Search results

1

Aprioryzm I. Kanta a metoda transcendentalna oraz jej rozumienie i interpretacja w neokantyzmie szkoły marburskicj (H. Cohen, P. Natorp, R. Stammler)

100%

Pikuła Ł.

Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL

|

2009

|

vol. 5

|

issue 1 Prawo

173-180

EN

The author of the present study is particularly interested in the a priori epistemology “shown” by the German philosopher, which is the heart of the transcendental method both for Kant and for the Marburg philosophers. In the context of Stammler’s philosophy of law it is essential first of all from the point of view of the structure of the a priori concept of law that presents the fundamental issue for the study of his formal philosophy of law.

2

Na drodze do Bogoludzkiego uzasadnienia kultury: S.L. Frank a neokantyzm

84%

Miroshnychenko V.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2011

|

issue 1

3

Filozoficzna zawartość marksizmu. Przyczynek do polskich lektur teoretycznych pism Maxa Adlera

84%

Czardybon B.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2011

|

issue 1

4

Podmiotowość w neokantyzmie

84%

Czarnocka M.

Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

|

2015

|

vol. 3

119-139

PL

W tekście analizuję neokantowskie poglądy w kwestii podmiotowości poznawczej, skupiając uwagę na relewantnych konstrukcjach Heinricha Rickerta (podmiot wartościujący oraz podmiot epistemologiczny), Bruno Baucha (podmiot właściwy – principium), Hermanna Cohena (logiczny zastępnik wiążący zasady myślenia, metody i procedury poznawcze) oraz Paula Natorpa wykluczenie podmiotowości. Stosunek neokantystów do podmiotowości jest określany przez trzy ich główne metatezy: antypsychologizm, obiektywizm oraz fundamentalizm epistemologiczny. Pokazuję, że neokantyzm dokonał destrukcji kategorii podmiotowości, wypracował podstawy do filozofowania bez pojęcia podmiotu, zainicjował metafilozoficzną zmianę do paradygmatu lingwistycznego. Aktualizując koncepcję Kanta neokantyści doprowadzili do porzucenia jej podstaw – poprzez przyjęcie aksjomatu głoszącego, iż wiedzę obiektywną jest w stanie uzyskać tylko niesubiektywny podmiot.

EN

The paper analyses Neo-Kantianism views on cognitive subjectivity: constructions by Heinrich Rickert (valuing subject and epistemological subject), by Bruno Bauch (proper subject – principium), by Hermann Cohen (a logical substitution linking rules of thinking, methods and cognitive procedures) and Paul Natorp’s exclusion of subjectivity. The Neo-Kantianism conceptions of subjectivity are determined by the Neo-Kantianism metatheses: anti-psychologism, objectivism, and epistemological fundamentalism. It is demonstrated that Neo-Kantianism elaborated a foundation to philosophize without the category of subject, and initiated the metaphilosophical transformation to the linguistic paradigm. The basis of this change holds that only the objective subject is able to acquire objective knowledge.

5

Ja – ty – dzieło jako źródło poznania. Między neokantyzmem a hermeneutyką: Cassirer i Ricoeur

84%

Węgrzyn M.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2020

|

vol. 50

|

issue 3

19-43

EN

An attempt to compare the epistemological positions of two thinkers coming from different philosophical traditions requires turning to the sources of both philosophical programs. This will allow us to reveal the common and differentiating features of the described projects. On the one hand, we have Cassirer, the heir to neo-Kantianism and the creator of symbolism, on the other, we are rooted in the tradition of reflective philosophy and phenomenological hermeneutics, Ricoeur. Despite many differences in epistemological assumptions, we can find similar positions in both philosophers. The concurrence of the three Cassirerow base phenomena with three hermeneutic horizons manifests itself - as we will try to demonstrate - in the concept of the Work. The hermeneutic intuition of Cassirer turns into Ricoeur's reflection on self-understanding in the face of a work that affects our perception of the world and thinking about ourselves.In the article, we will consider how the contemporary philosophy of culture developed by Cassirer is taken up by contemporary hermeneutics. Is the convergence of the three base phenomena with the three horizons that combine with each other in the process of interpretation in the juxtaposition of the philosophy of culture with contemporary hermeneutics? Do we have the right to compare Cassirerow's base phenomena, I - You -Work is with hermeneutic communication which is presented on the line Author (Creator) -Text (Work) - Reader (Receiver)?

