Search results

1

Populistyczne cechy w konstrukcji kategorii ludu w narracjach Prawa i Sprawiedliwości

100%

Polakowski M.

Dyskurs & Dialog

|

2023

|

issue 12(2)

38-58

EN

The paper presents the political and social narratives of Law and Justice party in the context of the populistically understood concept of people. The paper firstly provides a critical analysis and reconstruction of main elements of the populist concept of the people, that are subsequently recognized in the rhetoric of the Law and Justice representatives and political agenda of this party.

PL

Artykuł przedstawia narracje polityczno-społeczne Prawa i Sprawiedliwości w kontekście występowania w nich populistycznie rozumianej kategorii ludu. W tekście główne elementy populistycznej koncepcji ludu najpierw zostają zrekonstruowane i poddane analizie krytycznej, a następnie rozpoznane w obszarze retoryki i koncepcji partyjnych przedstawicieli Prawa i Sprawiedliwości.

2

Pusty tron władzy, czyli o dylematach władzy ludu w demokracjach

100%

Sikora A.

Civitas Hominibus. Rocznik filozoficzno-społeczny

|

2019

|

vol. 14

9-21

EN

During the last few years, politicians have increasingly referred to the will of ‘the people’ to justify their decisions. This article discusses the limits of the idea of representation, which is the main principle of democracy. In democratic countries ‘the people’ exercise their authority through representatives. According to populists, the democratic system needs to be changed to give voice to ‘the people’. Elected representatives are both subordinate to ‘the people’ and govern them. This construction raises questions about the extent of power which representatives have. Where should the power of ‘the people’ end and in what circumstances should representatives know better than vox populi? Today there are many areas to which ‘the people’ have no access.

PL

W ostatnich latach politycy coraz częściej odwołują się do woli suwerena, jako do motywatora podejmowania decyzji. W artykule zostanie podniesiona kwestia wątpliwości kryjących się za zasadą reprezentacji – naczelną zasadą demokracji. To właśnie dzięki reprezentantom lud sprawuje władze w państwach demokratycznych. I jak głoszą populiści, system trzeba zmienić, by przywrócić ludowi głos. Zostaną również poruszone kwestie realności takiego rozwiązania. Wybrani reprezentanci są jednocześnie podlegli ludowi, jak i rządzą nim. Wywołuje to pytania o zakres władzy, jaką mają rządzący. Gdzie powinna kończyć się władza ludu oraz w jakich okolicznościach rządzący powinni wiedzieć lepiej niż vox populi? Zwłaszcza że współcześnie powstaje coraz więcej nisz, do których suwerenny lud nie ma dostępu.

3

W poszukiwaniu stałości. Polscy socjaliści XIX w. i potworna nowoczesność

100%

Kuligowski P., Zakład Myśli i Kultury Politycznej I. H., Piotr Kuligowski – doktorant w Zakładzie Myśli i Kultury Politycznej Instytutu Historii UAM. Historyk myśli politycznej i dziewiętnastowiecznik. Zainteresowania badawcze oscylują wokół historii polskiej myśli politycznej (przede wszystkim myśli socjalistycznej) a. t. r. r. I. s. t. p. k. n. w. w. n. i. o. p. n. N. p. z. m. s. t. h. p. i. m. h. i.

Władza sądzenia

|

2015

|

vol. 5. Bezpieczeństwo Między sądzeniem a stanem rzeczy

PL

Celem tekstu jest wskazanie, że genezy polskiej myśli socjalistycznej w XIX w. można upatrywać w braku stabilności i bezpieczeństwa. W celu udowodnienia tej tezy posługuję argumentacją składającą się z trzech zasadniczych części. Po pierwsze, rekonstruuję niepokoje i fobie, które znajdowały odbicie w publicystyce pierwszych polskich socjalistów, przede wszystkim w kręgu Wielkiej Emigracji. Po drugie ukazuję, w jaki sposób polscy socjaliści starali się stworzyć nowy język opisu zjawisk politycznych, który próbowali oprzeć na sztywnych zasadach (Prawda, Jedność itp.). Po trzecie wreszcie argumentuję, że narzędziami, służącymi okiełznaniu procesów społecznych i przezwyciężeniu niepewności miały być z jednej strony wspólnoty, oparte na zasadach pierwotnego chrześcijaństwa, z drugiej zaś – ludowo-narodowa wspólnota, stojąca na czele państwa.

