Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  literatura niemieckojęzyczna
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

„Gesetzt, du kenntest den Titel des Bildes nicht“: zu Navid Kermanis Umgang mit sakralen Bildern

100%
Jakubów M.
Roczniki Humanistyczne
|
2021
|
vol. 69
|
issue 5
129-141
EN
Navid Kermani’s Ungläubiges Staunen. Über das Christentum (2015) should be primarily understood as an attempt to create a new religious language and to contain the dominant literary tendency, which is to marginalise religion as a solely historical, aesthetic or exclusive phenomenon. This tendency, termed “iconoclasm” by Bruno Latour results in the disappearance of the ability to describe religious experiences. Kermani mainly refers to the tradition of Catholic baroque art when reflecting on sacral paintings, and invents a literary strategy that aims to free them from the prevalent interpretations, both confessional and secular. He considers the crossing of the boundaries between the two media–image and text – and their being treate as one as a possible way to reach that religious experience which is unintelligible to contemporary readers, and to recreate this experience in a language which rooted in a world of their own experiences, imagination and emotions.
DE
Kermanis aufsehenerregendes Buch Ungläubiges Staunen. Über das Christentum (2015), das in den letzten Jahren 14 Auflagen erlebte, ist in erster Linie ein Versuch, eine neue religiöse Sprache zu schaffen. Mit deren Hilfe sucht er die vorherrschende Tendenz zu überwinden, die Bruno Latour „Bildstürmerei“ nennt. Sie sei natürliche Konsequenz der bisherigen rationalistischen Religionskritik, die zur Folge hat, dass das religiöse Sprechen entweder an Bedeutung verloren hat oder als exklusives Phänomen behandelt wird. Indem Kermani auf die vorwiegend barock-katholische Bildtradition zurückgreift, entwickelt er eine Schreibstrategie, die zum Ziel hat, die bekannten religiösen Bilder, zunächst von bestehenden konfessionellen und profan-ästhetischen Deutungen zu befreien. In einem die Grenze zwischen den zwei Medien überschreitenden Annäherungsprozess bemüht er sich dann, ihnen verborgene Inhalte abzugewinnen und sie in einer für die Gegenwart adäquaten Sprache wiederzugeben, die in der Erfahrungs- und Vorstellungswelt des modernen Menschen fest angesiedelt ist.
PL
„Załóżmy, że nie znasz tytułu obrazu”: obrazy sakralne w tekstach Navida Kermaniego Wydaną w 2015 r. książkę Navida Kermaniego Ungläubiges Staunen. Über das Christentum można odczytać przede wszystkim jako próbę wykreowania nowego języka religijnego i powstrzymania dominującej we współczesnej literaturze marginalizacji religii jako zjawiska wyłącznie historycznego, estetycznego lub ekskluzywnego. Ta tendencja, określana przez Bruno Latoura mianem ikonoklazmu, prowadzi do zaniku umiejętności opisywania doświadczeń religijnych. Kermani odwołuje się w swoich refleksjach na temat obrazów sakralnych głównie do malarskiej tradycji katolickiego baroku i tworzy strategię pisarską, która ma na celu uwolnienie ich od dominujących obecnie interpretacji zarówno konfesyjnych, jak i świeckich. W przekraczaniu granicy między obydwoma mediami – obrazem i tekstem – i traktowaniu ich w sposób łączny upatruje on możliwość dotarcia do nieczytelnego dla współczesnego odbiorcy przeżycia religijnego oraz odtworzenia go w języku zakorzenionym w świecie jego doświadczeń, wyobrażeń i emocji.   Kermanis aufsehenerregendes Buch Ungläubiges Staunen. Über das Christentum (2015), das in den letzten Jahren 14 Auflagen erlebte, ist in erster Linie ein Versuch, eine neue religiöse Sprache zu schaffen. Mit deren Hilfe sucht er die vorherrschende Tendenz zu überwinden, die Bruno Latour „Bildstürmerei“ nennt. Sie sei natürliche Konsequenz der bisherigen rationalistischen Religionskritik, die zur Folge hat, dass das religiöse Sprechen entweder an Bedeutung verloren hat oder als exklusives Phänomen behandelt wird. Indem Kermani auf die vorwiegend barock-katholische Bildtradition zurückgreift, entwickelt er eine Schreibstrategie, die zum Ziel hat, die bekannten religiösen Bilder, zunächst von bestehenden konfessionellen und profan-ästhetischen Deutungen zu befreien. In einem die Grenze zwischen den zwei Medien überschreitenden Annäherungsprozess bemüht er sich dann, ihnen verborgene Inhalte abzugewinnen und sie in einer für die Gegenwart adäquaten Sprache wiederzugeben, die in der Erfahrungs- und Vorstellungswelt des modernen Menschen fest angesiedelt ist.
2
Content available remote

