Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  kontrola konstytucyjności prawa
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Kilka uwag o przedmiocie i funkcjach kontroli konstytucyjności prawa w Polsce

100%
Mojski W.
Przegląd Prawa Konstytucyjnego
|
2010
|
issue Nr 2,3 (2,3)
281-290
PL
Artykuł podejmuje temat przedmiotu kontroli konstytucyjności prawa i jej funkcji w przyjętym w Polsce modelu, w kontekście stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w Uchwale o sygn. akt III PZP 2/09 odnośnie do negatywnych wyroków interpretacyjnych wydawanych przez Trybunał Konstytucyjny. Punktem wyjścia są polemiczne (w stosunku do wskazanej Uchwały) uwagi teoretyczne o pojęciach „przepisu prawnego”, „normy prawnej ogólnej” i „normy prawnej szczegółowej”, relacjach między nimi, a także ich stosunku do przedmiotu kontroli dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny. Kolejno omówiona została (także w formie polemicznej) ustrojowa funkcja orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego i ich ogólnych, jak też szczegółowych skutków dla porządku prawnego.
EN
The article brings up the theme of the Polish model of constitutional audit’s subject and its functions, in context of the Supreme Court Judgment – case III PZP 2/09 – related to the Constitutional Tribunal “negative and interpretational” rulings. The first part contains some theoretical (and polemical) comments on these kind of rulings in view of the meaning of terms like “law regulation”, “general legal norm” and “specific legal norm” and also relations between them. The remaining part takes into consideration legal functions of the Constitutional Tribunal rulings and also its general and specific consequences for the Polish legal system.
2
Publication available in full text mode
Content available

Rola nauki w badaniu konstytucyjności ustaw na przykładzie reformy krajowej administracji skarbowej

61%
Woltanowski P., Ruśkowski E.
Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
|
2018
|
issue 521
228-236
PL
Szczególną rolę w kontroli konstytucyjności prawa powinien odgrywać Trybunał Konstytucyjny, którego zasługi są w Polsce niekwestionowane, ale którego działalność wzbudza ostatnio wiele kontrowersji. Pojawiły się zjawiska kwestionowania możliwości orzekania o konstytucyjności aktów prawnych przez TK i wycofywania przez Rzecznika Praw Obywatelskich wniosków spod jego jurysdykcji. Sytuacja ta jest szczególnie niepokojąca w odniesieniu do prawa podatkowego. W tym zakresie bowiem harmonijna współpraca między RPO a TK ma znaczenie fundamentalne. Rośnie rola samodzielnego badania konstytucyjności aktów prawnych przez sądy w ramach kontroli rozproszonej. W tej sytuacji rola nauki, która zawsze była istotna w badaniu konstytucyjności polskiego prawa podatkowego, powinna jeszcze znacznie wzrosnąć. Zasady i argumenty, które są rozwijane przez naukę akademicką, mogą dobrze służyć działalności TK, a także mogą częściowo uzupełniać ją w orzecznictwie sądowym.
3
Publication available in full text mode
Content available

Rodzaje testów judicial review a zasada proporcjonalności

51%
Korycka-Zirk M.
Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
|
2022
|
issue 2(31)
54-69
EN
Judicial review in the jurisprudence of the US Supreme Court can take the form of one of three formulas for examining an act or action of an authority (strict scrutiny test, intermediate scrutiny test, or rational basis test). In the context of the constitutional review each of these tests requires an analysis, of three essential aspects: what kind of individual interest is limited, what form of public interest legitimation is required, and how the means and the purpose so indicated are related. A detailed analysis of these standards of proportion, jurisprudentially developed and evolutionarily tightened, in confrontation with the principle of proportionality used in European constitutions (and documents on international protection of human rights) allows to formulate theses about which standard is stronger, which one creates a barrier providing better protection of individual autonomy, and which is more resistant to ‘steps backwards’ in this respect.
PL
Judical review w orzecznictwie Sądu Najwyższego USA może przyjąć formę jednej z trzech formuł badania aktu lub działania władz (badania rygorystycznego, pośredniego albo opartego na racjonalnej podstawie). Każdy z tych testów wymaga analizy w ramach kontroli konstytucyjności trzech zasadniczych aspektów: jakiego rodzaju interes jednostkowy jest ograniczany, na rzecz jak uzasadnionego interesu publicznego i jakiego rodzaju jest związek między tak wskazanymi środkiem i celem. Szczegółowa analiza tych standardów proporcji, orzeczniczo wypracowanych i ewolucyjnie doostrzanych, w konfrontacji z zasadą proporcjonalności stosowaną w konstytucjach europejskich (i dokumentach międzynarodowej ochrony praw jednostki) pozwala sformułować tezy na temat tego, który standard jest silniejszy, tworzy trudniejszą do przekroczenia barierę autonomii jednostki i który jest bardziej odporny „na kroki do tyłu” w tym zakresie.
4
Publication available in full text mode
Content available

