Search results

1

Nowe źródła do badań literackich i bibliologicznych dawnego piśmiennictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego w świetle współczesnych metodologii

100%

Jarczykowa M.

Rocznik Lituanistyczny

|

2015

|

vol. 1

PL

W artykule przedstawiono nowe źródła pozwalające rozszerzyć dotychczasowe badania nad dawnym piśmiennictwem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przywołane przykłady odzwierciedlają jednocześnie współczesne metodologie literackie i bibliologiczne. Bibliotekoznawcy wykorzystują metodę funkcjonalną i stosują dyrektywę badawczą „kultura książki” m.in. w odniesieniu do wileńskich środowisk klasztornych. Geopoetyka i geokrytyka umożliwiają ujawnianie znaczenia przestrzeni, miejsc pamięci czy geograficznych nazw własnych. Zastosowanie tej metody wobec twórczości Daniela Naborowskiego czy diariusza Bogusława Kazimierza Maskiewicza pozwala na wydobycie z tych tekstów specyfiki podejścia do mniej lub bardziej znanych miejsc na mapie Rzeczypospolitej, zwłaszcza Wielkiego Księstwa Litewskiego. Metoda badań strukturalnych, stosowana zarówno przez literaturoznawców, jak i bibliologów, oparta na analizie ramy literacko-wydawniczej, została przedstawiona na przykładzie Lwowskiego rękopisu zawierającego wiersze okolicznościowe poświęcone Radziwiłłom birżańskim oraz na podstawie nieznanego, unikatowego druku przekładu Niektórych psalmów Dawidowych Salomona Rysińskiego. Zwrócono także uwagę na znaczenie badań retorycznych, wskazując możliwość wykorzystania nieznanych mów świadczących o kulturze oratorskiej Wielkiego Księstwa Litewskiego.

EN

The article presents the new sources which allow to broaden the existing research on the old literature of the Grand Duchy of Lithuania. The cited examples reflect contemporary literary and bibliological methodologies. Bibliologists use a functional method and apply a research directive called the “book culture” to (among others) the Vilnius monastic communities. Geopoetics and geocriticism reveal the significance of the space, places of remembrance or geographic names. Applying this method to the work of Daniel Naborowski or Boguslaw Kazimierz Maskiewicz’s diary enables to show the specifics of these author’s approach to some more or less known places on a map of the Kingdom of Poland and especially the Grand Duchy of Lithuania. Structuralist method, used both by the literary critics and bibliologists, based on the analysis of literary-publishing frame was presented through two examples: the Lviv manuscript containing occasional poems dedicated to the Birże Radziwiłł family and the previously unknown, unique print of the translation of some David’s psalms by Salomon Rysiński. In the article it has been also highlighted the importance of rhetorical research and indicated the possibility of using unknown orations which show the oratory culture of the Grand Duchy of Lithuania.

2

„Kochanowski okolicznościowy” w angielskie szaty przybrany. Rec.: Jan Kochanowski, Occasional Poems. Edited and translated with notes by Michael J. Mikoś, with a foreword by Roman Krzywy. Bloomington 2023

100%

Rusnak R.

Pamiętnik Literacki

|

2024

|

vol. 115

|

issue 1

275-286

PL

Recenzja dotyczy wydanego w Uniwersytecie Indiany tomu zawierającego przekłady siedmiu poematów okolicznościowych najwybitniejszego poety polskiego renesansu, Jana Kochanowskiego. Autorem tłumaczeń jest Michael J. Mikoś, który od wielu lat zajmuje się udostępnianiem anglojęzycznemu światu literackiej spuścizny tego XVI-wiecznego poety. Przywołane utwory, choć słabo znane i trudne w odbiorze, zajmują ważne miejsce w twórczości Kochanowskiego, świadcząc o jego żywym zaangażowaniu w sprawy Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Recenzent pozytywnie ocenia warsztat translatorski Mikosia, wskazując m.in. na łatwość, z jaką przychodzi mu odnajdywanie rymujących się par wyrazów. Na przykładzie „Zgod”y i „Pamiątki” podjęto kwestię zasadności nadawania przekładom konkretnych tytułów.

