Search results

1

Polski i słowacki model grzeczności w ujęciu socjolingwistycznym (na przykładzie formuł początkowych i końcowych)

100%

Olchowa G.

Postscriptum Polonistyczne

|

2015

|

issue 1(15)

15-25

EN

The article aims at the confrontational presentation of the formulas that initiate and end contacts. The material that is being analysed comes from TV and Radio broadcasts, Internet, survey conducted among students and observations of Polish and Slovak official and unofficial language practices. The author pinpoints several rules of using the analysed formulas. These rules are determined by such factors as time, biology (age and sex), social context (views of the world and social roles). The article concludes itself with a proposal of the politeness model in Poland and Slovakia.

2

WERBALNE FORMUŁY GRZECZNOŚCIOWE W KORESPONDENCJI BISKUPA KAMIENIECKIEGO ADAMA STANISŁAWA KRASIŃSKIEGO DO URSZULI Z MORSZTYNÓW DEMBIŃSKIEJ SCHYŁKU XVIII STULECIA

100%

Horyń E.

Rocznik Przemyski

|

2017

|

vol. 53

|

issue 2(21): Literatura i Język

77-88

EN

This article looks at a collection of 54 letters written by Bishop of Kamieniec Adam Stanisław Krasiński to Urszula Dembińska née Morsztyn between 1789-1790. The analysis of the obtained language material has been narrowed to a description of old verbal forms of language etiquette in predicative expressions, like: thanks, farewell, requests, apologies and greetings.

3

Grzeczność wszystkim należy, lecz każdemu inna”. O wielości odmian grzeczności językowej

100%

Kita M.

Postscriptum Polonistyczne

|

2016

|

issue 1(17)

193-112

EN

The diversity of language etiquette forms has already been noted by linguists (the author presents the evolution of the way it has been defined in their works). However, this issue does not appear very often in the works of scholars. The article aims at presenting several different types of politeness that have been defined on the basis of various different criteria. For example the substance of expression, which involves d istinguishing between two types of politeness: one expressed in language and the other expressed by non-linguistic means. Another criterion refers to social commonness and according to this criterion we can distinguish between elementary politeness, courtesy and formal etiquette. Diversity of language etiquette can be regarded as resulting form the pragmatic features of a speaker. Culture-based differentiation enables us to talk about ‘traditional’ and ‘new’ politeness. According to the author, teaching different types of language etiquette is an important part of teaching Polish as a foreign language.

4

Wpływ zmian społecznych i kulturowych na etykietę językową początków doby nowopolskiej

100%

Pawłowska A.

Język a Kultura

|

2016

|

vol. 26

107-117

EN

The aim of the article is to indicate the most important modifications in the Polish language etiquette that were conditioned by social and cultural changes which can be observed from the mid-18th century till the 1860s. What became visible in this period was the crisis of values typical of Sarmatism, which, as aconsequence, led to the disappearance of acts of language etiquette characteristic of the noble sociolect and the emergence of new polite forms. The corpus of the studied texts includes: letters, diaries, memoirs, dramas and novels. Such aselected language material allows for the examination of both written and oral polite forms, as well as it displays their formal and functional changeability in as broad social and cultural context as possible. The analysis of the collected material allows to state that the first century of the modern Poland age was the time of the fundamental changes in the Polish language etiquette. As much as the middle Poland age was the period of the enrichment of the structures, in the examined period there was aclear tendency to simplify and individualize them.

5

Norma językowa w prasie polskojęzycznej na Ukrainie (wybrane aspekty)

100%

Krawczuk A.

Postscriptum Polonistyczne

|

2014

|

issue 2(14)

325-354

EN

The article characterizes contemporary Polish language newspapers in Ukraine and discusses some language features of the texts in reference to language norms that are applied in Poland. Material gathered mostly from the press but also from some other sources (questionnaires, spoken texts etc.) reveal some specific features of pragmatic language norms applied by members of the Polish community in Ukraine. The thesis is specifically on language etiquette norms and explains the different criteria used in Polish language as it is used in Poland, compared with abroad. Data gathered by the author leads to the conclusion that the Polish language etiquette norm as defined by linguists would differ significantly from the norm as defined by average Polish language speakers in Ukraine.

