Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  nazwy żeńskie
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

POSŁOWIE CZY POSŁANKI? O NAZWACH PIERWSZYCH POLSKICH PARLAMENTARZYSTEK. STUDIUM JĘZYKOZNAWCZE

100%
GAŁCZYŃSKA A.
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
|
2019
|
issue 1(6)
9-24
PL
Mówimy dzisiaj, że język polski faworyzuje mężczyzn. Asymetria rodzajowo-płciowa i gramatyczne uprzywilejowanie form męskich mają jednak swoje uzasadnienie historyczne. Podobnie jak inne języki indoeuropejskie, polszczyzna rozwijała się w społeczeństwie patriarchalnym, w którym mężczyźni pełnili ważne społecznie funkcje i zasiadali na wysokich stanowiskach. Polki uzyskały prawa wyborcze w roku 1918. Dlatego polszczyzna sprzed początków XX w. po prostu nie potrzebowała żeńskiego odpowiednika formy poseł (nie było desygnatu tego leksemu w rzeczywistości pozajęzykowej). W artykule analizuję wyrazy, którymi na początku XX w. nazywano kobiety wybrane do polskiego sejmu.
EN
It is said today that the Polish language favours men. However, the gender-specific asymmetry and the grammatical privileging of masculine forms have their historical justification. Like other Indo-European languages, Polish developed in a patriarchal society in which men played important social functions and occupied high positions. Polish women got electoral rights in 1918. That is why the Polish language from before the beginning of the 20th century simply did not need a female equivalent of the term “poseł” [MP] (there was no designator for this lexeme in the non-linguistic reality). In the article, I analyse words that, at the beginning of the 20th century, were used to call women elected for the Polish parliament.
2
Publication available in full text mode
Content available

Rektorka, dziekana, kanclerka. Męskie i żeńskie nazwy kobiet zatrudnionych na stanowiskach uniwersyteckich w świetle badania ankietowego

100%
Szpyra-Kozłowska J.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
|
2021
|
vol. 55
37-55
EN
The goal of the paper is to examine the use of feminine and masculine names of functions, positions and scholarly degrees by female teachers employed at universities. The data were obtained in a questionnaire study carried out towards the end of 2020 and administered to 228 women from 15 Polish universities. The respondents declare a more frequent use of masculine than feminine forms, in formal language in particular, employ more often already existing feminitives than new derivatives and accept more willingly new nouns with the -ka suffix than those derived through a change in the inflectional paradigm. Masculine forms are used predominantly by the respondents with the Master’s degree and full professors, less frequently by those with the doctoral and postdoctoral degrees. The shorter the period of the participants’ employment at the university, the more feminine terms they use. The reverse also holds true – the longer period of employment means a decrease in the use of feminitives and an increase of masculine forms.
PL
Celem artykułu jest zbadanie preferencji nauczycielek akademickich dotyczących stosowania przez nie żeńskich i męskich nazw uniwersyteckich funkcji, stanowisk i stopni naukowych. Dane pozyskano w badaniu ankietowym, przeprowadzonym pod koniec 2020 roku z udziałem 228 pań z 15 polskich uczelni. Respondentki deklarują dwukrotnie częstsze stosowanie nazw męskich niż żeńskich, zwłaszcza w języku oficjalnym, częściej używają feminatywów utrwalonych już w języku niż neologizmów oraz chętniej akceptują nowe nazwy z przyrostkiem -ka niż rzeczowniki utworzone paradygmatycznie. Najwięcej form męskich stosują respondentki w stopniu magistra oraz z tytułem profesora, a najmniej w stopniu doktora i doktora habilitowanego. Im krótszy staż pracy ankietowanych na uczelni, tym większy udział feminatywów w ich odpowiedziach, i odwrotnie – wraz z dłuższym okresem zatrudnienia uczestniczek maleje użycie przez nie nazw żeńskich i wzrasta męskich.
3
Publication available in full text mode
Content available

Kto jest kim w domu zakonnym? O sposobach nominacji na przykładzie Zgromadzenia Sióstr Opatrzności Bożej