Reinhold Schneider – ein Dichter der inneren Emigration?

89%
Zimmermann H. D.
Colloquia Germanica Stetinensia
|
2010
|
issue 18
215-229
PL
Wskazując na pisarzy określanych jako przedstawicieli tzw. ‚wewnętrznej emigracji’, takich jak m. in. Elisabeth Langgässer, Reinhold Schneider czy Werner Bergengruen, w artykule postawiono pytanie, czy brak zainteresowania ich twórczością wśród współczesnych literaturoznawców nie wynika aby z uprzedzeń światopoglądowych – z faktu, iż reprezentowali oni wartości chrześcijańskie – nie zaś z estetycznej oceny ich utworów. Autor dyskutuje okryte niesławą pojęcie ‚emigracji wewnętrznej’, podkreślając jak różnych pisarzy określa się w ten sposób i jak niesprawiedliwe są tego typu uogólniające przyporządkowania. Na tle tego typu ocen – mających niewątpliwie przede wszystkim charakter ideologiczny – szkicuje sylwetkę i twórczość Reinholda Schneidera, który, akcentując znaczenie sumienia i indywidualnej odpowiedzialności każdego człowieka, w swych utworach ubolewał nad utratą wartości chrześcijańskich we współczesnej Europie. Mimo że jego pisma stały się impulsem do powstania ruchu oporu wobec narodowego socjalizmu, twórczość Schneidera jest niestety dzisiejszym czytelnikom niemal zupełnie nieznana.
EN
The author of the paper points at the writers classed as representatives of the so-called ‘inner emigration’, such as, among others, Elisabeth Langgässer, Reinhold Schneider or Werner Bergengruen, to pose a question as to whether the lack of interest in their literary output among contemporary literary scholars is not a result of ideological prejudice – of the fact that they represented Christian values – and not of the aesthetic judgement of their literary works. In the paper the term ‘inner emigration’, burdened with pejorative connotations, is discussed with an emphasis on the fact that the term is used with respect to various writers and on the injustice of the use of such sweeping generalizations. Against the background of such judgements – doubtlessly of mainly ideological nature – a portrait and characterization of Reinhold Schneider’s output is sketched, who, accentuating the significance of conscience and individual responsibility of every man, in his works regretted the loss of Christian values in contemporary Europe. Despite the fact that his writings triggered the formation of the resistance movement against the National Socialism, his literary output remains largely unknown to the readers of today.
3
Content available remote

Współczesne robinsonady w literaturze niemieckojęzycznej

89%
Pokrywka R.
Porównania
|
2019
|
vol. 25
|
issue 2
63-81
EN
Following the publication of Robinson Crusoe, the Robinsonade genre became part of German literature tradition almost immediately. The contemporary novel in German language refers to the genre or to its characteristic motifs such as eremite in a hermetic (mainly insular) environment or a small group in abnormal social conditions. In the paper three variants of a modern Robinsonade are presented: (1) historical and political narrations that refer to past or contemporary politics critically, predominantly on the basis of postcolonial discourse; (2) postapocalyptic narrations that depict modern Robinsons after a catastrophe, in a future world or in outer space; (3) love stories where an island becomes a place of emotional relationship, utopian isolation and solitude of two lovers.
PL
Niemal natychmiast po opublikowaniu Robinsona Crusoe robinsonada stała się częścią tradycji literatury niemieckojęzycznej. Także powieść współczesna odwołuje się do gatunku lub charakterystycznych motywów samotnika w hermetycznym (najczęściej wyspiarskim) środowisku bądź małej grupy w anormalnych warunkach społecznych. W artykule przedstawione zostały trzy warianty robinsonady: (1) narracje historyczno-polityczne, krytycznie odnoszące się do przeszłości lub do polityki współczesnej, przede wszystkim na gruncie postkolonialnym; (2) narracje postapokaliptyczne, opowiadające o współczesnych Robinsonach po katastrofie, w świecie przyszłości lub w kosmosie; (3) narracje miłosne, w których wyspa stanowi miejsce zejścia się kochanków, miejsce utopijnej izolacji i samotności we dwoje.
4
Publication available in full text mode
Content available