6

Oddawam się w respekt łaski WXMci Dobrodzieja… O jednym z aktów grzeczności językowej w epistolografii polskiej XVIII wieku

88%

Sicińska K.

Świat i Słowo

|

2022

|

vol. 39

|

issue 2

137-154

EN

Oddawam się w respekt łaski WXMci Dobrodzieja… [I surrender myself to the respect of the Most Graceful Sir Benefactor’s grace]. On one of the acts of language politeness in the 18th-century Polish epistolography In the paper, a selected act of language politeness observed in the 18th-century Polish epistolography is described. The essence of this act was that the sender surrendered himself to the grace or some other characteristic of the addressee, such as protection, friendship, love, respect, or memory. To express this intention, a conventionalised formulae was used, such as oddawam się w respekt łaski, sam się zwykłej […] rekomenduję łasce, oddaję mnie […] statecznej przyjaźni, afektom się […] polecając. (I surrender myself to the respect of your grace, recommend myself to the common […] grace, I surrender myself […] to the stable friendship, recommend myself to affection […]). This formula was used when closing a letter, among many other petrified and markedly final structures, such as e.g. the formula of respect, the formula of service offers, or the actual closing of the text, the subscription formula. The linguistic shape of the formula of surrendering oneself to the other’s grace (protection, friendship, love, respect, memory) was characterised by the lexical and grammatical variability of all elements of its structure, where the number and type of the components were conditioned by pragmatic considerations (degree of expressed politeness) and social factors (status of the addressee).

7

Językowe oraz pozawerbalne wyróżniki XIX-wiecznego savoir-vivre’u i rozmów salonowych w opowiadaniu Stefanii Ulanowskiej Babie lato

75%

Rembiszewska D. K.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2020

|

vol. 20

289-299

EN

The article discusses linguistic and non-verbal features of 19th-century savoir-ivre. Babie lato [Indian Summer] by Stefania Ulanowska (1839–?), the source text under scrutiny, is a 21-page short story, which has most probably never come out in print. There are four conversation situations in the text: 1) a symmetrical setup (the interlocutors have equal social status and comparable pragmatic rank), 2) a symmetrical setup with asymmetrical features, related to the conversation between a man and a woman, 3) a less distanced asymmetrical setup, where the participants of the conversation are the mother and children, 4) a full asymmetric setup, in which the mistress of the house addresses the maid. The short story moreover features non-verbal etiquette features, such as a man tipping over his hat when he sees a woman and a man kissing a woman’s hand. The characteristics of etiquette observed in Babie lato are a supplement to the deliberations on savoir-vivre in the 19th century and confirm the changes that took place at that time in terms of courtesy in comparison with the old Polish period. They are also a testimony to the old culture of the nobility, transferred to bourgeoisie houses.

8

Gwarowa etykieta językowa i religia

63%

Sikora K.

Gwary Dziś

|

2021

|

vol. 14

247-263

EN

The article presents a relationship between prayer formulas of everyday etiquette used frequently in peasant dialects and traditional peasant religiosity, in which a model of rural politeness and a system of values and moral norms are embedded. An analysis of selected forms of address (quasi-religious welcomes, farewells and greetings at meal times and at work) shows that they originate from the cultural mechanism of the religious axiologisation of various spheres of life, scripts, gestures of culture, and from adding a sacral dimension to farming and all areas of human activity related to it. The analysed forms of address are part of the “kind word” culture that sees a wish as a tangible gift that, with the help of God, provides prosperity, good health and luck in all spheres of private and social life (including food and alcohol consumption). The paper follows the anthropological-cultural research trends in dialectology.

