Search results

1

Sienkiewicz o własnej twórczości na podstawie korespondencji prywatnej. Część I. Cechy językowe

100%

Mariak L.

Język. Religia. Tożsamość

|

2023

|

issue 2 (28)

151-177

PL

Artykuł jest poświęcony nieanalizowanym dotychczas wypowiedziom Henryka Sienkiewicza na temat jego twórczości własnej. Bogaty materiał leksykalny zebrany z całości korespondencji prywatnej pisarza, na który złożyły się pojedyncze wyrazy, połączenia wyrazowe o różnym charakterze (ciągłe i nieciągłe), heterogeniczne pod względem znaczeniowym (dosłowne i metaforyczne) oraz strukturalnym (wyrażenia, zwroty, frazy). Przegląd ponad 400 jednostek udowodnił, że Sienkiewicz w nasycony ekspresją sposób podchodził do omawianych w listach spraw związanych z własną pracą twórczą i chętnie dzielił się spostrzeżeniami i uczuciami na ten temat z wszystkimi członkami rodziny. Pod względem językowo-stylistycznym zebrane passusy składają się głównie z leksyki potocznej, nacechowanej ekspresywnie, wspólnoodmianowej oraz wyrażeń metaforycznych.

EN

The article is devoted to Henryk Sienkiewicz’s statements about his own work, which have not been analyzed so far. Rich lexical material collected from the entire private correspondence of the writer, which consisted of single words, word combinations of various nature (continuous and discontinuous), heterogeneous in terms of meaning (literal and metaphorical) and structure (expressions, turns of phrases, phrases). A review of over 400 units proved that Sienkiewicz approached the issues discussed in the letters – related to his own creative work – in expressive manner. He also shared willingly his observations and feelings on these issues with all family members. In terms of language and style, the collected passages consist mainly of colloquial, expressive, and metaphorical expressions.

2

Leksykalno-stylistyczne środki opisu podróży i podróżowania w listach prywatnych Henryka Sienkiewicza

100%

Mariak L.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2016

|

vol. 15

61–80

PL

Artykuł zawiera szczegółową analizę leksyki i środków stylistycznych, użytych przez Sienkiewicza w opisach realiów związanych z podróżą i podróżowaniem. Ekscerpcją objęto zbiór wszystkich zachowanych 1401 listów prywatnych Sienkiewicza, który zajmuje blisko 3 tysiące stron druku w wydaniu zbiorowym korespondencji Sienkiewicza pod redakcją Marii Bokszczanin. Zebrany materiał liczy łącznie ponad 300 wyrazów oraz połączeń wyrazowych o różnym charakterze, użytych ponad tysiąc razy. Przeprowadzone badania pokazały, że relacje z Sienkiewiczowskich peregrynacji najczęściej mają charakter obiektywny i rzeczowy. Pisarz wykorzystywał tu zwykle wyrazy o treściach konkretnych, implikujących bezpośrednie odniesienia do rzeczywistości. Środki stylistyczne charakterystyczne dla stylu artystycznego w opisach realiów związanych z podróżowaniem nie są zbyt liczne. Większość zarejestrowanych przekształceń semantycznych to porównania, metafory, epitety oraz eufemizmy.

EN

The article contains a detailed analysis of the lexis and stylistic means used by Sienkiewicz in his descriptions of travel and travelling. The excerption included the collection of all 1,401 preserved private letters written by Sienkiewicz; the collection contains nearly 3,000 printed pages in a collective publication of the correspondence of Sienkiewicz edited by Maria Bokszczanin. In the collected material there are over 300 words and expressions of different character, used over a thousand times. The research has revealed that the accounts of the Sienkiewicz peregrinations in most cases are objective in character. The writer used words with precise meanings, which refer directly to the reality. The stylistic means typical of artistic style used in descriptions of travelling is not too numerous. Most of the registered semantic transformations are comparisons, epithets and euphemisms.

3

Znaczenie jednego listu: Sienkiewicz jako ojciec w oczach Karola Potkańskiego

80%

Kuniczuk-Trzcinowicz A.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

vol. 66

|

issue 1: Literatura polska

23-36

PL

Artykuł powstał ze „skrawków”, jakie pozostały w wyniku pracy nad brulionami Henryka Sienkiewicza. Autorka zrobiła rekonesans, ustaliła jak w świetle korespondencji pierwszej żony Henryka Sienkiewicza, Marii, listów samego pisarza i korespondencji Karola Potkańskiego do Jadwigi Janczewskiej można opisać stosunek małżeństwa Sienkiewiczów do syna i córki. Kluczowy w wywodzie stał się list Karola Potkańskiego napisany do Jadwigi Janczewskiej w roku 1893. Historyk, opiekun Henryka Sienkiewicza-juniora w czasie jego nauki w krakowskim gimnazjum, Karol Potkański, nakreślił w nim wizję Sienkiewicza jako ojca nieczułego i nieodpowiedzialnego, a dodatkowo faworyzującego córkę. Praca stanowi przyczynek do szerszych badań, pozwalających ustalić jak stereotypy wpływają na postrzeganie znanych postaci życia literackiego i kulturalnego drugiej połowy XIX wieku oraz nad procesem ich mitologizowania.