6

Ernst Cassierer i Nelson Goodman w kontekście teorii odbicia

84%

Kubalica T.

Diametros

|

2011

|

issue 30

13-28

PL

Celem artykułu jest porównanie koncepcji poznania Ernsta Cassirera i Nelsona Goodmana, których łączy odrzucenie idei poznania jako odbicia rzeczywistości i przyjęcie koncepcji przekształcania. Owo przekształcanie nie jest całkowitym przeciwieństwem odbicia, lecz jego poszerzeniem w taki sposób, że poznanie oznacza zarówno twórcze wytwarzanie, jak i odtwórcze odbicie. Tym samym zniesiona zostaje tradycyjna epistemologiczna dychotomia: konstruowanie – odkrywanie. Wspólną dla obu filozofów przesłankę stanowi odrzucenie prymatu faktów i danych zmysłowych, a konsekwencją poszerzonej koncepcji poznania jest zaś dla nich irrealistyczna koncepcja reprezentacji symbolicznej. W artykule omówiono najważniejsze podobieństwa i różnice w poglądach tych dwóch myślicieli.

EN

The article elucidates and compares Ernst Cassirer's and Nelson Goodman's positions on the problem of cognition. They agree in rejecting the theory of reflection and accepting the concept of transformation. This transformation is not a total antithesis of reflection, but an extension of it: recognition means both creative production and imitative reflection. This eliminates the traditional epistemological dichotomy between constructing and discovering. The shared premise for both philosophers is the rejection of the primacy of facts and sense data, with the result that the extended concept of cognition becomes an irrealistic concept of symbolic representation. The article examines the most important similarities and differences in views of these two thinkers.

7

Wojciech HANUSZKIEWICZ, Filozofia Hermanna Cohena w perspektywie sporu o jedność metody transcendentalnej

84%

Hanuszkiewicz W., Blandzi S.

ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal

|

2011

|

vol. 1

|

issue 2

377-378

8

Kantowskie ugruntowanie podstaw filozofii Stefana Brzozowskiego. Krytyka problemu systematyczności

84%

Witkowska N.

Folia Philosophica

|

2018

|

vol. 39

EN

The article focuses on the presentation of Kantian sources in Stanisław Brzozowski’s philosophy, who was an outstanding philosopher, writer, and critic. Due to the value of his work, appreciated for over a hundred years by both domestic and foreign researchers, in the article, I emphasize the issue related to the proper conduct of the analysis of its activities. I also point out the most frequent errors that lead to interpretative contradictions within the philosophical reflection that Stanisław Brzozowski created.

PL

Niniejszy artykuł koncentruje się na przedstawieniu kantowskich źródeł filozofii Stanisława Brzozowskiego, wybitnego filozofa, literata oraz krytyka. Ze wzgledu na wartość jego pracy, docenianej od ponad stu lat przez zarówno krajowych jak i zagranicznych badaczy, w artykule podkreślam kwestię związaną z właściwym prowadzeniem analizy jego działalności. Wskazuję również na najczęstrze błędy, które prowadzą do sprzeczności interpretacyjnych w ramach namysłu filozoficznego, jaki stworzył Stanisław Brzozowski.

9

Adam Wiegner wobec zagadnienia poznawczego w oświetleniu Leonarda Nelsona

84%

Kubalica T.