Dyskurs nad wprowadzeniem kontroli konstytucyjności prawa w dobie Konstytucji marcowej

51%
Mistygacz M., Zaleśny J.
Przegląd Prawa Konstytucyjnego
|
2021
|
issue 4 (62)
191-201
EN
The subject of the article is the reconstruction and explanation of the considerations on the failure to introduce the constitutional control of the law in the era of the March Constitution. It is argued that this was an issue noticeable by participants in legal and political relations, which was repeated during the period when it was in force, in particular after 1926 – due to the progressive abuse of the law and the fascization of political relations. Representatives of the doctrine of constitutional law are assigned a special role in promoting the importance of the control of the law for the process of building the rule of law. In this context the thesis of the article is as follows: the attitude to the control of the constitutionality of the law was not politically indifferent. It is argued that it was primarily the right-wing formations that opted for it, while the left-wing formations were against it.
PL
Przedmiotem artykułu uczyniono rekonstrukcję rozważań nad wprowadzeniem kontroli konstytucyjności prawa w dobie Konstytucji marcowej. Podnosi się, że było to zagadnienie dostrzegalne przez uczestników stosunków prawnych i politycznych, do którego powracano w okresie jej obowiązywania, w szczególności po 1926 r. - w związku z postępującym nadużywaniem prawa i faszyzacją stosunków politycznych. Szczególną rolę w promocji znaczenia kontroli prawa dla procesu budowania państwa prawnego przypisuje się w pracy przedstawicielom doktryny prawa konstytucyjnego. Stawia się tezę, że w tym aspekcie stosunek do kontroli konstytucyjności prawa nie był politycznie indyferentny. Dowodzi się, że na jego rzecz optowały przede wszystkim formacje prawicowe, podczas gdy lewicowe były przeciwne.
5

Legitymacja kościołów i związków wyznaniowych w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym

51%
Podsiadło M.
Kościół i Prawo
|
2014
|
issue 3 (16) nr 2
201-220
EN
The subject of this paper is analysis of the powers granted to churches and religious organizations in the proceedings before the Constitutional Court. According to the author, this competence is a manifestation of the principle of cooperation of the state and churches and other religious organizations for the common good. Analysed entities are reluctant to use the abovementioned power, so the author reminds the permissible scope of religious organizations applications as well as presents the proceedings before the Constitutional Court, pointing to the specific requirements in this regard for churches and religious organizations.
6
Publication available in full text mode
Content available

Jak nie Trybunał Konstytucyjny to co? O rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa w Polsce

