Search results

1

Territories, Memories, and Colonial Difference: A Comparative Insight into Late Nineteenth-Century Latvian and German Literature

100%

Kalnačs B.

Przegląd Humanistyczny

|

2015

|

vol. 59(4 (451))

45-58

EN

Artykuł podejmuje kwestię rosnącej autorefleksyjności zauważalnej pod koniec XIX w. w literaturze łotewskiej poprzez porównanie trzech przykładowych utworów, przedstawionych w kontekście historycznym: powieści Līduma dūmos (W dymach karczowiska, 1899) łotewskiego autora Andrievsa Niedry i dwóch nowel – Der Schimmelreiter (Jeździec na siwym koniu, 1888) niemieckiego pisarza Theodora Storma i Nāves ēnā (W cieniu śmierci, 1899) łotewskiego autora Rūdolfsa Blaumanisa. Każdy z wymienionych tekstów został poddany analizie z uwzględnieniem intencji autorów, gatunku oraz cech charakterystycznych narracji, jak również ich pozycji w procesie literackim. Autor położył szczególny nacisk na genezę współczesnej literatury łotewskiej, poruszył również tematykę transferu kulturowego. Analiza porównawcza poprzedza teoretyczną dyskusję o fin-de-siècle’u w odniesieniu do trendów w literaturze oraz specyfiki ich występowania w różnych kontekstach. Artykuł omawia kwestie dotyczące literackiego przedstawiania poszczególnych terytoriów fizycznych, jak również wykorzystania pamięci indywidualnej i zbiorowej w celu wykazania wpływu różnic kolonialnych na omawiane teksty. Analizując powieść Andrievsa Niedry zauważyć można jego dążenie do stworzenia powieści w nowoczesnym, europejskim stylu. Autor śledzi związki między arystokratyczną klasą niemiecką i jej odpowiednikiem – powstającą łotewską klasą średnią. Autor otwarcie manifestuje swoje ideologiczne przekonania dotyczące tzw. nowego nacjonalizmu, który jest podstawą konfliktów przedstawionych w powieści. Psychologiczne cechy protagonistów są podporządkowane temu głównemu celowi. Niedra umieszcza swoje postacie na tle wiejskich i miejskich krajobrazów Łotwy końca XIX w.; stosuje utarte konwencje dziewiętnastowiecznej powieści europejskiej, zwłaszcza tradycji Bildungsroman, która służy ukazaniu potencjalnej siły rodzącej się klasy łotewskich przemysłowców i literatów. Istnieje wiele podobieństw między nowelą Storma i utworem Niedry. Autor opisuje lokalne życie w okolicy swojego rodzinnego miasta Husum w niemieckim regionie Szlezwik- Holsztyn. Bohater jego noweli, Hauke Haien, charakteryzujący się silnym charakterem oraz idealistycznymi aspiracjami, wymyślił nowatorską groblę, mogącą poprawić jakość życia lokalnej społeczności. W opisywaniu głównych bohaterów można zauważyć wiele podobieństw do powieści Andrievsa Niedry. Jednakże w noweli Storma widoczne jest bardziej sceptyczne podejście do możliwości poszczególnych jednostek w osiąganiu celów tylko dzięki silnej woli. Przedstawiająca historyczne tło ciągłej walki człowieka z Morzem Północnym nowela jest zarówno powodem do dumy dla jej autora i jego zwolenników, jak i historycznie ważną manifestacją rosnącej pewności siebie odradzającego się narodu. Porównując nowelę Rudolfa Blaumanisa W cieniu śmierci z dwoma pierwszymi tekstami, jasno widać wątpliwości i poczucie niepewności, jakie towarzyszyły autorowi w pojmowaniu odrębności narodu łotewskiego. Mistrzowskie przedstawienie grupy rybaków, którzy znaleźli się na tafli lodu na otwartym morzu, może być uznane za metaforyczny portret kruchej egzystencji grup podrzędnych w społeczeństwie podzielonym kolonialnie. Blaumanis wykorzystuje poetyckie cechy noweli, by w nowatorski sposób przedstawić analizę wewnętrznego przeżywania fin-de-siècle’u przez mieszkańców Łotwy.

2

Instrumentalization of Law in the Context of Memory Policies in Central and Eastern Europe after 1989

84%

Cyuńczyk F.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2019

|

vol. 3(21)

40-50

EN

The main goal of the article is to conduct case studies of CEE memory policies introduced after the fall of communism and to present them as an interesting field for examining the instrumentalization of law. The primary research question is: Do several case studies of several memory policies implemented in post-communist states help to examine the theoretical concept of the instrumentalization of law? In this paper, I intend to show the hidden potential of such studies. I present some of the specific elements of new constitutionalization attempts in CEE, which included narratives of memory in several constitutions in the region. I also show their relation to the concept of instrumentalization of law. Finally, I describe some political acts of instrumentalization of law in the field of collective memory.