Folia Philosophica

|

2017

|

vol. 38

EN

The subject of the article is the influence of the broadly understood NeoKantianism on the assimilating of Kantians ideas of critical philosophy (critical method) in Poland. I would like to present a philosophical and historical reflection on the dissertation of professor of University of Poznan Adam Wiegner (1889-1967), entitled Zagadnienie poznawcze w oświetleniu L. Nelsona (Problem of Knowledge in the Light of L. Nelson, 1925), in which he undertook a critical analysis of Nelson’s problem of impossibility of the theory of knowledge and possibilities of the metaphysics. The main aim of the article is to present the Neo-Kantians (as well as the Neo-Friesians) context of the above-mentioned Wiegners dissertation and to reflect on the reception of Nelson’s thoughts in Poznań. I would like to show that, contrary to the schematic simplification, Neo-Kantian thought had a significant influence on the shape of philosophy in Poland.

PL

Przedmiotem artykułu jest wpływ szeroko rozumianego ruchu neokantowskiego na przyswojenie kantowskich idei filozofii krytycznej (metody krytycznej) w Polsce. Pragnę zaprezentować filozoficzno-historyczną refleksję nad rozprawą przedwojennego docenta i powojennego profesora Uniwersytetu w Poznaniu Adama Wiegnera (1889–1967) pod tytułem Zagadnienie poznawcze w oświetleniu L. Nelsona (1925), w której podjął on próbę krytycznej analizy Nelsonowskiego problemu niemożliwości teorii poznania oraz możliwości metafizyki. Głównym celem artykułu jest przedstawienie neokantowskiego (a także neofriesjańskiego) kontekstu wspomnianej rozprawy Wiegnera oraz podjęcie refleksji nad poznańskim wątkiem recepcji myśli Leonarda Nelsona w Polsce. Chciałbym wykazać, że wbrew schematycznym uproszczeniom myśl neokantowska miała istotny wpływ na kształt filozofii w Polsce.

10

Marburska filozofia krytyczna wobec psychologizmu

84%

Parszutowicz P.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2011

|

vol. 23

44-52

EN

The article discusses the position taken by the neokantian Marburg School against the epistemological claim of psychologism, which localized the ultimate source of knowledge and its proof of validity in psychological realm. Marburg School opposed strongly against psychologism to such an extent that 'antypsychologism' itself became one of the most prominent features of the 'Marburg School doctrine'. Antypsychologism served both as a negative point of reference for the transcendental method developed and practiced by the Marburg School, and as an exemplary determinant which distinguished that specific tradition from other neokantian schools. According to Cohen's, Natorp's and Cassirer's critique, psychologism conceived the whole problem of cognition in a very limited sense and reduced all the cognitive acts to the acts of consciousness; psychologism deemed it is necessary that all the cognitive acts have to be conscious, therefore treated consciousness as a necessary condition of all cognitive operations. Exponents of the Marburg School, most notably Ernst Cassirer, did not seek to get rid of psychology at any cost from the edifice of scientific knowledge, but simply to put is in its right place and to separate 'science of the contents' from the 'science of the forms' of knowledge. The latter was supposed to become a fundamental subject of interest for the critique of epistemology developed by the Marburg School as a strictly philosophical science. Its task was to deduce from any systematically developed domain of knowledge its logical structure and to show constitutive for the object of the given science pure cognitive functions, which are independent from the psycho-physiological constitution of the subject of cognition.

11

Co to znaczy być krytycznym realistą? Dwie różne odpowiedzi: Nicolai Hartmann i Richard Hӧnigswald

84%

Alechnowicz-Skrzypek I.

Folia Philosophica

|

2022

|

vol. 48

1-13

EN

Iwona Alechnowicz-Skrzypek’s aim in this paper is to compare the two non-specific Neo Kantians, admittedly both representing critical realism. Nicolai Hartmann, a follower of the Marburg School, was an idealist before becoming a critical realist, while Richard Hӧnigswald, a student of Alois Riehl, held on to the position of critical realism from the beginning of his philosophical career. There are many similarities between Hartmann and Hӧnigswald in terms of their understanding of the concept of realism. There are also several differences, which mostly relate to how they addressed the question of the thing-in-itself. The most important difference concerns their solution of the problem of empirical data as a basis for the mental representation of objects. A comparison of Hartmann’s and Hӧnigswald’s approaches to this problem helps us to understand why both are considered non-specific neo-Kantians.