51%
Rytel-Warzocha A.
Przegląd Prawa Konstytucyjnego
|
2022
|
issue 3(67)
25-37
PL
Dyskusja na temat modelu kontroli konstytucyjności prawa w Polsce zyskała nowy wymiar po 2016 r. w związku z trwającym kryzysem konstytucyjnym. Przede wszystkim powróciło pytanie, czy niezależnie od kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, na gruncie obowiązujących przepisów konstytucyjnych również sądy mogą dokonywać kontroli konstytucyjności przepisów ustawy w procesie ich stosowania. Pomimo, iż po 1997 r. utrwaliła się zasada, iż wyłączną kompetencję do kontroli konstytucyjności ustaw w Polsce ma Trybunał Konstytucyjny, obecnie widoczna się wyraźna zmiana w tym zakresie zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie. Większość przedstawicieli doktryny uzasadnia dopuszczalność rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa niemożliwością wykonywania przez Trybunał Konstytucyjny swej podstawowej funkcji, traktując ją jako coś wyjątkowego, incydentalnego, determinowanego doktryną konieczności. Celem artykułu jest przybliżenie debaty na temat dopuszczalności rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa na gruncie obowiązujących przepisów Konstytucji, jak również wskazanie kierunków rozwoju tej formy kontroli konstytucyjności prawa.
EN
The discussion on the model of constitutional review of law in Poland gained a new dimension after 2016 in connection with the ongoing constitutional crisis. First of all, there is a question of whether, irrespective of the competences of the Constitutional Tribunal, on the grounds of the binding constitutional provisions, also courts may review the constitutionality of statutory provisions in the process of their application. Although after 1997 the principle became established that the Constitutional Tribunal had exclusive competence to review the constitutionality of acts in Poland, a clear change in this respect is now visible both in doctrine and jurisprudence. The majority of doctrinal representatives justify the admissibility of dispersed judicial review by the inability of the Constitutional Tribunal to perform its basic function, treating it as something exceptional, incidental, determined by the doctrine of necessity. The aim of this paper is to present the debate on the admissibility of dispersed judicial review on the grounds of the Polish Constitution, as well as to indicate the possible directions of its development.
7
Publication available in full text mode
Content available

Review of the constitutionality of law in the direct application of the constitution

41%
Gołębiewski A.
Roczniki Administracji i Prawa
|
2017
|
vol. 17/1
33-54
EN
Polish Constitution has introduced the principle of direct application of the Constitution, which imposes on all the state organs, especially the courts, not only the right, but the obligation to refer to the norms set forth in the Constitution as a direct basis for a resolution. In this context, there is a problem of the right of every judge to refuse to apply a provision of the law which, in his opinion, is contrary to constitutional standards without directing a legal inquiry into the Constitutional Tribunal.
PL
Konstytucja RP wprowadziła zasadę bezpośredniego jej stosowania, która nakłada na wszystkie organy państwa, zwłaszcza sądy, nie tylko prawa, ale i obowiązek odwoływania się do norm wyrażonych w konstytucji jako bezpośredniej podstawy rozstrzygnięcia. W tym kontekście pojawia się problem uprawnienia każdego sędziego do odmowy zastosowania przepisu ustawy, który w jego ocenie jest sprzeczny z normami konstytucyjnymi bez kierowania zapytania prawnego w tej sprawie do Trybunału Konstytucyjnego.
8
Publication available in full text mode
Content available

Interpretative and Limited Judgments in the Jurisprudence of the Constitutional Tribunal

