Search results

1

On the Psychohistory w a Historiographical Paradigm

100%

Dymkowski M.

Historyka Studia Metodologiczne

|

2004

|

vol. 34

2

Zbiorowa nieświadomość. Czesław Miłosz

84%

Żukowski T.

Narracje o Zagładzie

|

2019

|

issue 5

44-65

EN

“A Poor Christian Looks at the Ghetto” and “Campo di Fiori” are the most acclaimed Polish poetic works on the Holocaust. They have been read as texts on the collective anxieties; the article assumes this interpretative position as well. It begins with a reference to the concreteness of war, that is, an attempt to understand the array of scenes and phenomena that underlie the poetic images. In fact, literary accounts and testimonies of Polish Jews suggest that the general context includes the problems of the Polish violence towards them and collective responsibility incorporated into the plan of extermination inaugurated by the Nazi Germany. In Miłosz’s poem, the unwanted awareness of cooperation and contribution to the Holocaust resurfaces as anxieties (represented by the “mole-guard”), whose invasion is followed by the collapse of the symbolic order and domesticating images. Present yet invisible to the society, the knowledge of Polish violence thus functions as the Lacanian Real. Polish perspective on the death of Jews is put forward in “Campo di Fiori.” Against the traditional readings of it as an account of “apathy,” this text juxtaposes the event of burning the heretic on stake by Christian inquisition with the gaze of a “poor Christian” focused on the burning ghetto. Both figures share the exclusion of dying people who establish the limits of Christian and Polish community; simultaneously, the dying occupy a “dangerous place,” one that is destined to be annihilated in the realm of foundational myths of identity. In the times of the Holocaust, constructing such a limit happens to be a sentence legitimising the actions undertaken by the Nazis.

PL

Wiersze Biedny chrześcijanin patrzy na getto oraz Campo di Fiori należą do najsłynniejszych polskich utworów poetyckich o Zagładzie. Czytano je jako zapis zbiorowych lęków. Tekst jest próbą pójścia tym tropem interpretacyjnym. Krokiem wstępnym jest odniesienie do wojennego konkretu, a więc próba zrozumienia, do jakiego rodzaju scen i zjawisk odnoszą się poetyckie obrazy. Zestawienie ze świadectwami oraz literackimi zapisami polskich Żydów wskazuje, że kontekstem są polska przemoc i kolektywne sprawstwo wpisujące się w realizowaną przez nazistów eksterminację. Niechciana wiedza o sprawstwie i współudziale przybiera u Miłosza postać lęków uosabianych przez „strażnika-kreta”. Ich inwazji towarzyszy rozpad symbolicznego porządku i obrazów zadomowienia, co wskazuje, że obecna, a jednocześnie niewidoczna dla społeczności wiedza o polskiej przemocy funkcjonuje jak Lacanowskie Realne. Zapisem polskiego patrzenia na śmierć Żydów jest wiersz Campo di Fiori. Polemicznie do tradycji interpretowania go jako świadectwa „obojętności” wydobyte zostają paralele między spaleniem heretyka przez chrześcijańską inkwizycję i spojrzeniem „biednego chrześcijanina” na płonące getto. Ich wspólną cechą jest wykluczenie ginących jako tych, którzy wyznaczają granicę chrześcijańskiej i polskiej społeczności, a jednocześnie zajmują „miejsce niebezpieczne”, a więc w porządku fundujących tożsamość mitów przeznaczone do unicestwienia. Ustanowienie tej granicy okazuje się w realiach Zagłady wyrokiem i legitymizuje działania nazistów.

3

Pogańscy bogowie nieświadomości. Przed-filozoficzna myśl grecka a koncepcja polimorficznego umysłu w psychologii głębi

84%

Sawicki M., Kowalski A.

Studia Philosophiae Christianae

|

2022

|

vol. 58

|

issue 1

141-157

EN

This article investigates the gods and heroes of Greek myths by means of depth psychology’s notions of archetypes and collective unconscious. Its main goal is to take a closer look at the potential correlation between the external (in relation to the ego) figures of gods and goddesses as understood by the ancient Greeks (influencing them in a way similar to the Homeric heroes) and the internal manifestations of the collective unconscious, which may constitute – according to Jung – the essence of the ancient deities. The article also examines the influence (both positive and negative) of the “inner gods” on the individual way of thinking, feeling and acting. Lastly, the conclusion draws attention to the value of the irrational sphere – the source of the origin of the forgotten, polytheistic gods that inhabit the psyche of modern man.

PL

Niniejszy tekst podejmuje kwestię bogów i bohaterów mitów greckich, odnosząc ją do obecnej w psychologii głębi koncepcji archetypów i nieświadomości zbiorowej. Główny cel badań sprowadza się tym samym do bacznego przyjrzenia się potencjalnej korelacji pomiędzy zewnętrznymi (względem „ja”) w rozumieniu starożytnego Greka postaciami bogów i bogiń (wpływających na niego podobnie jak na bohaterów homeryckich), a wewnętrznymi przejawami nieświadomości zbiorowej, które mogą stanowić – według Carla Gustava Junga – istotę antycznych bóstw. Ponadto został poddany namysłowi problem wpływu „wewnętrznych bogów” na sposób myślenia, odczuwania i działania jednostki, wpływu zarówno pozytywnego, jak i negatywnego. Wynikająca z przeprowadzonych badań konkluzja zwraca uwagę na wartość sfery irracjonalnej – źródła pochodzenia zapomnianych, politeistycznych bogów, zamieszkujących psychikę współczesnego człowieka.