PL

Celem artykułu jest porównanie ze sobą dwóch niespecyficznych neokantystów uznawanych za reprezentantów realizmu krytycznego. Nicolai Hartmann - jako zwolennik szkoły marburskiej - był najpierw idealistą, a następnie stał się krytycznym realistą. Richard Hӧnigswald - jako uczeń Aloisa Riehla - od początku zajmował stanowisko realizmu krytycznego. Istnieje wiele podobieństw w rozumieniu pojęcia realizmu przez Hartmanna i Hӧnigswalda. Można też wskazać na kilka różnic, które dotyczą przede wszystkim kwestii rzeczy samej w sobie. Najważniejszą z nich jest sposób, w jaki obaj rozwiązują problem danych empirycznych będących podstawą umysłowej reprezentacji przedmiotu. Ukazanie podejścia Hartmanna i Hӧnigswalda do tego problemu pozwala zrozumieć, dlaczego obaj uważani są za niespecyficznych neokantystów.

12

Szerokie gościńce i zapomniane szlaki historii filozofii w badaniach filozoficznych Andrzeja J. Norasa

84%

Alechnowicz-Skrzypek I.

Folia Philosophica

|

2022

|

vol. 47

1-10

EN

Iwona Alechnowicz-Skrzypek’s aim in this article is to present Andrzej J. Noras’s approach to the history of philosophy, which he regarded as a meta-philosophical discipline. In his publications, Noras repeatedly addressed the importance and value of historical-philosophical research. Noras’s specific understanding of history of philosophy was based on a critical attitude, according to which the researcher must make an effort not omit anything and to examine his subject from different perspectives. In his research, he followed paths rarely taken by historians of philosophy, which allowed him to make noteworthy findings in neo-Kantianism, his main area of interest. He also devoted ample attention to lives and achievements of philosophers who are either little known or even entirely forgotten. Professor Andrzej J. Noras takes credit for allowing them to speak to us again.

PL

W artykule podjęta została próba przyjrzenia się sposobowi, w jaki Andrzej J. Noras odnosił się do historii filozofii jako dyscypliny metafilozoficznej. W swoich pracach wielokrotnie podejmował problem znaczenia i wartości badań historyczno-filozoficznych. U podstaw stosunku Andrzeja J. Norasa do dyscypliny, w obrębie której się poruszał była postawa krytyczna, oznaczająca, by niczego nie pomijać, by badany przedmiot oświetlić z różnych perspektyw. W swoich badaniach podążał szlakami, które są rzadko uczęszczane przez historyków filozofii Dzięki temu udało mu się dokonać wielu interesujących ustaleń dotyczących głównego przedmiotu jego zainteresowań, jakim był neokantyzm. Wiele uwagi poświęcił także opisom sylwetek i dokonań filozofów mało znanych bądź po prostu zapomnianych. Zasługą Andrzeja J. Norasa jest to, że pozwolił im przemówić.

13

Mała ojczyzna i duża książka

84%

Noras A. J.

Folia Philosophica

|

2022

|

vol. 47

1-24

EN

This text is an introduction to the philosophy of Heinrich Rickert. The introduction has three levels: biographical, bibliographical, and doxographic. The doxography involves examining Rickert’s views in the context of the achievements of Neo-Kantianism, the Baden school and contemporary philosophy. Noras discusses the main issues Rickert treated in his philosophy, which was occupied with the theory of cognition, the methodology of the humanities and natural sciences and the philosophy of the history of philosophy.