„Wyjść z cienia, wydostać się z szafy i piwnicy”1 – międzynarodowy program literacko- -tłumaczeniowy TransStar Europa i jego wpływ na recepcję literatury niemieckojęzycznej XX i XXI wieku w Polsce

71%
MATUSZEWSKA K.
Transfer. Reception studies
|
2016
|
vol. 1
255-271
PL
Autorka artykułu prezentuje europejski program TransStar Europa, wspierany przez Komisję Europejską i współfinansowany ze środków programu Unii Europejskiej „Uczenie się przez całe życie” oraz powstały w jego ramach projekt Tłumaczeniowa Kostka Rubika – literatura europejska i przekład w sześciu odsłonach, w których uczestniczyła jako stypendystka w latach 2013–2015. Oba przedsięwzięcia miały na celu promocję języków należących do obszaru Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej oraz bogactwa jej literatur i kultur. Do programu przystąpili studenci i tzw. young professionals wyłonieni w ramach konkursów rozpisanych w ośmiu państwach: Austrii, Czechach, Chorwacji, Niemczech, Polsce, Słowenii, Szwajcarii i na Ukrainie. Zgłębiali oni tajniki tłumaczeń literackich oraz przeszli szkolenia z zarządzania kulturą, pracowali indywidualnie, w grupach, tandemach językowych, współpracowali też z mentorami – np. Sławą Lisiecką – co zaowocowało m.in. wydaniem antologii z przełożonymi przez uczestników fragmentami tekstów niemieckojęzycznej literatury współczesnej. Liczne spotkania, odczyty, prezentacje i wieczorki autorskie oraz obecność stypendystów na targach książki w Lipsku pogłębiały ich wiedzę z zakresu przekładu i literaturoznawstwa. Autorka zwraca uwagę na fakt, że wymagająca i czasochłonna praca nad przekładami urozmaicona była szerokim wachlarzem imprez kulturalnych, otwartych również dla osób spoza programu, wykazujących zainteresowanie tłumaczeniami literackimi. Udział w programie TransStar Europa był ubogacający zarówno dla stypendystów, jak i organizatorów.
EN
The author presents TransStar Europe, a new European project and its part „Translating Cube: Six Sides of European Literature and Translation“ from her own perspective like participant in the years 2013-2015. This project has been funded by the EU program called „Lifelong Learning“ and with support from the European Commission. It placed its focus on smaller Central- and Southeastern languages, its literatures and cultures and involved students and young professionals of Austria, Germany, Poland, the Czech Republic, Croatia, Slovenia, Switzerland and Ukraine who got the opportunity to become acquainted with literary translation and the basics of European cultural management. They have worked individually, in groups, in tandems and each participant had received mentoring on his translations – e.g. from Sława Lisiecka. The result is among other things an anthology containing translated texts of contemporary German-speaking literature. TransStar Europe participants have gained new knowledge thanks to seminars, discussions, cultural events, evenings with authors and the presence at the Leipzig Book Fair.
DE
Die Autorin des Artikels stellt das neue europäische Programm TransStar Europa dar, das von der Europäischen Kommission unterstützt und mit den Mitteln des EU-Programms „Lifelong learning“ gefördert wurde sowie das in seinem Rahmen entstandene Projekt „Über-setzungswürfel: Sechs Seiten europäischer Literatur und Übersetzung“, an denen sie als Stipendiatin 2013–2015 teilgenommen hat. Die beiden Unternehmen hatten zum Ziel, jene Sprachen zu fördern, die dem ostmittel- und südosteuropäischen Raum gehören sowie die Vielfalt seiner Literatur und Kultur. Am Programm haben Studierende und die sogenannten young professionals teilgenommen, die sich in acht Ländern beworben haben: in Deutschland, Kroatien, Österreich, Polen, der Schweiz, Slowenien, Tschechien und der Ukraine. Sie hatten dann die Möglichkeit, sich in das literarische Übersetzen und in die Grundlagen des europäischen Kulturmanagements einzuarbeiten. Sie arbeiteten individuell, in Gruppen, in Sprachtandems und auch mit ihren Mentoren – z. B. mit Sława Lisiecka, was dann Erträge brachte u. a. in Form einer Anthologie übertragener Passagen aus der deutschsprachigen Gegenwartsliteratur. Zahlreiche Treffen, Autorenlesungen, Vorführungen sowie die Teilnahme der Stipendiaten an der Buchmesse in Leipzig haben ihr translatorisches und literarisches Wissen erweitert. Die Autorin betont die Tatsache, dass die oft mühselige und zeitaufwendige Arbeit an den Übersetzungen dank der angebotenen Veranstaltungen, an denen sich jeder beteiligen konnte, abwechslungsreich wurde. Die Teilnahme am Programm TransStar Europa war zweifelsohne eine Bereicherung sowohl für Stipendiaten als auch Organisatoren.
5
Content available remote