EN

The article was written on the basis of “scraps” left as a result of the study of Henryk Sienkiewicz’s draft papers. The author made a reconnaissance and determined how, in the light of the correspondence of Henryk Sienkiewicz’s first wife, Maria, writer’s own letters and Karol Potkański’s correspondence to Jadwiga Janczewska, we can describe the relationship of Sienkiewicz and his wife to their son and daughter. The letter of Karol Potkański, written to Jadwiga Janczewska in 1893, turned out to be crucial in this matter. In his letter, Karol Potkański, a historian, Henryk Sienkiewicz Junior’s guardian during his studies at the Kraków grammar school, presented Sienkiewicz as an insensitive and irresponsible father, who additionally favoured his daughter. The work contributes to wider research that allows to determine how stereotypes affect the perception of well-known literary and cultural figures of the second half of the 19th century and the process of their mythologisation.

4

O pewnym sposobie użycia form deminutywnych w języku rosyjskim XVII – pocz. XVIII wieku

80%

Iacovou A.

Językoznawstwo

|

2021

|

vol. 15

317-324

EN

The author discusses suffixal appellative diminutive personal nouns which appeared in the etiquette formulations of Russian private correspondence dating from the 17th – early 18th century. The definition of the diminutives has been presented, with particular attention paid to the modification of the meaning of derivatives by isolating the suffixes in their structure. The same diminutive, when used to describe people, can have both a hypocoristic and a contemptuous meaning. Hypocoristic names, as a rule, define the recipient and his/her family members, while the contemptuous names describe the sender and their relatives. The most common suffixes are: -ка/-ко, -ок/-ек, -ишка/-ишко, -ушка/-ушко, -ошка, -онка, -ец, -ица. The history of the type of derivatives with the suffix -ишк- is particularly interesting.

PL

Artykuł poświęcony jest omówieniu sufiksalnych apelatywnych rzeczowników deminutywnych nazywających osoby, występujących w formułach etykietalnych rosyjskiej korespondencji prywatnej pochodzącej z okresu od XVII do początku XVIII wieku. Zaprezentowana została definicja zdrobnień, przy czym szczególną uwagę zwrócono na modyfikację znaczenia derywatów przez wyodrębniane w ich strukturze sufiksy. Deminutiva, pozbawione często znaczenia małości, wyróżniają się odcieniem ekspresyjności przy jednoczesnym posiadaniu znaczenia pieszczotliwego bądź pogardliwego. Nazwy hipokorystyczne z zasady określały odbiorcę i członków jego rodziny, a pogardliwe – samego nadawcę i jego bliskich. Formalnymi wykładnikami rzeczowników deminutywnych były przede wszystkim przyrostki -ка/-ко, -ок/-ек, -ишка/-ишко, -ушка/-ушко, -ошка, -онка, -ец, -ица. Wyjątkowo interesująco przedstawia się historia rodzaju derywatów z sufiksem -ишк-

5

Miły Sowietniku, szary Kocie, zielona Żabko, kochana Betsy…, czyli jak Henryk Sienkiewicz zwracał się w listach do Jadwigi Janczewskiej

80%

Sicińska K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

|

2016

|

vol. 50

199-222

EN

The paper discusses forms used by Henryk Sienkiewicz to address his sister-in-law, Jadwiga Janczewska, in his letters from 1879–1916. A special bond between the writer and the addressee (family-based, friendly, full of warmth and manly adoration), as well as the literary talent and linguistic creativity were reflected in the abundance and diversity of addressative expressions used by Henryk Sienkiewicz (about 200 lexical units). The basic group consists of unofficial (diminutive, hypocoristic and augmentative) forms of the addressee’s name, such as Dzinka, Dzinia, Dzidek, Dziduś, Dzid. The second, more numerous, group comprises affectonyms, that is intimate names, which generally are motivated by addressee’s physical or mental features, e.g. Żaba, Mgła, Kot, stworzenie, dziecko, figurka, hadziuś. The writer used some affectonyms in multiple phonetic and morphological variants, e.g. Żaba, Żabka, Żabeczka, Żabeusz, Ziaba.

PL

-

6

Językowy autoportret malarza orientalisty w listach prywatnych Stanisława Chlebowskiego

80%

Olma M.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2017

|

issue 12

206-218

EN

The considerations set out in the article are the reason for the studies on idiolects of extraordinary creative persons of the past ages. The basis for the study is 487 private letters of a Sultan’s painter – Stanisław Chlebowski (1835–1884), sent to the family settled in Krakow, and J.I. Kraszewski, living in Drezno. The aim of the discussion is the analysis of a linguistic layer of correspondence, including especially the lexical part and phraseology, which allow for a reconstruction of the artist-painter self-portrait – his self-assessment of own works, attitude towards art, creative work, signs of everyday life and social contacts of the sender. The examined means of linguistic discourse externalize the internal states of the writer, his emotional and evaluative attitude towards the presented content, especially himself.

Refine search results

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

1 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

1 Język. Religia. Tożsamość

1 Językoznawstwo

1 Roczniki Humanistyczne

1 Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

2 Mariak L.

1 Iacovou A.

1 Kuniczuk-Trzcinowicz A.

1 Olma M.

1 Sicińska K.

1 2023

1 2022

1 2018