84%
Wojtaszek M.
Język. Religia. Tożsamość
|
2017
|
issue 2(16)
63-76
EN
Article relates to methods of nomination of the members of the community, which is the Congregation of Sisters of Divine Providence. It presents the Polish names of the positions occupied by the sisters and their functions. Formal analysis of words and word groups naming members of this religious family revealed that the majority of female names listed in the analysed documents has been derived from the proper male noun using the suffix -ka (sekretarka – secretary, ekonomka – treasurer, aspirantka – aspirant, kandydatka – candidate, postulantka – postulant, nowicjuszka – novice, juniorystka – junior, profeska – professed). The oldest word referring to the nun, already functioning in old Polish, is siostra (sister).
4
Publication available in full text mode
Content available

Język a emancypacja, feminizm, gender

84%
Woźniak E.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2014
|
vol. LX (60)
295-312
PL
W artykule omówiono zmiany stosunku wobec żeńskich nazw tytułów i zawodów od początku XX w. do czasów współczesnych, uwzględniając zarówno praktykę (uzus), jak i refleksję metajęzykową. Ocenę oraz zakres stosowania feminatywów ukazano na tle zmieniającej się sytuacji społecznej i zawodowej kobiet oraz w powiązaniu z ideologiami motywującymi te zmiany. Takie ujęcie problemu pozwoliło zaobserwować charakterystyczne tendencje: wyrazem emancypacji kobiet była maskulinizacja języka ich dotyczącego, co stało się tendencją dominującą zwłaszcza po 1945 r.; feminizm (w Polsce aktywny dopiero od lat 90. XX w.) wystąpił z hasłami przeciwstawienia formacjom męskim derywatów żeńskich, zaś genderowa idea nieokreślania płci znalazła wyraz w obyczaju określanym jako splitting.
EN
The article investigates the changes in the attitude towards female names of professional titles and jobs since the beginning of 20th century until now, with particular regard to both practice (usus) and metalinguistic reflection. The evaluation and range of use of female names was presented against the altering social and professional situation of women and in relation to the ideologies behind these changes. Such approach enabled the observation of characteristic tendencies: the effect of the emancipation of women was the masculinization of the language referring to females, which became a dominating tendency especially after 1945; feminism (inactive in Poland until 90’s) claimed the opposition to masculine formations of female derivatives, and gender idea of unspecified sex was expressed in the custom of so-called “splitting”.
5
Publication available in full text mode
Content available

W obronie języka czy w obawie przed zmianą? Manipulacje językowe w prawicowych tekstach publicystycznych o nazwach żeńskich

84%
Jankowski H.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
|
2021
|
vol. 55
73-87
EN
Although the feminine nouns had been a part of Polish language for ages, the category of feminativum still arouse emotions among the users of Polish and in the media. The article is an analysis of right-winged journalistic texts published at the turn of 2019 and 2020. The aim of the analysis is to point out and discuss the language manipulations and eristic techniques appearing in the texts. Author begins with outlining the status and shortly presenting the history of feminine nouns in Polish. Further he sets his research in the context of contemporary journalistic discourse about feminine nouns and defines the methodology he will be using. In the analytical part the author successively points language manipulations and describes eristic techniques using examples from analysed texts. In summary author suggests that the subject of feminine nouns in right-winged press seems to be just an excuse for ideological scuffles.
PL
Choć nazwy żeńskie od wieków należą do zasobów leksykalnych polszczyzny, to kategoria feminatywum wciąż wzbudza sporo emocji zarówno wśród użytkowników języka polskiego, jak i w mediach. Artykuł jest analizą opublikowanych na przełomie 2019 i 2020 roku prawicowych tekstów publicystycznych dotyczących nazw żeńskich. Analiza poświęcona jest wskazaniu i omówieniu pojawiających się w tekstach manipulacji językowych oraz użytych przez ich twórców technik erystycznych. Autor zaczyna od nakreślenia statusu nazw żeńskich oraz zarysowania dziejów tej kategorii w polszczyźnie. W dalszej części osadza badania w kontekście współczesnego dyskursu publicystycznego o feminatywach oraz określa metodologię, którą będzie się posługiwał. W części analitycznej, odnosząc się do przykładów z analizowanych tekstów, kolejno wskazuje pojawiające się manipulacje językowe oraz opisuje użyte techniki erystyczne. W podsumowaniu autor sugeruje, że temat feminatywów w prawicowej prasie okazuje się tylko pretekstem do ideologicznych sporów.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.