Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  mleko
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
EN
The name of what is usually the first drink in our lives does not seem to be a very original object of interest. However, it belongs to a group of well-known and widely used words, and, therefore, I would like to look at its functioning. I intend to look into its basic general meaning and linguistics behind it, but I also want to explore the meaning of figurative (metaphorical) compositions and phrase expressions connected with the word ‘milk’ in French and in Polish respectively. I will try to outline the meaning of the word ‘milk’ / ‘mleko’ based on both old and contemporary French and Polish dictionaries. I will refer to the link between wine and milk, which is present in French only and visible through some of the expressions. This concrete noun, which can be classified among language universals, does not offer any sophisticated synonymy. However, several metonymic and metaphorical applications deserve attention.
FR
Le mot désignant la première boisson de notre vie paraît peu original comme objet d’intérêt. Mais puisqu’il est des plus courants et connu de tous, nous présentons son fonctionnement dans le sens premier et dans d’autres acceptions dans le registre standard, dans la langue technique, dans le sens figuré ; nous observons les formations dérivées et composées et les expressions phraséologiques françaises et polonaises avec lait / mleko. Nous évoquons le lien entre le lait et le vin, présent uniquement en français et visible à travers quelques expressions. Nous essayons d’en tirer une image sémantique du mot et son emploi dans les expressions à partir des dictionnaires anciens et modernes français et polonais. Ce substantif concret, pouvant être compté parmi les universaux de la langue, ne présente pas de champ synonymique développé mais seulement quelques emplois métonymiques et métaphoriques qui nous paraissent néanmoins mériter une réflexion relative aux deux langues.
EN
Pedanius Dioscurides of Anazarbos, a physician working for the Roman army living in the first century AD, secured his place in history of medicine as the author of two works, namely De materia medica, and Euporista vel de simplicibus medicinis. Among the substances referred to by the doctor of Anazarbos we find numerous animal-based products, including milk (gála; γάλα), whey (órros; ὄρρος), cheese (týros; τύρος) and butter(boútyron; βούτυρον). Dioscurides’ treatises belong to the group of the oldest surviving examples of highly developed medical theory of milk. The subject in question was considered to be important as regards therapy, and therefore interesting to both doctors and the wider public keen on acquiring knowledge (such was the intended readership of Pliny). As for the theory, it was sufficiently developed to be seen as a separate branch of dietetics and pharmacology. The data discussed in the present study indicate that this medical doctrine had developed before the first century AD, prior to being formulated in the form observable in De materia medica and in Euporista vel de simplicibus medicinis. The similarities between the accounts of Dioscurides on the one hand and Celsus and Pliny on the other suggest that all these doctors made use of established and widely adopted standards. The surviving evidence confirms that the doctrine on milk was not modified after the first century AD. Galen, writing in the second century, did not introduce any major changes with regard to its theory. Dioscurides’s treatises and other medical texts which contained discussions on the doctrine concerning milk can not only be useful as sources for history of medicine sensu stricto, but also for the study of ancient and early Byzantine economy, particularly as regards the breeding of milk animals. In addition to that, by discussing the technology of production of individual substances, the texts in question illustrate the popular methods used in contemporary cuisine. Moreover, they shed light on the patterns of consumption of various foodstuffs, and in consequence impart information on the contemporary society. Thus, the works of the doctor of Anazarbos can rightly seem to provide excellent reference material, in particular for the study of the daily life of most social classes, and as such they should be seen as a vital historical source, useful not only for historians of medicine.