41%
Woś T.
Studia Iuridica Lublinensia
|
2016
|
vol. 25
|
issue 3
EN
The article discusses interpretative and limited judgments in the jurisprudence of the Constitutional Tribunal in Poland. These judgments are of great significance in the judicial control of law’s conformity to the Constitution. They were distinguished following the departure from the original, dichotomic division of the Constitutional Tribunal’s judgments into those deciding the full and unambiguous consistency or inconsistency of an act with the Constitution. The article defines interpretative and limited judgements, and describes their roles and functions. An interpretative judgement is a decision in which the Constitutional Tribunal decides the conformity or non-conformity of a relevant act to the Constitution in its given interpretation. Its aim is not to eliminate non-uniformity or divergence in the interpretation of legal regulations, but to eliminate from all potential interpretative variants of a relevant act the one that is inconsistent with the Constitution. A limited judgement is a decision in which the Constitutional Tribunal decides the conformity or non-conformity of an act to the Constitution in a specific (subjective, objective or time) scope of its application. A limited judgement aims to decide whether a legal regulation whose interpretation is unambiguous, is consistent with the Constitution in a given scope of its application. The article also describes advantages and disadvantages of interpretative and limited judgements, accounting for the relevant views in the doctrine and jurisprudence in this respect, and examines the number of these judgements against the general number of judgements concerning the constitutionality of law that were passed by the Constitutional Tribunal in recent years.
PL
Artykuł dotyczy problematyki wyroków interpretacyjnych i zakresowych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w Polsce. Wyroki te odgrywają istotną rolę w sądowej kontroli zgodności prawa z konstytucją. W nauce prawa zaczęto je wyróżniać wraz z odejściem od pierwotnego, dychotomicznego podziału wyroków TK na wyroki stwierdzające całkowitą i jednoznaczną zgodność lub niezgodność przepisu z konstytucją. Opracowanie definiuje wyroki interpretacyjne i zakresowe oraz charakteryzuje ich rolę i funkcje. Wyrok interpretacyjny jest orzeczeniem, w sentencji którego TK stwierdza zgodność lub niezgodność z konstytucją przepisu prawnego w określonym jego rozumieniu. Jego zadaniem nie jest usuwanie niejednolitości i rozbieżności wykładni przepisów prawa, lecz eliminacja tego spośród możliwych wariantów interpretacyjnych kontrolowanego przepisu, który jest niezgodny z konstytucją. Wyrok zakresowy jest orzeczeniem, w sentencji którego TK stwierdza zgodność albo niezgodność z konstytucją przepisu prawnego w określonym (podmiotowym, czasowym lub przedmiotowym) zakresie jego zastosowania. Wyrok zakresowy zmierza do rozstrzygnięcia, czy przepis prawny, którego rozumienie nie budzi wątpliwości, jest zgodny z konstytucją w pewnym zakresie jego zastosowania. Opracowanie prezentuje również wady i zalety wyroków interpretacyjnych i zakresowych, biorąc pod uwagę poglądy doktryny i orzecznictwa w tym zakresie, oraz analizuje liczbę tych wyroków na tle ogólnej liczby orzeczeń wydawanych w ostatnich latach przez TK w przedmiocie konstytucyjności prawa.
9
Publication available in full text mode
Content available

Polska Konstytucja z 1997 roku jako element europejskiego dziedzictwa konstytucyjnego

36%
Suchocka H.
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
|
2018
|
vol. 80
|
issue 1
13-22
EN
The aim of this paper is to present axiological rsearches that were going on during the work on the Polish Constitution in the early years of transformation. One of the fundamental discussions at the initial stage of the work on the Constitution was a discussion that often took the form of a dispute about values. One of the elements of the dispute was the problem of dependence between ius and lex. In this context, references were made to the European legal heritage and concepts such as European identity or the common European legal heritage. The main challenge for all post-socialist countries was the need to ‘decode’, or explain the concept of ‘common legal heritage’. This concept became a peculiar founding myth in the new democracies of Central Europe. In this context, the Venice Commission (formed in 1990) played an extremely important role by helping countries to discover what evolved from the common European legal tradition to becomea European standard, and consequently, a model for concrete legal solutions. In the general category, therefore, the so-called European standard was perceived as a central value and a reference to it was an important verifier in the process of reviewing the internal legal system and, particularly, in the process of constitutional changes, especially on issues such as the rule of law, separation of powers, or the independence of the judiciary and judicial control over the constitutionality of the law. Despite disputes concerning specific political regulations, the consensus that prevailed was that the rules which referred to the ‘axiology’ of the previous system could not pretend to constitute an element of the European legal heritage and thus could not serve as a basis for the drafting of a new Polish Constitution.
PL
Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie poszukiwań aksjologicznych w okresie prac na konstytucją polską w początkach transformacji. Jedną z zasadniczych dyskusji na początkowym etapie prac nad konstytucją była dyskusja przybierająca niejednokrotnie formę sporu o wartości, a jednym z jej elementów były problemy dotyczące zależności ius i lex. W tym kontekście poszukiwano i odwoływano się do europejskiego dziedzictwa prawnego, do takich pojęć, jak tożsamość europejska, wspólne europejskie dziedzictwo prawne. Głównym zatem wyzwaniem dla wszystkich państw postsocjalistycznych stała się potrzeba „odkodowania”, przybliżania pojęcia „wspólne dziedzictwo prawne”, co stało się swoistym mitem założycielskim w nowych demokracjach Europy Środkowej. W tym kontekście niezwykle ważną rolę odgrywała Komisja Wenecka (utworzona w 1990 r.), która pomagała państwom odkrywać to, co wyrastając ze wspólnej europejskiej tradycji prawnej, stawało się europejskim standardem, a więc wzorcem dla podejmowanych konkretnych rozwiązań prawnych. W sferze zatem kategorii ogólnej tzw. standard europejski postrzegany był jako wartość centralna, a odwoływanie się do niego było ważnym weryfikatorem w procesie dokonywania zmian w wewnętrznym systemie prawnym, a zwłaszcza w procesie zmian konstytucji, zwłaszcza w takich kwestiach, jak zasada państwa prawnego, podział władz, niezależność sądownictwa czy sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Pomimo sporów dotyczących konkretnych regulacji ustrojowych istniała zgoda co do tego, że zasady odwołujące się do „aksjologii” poprzedniego systemy nie mogły pretendować do bycia elementem europejskiego dziedzictwa prawnego i tym samym nie mogły stanowić podstawy dla tworzenia nowej konstytucji polskiej.
10
Publication available in full text mode
Content available

