Search results

1

Republikanizm, ustrój mieszany, kultura sprzeciwu obywatelskiego. Wokół odczytania myśli Jeana-Jacques’a Rousseau przez Philipa Pettita

100%

Lis R.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

vol. 71

|

issue 1

125-138

EN

The article proposes a discussion with Philip Pettit’s theses developed in his book On the People’s Terms: A Republican Theory and Model of Democracy and his article “Two Republican Traditions.” Focusing on the so called Italian-Atlantic tradition, Pettit emphasises the linkeage of the ethos of contestatory citizenry and that of mixed constitution as crucial for republicanism. It is no coincidence that understing the tradition of republicanism in such a way, Pettit does not include Jean-Jacques Rousseau, seen rather as a forerunner of communitarism. Yet, one can hardly agree with Pettit’s classification of the republican tradition and - especially - with his reading of Rousseau. In the first place, it is precisely Rousseau’s thought that helps understand that republicanism, after all embodying the idea of citizens’ government, could absorb the values of mixed government only temporarly and conditionally-only until the latter could serve limitate non-civic (non-elective) elements of power. Pettit’s suggestion that the theory of popular sovereignty initiated by Rousseau must undermine the ideals of civic vigilance is also difficult to accept.

PL

W artykule proponuje się dyskusję z tezami Philipa Pettita zawartymi w książce On the People’s Terms: A Republican Theory and Model of Democracy i artykule „Two Republican Traditions”. Skupiając się na tzw. tradycji włosko-atlantyckiej, Pettit wskazywał na kluczowe dla republikanizmu powiązania etosów sprzeciwu obywatelskiego (contestatory citizenry) i ustroju mieszanego (mixed constitution). Nie jest przypadkiem, że do tak pojętej tradycji republikańskiej Pettit nie zaliczył Jeana-Jacques’a Rousseau, uznanego raczej za prekursora komunitaryzmu. Trudno się jednak zgodzić z prezentowaną przez Pettita klasyfikacją tradycji republikańskiej i - zwłaszcza - jego odczytaniem myśli Rousseau. Przede wszystkim to właśnie ta myśl ukazuje najlepiej, że republikanizm, uosabiający wszak ideę rządów obywatelskich, mógł przyswoić wartości ustroju mieszanego jedynie w sposób doraźny i warunkowy - jedynie dopóty, dopóki sprzyjały one ograniczeniu nieobywatelskich (niewybieralnych) czynników władzy. Trudno też przyjąć tezę Pettita, że zapoczątkowana przez Rousseau teoria zwierzchnictwa ludu musi podważać ideały kultury czujności obywatelskiej.

2

Wiele twarzy republikanizmu: Wprowadzenie

80%

Wierzchosławski R. P.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

vol. 71

|

issue 1

7-47

EN

The article consists of two parts. In the first part, I offer various understandings of modern republicanism and the republican tradition that we can find in the contemporary literature in question. At the same time, I point out that the term functions in different senses: the republican tradition can be studied by classical scholars (ancient Rome), historians of different countries (Italy, Holland, Poland or England), historians of law and governance systems (e.g., American founding myth). Republicanism can be an inspiration for contemporary philosophers who seek a conception of freedom as non-domination that is distinctive and competitive in relation to other traditions (liberal, communitarian) and seek structural forms of its implementation in the body politic (the[TS1] question of justice and legitimacy of the state). At the same time, reference to modern republicanism may perform certain rhetorical and argumentative functions (the so called ‘historical costume’), that is, by projecting certain values and social relations that would be derived from them, and connecting them to certain valued historical identities (e.g., a common European heritage or a national tradition). In the second part, I explain the reasons for a selection of the authors of the texts published in the second part of this issue, which is concerned with specific theorists. I point to their achievements and to the mutual permeation of the Polish and Transatlantic republican tradition in the texts devoted to the tradition of freedom of the Polish-Lithuanian Commonwealth (Gałkowski, Pietrzyk-Reeves, Grześkowiak-Krwawicz). The section on contemporary issues opens with a text by Philip Pettit to whose ideas, sometimes critically, refer to texts by the other authors (Lis, Grygieńć, Ciżewska-Martyńska and Wierzchosławski).