14

Podmiotowość w neokantyzmie

84%

Czarnocka M.

Filozofia i Nauka

|

2015

|

vol. 3

119-139

EN

The paper analyses Neo-Kantianism views on cognitive subjectivity: constructions by Heinrich Rickert (valuing subject and epistemological subject), by Bruno Bauch (proper subject – principium), by Hermann Cohen (a logical substitution linking rules of thinking, methods and cognitive procedures) and Paul Natorp’s exclusion of subjectivity. The Neo-Kantianism conceptions of subjectivity are determined by the Neo-Kantianism metatheses: anti-psychologism, objectivism, and epistemological fundamentalism. It is demonstrated that Neo-Kantianism elaborated a foundation to philosophize without the category of subject, and initiated the metaphilosophical transformation to the linguistic paradigm. The basis of this change holds that only the objective subject is able to acquire objective knowledge.

PL

W tekście analizuję neokantowskie poglądy w kwestii podmiotowości poznawczej, skupiając uwagę na relewantnych konstrukcjach Heinricha Rickerta (podmiot wartościujący oraz podmiot epistemologiczny), Bruno Baucha (podmiot właściwy – principium), Hermanna Cohena (logiczny zastępnik wiążący zasady myślenia, metody i procedury poznawcze) oraz Paula Natorpa wykluczenie podmiotowości. Stosunek neokantystów do podmiotowości jest określany przez trzy ich główne metatezy: antypsychologizm, obiektywizm oraz fundamentalizm epistemologiczny. Pokazuję, że neokantyzm dokonał destrukcji kategorii podmiotowości, wypracował podstawy do filozofowania bez pojęcia podmiotu, zainicjował metafilozoficzną zmianę do paradygmatu lingwistycznego. Aktualizując koncepcję Kanta neokantyści doprowadzili do porzucenia jej podstaw – poprzez przyjęcie aksjomatu głoszącego, iż wiedzę obiektywną jest w stanie uzyskać tylko niesubiektywny podmiot.

15

Axiology of Law – from General to Specific Philosophy of Law

84%

Zajadło J.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2023

|

vol. 32

|

issue 4

191-217

PL

Aksjologia jako teoria wartości zajmuje ważne miejsce nie tylko w filozofii ogólnej, lecz także w filozofii prawa. Prawoznawstwo i prawo nie mogą być ostatecznie neutralne aksjologicznie, gdyż związek między prawem a wartościami ma charakter pierwotny, wieczny, konieczny i immanentny. Autor omawia to zjawisko na przykładzie filozofii prawa Gustawa Radbrucha. Jego zdaniem, pisząc o Radbruchu jako filozofie prawa, należy poczynić pięć bardzo ważnych zastrzeżeń. Po pierwsze, Radbruch był przedstawicielem neokantyzmu. Po drugie, nie był to neokantyzm „w ogóle”, tylko specyficzny wariant zwany neokantyzmem badeńskim (południowoniemiecki, oparty na Heidelbergu). Po trzecie, Radbruch nie był filozofem „w ogóle”, gdyż interesował go neokantyzm przeszczepiony do filozofii prawa. Po czwarte, można obecnie zauważyć wielki powrót filozofii Kanta (np. J. Habermas, J. Rawls, O. Höffe), ale zjawisko to należy dokładnie odróżnić od neokantyzmu jako zdeterminowanego czasowo i przestrzennie kierunku filozoficznego okresu fin de siècle. Po piąte, jeśli w ogóle można mówić o jakimś przełomie aksjologicznym w ewolucji poglądów filozoficznych Radbrucha, to jest to raczej rok 1933 niż 1945.