4

Antyelitarna narracja współczesnej polskiej prawicy

94%

Kulas P.

Przegląd Socjologii Jakościowej

|

2018

|

vol. 14

|

issue 4

14-39

EN

The aim of this article is to analyze the anti-elite narrative of intellectuals related to the Polish right. The author analyzes the contemporary Polish right discourse, mainly after 2015, the criticism of elitism and the dominant strategies aimed at depriving the legitimacy of the mainstream elite of the Third Republic of Poland. The charge of elitism is connected with the accusation of lack of empathy, lack of understanding of societal problems and unrepresentation of its interests. In this way, it becomes an important argument that strengthens the political division for social and political change. In the spirit of critical theory, the author argues that the ultimate goal of anti-elitist articulations is not to lead or even articulate an egalitarian order, but to preserve the social hierarchy and present right-wing intellectulas as the legitimate elite who should replace the former ones.

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza antyelitarnej narracji intelektualistów związanych z polską prawicą. Autor analizuje obecną w prawicowym dyskursie, głównie po 2015 roku, krytykę elitaryzmu oraz dominujące strategie, których celem jest pozbawienie legitymizacji tak zwanych elit III RP. Zarzut elitaryzmu jest związany z przypisywaniem braku empatii, niezrozumienia problemów społeczeństwa oraz niereprezentowania jego interesów. Staje się on w ten sposób ważnym argumentem wzmacniającym podział polityczny na rzecz społecznej i politycznej zmiany. W duchu teorii krytycznej autor argumentuje, że ostatecznym celem antyelitarnych artykulacji nie jest zaprowadzenie ani nawet wyartykułowanie egalitarnego ładu, ale zachowanie społecznej hierarchii i przedstawienie samych siebie jako elity prawomocnej, która winna zająć miejsce elity dotychczasowej.

5

Jean-Jacques Rousseau i James Madison. Dwa modele obywatelstwa w tradycji doktryny suwerenności ludu

94%

Lis d. R.

Horyzonty Polityki

|

2016

|

vol. 7

|

issue 18

73-90

EN

Research objective: The aim of the article is to analyse the thought of J.J. Rousseau and J. Madison (counted among the most prominent theorists of popular or republican government in the Eighteenth century), with a special emphasis on the issue of citizenry. The research problem and methods: The author focuses on the relationship between the accounts of the people and the associated concepts of citizenship. He wonders whether they can provide us with any coherent vision of the citizens’ role in government or – rather – reveal serious discrepancies within a broader doctrinal tradition. To that purpose the author refers to main works of these authors, supporting his conclusions by critical references to secondary sources, dealing especially with their views on popular sovereignty. The process of argumentation: The article begins with the analysis of Rousseau’s thought, turning then to that of Madison. It finishes with a sort of summary, which gives an opportunity to emphasise the main similarities and – above all – differences between their arguments. Research results: The analysis of the both authors’ thought indicates that there were at least two different views on citizenship within the Eighteenth century tradition of popular sovereignty. It points out that Rousseau viewed the common citizenry in a very active role of a sovereign, insisting on frequent assemblies of the people as a necessary means of identifying the general will. In that respect, Madison kept warning against a more direct or locally-oriented citizens’ activity, looking for such electoral and constitutional devices of majority rule that would more appropriately serve the public interest, securing the rights of minorities as well. Conclusions, innovations, recommendations: The far-reaching conclusion is that the two depicted models of citizenship reveal in fact considerably broad possibilities of defining popular sovereignty and – more specifically – the constitutional function of civic activity. The latter will be ultimately determined by assumptions of the public sphere and evaluations of the moral and political capacities of the very citizens.