EN

The review concerns, published at the University of Indiana, a volume containing translations of seven occasional poems by the most outstanding of Polish Renaissance poets, Jan Kochanowski. The translator is Michael J. Mikoś, who for many years now has been involved in making the literary legacy of this 16th-century poet available to the English-speaking world. The works mentioned here, although hardly known and difficult to understand, occupy an important place in Kochanowski’s oeuvre, bearing witness to his lively commitment to the Polish-Lithuanian Republic. The reviewer gives a positive assessment of Mikoś’s translation technique, pointing out, among other things, how easy it is in his case to find rhyming pairs. Using “Zgoda” (“Concord”) and “Pamiątka” (“Memorial”) as examples, the question of the appropriateness of giving translations specific titles was addressed.

3

„Duma kozacka o wojnie z Kozakami” – zapomniany zabytek poezji rusko-polskiej

80%

Dzierżanowska B.

Pamiętnik Literacki

|

2022

|

vol. 113

|

issue 2

195-223

PL

Artykuł zawiera poprzedzoną wstępem historycznoliterackim edycję „Dumy kozackiej o wojnie z Kozakami”, utworu w języku ruskim dotyczącego bitwy pod Beresteczkiem, zachowanego w unikatowym druku z 1651 roku. Publikowana dotychczas jedynie w transliteracji, praktycznie nieobecna w polskiej literaturze przedmiotu „Duma” wyróżnia się na tle szczątkowo zachowanych publikacji ruskich tłoczonych w grafii łacińskiej swą kompletnością i stanowi jedyny tak obszerny przekaz okolicznościowy z czasów wojen kozackich. Analiza treści oraz wydobycie pieśniowej struktury wiersza pozwala przyporządkować go do kategorii jezuickich druków propagandowych wydawanych na ziemiach ukraińskich w celu wzmocnienia pozycji kościoła unickiego i samego Towarzystwa Jezusowego, którego działalność w okresie powstania Bohdana Chmielnickiego została znacznie ograniczona. Prezentowana edycja stanowi propozycję zastosowania ujednoliconych zasad transkrypcji dla nowożytnych tekstów w języku ruskim drukowanych w alfabecie łacińskim.

EN

The article contains an edition of “Duma kozacka o wojnie z Kozakami” (“Cossack Elegy on a War with the Cossacks”), a piece in the Ruthenian language, referring to the Battle of Berestechko, preserved in a unique 1651 print, here preceded by a literary-historical foreword. The piece, published to this date only in transliteration and almost absent from the Polish subject matter, stands out above fragments of preserved Ruthenian pieces printed in Latin characters in its completeness, and is viewed as the only so comprehensive occasional account from the times of the Cossack Wars. An analysis of the content and eliciting the song structure of the verse makes it possible to categorise it into the Jesuit propaganda prints issued in Ukraine in order to strengthen the position of the Uniate Church and the Society of Jesus itself whose activity in the time of the the Khmelnytsky Uprising was markedly limited. The presented edition is a proposal to employ unified rules of transcription for modern texts in Ruthenian printed in Latin alphabet.

4

“Haec foecunda magnorum virorum parens Academia Cracoviensis.” A History of the Jagiellonian University in Academic Panegyrics for Krakow Bishops in the 1st half of the 17th Century

80%

Zdanek M.

Folia Historica Cracoviensia

|

2020

|

vol. 26

|

issue 2

9-38

PL

Uniwersytet Krakowski w XV-XVI w. wypracował fundamentalne elementy swojej kultury pamięci i świadomości historycznej. W I połowie XVII w. krakowskie środowisko akademickie wzmocniło przekaz dotyczący swojej przeszłości. Bardzo ważnym medium tego oddziaływania była literatura okolicznościowa, a zwłaszcza panegiryki. Liczne druki akademickie poświęcano biskupom krakowskim, ponieważ byli oni kanclerzami uniwersytetu, a często jego wychowankami i mecenasami, uniwersytet zaś był jedną z najważniejszych instytucji diecezji, mocno związaną z Kościołem. Panegiryki takie powstawały głównie z okazji nadania biskupstwa, uroczystego wjazdu biskupów do miasta i ingresu do katedry wawelskiej oraz z racji śmierci i pogrzebu. W analizowanym okresie diecezją rządziło siedmiu biskupów. W tym czasie profesorowie i studenci uniwersytetu dedykowali im 65 panegiryków, z których 43 utwory zawierały treści i nawiązania z przeszłości uniwersyteckiej. Panegiryki były nośnikiem zinstytuzjonalizowanej uniwersyteckiej kultury pamięci. Głównymi figurami tej pamięci były: fundacja 1400 roku, fundator król Władysław Jagiełło, dynastia Jagiellonów jako dynastia fundatorów i reprezentantów złotego wieku w dziejach uniwersytetu, otoczony kultem profesor teologii Jan Kanty (zm. 1473) jako wzorzec profesora i patron uniwersytetu oraz katalogi sławnych profesorów i wychowanków uniwersytetu. Katalogi te miały formę wyliczania nazwisk, a przytaczano je jako dowód żywotności i zasług uniwersytetu dla społeczeństwa,państwa i Kościoła.