EN

An axiology as a theory of values takes an important place not only in general philosophy but in legal philosophy as well. Jurisprudence and law cannot ultimately be axiologically neutralised since the relationship between law and values is of a primary, eternal, necessary and immanent character. The author discusses this phenomenon on the example of Gustav Radbruch’s legal philosophy. In his opinion when one writes about Radbruch as a philosopher of law, one should make five very important reservations: firstly, Radbruch was a representative of Neo-Kantianism; secondly, it was not Neo-Kantianism ‘in general’, but a specific variant called Baden Neo-Kantianism (south-German, Heidelberg-based); thirdly, Radbruch was not a philosopher ‘in general’, as he was interested in Neo-Kantianism transplanted to the philosophy of law; fourthly, we may currently notice a great comeback of the philosophy of Kant (e.g. J. Habermas, J. Rawls, O. Höffe), but this phenomenon should be precisely distinguished from Neo-Kantianism as the temporally and spatially determined philosophical direction of the fin de siècle period; fifthly, if one can even speak of some kind of axiological turning point in the evolution of Radbruch’s philosophical views, it is 1933 rather than 1945.

16

An existential conception of culture

67%

Bowler M.

Studia Philosophiae Christianae

|

2013

|

vol. 49

|

issue 4

9-24

EN

This paper articulates an existential conception of culture using as an analogy the existential conception of science as formulated by Heidegger. As with the existential conception of science, the existential conception of culture corresponds to a mode of existence of Dasein. This distinguishes the existential conception of culture from other prevalent notions of culture that view culture as present-at-hand or ready-to-hand. However culture is not simply a mode of Dasein’s existence.It is a mode of existence that discloses that very mode of existence. More precisely, in culture Dasein discloses its very being by concretely working it out. Moreover, it is argued that the task of culture is to exist in such a way that one realizes values in an uncommon manner.

17

Miejsce krytycznej filozofii Immanuela Kanta i neokantyzmu Hermanna Cohena w refleksji Stanisława Leopolda Brzozowskiego

67%

Musioł A. A.

Folia Philosophica

|

2018

|

vol. 40

EN

In the article, I want to describe the place of Immanuel Kant and Hermann Cohen’s Neo-Kantianism in the thought of Stanisław L. Brzozowski philosophy. So the critical image of philosophy is showing the project of Kant, so the concept of Cohen is - how Brzozowski thinks - with an expression of truly independent reflection. In the system of Cohen, author Legenda Młodej Polski…, a tendency to intellectual initiative free from positivist and modernist restrictions notices. How the history of philosophy is showing, both favored German classics of transcendental method, freedoms treat the criticism as a contemporary concept and innovative original thought. Meanwhile, for Brzozowski, criticism is an opportunity for including the philosophy of Kant into the form of the summons to the creative bravery, and it all at the same time is also Marburg doctrine, in accordance which is an existence missing apart from becoming eternal and ceaseless (eternal fieri).

PL

W artykule dokonuję próby wskazania miejsca jakie w filozofii Stanisława L. Brzozowskiego zajmuje myśl Immanuela Kanta oraz neokantowski system Hermanna Cohena. O ile krytyczny obraz filozofii przedstawia, wedle polskiego myśliciela, projekt Kanta, o tyle koncepcja Cohena jest wyrazem w pełni samodzielnej i niezależnej refleksji. W systemie Cohena, autor Legendy Młodej Polski. Studiów o strukturze duszy kulturalnej, dostrzega skłonność do intelektualnej inicjatywy wolnej od pozytywistyczno-modernistycznych ograniczeń. Jak pokazuje historia filozofii, obydwaj wyróżnieni niemieccy klasycy metody transcendentalnej, traktują krytycyzm jako współczesną koncepcję wolności i odkrywczej, nieszablonowej myśli. Tymczasem dla Brzozowskiego krytycyzm jest sposobnością do ujęcia filozofii Kanta w formę wezwania do twórczego męstwa, a zarazem jest także marburskim postulatem, w myśl którego nie ma bytu poza wiecznym i nieustannym stawaniem się.

18

Systemowa recepcja Kanta w myśli współczesnego rosyjskiego filozofa Leonarda A. Kalinnikowa

67%

Bilyi P.

