Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: kultura intelektualna

Sort By:

Limit search:

Początki humanizmu w Polsce – problemy z cezurą

100%

Horeczy A.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

2021

issue 11 (14)

31-43

It is estimated that humanism first emerged in Poland in the first decades of the 15th century or at the beginning of the 16th century at the latest. The estimation depends on the definition of the phenomenon, the source material, and the methodology applied. The present article focuses on the issues that arise when attempting to define the exact moment humanism started to develop as an intellectual and cultural movement and also the issue of deciding on its early ‘markers’. What is more, it draws attention to non-literary sources that might facilitate the establishing of the watershed moment, yet at the same time pose some difficulties that might arise with their application. According to the thesis presented in the article, the first traces of humanist inclinations among Poles do not fully correspond with the emergence of humanism as a broader phenomenon. On the other hand, it is postulated that the point of inception of Polish humanism does not necessarily need to be synonymous with the movement’s dominance in all spheres of intellectual culture. It is concluded that it is difficult to establish the exact date of the emergence of humanism in Poland. The definition of such a watershed moment should rather be defined in terms of generational change and as such can be placed in a wide time bracket between the 1430s and the 1460s.

Początki humanizmu w Polsce najwcześniej datowane są na pierwsze dekady XV w., najpóźniej na pierwsze dekady XVI stulecia, w zależności od sposobów definiowania tego zjawiska, bazy źródłowej oraz metodologii badawczej. Artykuł omawia problemy związane z ustalaniem początków humanizmu jako ruchu intelektualno-kulturowego oraz z wyborem jego wyznaczników. W tekście zwrócona została uwaga na możliwości i problemy wykorzystania do wyznaczania takiej cezury źródeł innych niż ściśle literackie. W artykule stawiana jest teza, że pierwsze ślady zainteresowań humanistycznych Polaków nie są równoznaczne z początkami humanizmu jako szerszego zjawiska. Z drugiej strony przyjęte zostało założenie, iż początek humanizmu w Polsce nie musi oznaczać objęcia przez niego wszystkich sfer kultury intelektualnej. W konkluzji stwierdzono, że trudno jest wyznaczyć konkretną datę początku humanizmu w Polsce. Cezurę taką należy raczej rozpatrywać w kategoriach przemiany pokoleniowej i można ją umieścić w szerokim przedziale od lat trzydziestych po lata sześćdziesiąte wieku XV.

Kultura intelektualna, wątpliwości metodologiczne i refleksja metapedagogiczna w rozwijaniu teorii i praktyki edukacji międzykulturowej

80%

Rembierz M.

Edukacja Międzykulturowa

2017

vol. 7

issue 2

37-67

The concern for intellectual culture seems to be one of elementary dimensions in the reliable development of the theory and practice of intercultural education. The care for improving intellectual culture – both in the individual dimension (acquiring and developing cognitive skills) and the social one (especially in the field of scientific work) – mostly pertains to developing logical culture and deepening the methodological reflection, which raises doubts and allows for critical recognition of research problems. In the approach to intellectual culture presented by Tadeusz Czeżowski in the lecture “On logical culture”, intellectual culture is interrelated with the theory and practice of intercultural education because “it lifts people above the oppositions which divide them and connects them by the bonds of general human solidarity”. In this way, intellectual culture enables achieving the goals which are also aimed at in intercultural education. Shaping intellectual culture, treated as making a person “sensitive to the truth and falsehood, to the correctness of thinking and logical errors”, refers straight to the issue, discussed within intercultural education, of the radicalizing relativism, which suppresses other approaches and doubts in the valuing of the truth and in the aptness of the criteria of correct thinking which refer to it. Some questions might be raised: Is Czeżowski’s understanding of intellectual culture (with its assumed universality) not a form of (hidden) cultural imperialism in the sphere of the valuing of knowledge and education? Is this not an attempt to impose a particular set of values as self-evident and binding ones? Is it possible to prove in a justifiable and convincing way that there are some common elements of intellectual culture in various, much different, cultural formations – the elements of equally crucial significance in educational traditions which are unfamiliar to each other? Is the presented understanding of intellectual culture (as the morally binding logical culture) only a manifestation of one of many local cultural formations though it shows itself (along with the rules of logic) as something important and self-understandable or even something written into the human nature or human mind? These and similar queries are formulated here as one of the properties of intercultural education is that it enters borderlands, where differences get in touch, and that it questions (perceives, as other comparative cultural studies do, as arguable) what in other fields of educational studies has been treated as inviolable obviousness of a particular culture, which as a kind of certainty is not subjected to any discussion.Keywords: theory of intercultural education, intellectual culture, methodological doubts, metapedagogical reflection, relativism, logical culture.