PL
Poniższy tekst dotyczy przede wszystkim zastosowania mleka i uzyskiwanych z niego produktów, tj. serwatki, sera i masła, w medycynie okresu wczesnego Cesarstwa Rzymskiego ukazanej przez pryzmat dwóch greckich dzieł (obu prawdopodobnie) autorstwa Dioskuridesa znanych pod łacińskimi tytułami De materia medica i Euporista vel de simplicibus medicinis. Ważną jego część stanowią jednak również analizy tych fragmentów obu wymienionych traktatów, które mają charakter pozamedyczny i dotyczą kwestii związanych z technologią spożywczą, kwantyfikacją rodzajów mleka czy metodami hodowli zwierząt mlecznych. Obok zatem informacji dotyczących terapeutycznych właściwości opisywanych produktów i szeregu przykładów ich praktycznych zastosowań w lecznictwie uprawianym przez Dioskuridesa, czy szerzej: medyków w początkach naszej ery, omawiamy m.in. znajdujące się u tego autora zalecenia dotyczące technologii gotowania mleka, uwagi dotyczące wpływu paszy na jakość udojonego płynu czy metody produkcji stosowane w ówczesnym serowarstwie. Zaczerpnięte z Dioskuridesowej spuścizny dane (zamieszczone przezeń niejako na marginesie jego głównego wywodu dotyczącego sztuki medycznej) uzupełnione wiadomościami pochodzącymi z traktatów innych autorów tej epoki, jak Celsus, Pliniusz Starszy i Galen, dają także asumpt do snucia opartych na takim materiale źródłowym i podpartych ustaleniami współczesnej nauki rozważań na temat popularności poszczególnych produktów mlecznych w społeczeństwie grecko-rzymskim okresu wczesnego Cesarstwa czy przyczyn stojących za kształtowaniem się śródziemnomorskiej tradycji kulinarnej (jak np. różnice w konsumpcji nabiału między Grekami i Rzymianami a tzw. barbarzyńcami i ich powody). Na podstawie przeprowadzonych badań wnioskować można, że wszyscy znani autorzy z I w. n.e. i późniejszych stuleci (w tym Dioskurides), zajmujący się omówioną w artykule tematyką, byli reprezentantami tej samej, już wówczas ukształtowanej, tradycji, której twórców nie znamy. Stąd duża zbieżność poglądów postaci takich jak Celsus czy Galen, a później Orybazjusz i kolejni bizantyńscy lekarze na temat właściwości nabiału i jego możliwych zastosowań terapeutycznych. Uogólniając, zarówno mleko, jak i wytwarzane z niego produkty były w medycynie stosowane zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie w różnych formach (jako lekarstwa proste i złożone) i przy różnych dolegliwościach, takich jak dyzenteria, dna moczanowa, choroby o charakterze stomatologicznym, oftalmologicznym, otorynolaryngologicznym, urologicznym i innym.
PL
Na rynku jest coraz więcej nowych materiałów opakowaniowych i opakowań, które mają zastosowanie w branży mleczarskiej. W literaturze pojawiają się informacje o przydatności poszczególnych materiałów opakowaniowych do mleka ze względu na interakcje zachodzące między opakowaniem a produktem. W artykule przedstawiono wyniki badań ankietowych dotyczących postaw i zachowań konsumentów wobec dostępnych na rynku rodzajów opakowań mleka oraz ich wpływu na jakość zapakowanego produktu. Wyniki badań ankietowych wykazały, że konsumenci są świadomi wpływu materiałów opakowaniowych na produkt. Zdecydowana większość respondentów zadeklarowała, że opakowanie ma istotny wpływ na jakość mleka. Respondenci są świadomi roli, jaką odgrywa opakowanie w sprzedaży w sklepach samoobsługowych („niemy sprzedawca”).
EN
There are more and more new packaging materials and forms of packaging used in the dairy industry. At the same time the literature offers reports on the usefulness of individual packaging materials for milk on the basis of package-product interaction. The aim of this study was to investigate the opinions of consumers with regard to products and their packaging. The article presents the results of surveys on the attitudes and behaviour of consumers towards commercially available types of packaging for milk and their impact on the quality of the packaged product. The results of the survey showed that consumers are aware of the impact packaging materials have on the product. The vast majority of respondents indicated that packaging has a significant impact on milk quality. Of course they are aware of the role packaging plays in self-service stores (“the silent salesperson”).
EN
The aim of this paper was presenting concept of biomass in grassland utilisation for milk production. Some principles of pasture-based dairy production systems, using information and concepts from research studies. Type of supplementary feed to use on pasture will be determined by the amount of supplements which first-limit factor of milk production. Energy is the key limiting factor in milk production. Biomass from grassland is special source of nutrients and conserved feeds production. Grazing cows get more wellfare and usually have fever health problems, and typically live longer.
PL
Celem pracy było przedstawienie koncepcji wykorzystania biomasy z użytków zielonych do produkcji mleka. Niektóre założenia żywienia bydła mlecznego na pastwisku, przedstawiono w oparciu o dane z różnych badań. Rodzaj i ilość pasz uzupełniających stosowanych w okresie żywienia pastwiskowego, zależny od czynników limitujących wydajność mleczną krów, przy danym poziomie produkcji mleka. Energia jest kluczowym czynnikiem limitującym produkcję mleka. Biomasa z użytków zielonych stanowi cenne źródło składników pokarmowych i jest ważnym ogniwem w produkcji pasz. Żywienie krów z wykorzystaniem pastwiska, wpływa na dobrostan, ogranicz występowanie problemów zdrowotnych i sprzyja długowieczności zwierząt.
