Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  leksykologia historyczna
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Inwentarze skarbca katedry ormiańskiej we Lwowie z XVIII wieku jako źródło do leksykologii historycznej

100%
Żuraszek-Ryś I., Uniwersytet Zielonogórski Z. H. i. P. J. P., i.rys@ifp.uz.zgora.pl
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
|
2015
|
vol. 049
EN
This article relates to methods for the determination of certain elements of reality – sacral objects (in this case, the mobile elements of the equipment of the Armenian Cathedral in Lviv, which are liturgical appliances and other valuables that were stored in it). The presented vocabulary can provide very valuable source for historical lexicology.
2
Publication available in full text mode
Content available

Czasowniki odnoszące się do obraźliwych aktów mowy w historii polszczyzny

100%
Dawidziak-Kładoczna M.
Język Polski
|
2024
|
vol. 104
|
issue 2
60-72
PL
Artykuł dotyczy czasowników odnoszących się do obraźliwych aktów mowy i ich zmienności w dziejach języka polskiego. Omawiam jednostki, które: (1) funkcjonują od czasów najdawniejszych do dziś w niezmienionym znaczeniu; (2) potwierdzono w dobie średniopolskiej, ale w dalszych etapach rozwoju polszczyzny zupełnie wycofały się z użycia albo zaszły w nich istotne zmiany semantyczne, (3) pojawiły się w polszczyźnie po XV wieku. Część z nich nie dotrwały do naszych czasów, inne z kolei z powodzeniem przyjęły się w polszczyźnie i używane są również w XXI wieku. Ten ogromny i zróżnicowany pod względem semantycznym i strukturalnym zbiór potwierdza, że akty agresji językowej są zjawiskiem bardzo częstym i ponadczasowym.
EN
The article concerns verbs naming offensive speech acts and their variability in the development of the Polish language. I discuss units that: (1) function from the earliest times to this day in an unchanged sense; (2) were confirmed in the Middle Polish era, but in the later stages of the development of the Polish language they were completely withdrawn from use or underwent significant semantic changes; (3) appeared in the Polish language after the 15th century. Some of them have not survived to our times, while others have been successfully adopted in the Polish language and are also used in the 21st century. This huge and semantically and structurally diverse collection confirms that acts of linguistic aggression are a very common and timeless phenomenon.
3
Publication available in full text mode
Content available

Z dziejów nazewnictwa szkół wyższych w języku polskim (akademia, uniwersytet, wszechnica)

84%
Walczak B.
Język. Religia. Tożsamość
|
2018
|
issue 1(17)2018
7-22
PL
W pracy autor kreŚli zarys dziejów trzech nazw: akademia, uniwersytet i wszechnica w języku polskim. Obok informacji stricte językowych, zaczerpniętych przede wszystkim ze stosownych zródeł leksykograficznych, podaje też przy poszczególnych nazwach informacje historyczno-kulturalne. Kończy passusem o terminologicznych znaczeniach wyrazów akademia i uniwersytet w ustawie o organizacji szkolnictwa wyższego w Polsce.
EN
The author outlines histories of three names of educational establishments: akademia, uniwersytet, wszechnica in the Polish language. Apart from strictly linguistic information obtained from relevant lexicographic sources, the individual names are accompanied by information on historical and cultural contexts. The paper is rounded off with a passage on the terminological connotations of the words akademia and uniwersytet as reflected in the Law on Organisation of Higher Education in Poland.
4
Publication available in full text mode
Content available

З гісторыі развіцця лексікі старабеларускай дзелавой пісьменнасці XIV – сярэдзіны XVI ст.

