Search results

1

Zapożyczenia w twórczości Adama Mickiewicza z lat 1818-1828

100%

Tyszka S.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2016

|

vol. 2

307-315

EN

This article presents the results of Mickiewicz’s works’ analysis from the years 1818-1828. The study was carried out in order to answer the following questions: did the writer use words borrowed from other languages in his works? If so, from which languages and how often did he do that? What was his attitude towards loanwords and language purism? The paper shows popular foreign words in the Polish language in the 19th century and those used by the writer for the sake of artistic stylization, quite often conferring new meanings onto them. The article also presents words which were being adapted in the times of Mickiewicz.

PL

Artykuł przedstawia wyniki analizy dzieł Adama Mickiewicza z lat 1818-1828. Celem badania było uzyskanie odpowiedzi na następujące pytania: Czy pisarz stosował w swojej twórczości wyrazy zaczerpnięte z innych języków? Jeśli tak, to z jakich i jak często? Jaki był jego stosunek do zjawiska zapożyczania i puryzmu językowego? W artykule omówiono wyrazy obce popularne w polszczyźnie ogólnej w XIX wieku oraz takie, które twórca zastosował na potrzeby stylizacji artystycznej, nadając im niejednokrotnie nowe znaczenie. W pracy przedstawiono również słowa, które w czasach pisarza podlegały procesowi adaptacji.

2

Un Pygmalion moderne. L’artiste aux limites de l’art dans "L’OEuvre" d’Émile Zola

94%

Rachwalska von Rejchwald J.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica

|

2018

|

issue 13

115-126

PL

Artykuł stanowi rozważanie nad naturą artysty wybitnego i tworzonego przez niego dzieła. Frenhofer i Claude Lantier są artystami-malarzami pragnącymi przekroczyć – siłą ich talentu – granice sztuki. Chcą płaskiej powierzchni obrazu nadać trzeci wymiar, pragnąc „ożywić” malowane przez siebie kobiety. Droga jednak do osiągnięcia tego artystycznego celu wiedzie poprzez częściową rezygnację z własnego człowieczeństwa, odrzucenie rzeczywistości i poświęcenie wszystkiego ideałowi istniejącemu wyłącznie w wyobraźni tych twórców. W imię tego ideału poddają swoje dzieła nieustannym poprawkom, które to, paradoksalnie, przynoszą odwrotny skutek, prowadząc do chaosu i dezintegracji całości. Na ile więc tworzone dzieło jest dialogiem ze światem, a na ile autoportretem samego artysty i jego wewnętrznych zmagań z ideałem?

EN

This article introduces a deliberation on the nature and work of an ingenious artist. Frenhofer and Claude Lantier are both artists-painters that try to transcend – thanks to their talents – the limit of their art form. They strive for enriching the otherwise two-dimensional painting plains with the third dimension by “invigorating” women they are creating. In order to do so they are forced to repudiate part of their humanity, to strongly confront reality and to utterly devote all their energy to an idealized concept formed by their imagination. They keep reiterating their work, introducing endless amendments that paradoxically bring about the contrary effect, since the pieces start to be overwhelmed with chaos and disintegration. The question arises whether the created pieces correspond to reality or are they maybe self-portraits of the ingenious artists that lead an inner fight with their internal exemplars?

3

Relacje matki i córki w Jędzy Elizy Orzeszkowej

84%

Banot A. E.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2015

|

vol. 1

163-172

EN

A few historians of literature have written about The Shrew [Jędza] (1891) by Eliza Orzeszkowa. Apart from a few reviews, it is difficult to find studies or even references to the novel. Yet, this narrative does not only illustrate the end of the nineteenth century society – it is also a thorough study of the relation between the mother and a daughter. While recalling the figure of Antigone, I am interested in the analysis of the mother-daughter relationship, the aspect neglected not only by a few researchers of The Shrew [Jędza] (except the comments by Grażyna Borkowska in The Foreigners [Cudzoziemki]), but also by the interpreters of the myth of Oedipus. Furthermore, these problems are worth showing from a psychological perspective, especially because of the fact that the previous readings of the myth of Antigone and Oedipus, primarily used the anthropological and philosophical tools. The reference to the myth legitimizes the study by Borkowska entitled The Orzeszkowa and the Case of Antigone [Orzeszkowa i sprawa Antygony], in which the researcher has shown the links between Orzeszkowa’s novels and the various interpretive practices of the Sophocles’s dramas.