PL
W pracy dokonano analizy porównawczej intensywności organizacji produkcji między gospodarstwami mlecznymi prowadzącymi działalność rolniczą w ekologicznym i konwencjonalnym systemie produkcji. Badane grupy gospodarstw były położone na terenie południowej (15 gospodarstw ekologicznych) oraz centralnej i wschodniej Polski (15 gospodarstw konwencjonalnych). Badania przeprowadzono w formie wywiadu kierowanego, a zebrane informacje dotyczyły roku gospodarczego 2010/2011. Określono powierzchnię i strukturę użytkowania ziemi i zasiewów, obsadę inwentarza żywego oraz wielkość roślinnej i zwierzęcej produkcji globalnej i towarowej. Analiza wykazała wiele różnic między tymi dwoma systemami produkcji, począwszy od wielkości gospodarstw i struktury użytkowania ziemi po efekty produkcyjne. Dokonano również podstawowej analizy statystycznej, która wykazała istotny ujemny związek między areałem użytków rolnych oraz dodatni związek między obsadą zwierząt a intensywnością organizacji produkcji. Natomiast współczynniki korelacji między badanymi zmiennymi w wyróżnionych grupach gospodarstw różniły się od siebie.
EN
This paper presents a comparative analysis of the intensity of the production organization between dairy farms conducting agricultural activity in organic and conventional production systems. Study groups of farms were located in the southern (fifteen organic farms), central and eastern part of Poland (fifteen conventional farms). The study was conducted in the form of a directed interview in the marketing year 2010/2011. Area, structure of land use and crop, livestock and the size of plant and animal in the production global and commodity were specified. The analysis showed a lot of differences between the two systems of production, from the area of farm and structure of land use and finally the production outputs. Basic statistical analysis was also conducted. It showed a significant negative correlation between the area of agricultural land and a positive correlation between the livestock and intensity of organisation of production. However, the correlation coefficients between the studied variables in the analysed farm groups differed from each other.
EN
In antiquity, a number of dietary and medicinal properties were attributed to milk, butter and other dairy products. Veterinarians created their own treatments based on the observations and achievements of doctors, but milk was not a popular ingredient in veterinary medicines. Milk from goats, cows and donkeys were used most often. Butter was slightly more popular, as it was believed that it could be used interchangeably with other fats. Other dairy products, including cheese, were not used in veterinary treatments, and despite knowing about the dietary properties of these products, they were not included in the diet of farm animals. The use of milk and its products in human and veterinary medicine shows similarities, but in the 4th century the differences became much more visible.
PL
Biblijny zakaz „gotowania koźlęcia w mleku jego matki” (Wj 23,19b; 34,26b; Pwt 14,21b) nie doczekał się zadowalającego wyjaśnienia. W artykule dokonany zostaje przegląd dotychczasowych propozycji. Autor sugeruje, że pierwotnie (VIII w. przed Chr.) nakaz ten związany był z obowiązującym w kontekście kultu tabu, nakazującym oddzielenie tego, co symbolizuje życie (mleko), od tego, co symbolizuje śmierć (gotowanie). Z czasem zasada ta uległa uogólnieniu i stała się jednym z elementów podkreślających odrębność etniczną i kulturową Izraela. Słowa kluczowe: koźlę, mleko, matka, tabu, marker etniczny
EN
The biblical prohibition of “cooking a kid in its mother’s milk” (Ex 23,19b; 34,26b; Deuteronomy 14,21b) did not live a satisfactory explanation. The article is a review of existing proposals. The author suggests that it was originally (VIII in. BC.) related with applicable in the context of worship taboo, ordering the separation of what symbolizes life (milk), from what symbolizes death (cooking). Over time, this principle generalized and became one of the elements highlighting ethnic and cultural distinctiveness of Israel.