PL

Cel naukowy: Celem artykułu jest analiza myśli Jean-Jacques’a Rousseau i Jamesa Madisona (zaliczanych do najbardziej znaczących teoretyków powszechnego czy też republikańskiego ustroju w XVIII wieku), ze szczególnym uwzględnieniem tematu obywatelstwa. Problem i metody badawcze: Autor skupia się na powiązaniach między ujęciami ludu i wynikającymi z nich koncepcjami obywatelstwa. Zastanawia się czy składają się one na spójną wizję roli ustrojowej obywateli czy też – przeciwnie – ukazują one poważne rozbieżności w obrębie szerszej tradycji doktrynalnej. W tym celu sięga autor do najważniejszych prac tych pisarzy, wspierając swe wnioski krytycznymi odniesieniami do literatury sekundarnej, dotyczącej zwłaszcza ich poglądów na temat suwerenności ludu. Proces wywodu: Artykuł rozpoczyna się on analizy myśli Rousseau, przechodząc następnie do myśli Madisona. Jest on zakończony rodzajem podsumowania, które daję okazję do uchwycenia zasadniczych powiązań i – przede wszystkim – różnic między ich argumentami. Wyniki analizy naukowej: Analiza myśli obydwu autorów wykazuje, że w obrębie osiemnastowiecznej tradycji doktryny suwerenności ludu. Wykazuje ona, że Rousseau postrzegał zwykłych obywateli w kategoriach bardzo czynnego zwierzchnictwa, domagając się częstych zgromadzeń ludu, uznanych za konieczne narzędzia ujawniania woli powszechnej. W tym względzie Madison ostrzegał stanowczo przed bardziej bezpośrednią czy zorientowaną lokalnie aktywnością obywatelską, poszukując takich mechanizmów wyborczych i ustrojowych tzw. rządów większościowych, które bardziej służyłyby interesowi publicznemu, zabezpieczając jednocześnie prawa mniejszości. Wnioski, innowacje, rekomendcje: Dalej idącym wnioskiem jest ten mianowicie, że dwa opisane modele obywatelstwa odsłaniają w istocie stosunkowo szerokie możliwości definiowania suwerenności ludu i – ściślej biorąc – roli ustrojowej aktywności obywatelskiej. Ta ostatnia będzie zależeć ostatecznie od założeń dotyczących dziedziny publicznej oraz oceny możliwości moralnych i politycznych samych obywateli.

6

Laudacja bohatera narodowego w "Pieśniach o księciu" Józefie Artura Oppmana

84%

Magryś R.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2019

|

vol. 25: Pamiątka, hołd, laudacja w literaturze i kulturze

107-121

EN

The article concentrates on the lofty representation of the protagonist of the collection of lyrical works. "Pieśni o księciu Józefie" make a reference, in their historical and axiological aspects, to the biography by Szymon Askenazy, "Książę Józef Poniatowski 1763-1813" [Prince Józef Poniatowski 1763-1813]. That biography presents the central figure as an exemplary patriot and citizen, who does not hesitate to give his life for the fatherland. The poet, however, goes much further than Askenazy in elevating his hero, as he sacralises the figure of prince Poniatowski by making him the main martyr of the national cause, who pleads for Poland with God.

7

Elity i lud, czyli długa pamięć dyskursu. Perspektywa historyczna w badaniach komunikacji publicznej

84%

Nowicka-Franczak M.

Stan Rzeczy

|

2021

|

issue 2(21) Socjologia historyczna

81-114

PL

Celem artykułu jest nakreślenie miejsc wspólnych socjologii historycznej i analizy dyskursu. Polem, gdzie synergia obu podejść może być szczególnie cenna poznawczo, są komunikacyjne relacje polskich elit i ludu. Mimo historycznie zmiennych desygnatów pojęć ludu i elit dyskursywne sposoby odnoszenia się do siebie przedstawicieli tych kategorii wykazują dynamiczną ciągłość. Empiryczna część artykułu dotyczy praktyki komunikacyjnej obecnej w dyskursie elit liberalno-lewicowych, tj. mówienia w imieniu i na rzecz tzw. klas ludowych, wprowadzania i zapośredniczania ich głosu w debacie publicznej, i jej historycznych prefiguracji. Współczesna realizacja tej praktyki została przedstawiona na przykładzie analizy audycji Świat się chwieje Grzegorza Sroczyńskiego w radio TOK FM, pt. Profesorka, nauczycielka i elektromonter – wszyscy pracujemy na taśmie, wszyscy przykręcamy śrubki z 1 listopada 2020 r.