PL

Niewielu historyków literatury pisało o Jędzy (1891) Elizy Orzeszkowej. Poza kilkoma recenzjami trudno znaleźć opracowania czy nawet odwołania do tej powieści. A przecież ta narracja nie tylko obrazuje społeczeństwo końca XIX wieku – jest także wnikliwym studium relacji matki i córki. Przywołując figurę Antygony, skupiam się na analizie relacji matki i córki, aspektu pomijanego nie tylko przez nielicznych badaczy Jędzy (wyjątkiem są uwagi Grażyny Borkowskiej w Cudzoziemkach), ale i przez interpretatorów mitu o Edypie. Chcę ponadto pokazać te problemy z perspektywy psychologicznej, zwłaszcza że dotychczasowe lektury mitu antygonalno-edypalnego korzystają przede wszystkim z narzędzi antropologicznych i filozoficznych. Odwołanie do tego nośnego mitu legitymizuje zresztą studium Borkowskiej zatytułowane Orzeszkowa i sprawa Antygony, w którym badaczka wykazała powiązania twórczości prozatorskiej autorki Chama z różnorodnymi praktykami interpretacyjnymi dramatów Sofoklesa.

4

[…] Ja nie wykładam tutaj estetyki. Wincenty Pol a sztuki plastyczne

84%

Zaremba M.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2018

|

vol. 61

|

issue 1

601-613

EN

Taking into consideration, as it is called by Sudolski, a controversial reception of the works of the author of Pieśń o ziemi naszej (Song of Our Land)43, it seems worthwhile to systematise attitudes visible in reference books and to determine Pol’s place among 19th century literary critics. Basing on reference books and 19th century art criticism, one may notice a discrepancy between the vision of the poet as a pioneer of art and a master of literary romantic landscape and as a poet who, with his descriptions, fits not only in the then artistic thought but also he is an unoriginal, “goodhearted”, sentimental author. A most relevant step is to introduce an axis which would present the cohesion of artistic programme not only in Pol’s essays or correspondence but also in chosen poetic works. The remarks on the role of art in Pol’s works are scarce; yet, they fit in the programme of the national reception of the then art and the vision of its post-partition shape. It is completed with fragments of poetry or literary fractions of “krajowidoki” (landsights). The context is formed by words addressed to painters: Juliusz Kossak, January Suchodolski or Wojciech Korneli Stattler being rather a testimony of familiarity of some kind than discourses about painting similar to those written by Juliusz Słowacki in the forties of the 19th century.

PL

Biorąc pod uwagę, jak ją nazywa Sudolski, kontrowersyjną recepcję twórczości autora Pieśni o ziemi naszej, warto uporządkować stanowiska obecne w literaturze przedmiotu oraz wskazać miejsce Pola wśród dziewiętnastowiecznych krytyków sztuki. Na gruncie literatury przedmiotu i krytyki artystycznej wieku XIX widoczny rozziew pomiędzy określeniem poety wieszczem sztuki i mistrzem romantycznego pejzażu literackiego a poetą, który swymi opisami wpisuje się nie tylko w ówczesną myśl artystyczną, ale i jest nieoryginalnym, „poczciwym” twórcą sentymentalnym. Istotne jest wyprowadzenie osi, która ukazałaby spójność programu artystycznego nie tylko w esejach czy w epistolografii, lecz także w wybranych utworach poetyckich. Obecność wzmianek o roli sztuki w twórczości Pola jest zdawkowa; wpisuje się jednak w program krajowego odbioru ówczesnej sztuki oraz wizji jej porozbiorowego kształtu. Uzupełniają ją fragmenty poezji czy literackie ułamki „krajowidoków”. Kontekstem stają się słowa kierowane do malarzy: Juliusza Kossaka, Januarego Suchodolskiego czy Wojciecha Kornelego Stattlera, będące raczej świadectwem pewnych zażyłości, aniżeli dyskursów o malarstwie podobnych do tych, które w latach 40. XIX wieku kreślił Juliusz Słowacki.