PL

W artykule podjęto próbę przedstawienia zależności pomiędzy licznie obecnymi w gwarze modlitewnymi formułami codziennej etykiety a tradycyjną chłopską religijnością i osadzonymi w niej: modelem wiejskiej grzeczności oraz systemem wartości i norm obyczajowych. Jak dowodzą analizy wybranych formuł grzecznościowych (quasi-religijnego powitania, pożegnania, powitania przy pracy i jedzeniu posiłków), mają one początek w kulturowym mechanizmie religijnej aksjologizacji rozmaitych sfer życia, skryptów, gestów kultury, oraz w sakralizacji pracy na roli i wszystkich obszarów związanej z nią aktywności człowieka. Należą one jednocześnie do kultury „dobrego słowa”, traktującej życzenie jako realny dar, zapewniający odbiorcy, z pomocą Boga, pomyślność, zdrowie i szczęście we wszelkich okolicznościach życia prywatnego i społecznego (nie wyłączając jedzenia i spożywania alkoholu). Artykuł reprezentuje antropologiczno-kulturowy nurt badań w dialektologii.

9

Elementy etykiety językowej w listach Bolesława Prusa do Oktawii Rodkiewiczowej (Żeromskiej)

63%

Czachorowska M.

Język Polski

|

2023

|

vol. 103

|

issue 3

56-70

PL

W artykule analizie poddany został zbiór 36 listów, które Bolesław Prus napisał do swojej przyjaciółki i żony przyjaciela Oktawii Rodkiewiczowej (Żeromskiej) w latach 1890–1904. Celem artykułu było wskazanie i językowe omówienie elementów listowej etykiety grzecznościowej (powitań, pożegnań, podziękowań, przeprosin, życzeń) wykorzystywanych przez Prusa w tej korespondencji. Oprócz wyrażeń i fraz szablonowych, konwencjonalnych, formuł skostniałych, używanych tradycyjnie w korespondencji między starszym mężczyzną a młodszą kobietą – wdową, mężatką, w listach znajdziemy akty grzecznościowe nieszablonowe, zindywidualizowane, jednostkowe, dowcipnie i pomysłowo inkrustowane komplementami.

EN

This article includes an analysis of the collection of 36 letters that Bolesław Prus wrote to his friend, and his friend's wife, Octavia primo voto Rodkiewiczowa Żeromska, in the years 1890–1904. The aim of the article was to indicate and linguistically discuss the elements of epistolary courtesy etiquette (greetings, farewells, thanks, apologies, wishes) used by Prus in this correspondence. In addition to standard expressions and phrases, conventional and outdated formulas traditionally used in correspondence between an older man and a younger woman – a widow, a married person, in letters we will find expressions that are out-of-the-box, personalized, unique, witty and ingeniously encrusted with compliments.

10

Nauczyć prośby: zagadnienia interferencji językowo-kulturowej w nauczaniu języka polskiego jako obcego w środowisku rosyjskojęzycznym

63%

Borysiewicz H., Białoruski Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny im. M. Tanka

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2013

|

vol. 20

PL

Artykuł opisuje szereg zagadnień związanych z nauczaniem gatunku prośby po polsku w środowisku rosyjskojęzycznym. Autorka podkreśla, że mimo bliskości języków, duża liczba pozornych podobieństw w zakresie wyrażania prośby w rzeczywistości okazuje się różnicami: funkcjonalnie wyraz proszę wcale nie jest tożsamy ze swoim odpowiednikiem słownikowym w języku rosyjskim. Jednocześnie autorka stwierdza, że istniejące podręczniki języka polskiego jako obcego (jpjo) w sposób konsekwentny nauczają tylko jednego sformułowania prośby, które – po dokładniejszej analizie – nie przedstawia się już zasadniczo jako uniwersalne i neutralne. W końcowej części artykułu proponowane są różne drogi do przyzwyciężenia zaistniałej tendencji i urozmaicenia kształtowanego u uczniów zasobu formułek grzecznościowych z zakresu wyrażania prośby.

EN

The article deals with the issues of teaching the genre of the polite request to Russianspeaking students. The author underlines that in spite of the fact that Polish and Russian are rather close to each other while being the Slavonic languages, there still remains more differences than similarities in this domain. For example, there is no absolute similarity between the Polish proszę and the Russian прошу. The author analyzes the textbooks for teaching Polish as a second language and arrives to the conclusion that most of them teach only one type of the request formula, which proves to be not as neutral and universal as we used to think. The final part of the article contains the author‟s suggestions concerning the ways to introduce more diverse formulas of the Polish polite request to the material being taught.