EN

The paper aims to indicate the common ground between historical so-ciology and discourse analysis. A field where a synergy of these two ap-proaches can be heuristically valuable concerns communicational relations between the Polish elites and the people. Despite the historically changing designatum of the notions of elites and people, discursive ways of how the elites and the people relate to each other exhibit a dynamic continuity. In the second, empiric part of the paper, a contemporary practice present in the left-liberal elitist discourse, that is, speaking in the name and favour of the people, introducing and mediating their opinions in the public de-bate, and its historical prefigurations, is discussed using the example of an analysis of a radio broadcast „Świat się chwieje” [The World is Shaking] by Grzegorz Sroczyński in the radio station TOK FM. The episode is titled „Profesorka, nauczycielka i elektromonter – wszyscy pracujemy na taśmie, wszyscy przykręcamy śrubki” [Professor, teacher, and installation electri-cian: We all work on a production line, we all tighten screws], and was aired on 1 November 2020.

8

Głos buntu. O politycznym potencjale opowieści o Jakubie Szeli na przykładzie spektaklu Historia Jakubowa. Opowieść chłopska i babska

84%

Bednarek M.

Literatura Ludowa

|

2023

|

vol. 67

|

issue 3-4

85-99

EN

The article presents the political potential of the narration about the peasants’ experience in contemporary Polish populist movements. The analysis concentrates on the narrative spectacle Historia Jakubowa. Opowieść chłopska i babska by Małgorzata Litwinowicz, which was shown for the first time in 2020, during the Black Protests. The aim of the article is to demonstrate that the story about the peasant resistance is used in Polish culture to construct “the people” as a political agent. This happens only if the medium of the piece of art is the voice. The reason why this correlation occurs is that the embodied voice has a greater capacity for affective impact, and as such it has a powerful influence on the audience, which leads to the building of a common identification – and a community.

PL

Artykuł podejmuje refleksję na temat politycznego potencjału narracji o wiejskim doświadczeniu w kontekście współczesnych ruchów populistycznych na przykładzie widowiska Historia Jakubowa. Opowieść chłopska i babska Małgorzaty Litwinowicz, który miał premierę w 2020, równolegle z trwającymi Czarnymi Protestami. Analiza tego spektaklu pozwala postawić tezę, że dzięki afektywnemu oddziaływaniu opowieść o chłopskim oporze służy we współczesnej kulturze formowaniu nieliberalnej kategorii ludu jako podmiotu działań politycznych w tych projektach, które mają charakter przynajmniej w części audialny. Wybór głosu jako medium dla sztuki próbującej wyrazić ludowy gniew i jego siłę transformacyjną wobec porządku społecznego jest uzasadniony jego większą zdolnością do afektywnego oddziaływania – a przez to do budowania identyfikacji grupy, a następnie wspólnoty społecznej.

9

Ludowa historia Polski – książka ważna i zasługująca na krytyczną lekturę

67%

Obracht-Prondzyński C.

Kultura i Społeczeństwo

|

2020

|

vol. 64

|

issue 4

199-217

PL

This essay concerns Adam Leszczyński’s book Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania [A People’s History of Poland: A Story of Exploitation and Resistance – the Mythology of Ruling] (2020) and presents Leszczyński’s main theses concerning the mechanism of the centuries-long exploitation of the popular classes by the nobility and later elites, the ideological justification of their domination, and the violence that accompanied it. The essay highlights how Leszczyński constructed his narrative, his theoretical and methodological premises, and his clearly declared ideological and ethical attitude. At the same time, however, the essay emphasizes that the book is highly selective in several aspects, as can primarily be seen in its omission of the history of the western and northern parts of Poland and concentration on the social and economic processes unfolding in the territory of the Russian partition. This focus had an impact on Leszczyński’s findings and conclusions, which the author of the essay questions.

10

The Rabbles, the Peoples and the Crowds: a Lexical Study

67%

Brzezicka B.

Praktyka Teoretyczna

|

2020

|

vol. 36

|

issue 2

15-35

PL

Motłoch, rozumiany jako możliwe zagrożenie na praworządności lub też jako grupa, której nie należą się prawa obywatelskie, jest pojęciem obecnym w wielu językach. Jednak każde słowo niesie ze sobą inne znaczenie, które można nazwać nieprzekładalną resztą. Niniejszy artykuł stanowi próbę przedstawienia konceptualnej mnogości motłochu w sposób inspirowany leksykonem nieprzekładalników filozoficznych pod redakcją Barbary Cassin (Vocabulaire européen des philosophies). W treści wyróżnione zostały pewne schematy, które można zaobserwować w różnych językach i które mogą stanowić punkt wyjścia do dalszej analizy filozoficznej. Artykuł ten nie jest ani wyczerpującą prezentacją wielojęzycznej semantyki motłochu, ani filozoficzną analizą wykluczenia społecznego, a raczej próbą ukazania wielości znaczeń i tego, jak mogą one kształtować i inspirować filozoficzną refleksję.