84%
Паляшчук Н.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2018
|
vol. 66
385-407
PL
Autorka artykułu na materiale zabytków starobiałoruskiego piśmiennictwa urzędowego XIV – połowy XVI wieku (ogólnopaństwowe kodeksy – Statut Wіślіckі, Sudziebnіk Kazіmіerza, Statut Wielkiego Księstwa Lіtewskiego 1529, przywileje, wyroki, pozwy, skargi, potwierdzenia, testamenty i inne) określa korpus ustalonych w nich jednostek leksykalnych należących do różnych części mowy. Analizuje strukturę semantyczną wybranych wyrazów, ich przynależność do pewnych grup tematycznych, pochodzenie, relacje synonimiczne i aspektowo-rodzajowe między leksemami. Ustala również specyfikę ich użycia w różnych gatunkach piśmiennictwa urzędowego. Wyniki badań mogą być wykorzystywane w dalszych analizach formowania się i ewolucji systemu leksykalnego języka białoruskiego, jego odmian stylowych, leksykologii i stylistyki historycznej, wpływów językowych, a także w przygotowaniu nowych typów słowników historycznych i w układaniu podkorpusu „Język starobiałoruski” Narodowego Korpusu Języka Białoruskiego.
EN
The article considers examples of Old Belarusian official documents of the 14th to the mid-16th centuries, namely, such national codes as the Vislicki Statut, the Sudziebnik Kazimira, the Statut Vialikaha Kniastva Litoŭskaha 1529, as well as some privileges, bills of complaint, confirmations, testaments, etc. The corpus of lexical units of different parts of speech fixed in these written monuments has been determined; their semantics, belonging to certain thematic groups, origin, structure, synonymous and generic relations between lexemes have been considered; specificity of their use in different genres of business writing has been established. The results of the research are appropriate to use for further study of the formation and evolution of the Belarusian language vocabulary and its stylistic varieties; for scientific developments in the field of historical lexicology, historical stylistics, and interlingual interaction; for preparation of historical dictionaries of new types; as well as in shaping of the Old Belorussian language sub-corpus of the National Corpus of the Belarusian language.
5
Publication available in full text mode
Content available

Semantyka miłości w Nowym wielkim dykcjonarzu Pierre’a Daneta i Dymitra Franciszka Koli

84%
Marczak M.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
|
2022
|
vol. 56
387-403
EN
The paper aims to describe the meanings of the lexeme miłość [love] in the French-Latin-Polish Nowy Wielki Dykcjonarz [New Grand Dictionary] by Pierre Danet and Dymitr Franciszek Kola. The dictionary notes in separate entries the romantic, aromantic (family ties, friendship) and religious (theological virtue) aspects of the lexeme. The dictionary material relating to these three aspects is analysed and described. Special attention was paid to the conceptualisation of miłość as a virtue and its presentation in the context of other virtues noted in the dictionary. The analysis shows that the separation of a religious understanding of love is a peculiarity of the Danet–Kola dictionary. This aspect is rarely used in the general language today. It may be suspected that in the eighteenth-century worldview, the perception of love was more grounded in faith, which influenced the way it was described in the dictionary.
PL
Celem artykułu jest opisanie różnych znaczeń leksemu miłość we francusko-łacińsko-polskim Nowym wielkim dykcjonarzu Pierre’a Daneta i Dymitra Franciszka Koli. Słownik notuje w oddzielnych artykułach hasłowych romantyczne, aromantyczne (więzy rodzinne, przyjacielskie) i religijne (cnota teologiczna) interpretacje pojęcia. Wskazano i opisano elementy materiału słownikowego odnoszące się do tych trzech aspektów. Szczególną uwagę poświęcono miłości konceptualizowanej jako cnota oraz przedstawieniu jej w kontekście innych cnót notowanych w słowniku. Wyniki analizy pokazują, że wyodrębnienie ściśle religijnego rozumienia miłości jest osobliwością dykcjonarza Daneta–Koli. Takie rozumienie współcześnie słabo zaznacza się w języku ogólnym. Można podejrzewać, że w XVIII-wiecznym obrazie rzeczywistości percepcja miłości była bardziej ugruntowana w wierze, co wpłynęło na sposób jej objaśnienia i kategoryzacji w Nowym wielkim dykcjonarzu.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.