Troska o kulturę intelektualną wydaje się stanowić jeden z elementarnych wymiarów rzetelnego rozwijania teorii i praktyki edukacji międzykulturowej. Troska o doskonalenie kultury intelektualnej – tak w wymiarze indywidualnym, nabywania i rozwijania sprawności poznawczych, jak i w wymiarze społecznym, zwłaszcza w zakresie pracy naukowej – dotyczy w szczególności rozwijania kultury logicznej i pogłębiania refleksji metodologicznej, podnoszącej wątpliwości i pozwalającej na krytyczne rozpoznanie problematyki badań. W tym ujęciu kultury intelektualnej, które w wykładzie „O kulturze logicznej” przedstawił Tadeusz Czeżowski, kultura intelektualna jest sprzęgnięta z teorią i praktyką edukacji międzykulturowej, gdyż „wznosi ludzi ponad dzielące ich przeciwieństwa i łączy ich węzłami ogólnoludzkiej solidarności”, a tym samym pozwala osiągać także te cele, które stawiane są przed edukacją międzykulturową. Kształtowanie kultury intelektualnej, jako czynienie człowieka „wrażliwym na prawdę i fałsz, na poprawność myślenia i błędy logiczne”, odnosi wprost do dyskutowanej na gruncie edukacji międzykulturowej kwestii radykalizującego się i wypierającego inne stanowiska relatywizmu, który podaje w wątpliwość wartość prawdy i trafność odwołujących się do niej kryteriów poprawności myślenia. Mogą się wszakże nasuwać pytania: Czy takie rozumienie kultury intelektualnej (przy założeniu jej uniwersalności), które proponuje Czeżowski, nie jest formą (ukrytego) imperializmu kulturowego w sferze wartościowania wiedzy i edukacji oraz nie stanowi narzucania innym określonego zestawu wartości jako wartości niejako samo przez się oczywistych i obowiązujących? Czy można bowiem zasadnie i przekonująco wykazać, iż występują wspólne elementy kultury intelektualnej w różnych, także zdecydowanie odmiennych, formacjach kulturowych, elementy pełniące równie istotną rolę w obcych sobie tradycjach edukacyjnych, czy też zaprezentowane rozumienie kultury intelektualnej – jako moralnie zobowiązującej kultury logicznej – jest tylko przejawem jednej z wielu lokalnych formacji kulturowych, choć przedstawiającej się tak, jakby była ona – wraz z prawidłami logiki – czymś powszechnie ważnym i samo przez się zrozumiałym, a nawet czymś wpisanym w ludzką naturę lub ludzki umysł? Te (i podobne im) pytania nasuwają się EDUKACJA MIĘDZYKULTUROWA 2017, nr 2 (7) ISSN 2299-4106DOI: 10.15804/em.2017.02.02tutaj, gdyż jedną z właściwości edukacji międzykulturowej jest, iż wychodzi ona na pogranicza, na których stykają się z sobą odmienności, i problematyzuje – postrzega wraz z innymi porównawczymi naukami o kulturze jako problematyczne – to, co w innych obszarach badań pedagogicznych uchodzi bądź uchodziło za wręcz nienaruszalną oczywistość danej kultury, której jako swoistego pewnika nie poddaje się pod dyskusję.

Refine search results

1 Edukacja Międzykulturowa

1 Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

1 Horeczy A.

1 Rembierz M.

1 2021

1 2017

Search results

Początki humanizmu w Polsce – problemy z cezurą

Kultura intelektualna, wątpliwości metodologiczne i refleksja metapedagogiczna w rozwijaniu teorii i praktyki edukacji międzykulturowej