„Es ist eine grosse Seligkeit – so allein – so ganz und gar allein mit seinen Träumen zu sein“ – Paul Scheerbart und seine geistige Flucht in den Orient

63%
Matuszewska K.
Colloquia Germanica Stetinensia
|
2017
|
issue 26
43-62
PL
Artykuł poświęcony jest wizjom Orientu w trzech wybranych utworach Paula Scheerbarta: „Śmierć Barmakidów. Arabska powieść haremowa” (1897), „Tarub. Sławna kucharka z Bagdadu. Arabska powieść kulturowa” (1897) oraz „Żarty o władzy. Nowele arabskie” (1904). Ponieważ autor nigdy nie odwiedził Bliskiego Wschodu, odwoływał się w swoich utworach do tekstów źródłowych, które dowolnie przekształcał. Namiętność, tęsknota za wyższymi wartościami, brutalność, żądza zemsty oraz walka o władzę, która kończy się rzezią, przeplatają się z baśniowymi sceneriami i legendarnymi istotami, aby odwieść odbiorcę od myśli, że Bagdad równie dobrze mógłby być Berlinem, rok 897 – rokiem 1897, a problemy Aschy – problemami samego Scheerbarta.
DE
Der Beitrag ist Paul Scheerbarts Orientdarstellungen in drei ausgewählten Werken gewidmet: "Der Tod der Barmekiden. Arabischer Haremsroman" (1897), "Tarub. Bagdads berühmte Köchin. Arabischer Kulturroman" (1897) und "Machtspässe. Arabische Novellen" (1904). Weil der Autor den Nahen Osten nie besucht hat, stützte er sich bei seinen Beschreibungen auf mehrere Quellen, die er dann beliebig umgestaltet hat. Leidenschaft, Sehnsucht nach höheren Werten, Brutalität, Rachsucht und Kämpfe um die Macht, die mit Blutbädern enden, verflechten sich mit märchenhaften Szenerien und sagenhaften Wesen, um den Rezipienten von dem Gedanken abzulenken, dass das alte Bagdad für Berlin, das Jahr 897 für 1897 und Aschas Probleme für jene von Scheerbart stehen könnten. Dichter-, Welt- und Rebellenmacht – in diesen drei Worten drückt sich das Wesen des Scheerbartschen Orients aus.
EN
'The article was dedicated to presentations of the Orient in three selected works by Paul Scheerbart: 'The death of the Barmakids. Arab Harem novel' (1897), 'Tarub. Baghdad's famous female cook. Arab culture novel' (1897) and 'Jests about power. Arab novellas' (1904). As the author has never visited the Middle East, he draws from several sources, which he then transforms as he wishes. Passion, longing for higher values, brutality, revenge and fighting for the power ending with bloodbaths intertwine with the fairytale sceneries and legendary beings, to distract the recipient from the thought that the old Baghdad is Berlin, the year 897 – 1897 and Ascha’s problems could be the problems of Scheerbart. Power of poets, world and rebels – the essence of Scheerbart’s Orient is expressed in these words.
6
Publication available in full text mode
Content available

