny, ale nadal pojawiają wątpliwości dotyczące zasadności jej funkcjonowania. W artykule podjęto weryfikację hipotezy badawczej, w której założono, iż reaktywacja Senatu nie była wynikiem starannie przygotowanej koncepcji tylko efektem kalkulacji politycznej. Rozstrzygnięciu tak sformułowanego problemu służą pytania badawcze: - czy istnieje powiązanie między dwuizbowością parlamentu a suwerennością państwa polskiego w jej tradycyjnym rozumieniu? - czy "Solidarność" w latach 1980-1981 opracowała program zakładający reaktywowanie "Senatu", jak np. w odniesieniu do samorządu terytorialnego? - czy w sprawie Senatu tożsame były rozwiązania koncepcyjne (ustalone przy "okrągłym stole") i legislacyjne (uchwalone przez Sejm PRL IX kadencji)? Zastosowano następujące metody badawcze: wybrane metody historyczne, metodę systemową, metodę instytucjonalno-prawną. Przy ich pomocy przeprowadzono analizę uwarunkowań politycznych, które w 1989 r. przesądziły o przywróceniu Senatu wyposażonego w dość ograniczone uprawnienia, z perspektywy celów określonych w artykule oraz dokonano przeglądu i konsolidacji rozproszonych danych pochodzących z różnych źródeł (akty prawne, dokumenty źródłowe, opracowania naukowe, publicystyka czasopiśmiennicza, raport z badań Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS), relacje i konsultacje autorów rozwiązań systemowych w 1989 r.).

Refine search results

1 Horyzonty Polityki

1 Polityka i Społeczeństwo

1 Leszczyńska K.

1 Leszczyńska-Wichmanowska K.

1 2022

1 2018

Search results

Senat jako efekt kompromisu politycznego

Senat RP jako efekt kompromisu "okrąłego stołu"