PL

Tekst składa się z dwóch części. W pierwszej części autor wprowadza czytelnika w różne rozumienia (definicje) republikanizmu (tradycji republikańskiej), jakie możemy znaleźć we współczesnej literaturze przedmiotu. Jedocześnie zwraca uwagę, że termin ten funkcjonuje w różnych znaczeniach (wittgensteinowskie podobieństwa rodzinne): tradycja republikańska może być przedmiotem badań klasyków (starożytny Rzym), historyków różnych epok (Włochy, Holandia, Polska czy Anglia), historyków prawa i ustroju (np. amerykański mit założycielski), może stanowić inspirację dla współczesnych filozofów, którzy upatrują odrębnej i konkurencyjnej w stosunku do innych tradycji (liberalnej, komunitariańskiej) koncepcji wolności jako braku dominacji i poszukują strukturalnych form jej implementacji w organizmie państwa (kwestia sprawiedliwości i prawomocności). Jednocześnie odwołanie się do (współczesnego) republikanizmu może pełnić określone funkcje retoryczne i argumentacyjne (kostium historyczny): projektując określone wartości i relacje społeczne, które byłyby ich pochodną, odwołuje się do pewnych historycznych tożsamości (np. wspólne dziedzictwo europejskie bądź też tradycja narodowa). W drugiej części autor przdestawia założenia takiego właśnie wyboru autorów tekstów, które publikowane są w bloku republikańskim tego numeru. Wskazuje na ich dotychczasowy dorobek (kryterium doboru) oraz na wzajemne przenikanie polskiej i europejskiej (atlantyckiej) tradycji republikańskiej w tekstach poświęconych tradycji wolności Rzeczypospolitej Obojga Narodów (Gałkowski, Pietrzyk-Reeves, Grześkowiak-Krwawicz). Współczesne kwestie otwiera tekst jednego z czołowych filozofów republikańskich, Philipa Pettita, do którego idei w mniejszym lub większym stopniu (niekiedy krytycznie) nawiązują w swoich tekstach pozostali autorzy (Lis, Grygieńć, Ciżewska-Martyńska i Wierzchosławski).

3

“Radical Enlightenment” – Peripheral, Substantial, or the Main Face of the Trans-Atlantic Enlightenment (1650-1850)

71%

Israel J.

Diametros

|

2014

|

issue 40

73-98

EN

“Radical Enlightenment” and “moderate Enlightenment” are general categories which, it has become evident in recent decades, are unavoidable and essential for any valid discussion of the Enlightenment broadly conceived (1650–1850) and of the revolutionary era (1775–1848). Any discussion of the Enlightenment or revolutions that does not revolve around these general categories, first introduced in Germany in the 1920s and taken up in the United States since the 1970s, cannot have any validity or depth either historically or philosophically. “Radical Enlightenment” was neither peripheral to the Enlightenment as a whole, nor dominant, but rather the “other side of the coin” an inherent and absolute opposite, always present and always basic to the Enlightenment as a whole. Several different constructions of “Radical Enlightenment” have been proposed by the main innovators on the topic – Leo Strauss, Henry May, Günter Mühlpfordt, Margaret Jacob, Gianni Paganini, Martin Mulsow, and Jonathan Israel – but, it is argued here, the most essential element in the definition is the coupling, or linkage, of philosophical rejection of religious authority (and secularism – the elimination of theology from law, institutions, education and public affairs) with theoretical advocacy of democracy and basic human rights.

Refine search results

2 Roczniki Filozoficzne

1 Diametros

1 Israel J.

1 Lis R.

1 Wierzchosławski R. P.

2 2023

1 2014

Republikanizm, ustrój mieszany, kultura sprzeciwu obywatelskiego. Wokół odczytania myśli Jeana-Jacques’a Rousseau przez Philipa Pettita

Wiele twarzy republikanizmu: Wprowadzenie

“Radical Enlightenment” – Peripheral, Substantial, or the Main Face of the Trans-Atlantic Enlightenment (1650-1850)