11

Całuję nogi pańskie czy kończę francuskim stylem? Uwarunkowania etykietalnych zachowań językowych w listach 2. połowy XVIII wieku (na materiale korespondencji Jędrzeja Kitowicza)

51%

Bizior R.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2020

|

vol. 19

51-65

EN

This article discusses various aspect of using old Polish language etiquette (linguistic politeness) in the 18th-century letters written by Jędrzej Kitowicz (1728–1804), a well known author of Custom and Culture in Poland Under the Last Saxon King (translated by Oscar E. Swan, 2016, 2018). The writer is also known as the author of many letters to people connected with him by various social relations. The subject matter of this article encompasses ways of organizing the etiquette formulas used in the construction of the final part of the letters, where the genre norms allow for some creative individuality. The analysis is focused on relation between ways of using language and social determinants of the sender’s and recipient’s status. The paper discusses factors (sociolinguistic, pragmatic, genre) determining the selection of appropriate language formulas. It also presents the structure of etiquette formulas used in the letters to Kitowicz’s sister and to his powerful protector Michał Lipski, for whom he worked as a secretary and newsman. The differentiation of language etiquette. The differentiation of language etiquette formulas in the letter subscription, the care for their stylistic shape, is recognized in this article as a manifestation of linguistic politeness, which serves to maintain specific relationship between the sender and the recipient of the letters.

PL

W artykule omawia się rożne aspekty stosowania dawnej etykiety językowej (grzeczności językowej) w osiemnastowiecznych listach autorstwa Jędrzeja Kitowicza (1728–1804), twórcy Opisu obyczajów za panowania Augusta III. Pisarz znany jest również jako autor zbioru listów do osób, z którymi był związany różnymi relacjami społecznymi. Przedmiotem analizy są sposoby organizacji formuł etykiety językowej wykorzystywanych w finalnym segmencie listów, w którym normy gatunkowe dopuszczają pewien zakres twórczej indywidualności. Badania koncentrują się na związku między użyciami języka a społecznymi determinantami statusu nadawcy i odbiorcy. Artykuł omawia czynniki: socjolingwistyczne, pragmatyczne, genologiczne determinujące wybór odpowiednich formuł językowych. Omawia również strukturę i wariantywność formuł etykietalnych używanych w listach do siostry Kitowicza i możnego protektora Michała Lipskiego, u którego pracował jako sekretarz i dziennikarz. Zróżnicowanie etykietalnych formuł językowych w subskrypcji listu, dbałość o ich stylistyczne ukształtowanie uznaje się w artykule za przejaw grzeczności językowej, podtrzymującej określoną relację między nadawcą a odbiorcą listów.

12

Вибір вербальних та невербальних засобів комунікації як спосіб уникнення конфліктів між учасниками освітнього процесу

51%

Федіна (Fedina) О. O., Богатирьова (Bohatyrova) Т. T.

Pomiędzy. Polonistyczno-Ukrainoznawcze Studia Naukowe

|

2022

|

issue 6(3)

155-161

UK

Інтеграція всіх сфер суспільного життя в освітній процес вимагає від сучасного педагогічного працівника вміння раціонального добору засобів вербального та невербального спілкування, що зумовлює порозуміння, контакт, стійку інформативну позицію під час навчальних занять. У статті розглянуто проблемні питання вербального спілкування, а саме: знання й використання мовних норм, можливості виходу з різних мовленнєвих ситуацій, відповідно до змін Українського правопису 2019 року. Сучасними психологами доведений вплив невербальних засобів спілкування на процес засвоєння навчального матеріалу, а тому, незалежно від модних тенденцій, викладач має залишатись викладачем у всьому, і кожний його жест має додавати стимулу для навчання, але аж ніяк не відволікати здобувача освіти. Невміння знайти порозуміння у трикутнику педагог-учень-батьки усе частіше призводить до конфліктних ситуацій, а тому, переживши певне соціальне обмеження під час умов карантину, панування пандемії, дистанційної освіти, маємо повертатись до соціальної взаємодії усіма можливими способами, у тому числі враховуючи використання невербальних засобів комунікації, які, незалежно від наших побажань, видаюсь усі аспекти поведінкової норми, характеру, психологічних особливостей мовця. Невміння говорити, виражати думки та ідеї призводить не лише до непорозуміння, але й до конфліктів між сторонами спілкування. Існує багато чинників, які впливають на процес порозуміння. Використання невербальних форм спілкування, сприймається на іншому, але не менш дієвому рівні розуміння інформації, що є незамінним методом роботи в освітньому процесі, коли потрібно залучити максимум зусиль для якісної передачі-сприйняття-засвоєння знань здобувачами освіти.