5

Powieściowy kodeks etyczny profesjonalizującego się dziennikarstwa. "W mętnej wodzie" Józefa Ignacego Kraszewskiego

84%

Drąg K.

Studia Socialia Cracoviensia

|

2015

|

issue 1(12)

131-142

EN

The main objective of this paper is to present a reflection on the process when journalism was becoming a profession at the end of XIX century. This process is depicted in the Kraszewski’s novel In troubled water (W mętnej wodzie). An additional aim is to present Kraszewski as a journalist and a press expert. The journalist ethos is described in the light of the social context of its time. The analyzed novel is treated as an extraordinary moral code of newly emerged profession of journalism.

PL

Celem głównym artykułu jest prezentacja refleksji nad najważniejszymi aspektami profesjonalizującego się dziennikarstwa zawartej w powieści Kraszewskiego W mętnej wodzie. Celem dodatkowym jest przybliżenie postaci Kraszewskiego jako dziennikarza i prasoznawcy oraz zarysowanie realiów epoki mających wpływ na etos dziennikarski. Analizowana powieść została potraktowana jako nietypowy „kodeks etyczny” rodzącej się profesji dziennikarskiej.

6

Powieściowy kodeks etyczny profesjonalizującego się dziennikarstwa. "W mętnej wodzie" Józefa Ignacego Kraszewskiego

84%

Drąg K.

Studia Socialia Cracoviensia

|

2015

|

vol. 7

|

issue 1

EN

The main objective of this paper is to present a reflection on the process when journalism was becoming a profession at the end of XIX century. This process is depicted in the Kraszewski’s novel In troubled water (W mętnej wodzie). An additional aim is to present Kraszewski as a journalist and a press expert. The journalist ethos is described in the light of the social context of its time. The analyzed novel is treated as an extraordinary moral code of newly emerged profession of journalism.

7

O ciemnych zaułkach miasta, czyli o XIX-wiecznej powieści tajemnic Eugeniusza Sue

83%

Jurczenia E.

Perspektywy Kultury

|

2020

|

vol. 29

|

issue 2

63-80

EN

The article deals with issues related to the mystery novel-a genre now forgotten but in 19th century one that was the most known genre of popular literature. The basis of the article is the analysis of the genre archetype-Mysteries of Paris-written by Eugene Sue. The author identifies the inspirations for this type of novel, its genre features (new hero models, new locations of events, an unusual way of presenting reality, the phenomenon of initiation). An analyis of the modern city is also included, as a new space of novel’s plot. The author also reflects on how mystery novels, even called revolutionary novels, influenced the society of the nineteenth century.

PL

Artykuł podejmuje problematykę związaną z powieścią tajemnic – zapomnianym już dzisiaj gatunkiem, który zdominował rynek literacki w XIX wieku. Podstawą artykułu jest analiza archetypu gatunkowego, czyli Tajemnic Paryża Eugeniusza Sue. Autorka określa inspiracje tego typu powieściowego, jego cechy gatunkowe (nowi bohaterowie, nowe miejsca zdarzeń, nietypowy sposób prezentowania rzeczywistości, zjawisko inicjacji). Analizie poddane zostaje również nowoczesne miasto, które jest nową przestrzenią powieściowych zdarzeń. W tym artykule autorka zastanawia się również nad tym, jak powieści tajemnic, nazywane nawet powieściami rewolucyjnymi, oddziaływały na społeczeństwo XIX wieku.