Czy potrzebne są zmiany w konstytucyjnej karcie praw?

31%
Kędzia Z.
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
|
2018
|
vol. 80
|
issue 1
61-80
EN
The article seeks to answer the question whether it is necessary to revise the charter of rights of an individual included in the Constitution of the Republic of Poland of 1997. The starting point is the reflection on the topicality of the Basic Law from the perspective of 20 years of its applicability. The conclusion is that the Constitution meets the criteria of modern constitutionalism uponwhich the systems of democratic states are based. The reform consisting in a thorough revision of the existing Constitution or in replacing it with a new basic law would have to be justified by the fulfilment of the ‘constitutional moment’ conditions, in line with Bruce Ackerman’s understanding of the term. The discussion devoted to the constitutional charter of rights focuses on theassessment of how the fundamental rights charter fulfils the criteria which guided its drafting, namely: the adequacy to the assessment of the relationship between the individual and the community that prevails in society; the compliance with international human rights standards; theuniversality of content; the jurisprudence. They lead to the conclusion that the charter of rights contained in the Constitution is an example of a modern regulation of the legal situation of an individual, consistent with the requirements of contemporary constitutionalism. However, this general assessment does not mean that it is pointless to consider the possibility or the need to refine the detailed solutions, or supplement the list charter, that could be made within the framework of the revision of the Constitution when this proves necessary. This thesis is illustrated with selected examples.
PL
Artykuł poszukuje odpowiedzi na pytanie, czy potrzebna jest rewizja karty praw jednostki zamieszczonej w Konstytucji RP z 1997 r. Punktem wyjścia są rozważania na temat aktualności ustawy zasadniczej z perspektywy dwudziestu lat jej obowiązywania. Ich konkluzją jest stwierdzenie, że Konstytucja RP spełnia kryteria nowoczesnego konstytucjonalizmu, na którym opierają się ustroje państw demokratycznych. Reforma polegająca na gruntownej rewizji obowiązującej konstytucji lub na zastąpieniu jej przez nową ustawę zasadniczą wymagałaby uzasadnienia poprzez spełnienie warunków „momentu konstytucyjnego”, tak jak to pojęcie rozumie Bruce Ackerman. Rozważania poświęcone konstytucyjnej karcie praw skupiają się na ocenie wypełnienia przez nią kryteriów, które kierowały pracami nad jej redakcją, a mianowicie: adekwatności do dominujących w społeczeństwie ocen relacji między jednostką a wspólnotą; zgodności z międzynarodowymi standardami praw człowieka; uniwersalności treści; jurydyczności. Prowadzą one do wniosku, że karta praw zawarta w Konstytucji RP stanowi przykład nowoczesnej regulacji sytuacji prawnej jednostki, zgodnej z wymogami współczesnego konstytucjonalizmu. Ta generalna ocena nie oznacza jednak braku celowości rozważań nad możliwością czy potrzebą optymalizacji szczegółowych rozwiązań, które mogłyby zostać dokonane w ramach nowelizacji konstytucji, gdy ta okaże się niezbędna. Teza ta jest zilustrowana wybranym przykładami.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.