Folia Philosophica

|

2020

|

vol. 43

|

issue 1

EN

The purpose of this article is to present the views of the Russian philosopher Leonard Alexandrovich Kalinnikov on Kant’s philosophy. This article demonstrates one of the important aspects thinks Kaliningrad resident, namely the rules interpretation system of Kant. The article consists of three parts, the first presents a brief biography of the Russian thinker, the second presents ten rules, without which the thoughts of Kalinnikov can not do any decent system researcher Kant, the third contains conclusions.This reception is based on an earlier esoteric-teleological assumption about the whole system. Kant’s System, according to Kalinnikov, must be reconstructed and presented on the basis of three Critiques, which organically contain internal rules for their interpretation. As a final of the nine principles of interpretation, Kalinnikov proposes one universal principle of the unity of the world. This principle consists in the monistic reading of the question about human, which is intended to encapsulate the system in its entirety as a world of phenomena, things-in-themselves, and their human mediator.

PL

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie poglądów rosyjskiego filozofa Leonarda Aleksandrowicza Kalinnikowa na temat filozofii Kanta. W artykule tym pokazany zostanie jeden z najistotniejszych aspektów myśli kaliningradczyka, a mianowicie - postulowane przez niego - zasady interpretacji (princypy interpritacyi) systemu Kanta. Artykuł składa się z trzech części, w pierwszej przedstawiona zostaje krótka biografia rosyjskiego myśliciela, w drugiej są zaprezentowane dziesięć zasad, bez których w myśl Kalinnikowa nie może obejść się żaden porządny systemowy badacz Kanta, trzecia zawiera wnioski.

19

Spór o metodę w filozofii przełomu XIX i XX wieku

67%

Noras A. J.

Folia Philosophica

|

2011

|

vol. 29

111-151

EN

The starting point of the analysis provided in this paper is a discussion of how philosophical method is understood by Leonard Nelson who draws upon the lines of Jakob Friedrich Fries. From this perspective Nelson points out two ways of argumentation, two methods or standpoints: metaphysical and anthropological, objective-one and subjective-one, critical and genetic, epistemological and psychological or transcendental and psychological. These distinctions find their justification in concepts by philosophers with which Nelson polimicizes defending Fries’ standpoint: Kuno Fischer, Paul Natorp, Wilhelm Windelband, Carl Stumpf and Max Scheler. On the ground of analysis of their conceptions Nelson argues that admittedly they follow Kant, yet Kant — unlike Fries — has not included the psychological aspect of cognition.

DE

Der Ausgangspunkt für diese Erwägungen ist die philosophische Methode von Leonard Nelson, der in seiner Philosophie an Jakob Friedrich Fries anknüpft. Aus dieser Perspektive bestätigt er das Vorhandensein von zwei Hauptmethoden der Argumentation. Es sind: metaphysische und anthropologische, objektive und subjektive, kritische und genetische, erkenntnistheoretische und psychologische oder transzendentale und psychologische Methoden. Solche Unterscheidungen haben ihre Berechtigung in der Lehre von den Philosophen, gegen welche Nelson, den Standpunkt von Fries verteidigend, polemisiert. Zu diesen Denkern gehören: Kuno Fischer, Paul Natorp, Wilhelm Windelband, Carl Stumpf und Max Scheler. Nelson analysiert ihre Lehren angesichts der genannten Methoden und kommt zur Überzeugung, dass sie zwar in die Fußtapfen von Kant treten, doch im Gegensatz zu Fries die psychologische Seite der Erkenntnis nicht in Rücksicht nehmen.

20

Kantowska filozofia transcendentalna. Mariana Massoniusa próba ujęcia krytycyzmu Immanuela Kanta

67%

Musioł A.