8

Tęsknota za Chat Noir i Mirliton. Wokół legendy paryskich kabaretów

83%

Ignaczak L.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2016

|

vol. 33

|

issue 3

279-309

EN

The article invites readers to reinterpret the phenomenon of legendary nineteenth-century Parisian cabarets, inseparably linked to the history of Polish cabarets. The author refers to French sources from the era in order to supplement and verify facts concerning the historical transformation of this phenomenon, while postulating the need for more extensive research on cabaret in the context of its importance for understanding the formation of modern European and Polish popular / mass culture.

9

Tęsknota za Chat Noir i Mirliton. Wokół legendy paryskich kabaretów

67%

Ignaczak L., Uniwersytet Łódzki W. F., liignacz@konto.pl

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2016

|

vol. 33

|

issue 3

EN

The article invites readers to reinterpret the phenomenon of legendary nineteenth-century Parisian cabarets, inseparably linked to the history of Polish cabarets. The author refers to French sources from the era in order to supplement and verify facts concerning the historical transformation of this phenomenon, while postulating the need for more extensive research on cabaret in the context of its importance for understanding the formation of modern European and Polish popular / mass culture.

10

Negative Emotions in the Translation on the Basis of The Cricket on the Hearth by Charles Dickens and Its Polish Renditions

67%

Dybiec A.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova

|

2017

|

issue 2

EN

The article is devoted to a Polish translation of a famous Ch. Dickens’s Christmas story The Cricket on the Hearth (1845). The article offers a comparative analysis of the source text and its two Polish translations. A special attention was given to negative emotions and feelings, and to the differences in their renditions. The first translation was published in 1954 by M. Feldmanowa-Kreczowska and the second – in 1988 by K. Tarnowska. Translations were published at different times, which had a considerable impact on their poetics and quality. Theoretical aspects of emotional issues are shortly discussed.

PL

Artykuł jest poświęcony analizie komparatystycznej wybranych przykładów z dwóch polskich przekładów jednego z opowiadań wigilijnych Charlesa Dickensa Świerszcz za kominem (The Cricket on the Hearth). Moim celem jest zbadanie różnic w wyrażaniu uczuć i emocji, które są obecne zarówno w tekście wyjściowym, jak i wersjach docelowych, w przekładach dwóch polskich tłumaczek: M. Feldmanowej-Kreczowskiej i K. Tarnowskiej. Przekłady powstały w różnym czasie, co miało wpływ na ich jakość i poetykę. Opracowanie eksponuje te emocje, które są szczególnie obecne i częste w dzisiejszym świecie, jak lęk, ból, bojaźń czy przygnębienie. Omawiając sceny w przekładach, zamierzam się skupić na uwypukleniu różnic wyrażających emocje negatywne.

11

Emanacja natchnienia czy towar? Problemy literatury i jej twórców wobec narodzin wolnego rynku w XIX wieku

67%

Ścieszka-Bajura A.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2016

|

vol. 7

|

issue 3

101-117

PL

W artykule przedstawione zostały wybrane problemy, z jakimi przyszło mierzyć się literaturze i jej twórcom w obliczu zmiany stosunków: wyczerpywania się ugruntowanego wielowiekową tradycją mecenatu wielkopańskiego oraz narodzin wolnego rynku literatury. Poruszone zostały kwestie: niezgody na utowarowienie literatury; potępienia motywacji działania księgarzy i wydawców nastawionych na zysk; burzliwych relacji między nimi a ludźmi pióra; niechęci do nowożytnej publiczności literackiej, złożonej z osób o różnym statusie materialnym i poziomie wykształcenia. Artykuł zawiera także refleksje dotyczące podnoszonej w XIX wieku kwestii ryzyka tworzenia opłacalnej finansowo, lecz miernej jakościowo literatury będącej jednak odpowiedzią na zapotrzebowanie publiczności. Perspektywa badawcza obejmuje sześć pierwszych dziesięcioleci XIX wieku. Jest to czas, w którym problemy z wolnym rynkiem – percepcją stosunków w jego obrębie, szansami i zagrożeniami, są widocznej najlepiej. Koniec XIX wieku będzie już czasem, w którym wolny rynek jest ugruntowany, a zrozumienie jego zasad wyklucza część wcześniejszych problemów. Autorzy rozumieją już, że pieniądze nie muszą być czynnikiem degenerującym literaturę, mogą napędzać jej rozwój.

