Poczucie winy sprzężone z wartościami moralnymi jest bardzo złożonym, typowo ludzkim fenomenem. Stało się ono przedmiotem zainteresowania różnych (sub)dyscyplin filozofii, takich jak etyka czy antropologia filozoficzna, oraz nauki, w tym: psychologii, socjologii, neuronauki. Powstała cała masa szczegółowych (specjalistycznych) modeli poczucia winy. Do tej pory nie powstał jednak model całościujący, to jest taki, który „godziłby” wyniki badań naukowych różnych dyscyplin i refleksji filozoficznych nad poczuciem winy. W artykule podejmuję próbę stworzenia zarysu takiego modelu. Łączę inspiracje pochodzące z filozofii, logoteorii i nooteorii z danymi z psychologii poznawczej, społecznej, socjologii emocji oraz szeroko pojętej neuronauki. Nie zapominam również o językowym obrazie poczucia winy. Celem dodatkowym czynię próbę „sformułowania” eksperymentów, które mogą posłużyć do badania poczucia winy moralnej w całej jego złożoności, na materiale językowym odnoszącym się do zwykłych sytuacji dnia codziennego. Kategorią rdzenną modelu jest kategoria wartości.
EN
Feeling of guilt in the context moral values is a very complex and typically human phenomenon. This emotion became a subject of interest in various subdisciplines of philosophy, such as ethics, philosophical anthropology, and science, including psychology, sociology, neuroscience. A comprehensive model, which would combine research results from various disciplines and philosophical reflections on guilty feelings, has not yet been created. In the article, I’m traying to give an outline of a model of moral guilt. I combine inspirations from philosophy, logotheory and nootheory with data from cognitive psychology, social psychology, sociology of emotions and neuroscience. I don’t forget about the linguistic image of guilty feelings. As an additional goal, I am trying to design experiments that can be used to test the feelings of moral guilt, in all their complexity, in everyday situations. The core category of the model is the category of value.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.