Europe without Nations. Robert Menasse’s Contribution to the Shaping of European Union’s Future in the Novel Die Hauptstadt

54%
Jaśkiewicz G.
Tematy i Konteksty
|
2019
|
vol. 14
|
issue 9
458-471
PL
Dyskusje o stanie Europy i idei europejskiej wśród intelektualistów, zwłaszcza pisarzy niemieckojęzycznych, mają swoją długą i bogatą historię. Już w XVIII wieku głos zabierali Goethe i Schiller, w XIX Novalis, który wskazywał na kulturową wspólnotę europejską. Po doświadczeniach I i II wojny światowej, okrucieństwie i barbarzyństwie działań wojennych, odczłowieczeniu i masowych mordach dyskusje nad istotą Europy odżyły. Richard Nikolaus Coudenhove-Kalergi czy Heinrich Mann zaproponowali wspólnotę europejską, która wprawdzie daleka była od dzisiejszej Unii Europejskiej, ale w teorii miała stanowić zabezpieczenie przed powtórką nacjonalizmów i wojen. W 1992 powstała Unia Europejska na podwalinach EWG. Pochodzący z Austrii Robert Menasse jest kolejnym pisarzem niemieckojęzycznym, który aktywnie występuje w obronie Unii Europejskiej, głosząc radykalne poglądy odejścia od narodów i stworzenia Republiki Europy. Jego powieść z 2017 roku pt. „Die Hauptstadt” [Stolica], uhonorowana nagrodą literacką Deutscher Buchpreis [Niemiecka Nagroda Książkowa], jest hołdem złożonym Europie i jednocześnie ważnym przyczynkiem w dyskusji o wspólnocie europejskiej i jej przyszłości. Ustami swego alter ego w powieści, prof. Aloisa Erharta, postuluje Menasse odrzucenie przywiązania do narodów i stworzenie Europy Regionów. Książka jest w zasadzie pierwszą powieścią europejską (o Unii Europejskiej) autora niemieckojęzycznego, w dodatku z tak postępowym przesłaniem. W powieści autor na tle życia urzędników unijnych w Brukseli ukazuje rzeczywistość europejską, pojmowanie tożsamości narodowej i europejskiej i obciążenie współczesnych Europejczyków doświadczeniem holokaustu i bestialstwa nacjonalizmów. Prezentowany artykuł omawia te poglądy i wpisuje je w anonsowaną już wielusetletnią debatę o Europie, wskazując na progresywność idei europejskiej.
EN
Discussions on the condition of Europe and on the European idea among intellectuals, especially German-speaking writers, have a long and rich history. Goethe and Schiller already spoke about in the 18th century and Novalis in the 19th century, the latter pointing to the European cultural community. After the experiences of the First and Second World Wars, of the cruelty and barbarity of warfare, of dehumanization and mass murder, the discussions on the essence of Europe revived. Richard Nikolaus Coudenhove-Kalergi and Heinrich Mann suggested the creation of a European Community which, although far from today’s European Union, in theory was supposed to serve as a protection against the repetition of nationalism and wars. In 1992 the European Union was founded on the groundwork of the EEC. Austrian-born Robert Menasse is another German-language writer who actively defends the European Union by proclaiming radical views, namely the departure from the nations and the creation of the Republic of Europe. His 2017 novel Die Hauptstadt (The Capital), awarded the Deutscher Buchpreis (German Book Prize) literary prize, is a tribute to Europe and an important contribution to the discussion on the European community and its future. Through the mouth of his alter ego in the novel, Prof. Alois Erhart, Menasse calls for the rejection of the attachment to nations and the creation of Europe of Regions. The book is basically the first European novel (about the European Union) by a German-writing author with such a progressive message. In the novel, the author, shows,  against the background of the life of EU officials in Brussels, the reality of Europe, the understanding of national and European identity and the burden of the Holocaust and the bestiality of nationalism for contemporary Europeans. The present paper discusses these views and inscribes them in the long lasting debate on Europe, indicating at the same time the progressiveness of the European idea.
7
Publication available in full text mode
Content available