EN

The article presents few chosen problems that literature and writers faced after the change of proportions between the fading lordly patronage established on centuries-old tradition and the birth of the free market in literature. In the article there are issues raised such as: disapproval of making literature a commodity, condemnation of money-driven booksellers and publishers, stormy relations between them and the wordsmiths, aversion towards the modern literary audience, which composed of people representing various material status and different level of education. The article reflects also on another 19th-century issue and that is the risk of creating cost-effective but yet poor quality literature, being on the other hand the answer to the public demand. The research perspective consists of the first six decades of the 19th century, the time in which the problems with the free market are seen best—that is the opportunities, risks and the perception of relations within the free market. At the close of the 19th century the free market is already established the comprehension of its laws excludes some of the former issues. At that point in time authors already understand that money doesn’t have to be a literature degenerating factor but rather one that accelerates its development.

12

Bedrohte Ordnungen und bedrohliche Ordnungen in den Novellen von Ferdinand von Saar

67%

Wróblewska B.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2014

|

issue 23

11-32

DE

Das Schaffen des österreichischen Novellisten Ferdinand von Saar widerspiegelt die für die Literatur des Realismus charakteristische Problematik der Verletzung der Ordnung, die sich Hugo Aust zufolge doppelt deuten lässt, nämlich wie Ordnung verletzt wird und wie sie selbst verletzt. Als aufmerksamer Beobachter und Teilnehmer der sich in der zweiten Hälfte des 19. Jahrhunderts vollziehenden politischen, ökonomischen, sozialen und kulturellen Umwandlungen konnte Saar in seinen Novellen die zu seinen Lebzeiten eintretenden Veränderungen subtil, zugleich aber auch suggestiv zeigen. Die durch rasch fortschreitende Industrialisierung und Urbanisierung erfolgte Verletzung in den städtischen Strukturen sowie in den zwischenmenschlichen Beziehungen schilderte der Autor direkt, indem er den Kontrast zwischen der Gegenwart und der Vergangenheit anwendete. Verschleiert, oft mithilfe der für den Realismus typischen symbolischen Ornamentik, wurde dagegen die sich verändernde Ordnung der Geschlechter gezeigt. Zu betonen ist die Tatsache, dass diese Ordnung durch die Wirkung des restriktiven Normensystems selbst eine Bedrohung für die Integrität des Individuums darstellen kann.

EN

The literary output of the Austrian prose writer Ferdinand von Saar reflects the salient presence of the considerations on the disturbance of the existing order and on the order which can pose a threat to itself. Being an attentive observer and participant of the political, economic, social and cultural changes taking place in the second half of the 19th century, Saar in his novels managed to depict the changes in the world contemporary to him subtly but expressively. The disturbance of order in the urban structure and in interpersonal relations resulting from the sudden industrialization and progressing urbanization in Saar’s stories is shown directly by means of contrasting the past with the presence. What is, however, shown in an oblique way, e.g. with the use of the symbolic ornamentation typical for literary realism, is the changing order pertinent to the relations between men and women. In this respect it is worth mentioning that this order, due to its restrictive system of norms, can pose a threat to the integrity of an individual representing the existing social order.