EN

In 15th–16th centuries, Krakow University developed fundamental elements of its memory culture and historical awareness. In the first half of the 17th century, the Krakow academic community strengthened its message concerning its past. Occasional literature, in particular panegyrics, was a particularly important medium of this message. Numerous academic prints were dedicated to Krakow bishops, since they were the University’s chancellors, and frequently its alumni and supporters, while the University itself was one of the key institutions in the diocese, closely related to the Church. The panegyrics were created mostly to celebrate the award of bishopric, a ceremonial entrance of a bishop to the city, an ingress to the Wawel Cathedral or were written in the event of death and the funeral. Seven bishops ruled the diocese in the analyzed period. In that time, university professors and students dedicated a total of 65 panegyrics to them, of which 43 contained references to the University’s past. Panegyrics were a medium of the University’s institutionalized memory culture. Key facts and persons mentioned in the works include: the foundation of 1400, founder King Władysław Jagiełło, House of Jagiellon as the dynasty of founders and representatives of the golden age in the University’s history, Jan Kanty – a revered professor of theology (deceased in 1473) as an exemplary lecturer and patron of the University, as well as catalogues of renowned professors and alumni of the University. The catalogues were in fact lists of surnames, and they were supplied as anevidence of the University’s long history and service to the society, the country,and the Church.

5

Od poezji okolicznościowej poświęconej najmłodszym do druków wróżebnych czasów stanisławowskich

80%

Maksimowicz K.

Tematy i Konteksty

|

2020

|

vol. 15

|

issue 10

528-533

EN

The author of the review discusses the latest book by Bożena Mazurkowa that consists of eight chapters devoted to the issues of Polish poetry and prose at the Age of Enlightenment. The book is based on a wide array of sources interpreted from a variety of analytic perspectives. According to the author of the review, the book’s significance results from both the scope of the topics undertaken (including rarely discussed aspects of the writers’ public and private life), and the methods applied in order to analyze the subject

PL

Autorka recenzji omawia najnowszą książkę Bożeny Mazurkowej składającą się z ośmiu rozdziałów poświęconych problematyce polskiej poezji i prozy epoki oświecenia. Książka oparta jest na szerokim wachlarzu źródeł interpretowanych z różnych perspektyw analitycznych. Według autorki recenzji znaczenie książki wynika zarówno z zakresu podejmowanej tematyki (w tym rzadko omawianych aspektów życia publicznego i prywatnego pisarzy), jak i zastosowanych metod analizy tematu.

Refine search results

2 Pamiętnik Literacki

1 Folia Historica Cracoviensia

1 Rocznik Lituanistyczny

1 Tematy i Konteksty

1 Dzierżanowska B.

1 Jarczykowa M.

1 Maksimowicz K.

1 Rusnak R.

1 Zdanek M.

1 2024

1 2022

2 2020

1 2015

Nowe źródła do badań literackich i bibliologicznych dawnego piśmiennictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego w świetle współczesnych metodologii

„Kochanowski okolicznościowy” w angielskie szaty przybrany. Rec.: Jan Kochanowski, Occasional Poems. Edited and translated with notes by Michael J. Mikoś, with a foreword by Roman Krzywy. Bloomington 2023

„Duma kozacka o wojnie z Kozakami” – zapomniany zabytek poezji rusko-polskiej

“Haec foecunda magnorum virorum parens Academia Cracoviensis.” A History of the Jagiellonian University in Academic Panegyrics for Krakow Bishops in the 1st half of the 17th Century

Od poezji okolicznościowej poświęconej najmłodszym do druków wróżebnych czasów stanisławowskich