Folia Philosophica

|

2022

|

vol. 48

1-18

EN

In the article, Anna Musioł, by referring to the assumptions of Marian Massonius’s doctoral dissertation and taking into account the assumptions of his several smaller works, considers Massonius’s approach to the Kantian system of critical philosophy. Analyzing, inter alia, the problem of analytical and synthetic judgments, and a priori synthetic judgments, Musioł addresses the issue of the possibility of pure mathematics. She considers the problem of time and space and analyzes the ways of presenting Kantian antinomies and the theory of cognition developed in the context of idealism and realism as well as the realism of time and space. Additionally, Musioł focuses on the problem of Massonius’s moderate agnosticism and his scientific approach to philosophy. Finally, she proposes an answer to the fundamental question, Why did Massonius, like the early neo-Kantist Liebmann in 1865, challenge a return to Kant (Zurück zu Kant!) and advocate as necessary the development of a critical formula of the a priori forms of the mind?

PL

Autorka artykułu odniosła się do założeń rozprawy doktorskiej Mariana Massoniusa, a także uwzględniła założenia jego kilku pomniejszych prac dotyczących sposobu ujęcia Kantowskiego systemu filozofii krytycznej. Poddała analizie problem sądów analitycznych i syntetycznych oraz sądów syntetycznych a priori. Podjęła zagadnienie możliwości istnienia czystej matematyki, problem czasu i przestrzeni, opisała także sposoby ujęcia Kantowskich antynomii oraz teorii poznania rozwijanej w kontekście idealizmu oraz realizmu czasu i przestrzeni. Uwagę skupiła również na problemie umiarkowanego agnostycyzmu w filozofii Massoniusa oraz ujęciu filozofii w perspektywie nauki. Podjęła również wysiłek udzielenia odpowiedzi na fundamentalne pytanie: dlaczego Marian Massonius, podobnie jak w 1865 roku wczesny neokantysta Otto Liebmann, rzucał wyzwanie powrotu do Kanta (Zurück zu Kant!) oraz głosił postulat koniecznego wypracowania krytycznej formuły apriorycznych form umysłu.

Refine search results

Aprioryzm I. Kanta a metoda transcendentalna oraz jej rozumienie i interpretacja w neokantyzmie szkoły marburskicj (H. Cohen, P. Natorp, R. Stammler)

Na drodze do Bogoludzkiego uzasadnienia kultury: S.L. Frank a neokantyzm

Filozoficzna zawartość marksizmu. Przyczynek do polskich lektur teoretycznych pism Maxa Adlera

Podmiotowość w neokantyzmie

Ja – ty – dzieło jako źródło poznania. Między neokantyzmem a hermeneutyką: Cassirer i Ricoeur

Ernst Cassierer i Nelson Goodman w kontekście teorii odbicia

Wojciech HANUSZKIEWICZ, Filozofia Hermanna Cohena w perspektywie sporu o jedność metody transcendentalnej

Kantowskie ugruntowanie podstaw filozofii Stefana Brzozowskiego. Krytyka problemu systematyczności

Adam Wiegner wobec zagadnienia poznawczego w oświetleniu Leonarda Nelsona

Marburska filozofia krytyczna wobec psychologizmu

Co to znaczy być krytycznym realistą? Dwie różne odpowiedzi: Nicolai Hartmann i Richard Hӧnigswald

Szerokie gościńce i zapomniane szlaki historii filozofii w badaniach filozoficznych Andrzeja J. Norasa

Mała ojczyzna i duża książka

Podmiotowość w neokantyzmie

Axiology of Law – from General to Specific Philosophy of Law

An existential conception of culture

Miejsce krytycznej filozofii Immanuela Kanta i neokantyzmu Hermanna Cohena w refleksji Stanisława Leopolda Brzozowskiego

Systemowa recepcja Kanta w myśli współczesnego rosyjskiego filozofa Leonarda A. Kalinnikowa

Spór o metodę w filozofii przełomu XIX i XX wieku

Kantowska filozofia transcendentalna. Mariana Massoniusa próba ujęcia krytycyzmu Immanuela Kanta