EN
Milk was a very significant food product in the Mediterranean. The present study is not devoted to milk as such, but to therapeutic galactology, galaktología iatriké (γαλακτολογία ἰατρική), a version of which is extant in De medicina penned by a Roman encyclopaedist called Celsus. The author places milk and milk-derived products among therapeutic substances, indicates the methods of processing such substances, and also provides the readers with details on dietary and pharmacological characteristics of dairy foods as well as indicating their place in a number of cures. It is necessary to pay attention to the fact that the characterizations of milk and dairy products with regard to their dietary properties and application as phármakon (φάρμκον) are not an exclusive feature of De medicina, but they are regularly mentioned not only in medical works, such as De diaeta I–IV, teachings of Dioscorides, extant fragments penned by Rufus of Ephesus, Galen, Oribasius, Aetius of Amida and Paul of Aegina, but also in Historia naturalis by Pliny. This is a clear sign that milk was considered to be significant from the medical point of view and was as such very interesting both for the medical profession and for general public. Therefore De medicina appears as a typical work, and details contained in it are simply a testimony of the evolution of the doctrine that was already present in De diaeta I–IV and later developed by the most prominent physicians.
PL
Mleko było i jest znaczącym produktem spożywczym w diecie mieszkańców basenu Morza Śródziemnego i dlatego stało się ono przedmiotem zainteresowania medycyny antycznej. Artykuł poświęcony został jednak nie historii tego produktu spożywczego, ale galaktología iatriké (γαλακτολογία ἰατρική), a zatem zespołowi poglądów na rzeczone substancje z punktu widzenia medycyny antycznej, który zawarty został w traktacie De medicina napisanym przez rzymskiego encyklopedystę tworzącego w I w. n.e., którego zwykle identyfikujemy jako Aulusa Korneliusza Celsusa. Podstawową treścią rozważań jest ukazanie poglądów Celsusa w kwestii leczniczej funkcji mleka i produktów mlecznych, więc ich cech dietetycznych i farmakologicznych, a w końcu miejsca w procedurach terapeutycznych opisywanych przez starożytnego encyklopedystę. Autorzy analizują dostępne w dziele informacje także z punktu widzenia historii jedzenia oraz historii ekonomicznej i społecznej. Badacze rozpatrują zagadnienie na szerokim tle historii medycyny w antyku i wczesnym Bizancjum (od IV w. p.n.e. do VII w. n.e.), wykorzystując dane zawarte w De diaeta I–IV, traktatach Dioskurydesa, Rufusa z Efezu, Galena, Orybazjusza, Aecjusza z Amidy oraz Pawła z Egny. Wskazują też na analogiczny zasób wiedzy, który stał się podstawą refleksji Pliniusza Starszego zawartych w jego Historia naturalis. Owo bogactwo informacji interpretowane jest przez nich jako dowód zainteresowania tym zagadnieniem nie tylko w gronie profesjonalnych medyków, lecz także szerokiej publiczności, a dzieło De medicina traktują jako przejaw rozwoju doktryny medycznej.
EN
The pilot researches were conducted in Wielkopolska. They aimed initial identifi cation of cows reaction on changing of THI, which are likened to temperature and humidity conditions of air. The subjected cows characterize with high productivity, exceeding 40kg of milk per day, independently from lactation stages. The results display that the day s production of raw milk, as well as fat and protein content, do not only depend on lactation stage but also on the value of THI factors. Higher THI is accompanied by loss in the weight of milk and drop in its technological utility. The climate warming may escalate the risk of production loss during the heats.
PL
Badania miały charakter pilotażowy. Ich celem było dokonanie wstępnego rozpoznania, czy w wielkopolskich warunkach klimatycznych krowy o dużej wydajności, często przekraczającej produkcję 40 kg mleka dziennie, zależ- nie od stadium laktacji inaczej reagują na sezonowe zmiany wskaźników THI, charakteryzujących warunki temperaturowo-wilgotnościowe otoczenia. Wyniki badań wskazują, że dobowa produkcja mleka surowego i procentowe zawartości w nim tłuszczu i białka zależą nie tylko od stadium laktacji, ale i od wartości wskaźników THI. Wyższym wartościom THI towarzyszy spadek masy wydojonego mleka i obniżenie jego przydatności technologicznej. Ocieplający się klimat może eskalować ryzyko spadku produkcji surowca mlecznego w czasie upałów.