Powroty do przeszłości. Po śladach rodzinnych w niemieckojęzycznej literaturze (nie tylko) polskiego pochodzenia

51%
Trepte H.-C.
Transfer. Reception studies
|
2019
|
vol. 4
77-91
EN
Returning to ones country of origin belongs to the most important problems of migrant literature. The literary exposure of ‘The East’ of Europe after the democratic breakthrough of 1989-90 were tied to a search for lost places of commemoration and travelling to family vestiges. Examples are the English works of Cracow born Ewa Hoffman, American born Anne Applebaum, or Jonathan Safran Foer. His novel Everything Is Illuminated is a novel book as the narrator – the grandson of the generation of Holocaust victims and survivors – undertakes an effort to explain that which for younger readers is difficult to fathom. New narrative forms regarding the past and the Holocaust emerge from the anxiety of second and third generation Jewish ‘survivors’ trying to trace the fates of family members on the basis of family accounts and stories, official and private histories, and second-hand knowledge. In this way, Katia Petrowska converts the historical family lapses and blank histories into living, recorded words. Searching for the truth, the writer endeavors to travel to family places all over Europe, incorporating the experience into a literary work. Her book, Maybe Ester: A Family Story, transcends – as do other works of this genre – all categories of national literature, traditional definitions of identity, demonstrating one’s own exile and homelessness. Authors such as Eduard Marian appreciate that the silence must be broken, the stories told as long as the survivors still live. Brygida Helbig raises issues associated with her parent’s descent and identity. Her texts possess varied language/cultural vestments as demonstrated in her novel Niebko (2013). The ‘literature of returning’ has emerged in a number of languages, and as such, constitutes as new inter-cultural text. An essential characteristic of these texts is the author’s attitude to a particular culture, to the language community of their parents and grandparents, as well as the country where the writer lives. The debut of the German novel by Deborah Feldman, Überbitten, belongs to the splendid ‘Berlin Literature’, where the author uses her own life and her family’s fate, qualifies the book as ‘post-memorial literature’. In the face of the newest wave(s) of migration, writing of one’s own ordeals and experiences and family history will become a key characteristic of contemporary literature, regardless of an author’s descent.
DE
Eine mögliche Rückkehr ins Herkunftsland gehört zu den zentralen Problemen der (E)Migrationsliteratur. Dabei kommt den literarischen Entdeckungen des „Ostens“ (Europas) nach der Zäsur von 1989/1990 auf der Suche nach Spuren von Familienangehörigkeiten und (Erinnerungs-)Orten eine besondere Bedeutung zu. Dazu gehören beispielsweise die in englischer Sprache verfassten Werke von Ewa Hoffman, Anne Applebaum oder Jonathan Safran Foer. In seinem Buch Everything is illuminated versucht der Holocaust-Enkel Foer, das für die Vertreter seiner Generation kaum Nachvollziehbare des Holocaust nahezubringen. Aus fragmentarischen Eindrücken und Formen, aus Dokumenten, Zeugenaussagen und Kommentaren seines ukrainischen Reiseleiters und Dolmetschers entsteht ein vielstimmiges Werk. Die neuen Erzählformen über die Vergangenheit und den Holocaust entstehen aus dem Bedürfnis von Vertretern der zweiten und dritten Generation von Holocaustüberlebenden, die Wahrheit zu erfahren. Mit Hilfe privater Geschichten, dem Wissen und Erzählten aus zweiter Hand, versuchen sie das Schicksal von Familienangehörigen zu rekonstruieren. So bemüht sich Katja Petrowskaja, die leeren Flecken in der Geschichte ihrer Familie mit lebendigen Geschichten zu füllen. Sie bereist zahlreiche europäische Länder, in denen sie Spuren von