EN

The rabble, considered as a possible threat to the rule of law or as a group unworthy of civil rights, is a concept present in many languages, yet every word conveys a slightly different meaning, The article is an attempt to present the conceptual plurality of the rabble, in a way inspired by Cassin’s Dictionary of Untranslatables. The term which may be considered as a starting point is Polish motłoch, which can be translated both as ‘rabble’ and as ‘mob’. The content is organized according to some semantic patterns that can be observed in various languages and that can be used for further philosophical analysis. The article is neither an exhaustive presentation of the semantic variety related to the term motłoch, nor a philosophical analysis of social exclusion, but rather an attempt to show the plurality of meanings across languages and how it may affect and inspire philosophical inquiry.

11

Dialogiczny charakter relacji międzyludzkich w kulturze narodowej i wielokulturowości europejskiej

67%

Rebes M.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2017

|

vol. 8

|

issue 1

27-57

PL

Pytanie o stosunek kultury narodowej do wielokulturowości staje się dziś ważnym problemem. Poważnym błędem jest stawianie alternatywy między państwem narodowym i wielokulturowością. Historia Polski uczy, że u podstawy kultury narodowej znajdują się wartości uniwersalne ważne dla każdej kultury, jak i państw wielokulturowych. Kulturę narodową, czyli religię, tradycję i język, charakteryzuje dialogiczność, dialog na poziomie historycznym (odwoływanie się do wspólnej przeszłości) i społecznym (odwoływanie się do teraźniejszości). Podstawą kultury narodowej jest człowiek, który doświadcza samego siebie w dialogu z drugim człowiekiem, także w dialogu kultur, narodów. Autor artykułu próbuje przybliżyć problem człowieka w horyzoncie ludu, narodu, patriotyzmu i społeczeństwa u ks. Józefa Tischnera i jego interpretacji słów papieża Jana Pawła II na forum ONZ w 1995 r. Obaj wymienieni autorzy przedstawiają uniwersalny charakter dialogu, który leży u podstawy kultury narodowej i wielokulturowości europejskiej. Dialog ten jest wynikiem wspólnych wartości etycznych, które leżą u podstawy kultury europejskiej, skoncentrowanej na człowieku i jego godności.

EN

The question of the attitude of national culture to multiculturalism is becoming a major problem today. A serious mistake is made when setting the alternatives being between the nation-state and multiculturalism. Polish History teaches us that at the base of the national culture are universal values that are important to all cultures and multicultural states. National culture is based on tradition, language and religion, which are characterized not only by—dialogically— dialogue on a historical level (references to a common past), but also by social level (references to the present). The background of any national culture is the human being, who experiences himself in dialogue with other people, and also in dialogue with other cultures and nations. The author of this article tries to bring the problem of man in from the perspective of people, nations, patriotism and society reflected by Rev. Józef Tischner and his interpretation of the words of Pope John Paul II at the United Nations in 1995. These two authors present the universal nature of the dialogue that lies at the base of the national culture, and the multicultural European. This dialogue is the result of the shared ethical values that underpin European culture concentrated on man and his dignity.

Refine search results

Populistyczne cechy w konstrukcji kategorii ludu w narracjach Prawa i Sprawiedliwości

Pusty tron władzy, czyli o dylematach władzy ludu w demokracjach

W poszukiwaniu stałości. Polscy socjaliści XIX w. i potworna nowoczesność

Antyelitarna narracja współczesnej polskiej prawicy

Jean-Jacques Rousseau i James Madison. Dwa modele obywatelstwa w tradycji doktryny suwerenności ludu

Laudacja bohatera narodowego w "Pieśniach o księciu" Józefie Artura Oppmana

Elity i lud, czyli długa pamięć dyskursu. Perspektywa historyczna w badaniach komunikacji publicznej

Głos buntu. O politycznym potencjale opowieści o Jakubie Szeli na przykładzie spektaklu Historia Jakubowa. Opowieść chłopska i babska

Ludowa historia Polski – książka ważna i zasługująca na krytyczną lekturę

The Rabbles, the Peoples and the Crowds: a Lexical Study

Dialogiczny charakter relacji międzyludzkich w kulturze narodowej i wielokulturowości europejskiej