EN

The integration of all spheres of public life into the educational process requires from a modern educator the ability to rationally choose the means of verbal and non-verbal communication, which leads to understanding, contact, a stable informative position during classes. The article considers the problematic issues of verbal communication, namely: knowledge and use of language norms, the ability to get out of different conversational settings, in accordance with the changes in the Ukrainian spelling in 2019. Modern psychologists have proven the influence of non-verbal communication on the learning process, and therefore, regardless of fashion trends, a teacher must remain a professional in any way, and his (or her) every gesture should add incentives to learn but not distract a learner. The inability to find common ground in the teacher-student-parent triangle is increasingly leading to conflict situations and therefore, having experienced some social constraints during quarantine, pandemic, distance education, we must return to social interaction in all possible ways including the use of non-verbal means of communication which regardless of our wishes, give all aspects of the behavioral norm, character, psychological characteristics of a speaker. The inability to speak, express thoughts and ideas leads not only to misunderstandings but also to conflicts between the parties. There are many factors that affect the understanding process. The use of non-verbal forms of communication is perceived at a different but no less effective level of understanding information which is an indispensable method of work in the educational process, when you need to attract maximum effort for quality transferperception-assimilation of knowledge by students.

13

Etykieta językowa w Listach na wyczerpanym papierze Agnieszki Osieckiej i Jeremiego Przybory

51%

Klepacka K.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2018

|

issue 13

25-31

EN

Article ‘Language etiquette in Letters on exhausted paper by Agnieszka Osiecka and Jeremi Przybora’ is a linguistic analysis of about 100 letters of correspondents. Speech acts presented in this correspondence include: addressees’ formulas, requests, thanks, compliments and farewell acts. This article mentions the names and research of eminent linguists, such as Małgorzata Marcjanik, Krystyna Data or Eugeniusz Grodziński. It is worth noting that the courtesy formulas conceived by the correspondents express the ties between them, creating the appearance of direct contact.

Refine search results

Polski i słowacki model grzeczności w ujęciu socjolingwistycznym (na przykładzie formuł początkowych i końcowych)

WERBALNE FORMUŁY GRZECZNOŚCIOWE W KORESPONDENCJI BISKUPA KAMIENIECKIEGO ADAMA STANISŁAWA KRASIŃSKIEGO DO URSZULI Z MORSZTYNÓW DEMBIŃSKIEJ SCHYŁKU XVIII STULECIA

Grzeczność wszystkim należy, lecz każdemu inna”. O wielości odmian grzeczności językowej

Wpływ zmian społecznych i kulturowych na etykietę językową początków doby nowopolskiej

Norma językowa w prasie polskojęzycznej na Ukrainie (wybrane aspekty)

Oddawam się w respekt łaski WXMci Dobrodzieja… O jednym z aktów grzeczności językowej w epistolografii polskiej XVIII wieku

Językowe oraz pozawerbalne wyróżniki XIX-wiecznego savoir-vivre’u i rozmów salonowych w opowiadaniu Stefanii Ulanowskiej Babie lato

Gwarowa etykieta językowa i religia

Elementy etykiety językowej w listach Bolesława Prusa do Oktawii Rodkiewiczowej (Żeromskiej)

Nauczyć prośby: zagadnienia interferencji językowo-kulturowej w nauczaniu języka polskiego jako obcego w środowisku rosyjskojęzycznym

Całuję nogi pańskie czy kończę francuskim stylem? Uwarunkowania etykietalnych zachowań językowych w listach 2. połowy XVIII wieku (na materiale korespondencji Jędrzeja Kitowicza)

Вибір вербальних та невербальних засобів комунікації як спосіб уникнення конфліктів між учасниками освітнього процесу

Etykieta językowa w Listach na wyczerpanym papierze Agnieszki Osieckiej i Jeremiego Przybory