Familienangehörigen zu finden hofft und ergänzt ihre Familienerzählungen gleichzeitig mit Mitteln der Reportage. Ihr Buch, Vielleicht Esther, überschreitet bewusst Grenzen der Zugehörigkeit zu einer Nationalliteratur bzw. einer ethnisch-kulturellen Identität und stellt die eigene Heimat- und Wurzellosigkeit heraus. Zahlreiche Autoren wie Eduard Merian sind sich bewusst, dass das Schweigen durch das Erzählen beendet werden muss, solange es noch Zeugen gibt. Brygida Helbig beschäftigt sich mit der Geschichte und Identität ihrer Eltern. Ihre literarischen Texte verfügen dabei über unterschiedliche Sprachkleider wie in ihrem in polnischer Sprache verfassten Roman Niebko. Werke, die zur Rückkehrliteratur an familiäre Orte gezählt werden, entstehen in verschiedenen Sprachen und weisen einen differenzierten sprachlich-kulturellen Subtext auf. Infolge des „Cultural turn“ entstehen neuartige interkulturelle Werke, deren Verfasser ein besonderes Verhältnis zur jeweiligen kulturellen wie zur sprachlichen Gemeinschaft zum Ausdruck bringen. Das deutschsprachige Debüt von Deborah Feldman, Überbitten, gehört zur zeitgenössischen Berliner Literatur, erzählt aber zugleich auch Familiengeschichte. Angesichts der neuen Migrationswellen bleibt das Schreiben über Erfahrenes und Erlebtes auch zukünftig ein wichtiges Merkmal zeitgenössischer Literatur, unabhängig von der Herkunft der Autoren.
PL
Powroty do kraju pochodzenia należą do najważniejszych problemów literatury (e)migracyjnej. Literackie odkrywanie „Wschodu” (Europy) po demokratycznym przełomie (1989/1990) związane było z poszukiwaniem utraconych miejsc pamięci oraz podróżowaniem po śladach rodzinnych. Przykładem są angielskojęzyczne utwory pochodzącej z Krakowa Ewy Hoffman, Anne Applebaum lub amerykańskiego pisarza Jonathana Safrana Foera. Jego powieść Everything is illuminated (Wszystko jest iluminacją) jest nowatorską książką, ponieważ narrator – wnuk pokolenia ofiar i ocalałych z Zagłady – podejmuje próbę (wy)tłumaczenia tego, co dla czytelników młodego pokolenia jest trudne do zrozumienia. Nowe formy narracji o przeszłości i Holokauście wyrastają z niepokoju przedstawicieli drugiego i trzeciego pokolenia ocalałych Żydów, którzy na podstawie relacji, opowieści rodzinnych, oficjalnej i prywatnej historii oraz wiedzy „z drugiej ręki” próbują dotrzeć do prawdy o losach krewnych. W ten sposób Katja Petrowskaja (Katia Petrowska) przekształca białe plamy i puste miejsca w historii rodzinnej w żywe, spisane słowa. Szukając prawdy, pisarka udaje się w podróż do miejsc rodzinnych po całej Europie, łącząc literaturę piękną z reportażem. Jej ksiażka Vielleicht Esther (Może Estera) przekracza, jak i inne dzieła tego rodzaju, wszystkie kategorie przynależności do literatury narodowej, tradycyjne definicje tożsamości, demonstrując własne tułactwo i bezdomność. Tacy autorzy jak Eduard Merian zdają sobie sprawę z tego, że trzeba koniecznie przerwać milczenie, zacząć opowiadać, dopóki jeszcze żyją świadkowie. Brygida Helbig porusza kwestie związane z pochodzeniem i tożsamością rodziców. Jej teksty literackie posiadają zróżnicowaną szatę językowo-kulturową, a przykładem jest jej polskojęzyczna powieść Niebko (2013). „Literatura powrotów” powstaje w różnych językach; wskutek czego konstytuuje się nowy tekst międzykulturowy. Istotną cechą tych tekstów jest stosunek autora do danej kultury, do „wspólnoty językowej” kraju rodziców i dziadków, jak i do kraju osiedlenia pisarza. Niemieckojęzyczna debiutancka powieść Deborah Feldman Überbitten należy do bogatej „literatury berlińskiej”, a tematem czyniąc własne życie i los rodziny, wpisuje się do literatury postmemorialnej. W obliczu najnowszej fali migracji pisanie o własnych przeżyciach, doświadczeniach oraz o historiach rodzinnych będzie stanowić kluczową cechą współczesnej literatury, niezależnie od pochodzenia autora.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.