PL

Głównym celem niniejszego artykułu jest zaproponowanie powiązania badawczego pomiędzy studiami nad środkowoeuropejskimi politykami pamięci po upadku komunizmu i koncepcji instrumentalizacji prawa. Wskazane studium przypadku może być ciekawym narzędziem do przebadania ww. koncepcji teoretycznej. Podstawowym pytaniem, jakie przed sobą postawiłem brzmi, czy studia przypadków poszczególnych środkowoeuropejskich polityk pamięci implementowanych po upadku komunizmu pozwalają na analizę, pod kątem jej praktycznego zastosowania, koncepcji instrumentalizacji prawa? Mają główną intencją jest pokazanie potencjału drzemiącego w połączeniu wspomnianych badań. Niniejszy artykuł skupia się na przedstawieniu specyficznych elementów konstytucjonalizacji nowych wspólnot politycznych w Europie Środkowej i Wschodniej po upadku komunizmu (np. ulokowania narracji pamięci w poszczególnych konstytucjach), następnie ukazaniu jej związków z koncepcją instrumentalizacji prawa, a w końcu na przytoczeniu kilku przykładów aktów instrumentalizacji prawa na polu pamięci zbiorowej w ramach realizacji bieżących celów politycznych.

3

Law and Collective Memory in the Service of Illiberalism. Through the Looking-Glass: Transformation or a Reactionary Revolution?

84%

Sadowski M. M.

Krakowskie Studia Międzynarodowe

|

2021

|

issue 1

107-128

PL

Druga dekada dwudziestego pierwszego wieku to czas głębokich przemian w Europie Środkowej, w szczególności w Polsce i na Węgrzech. Państwa przedstawiane niegdyś jako modelowe demokracje liberalne przeszły na drugą stronę lustra, zmieniając się w swoje illiberalne odbicia. Czy był to proces transformacji, czy też może rewolucji – w tym wypadku reakcyjnej – jak twierdzą niektórzy badacze? Celem artykułu jest pochylenie się nad przemianami w regionie, ze zwróceniem szczególnej uwagi na prawo oraz pamięć zbiorową, które zostały zmienione w narzędzia illiberalnych zmian. We wstępie autor przedstawia tło transformacji, krótko przybliżając kwestię praworządności w regionie. Pierwsza część artykułu poświęcona jest niedawnym zmianom w Polsce i na Węgrzech – koncentruje się na roli, jaką odegrały w nich konstytucyjne niedoskonałości. W drugiej części artykułu autor skupia się na samym procesie zmian, pokazując, w jaki sposób liberalne mechanizmy prawne (np. trybunały konstytucyjne, parlamentarne regulaminy i reguły postępowania) zostały przejęte, a następnie ponownie wykorzystane w illiberalnym systemie. Trzecia część artykułu dotyczy roli, jaką w procesie obecnych przemian odgrywa pamięć zbiorowa – autor pokazuje, w jaki sposób illiberalne państwa używają różnorodnych metod, od zmian nazw ulic po wprowadzanie tzw. praw pamięci (memory laws), w celu promowania konkretnej wizji przeszłości w społeczeństwie. Konkludując, autor stawia tytułowe pytanie, zastanawiając się, czy podróż na drugą stronę lustra była dla Polski i Węgier transformacją czy też rewolucją.

EN

The past decade has seen profound changes take place in Central Europe, notably in Poland and Hungary. Countries once hailed as model liberal democracies have travelled through the looking glass, turning into their own illiberal reflections. Was it a transformation, or a revolution, a reactionary one, as some researchers argue? The purpose of this paper is to analyse these changes in the region, with a special focus on law and collective memory, which have been in a way turned into the instruments of the illiberal transition. In the introductory part of the paper the author provides the background of the transformation, briefly outlining the question of the rule of law in the region. The first part of the paper is devoted to the legal causes of the recent changes in Poland and Hungary, with the role played by their defective constitutions highlighted. In the second part of the paper the author focuses on the process of changes itself, showing how liberal legal mechanisms (e.g. constitutional tribunals, rules of parliamentary proceedings) were in a way highjacked and reemployed to serve the new illiberal system. The third part of the paper is devoted to the role played by collective memories in the current changes, with the author showing how the illiberal state uses a variety of methods, from renaming the streets to implementing memory laws, to foster certain version of the social perceptions of the past. Ultimately, in the concluding remarks the author poses the eponymous question pondering whether the journey through the looking glass was more of a transformation or a revolution for Poland and Hungary.

Refine search results

1 Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

1 Krakowskie Studia Międzynarodowe

1 Przegląd Humanistyczny

1 Cyuńczyk F.

1 Kalnačs B.

1 Sadowski M. M.

1 2021

1 2019

1 2015

Territories, Memories, and Colonial Difference: A Comparative Insight into Late Nineteenth-Century Latvian and German Literature

Instrumentalization of Law in the Context of Memory Policies in Central and Eastern Europe after 1989

Law and Collective Memory in the Service of Illiberalism. Through the Looking-Glass: Transformation or a Reactionary Revolution?