Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 4

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  nazwiska polskie
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

„Piekielny” czy „Piekielna”? Konotacja nazwisk przymiotnikowych a wybór przez kobiety ich męskiej postaci

100%
Walkowiak J. B.
Język Polski
|
2017
|
vol. 97
|
issue 3
67-75
PL
Celem artykułu było zbadanie związku między postrzeganiem nazwisk zakończonych na -y, -i, a wyborem przez kobiety ich męskiej bądź żeńskiej postaci. Wybrano 50 nazwisk jednoznacznie przymiotnikowych (tj. nieużywanych w formie zakończonej na -a przez mężczyzn), równobrzmiących ze współcześnie używanymi przymiotnikami potencjalnie odnoszącymi się do człowieka (np. Chuda, Szalona, Głucha), o frekwencji co najmniej 200. Sto respondentek poproszono o ocenę każdego z nich w skali od 1 do 5, a następnie sprawdzono, czy istnieje korelacja pomiędzy średnią oceną danego nazwiska a odsetkiem kobiet noszących w 2002 roku jego postać męską. Wykazano istnienie ujemnej korelacji: im gorzej oceniane nazwisko, tym wyższy procent kobiet wybiera jego formę męską. Dodatkowo stwierdzono, że nazwiska o najwyższej frekwencji są oceniane wyłącznie dobrze lub bardzo dobrze, co można tłumaczyć tzw. efektem czystej ekspozycji („podoba mi się to, co dobrze znam”).
EN
In the article adjectival Polish surnames ending with -y, -i are analysed. Though their ratio in the overall onomasticon is relatively low, they are characteristic as far as their feminine forms are concerned: for most of the time since 1945 women have been able to choose between their masculine or feminine form. An attempt has been made to explore how such choices, accumulated over the years, are reflected in the synchronic data from the beginning of the 21st century. The study focuses on selected surnames identical with adjectives potentially applicable to humans – their looks (e.g. Szczerbaty ‘gap-toothed’, Chudy ‘thin’), character (Odważny ‘brave’, Wesoły ‘merry’) and other features that may be used of humans (Biedny ‘poor’, Ważny ‘important’). It was assumed that negative connotations (connected with surnames such as Ciężki ‘heavy’, Postrzelony ‘nutty’) would increase the likelihood of opting for the masculine form in order to distance oneself from the appellative meaning of the same-sounding adjective. Such a correlation has indeed been found. Besides, the relationship between the evaluation of a surname and its frequency in the onomasticon was investigated. It has been found that the most popular surnames tend to be rated higher, which might be an instance of the mere exposure effect as proposed by Robert Zajonc.
2

Językowo-kulturowy obraz części ciała ludzkiego (głowa i jej elementy) utrwalony w nazwiskach niemieckich i polskich

84%
Lica Z.
Prace Językoznawcze
|
2021
|
vol. XXIII/2
187–198
PL
Przedmiotem artykułu jest konceptualizacja somatyzmów odnoszących się do ludzkiej głowy, które odzwierciedlone zostały w polskich i niemieckich nazwiskach wyekscerpowanych z istniejących leksykonów antroponimicznych. Omawiane antroponimy reprezentują typ nazwisk odapelatywnych równych motywującym je podstawom lub derywowanych od nich. W analizie wzięto pod uwagę wyrazy określające głowę i następujące jej części: oczy, nos, uszy, szczękę, wargi, usta, zęby, włosy. Jak wykazała analiza, sposób opisywania spetryfikowanych form wskazuje na modelowy wzorzec nominacji człowieka na podstawie jego charakterystycznych cech wyglądu, zarówno w języku polskim jak i niemieckim. Wartość ekspresywna tego typu nazwisk zależna jest od konotacji, jakie wywołują ich apelatywne znaczenia w świadomości odbiorcy.
EN
The article scrutinizes linguistic and cultural image of the human body, limited to the lexeme ‘head’ and shown in the light of Polish and German names extracted from existing anthroponymic lexicons. As the analysis showed, the method of describing petrified forms points to a model of human nomination based on characteristic features of human appearance, both in Polish and German. The expressive value of these types of surnames depends on the connotations that their appellative meanings trigger in the recipient’s mind. They will be associated with the description of the head and parts of it, which consists of information concerning its size, shape and colour. The face, which is at the front, is a representative part of the person and thus it is subject to the most comprehensive view, which is evident in the richness of the onymic material presented.
3
Publication available in full text mode
Content available

Odmiana polskich nazwisk. Część I

84%
Firlej A.
Polonica
|
2018
|
vol. 38
19-49
EN
This thesis is devoted to one aspect of the culture of language, that is inflection of Polish surnames, which poses a great problem in educating young Poles because of little attention paid to it in classes of Polish in high schools. Author focused on the link between the basic, main form of the name and its correct inflection by third class high school students after 12 years of language education in school.
4
Publication available in full text mode
Content available

Współczesne polskie nazwiska patronimiczne (z sufiksami -icz, -owicz/-ewicz) pochodzenia ormiańskiego

83%
Trzeciak Ł.
Roczniki Humanistyczne
|
2021
|
vol. 69
|
issue 6
155-170
EN
The main topic of this article are modern Polish patronymic surnames (with the suffixes -icz, -owicz/-ewicz), whose origins can be pointed to, or are owed to, Armenian lexemes (the author also encompasses Armenianised anthroponyms which are hereditarily foreign). The first Armenians‑who used the Kipchak language‑arrived in Polish lands in the 14th century. During the 18th century, in the South-Eastern Borderlands, a new Armenian wave of migrants arrived; the newcomers used to communicate in a dialect which belonged to the Western Armenian group of dialects. The Slavic surroundings they found themselves in (Polish and Ruthenian-Ukrainian) gradually influenced the Armenian anthroponyms: both Kipchak lexemes and Armenian patronymic suffixes were modified with Slavic patronymic suffixes. In this article, there are presented 57 anthroponyms (contained in 25 dictionary entries) which originate from, or may come from, Armenian proper nouns.
PL
Przedmiotem artykułu są współczesne polskie nazwiska patronimiczne (z formantami -icz, -owicz/ -ewicz), które zawdzięczają pochodzenie (lub też mogą zawdzięczać) leksemom ormiańskim (zaliczam do nich również zarmenizowane antroponimy genetycznie obce). Pierwsi Ormianie – posługujący się językiem kipczackim – przybyli na ziemie polskie w XIV wieku. W XVIII wieku na Kresach Południowo-Wschodnich pojawiła się kolejna ormiańska fala migracyjna, przybysze posługiwali się dialektem należącym do grupy zachodnioormiańskiej. Otoczenie słowiańskie (polskie i ruskie – ukraińskie) wpływało na stopniową slawizację ormiańskich antroponimów: kipczackie leksemy czy ormiańskie sufiksy patronimiczne zastępowano słowiańskimi sufiksami patronimicznymi. W opracowaniu zawarto 57 antroponimów (ujętych w 25 hasłach słownikowych), które pochodzą (lub mogą pochodzić) od ormiańskich onimów.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.