PL
Szybka i wiarygodna identyfikacja składu żywności jest niezwykle istotna zarówno ze względów zdrowotnych, jak i ekonomicznych. Metody biologii molekularnej jak i PCR oraz jego odmiany cieszą się dużym powodzeniem, zwłaszcza w kwestii identyfikacji zafałszowań. Wykorzystując metodę Multiplex-PCR przeanalizowano 24 produkty mleczne pod kątem zgodności składu gatunkowego mleka z deklarowanym przez producenta, uwzględniając produkty ekologiczne i regionalne (PDO). Mitochondrialny DNA (mtDNA) izolowano w oparciu o zestawy firmy A&A Biotechnology z drobną modyfikacją. Przy użyciu specyficznych starterów powielono fragment genów mitochondrialnych 12S i 16S rRNA, uzyskując produkty o wielkościach specyficznych dla gatunku: 256 pz dla DNA mleka krowy, 326 pz dla DNA mleka kozy i 172 pz dla DNA mleka owcy. Czułość oznaczenia ustalono na poziomie 2,5% zanieczyszczenia mlekiem krowim. Stężeń DNA nie standaryzowano po ekstrakcji, a najmniejsze ilości DNA, dla których uzyskano produkty amplifikacji, wynosiły 3,4 ng DNA z mleka krowiego i 31,8 ng z DNA sera owczego. Zastosowane metody ekstrakcji mtDNA i warunki amplifikacji umożliwiły szybką identyfikację mleka różnych gatunków zwierząt w 22 z 24 badanych serów. Wykazano zafałszowanie produktów zakupionych jako „oscypki” – wszystkie sery przebadane w tej grupie były wykonane w 100 % z mleka krowiego
EN
Quick and reliable identification of food content is extremely important for both economic and health reasons. Methods of molecular biology such as PCR and its variations are gaining more and more popularity, especially in detecting falsifications. Twenty four dairy products examined for their milk content with the use of this method, including eco and regional PDO products. The samples were testes on the consistency between the declared and actual content of milk of different animal species. mtDNA was isolated with the use A&A Biotechnology sets, with some modifications. On the basis of starters’ sequences, fragments of mitochondrial genes 12S and 16S rRNA were multiplied, which provided products of sizes specific for certain of animal species, respectively: 256 bp for cow, 326 bp for goat and 172 bp for sheep. Sensitivity of distinguishing was determined on the level of 2,5% for cows’ milk addition. DNA concentration was not standardized after extraction, and the smallest amounts of DNA for which amplification products were obtained equaled 3,4 ng of DNA from cows’ milk and 31,8 ng of DNA from sheep’s cheese DNA. Applied methods of mtDNA extraction and conditions of amplification enabled routine and quick milk identification, in terms of its origin, in 22 for 24 examined cheeses. Falsification has been detected in dairy products called „oscypek”. All the examined cheeses within this group appeared to be made of 100% from cows’ milk.
EN
The aim of the study was to determine the infl uence of characteristics such as sex, place of origin and fi nancial situation on the preferences and behaviour of students on the dairy products market. The analysis was based on primary data from a survey, conducted among 200 students of the University of Life Sciences in Poznan. It was found that all the characteristics differentiate the behaviour of the students, but the greatest eff ect was observed in the case of sex. Women consume dairy products more often, and when it comes to consumption of milk they choose low-fat products. For women the most important are special off ers and nutrient contents, while male students choose dairy products often guided by their price. The place of origin mainly aff ected the frequency of milk consumption: the respondents, who come from villages and smaller towns declared the most frequent consumption. The fi nancial situation mainly infl uenced the consumption of dairy products: richer students consume more dairy products. When purchasing they pay attention mainly to the taste and brand of the products.
PL
Celem opracowania było określenie wpływu takich cech jak płeć, miejsce pochodzenia i sytuacja materialna na preferencje i zachowania studentów na rynku produktów mleczarskich. Analiza została oparta na danych pierwotnych pochodzących z badań ankietowych, przeprowadzonych wśród 200 studentów Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Stwierdzono, iż wszystkie badane cechy różnicują zachowania studentów, jednak największy wpływ zaobserwowano w przypadku płci. Kobiety częściej spożywają przetwory mleczne, a jeżeli chodzi o konsumpcję mleka, wybierają produkty niskotłuszczowe. Przy zakupie duże znaczenie mają dla studentek aktualne promocje oraz zawartość składników odżywczych, natomiast studenci zaopatrując się w produkty mleczarskie, kierują się częściej ich ceną. Miejsce pochodzenia różnicowało głównie częstotliwość spożywania mleka, przy czym najczęstszą konsumpcję deklarowali ankietowani pochodzący z wiosek oraz z najmniejszych miast. Sytuacja materialna wpływała przede wszystkim na spożycie przetworów mlecznych, po które częściej sięgają studenci z najbogatszych rodzin, przy zakupie kierując się przede wszystkim smakiem i marką nabywanych produktów.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.