PL

Twórczość austriackiego nowelisty Ferdynanda von Saara wyraźnie odzwierciedla istotną dla nurtu realistycznego problematykę naruszania istniejącego porządku oraz porządku, który może stanowić zagrożenie dla samego siebie. Jako baczny obserwator i uczestnik dokonujących się w drugiej połowie XIX wieku przeobrażeń politycznych, ekonomicznych, społecznych i kulturowych Saar potrafił w sposób niezwykle subtelny, ale i sugestywny ukazać w swoich nowelach zachodzące we współczesnym mu świecie zmiany. Naruszenie w wyniku gwałtownej industrializacji i postępującej urbanizacji porządku w strukturze przestrzeni miejskiej, a także w relacjach międzyludzkich autor wykreował w sposób bezpośredni poprzez zastosowanie kontrastu między przeszłością a teraźniejszością. W sposób zawoalowany natomiast, niekiedy za pomocą typowej dla realizmu ornamentyki symbolicznej, ukazał zmieniający się porządek w relacjach międzypłciowych. Istotny w tym miejscu jest fakt, że porządek ten, poprzez działanie restrykcyjnego systemu norm, może zagrażać integralności jednostki reprezentującej istniejący ład społeczny.

13

Od les goguettes do kabaretów, czyli o zależnościach między polską i francuską piosenką kabaretową z przełomu XIX / XX wieku

67%

Ignaczak L.

Prace Polonistyczne

|

2017

|

vol. LXXII

163-181

EN

The article deals with the problem of the historical transformation of French and Polish cabaret songs at the turn of the 20th century and the consequent changes in relations between the two cultural circles. The work is focused not only on a comparative analysis of the text and music material from Parisian and Polish cabarets, but also takes into account the sociological context of their functioning. This allows the reader to understand similarities and differences in the creation and development of cabaret life in France and Poland. The article analyzes in detail a unique method used to disseminate songs in France (by the societies of singers called les goguettes, les cafés chantants, les cafés-concerts and cabarets) and the absence of such the phenomenon in Poland. It is shown that these cultural incompatibilities may be one of reasons for the gradual movement of Polish authors and artists away from the conventional and aesthetic style, adopted initially from the Parisian cabarets that were perceived as model ones in Europe (eg. Le Chat Noir or Le Mirliton).

14

“I beg for one thing only, the great good gift – oblivion”: Maria Hagen-Schwerin, a Galician woman poet and author

59%

Kardas K., Kardas K.

Ruch Literacki

|

2020

|

issue 3

Refine search results

Zapożyczenia w twórczości Adama Mickiewicza z lat 1818-1828

Un Pygmalion moderne. L’artiste aux limites de l’art dans "L’OEuvre" d’Émile Zola

Relacje matki i córki w Jędzy Elizy Orzeszkowej

[…] Ja nie wykładam tutaj estetyki. Wincenty Pol a sztuki plastyczne

Powieściowy kodeks etyczny profesjonalizującego się dziennikarstwa. "W mętnej wodzie" Józefa Ignacego Kraszewskiego

Powieściowy kodeks etyczny profesjonalizującego się dziennikarstwa. "W mętnej wodzie" Józefa Ignacego Kraszewskiego

O ciemnych zaułkach miasta, czyli o XIX-wiecznej powieści tajemnic Eugeniusza Sue

Tęsknota za Chat Noir i Mirliton. Wokół legendy paryskich kabaretów

Tęsknota za Chat Noir i Mirliton. Wokół legendy paryskich kabaretów

Negative Emotions in the Translation on the Basis of The Cricket on the Hearth by Charles Dickens and Its Polish Renditions

Emanacja natchnienia czy towar? Problemy literatury i jej twórców wobec narodzin wolnego rynku w XIX wieku

Bedrohte Ordnungen und bedrohliche Ordnungen in den Novellen von Ferdinand von Saar

Od les goguettes do kabaretów, czyli o zależnościach między polską i francuską piosenką kabaretową z przełomu XIX / XX wieku

“I beg for one thing only, the great good gift – oblivion”: Maria Hagen-Schwerin, a Galician woman poet and author