4

Kultura w afekcie — „semiotyczność” estetycznego doświadczenia

84%

Dobrowolski R.

Prace Kulturoznawcze

|

2017

|

vol. 21

|

issue 4

79-93

EN

Art enables us to access these aspects of culture that escape its abstract discourse. Aesthetic experience reveals culture’s subconscious affective motifs. It is particularly evident from the psychoanalytical interpretation’s standpoint (Kristeva, Lacan), in which the logics of signifiers reveals its connections with aesthetic and psychosomatic sphere of drive. In this way this linguistically oriented theory of culture runs a chance of transcending its own significant limitations and has an opportunity to open up to something which is other, which can never be fully tamed in this aesthetic discipline.

5

Zbiorowa nieświadomość. Czesław Miłosz

84%

Żukowski T.

Narracje o Zagładzie

|

2019

|

issue 5

44-65

EN

“A Poor Christian Looks at the Ghetto” and “Campo di Fiori” are the most acclaimed Polish poetic works on the Holocaust. They have been read as texts on the collective anxieties; the article assumes this interpretative position as well. It begins with a reference to the concreteness of war, that is, an attempt to understand the array of scenes and phenomena that underlie the poetic images. In fact, literary accounts and testimonies of Polish Jews suggest that the general context includes the problems of the Polish violence towards them and collective responsibility incorporated into the plan of extermination inaugurated by the Nazi Germany. In Miłosz’s poem, the unwanted awareness of cooperation and contribution to the Holocaust resurfaces as anxieties (represented by the “mole-guard”), whose invasion is followed by the collapse of the symbolic order and domesticating images. Present yet invisible to the society, the knowledge of Polish violence thus functions as the Lacanian Real. Polish perspective on the death of Jews is put forward in “Campo di Fiori.” Against the traditional readings of it as an account of “apathy,” this text juxtaposes the event of burning the heretic on stake by Christian inquisition with the gaze of a “poor Christian” focused on the burning ghetto. Both figures share the exclusion of dying people who establish the limits of Christian and Polish community; simultaneously, the dying occupy a “dangerous place,” one that is destined to be annihilated in the realm of foundational myths of identity. In the times of the Holocaust, constructing such a limit happens to be a sentence legitimising the actions undertaken by the Nazis.

PL

Wiersze Biedny chrześcijanin patrzy na getto oraz Campo di Fiori należą do najsłynniejszych polskich utworów poetyckich o Zagładzie. Czytano je jako zapis zbiorowych lęków. Tekst jest próbą pójścia tym tropem interpretacyjnym. Krokiem wstępnym jest odniesienie do wojennego konkretu, a więc próba zrozumienia, do jakiego rodzaju scen i zjawisk odnoszą się poetyckie obrazy. Zestawienie ze świadectwami oraz literackimi zapisami polskich Żydów wskazuje, że kontekstem są polska przemoc i kolektywne sprawstwo wpisujące się w realizowaną przez nazistów eksterminację. Niechciana wiedza o sprawstwie i współudziale przybiera u Miłosza postać lęków uosabianych przez „strażnika-kreta”. Ich inwazji towarzyszy rozpad symbolicznego porządku i obrazów zadomowienia, co wskazuje, że obecna, a jednocześnie niewidoczna dla społeczności wiedza o polskiej przemocy funkcjonuje jak Lacanowskie Realne. Zapisem polskiego patrzenia na śmierć Żydów jest wiersz Campo di Fiori. Polemicznie do tradycji interpretowania go jako świadectwa „obojętności” wydobyte zostają paralele między spaleniem heretyka przez chrześcijańską inkwizycję i spojrzeniem „biednego chrześcijanina” na płonące getto. Ich wspólną cechą jest wykluczenie ginących jako tych, którzy wyznaczają granicę chrześcijańskiej i polskiej społeczności, a jednocześnie zajmują „miejsce niebezpieczne”, a więc w porządku fundujących tożsamość mitów przeznaczone do unicestwienia. Ustanowienie tej granicy okazuje się w realiach Zagłady wyrokiem i legitymizuje działania nazistów.

6

Idee pedagogiczne Anny Freud jako przykład zastosowania elementów psychoanalizy w edukacji

84%

Gołaska P.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2011

|

issue 1

PL

Autorka podejmuje próbę wskazania charakterystycznych dla teorii psychoanalitycznej mechanizmów w procesie uczenia się – nauczania, ujętych po raz pierwszy w tym kontekście przez Annę Freud. Elementem integralnym pracy jest biografia pionierki psychoanalizy dziecięcej, a przede wszystkim innowacyjne metody kształcenia stosowane przez nią w utworzonej samodzielnie szkole (the Matchbox School). Głównym punktem prezentowanych treści staje się założenie, iż na postawy, jakie przyjmuje pedagog wobec swoich uczniów mają wpływ jego własne doświadczenia edukacyjne z dzieciństwa – zarówno te osadzone w rzeczywistości materialnej, jak również psychicznej. Zakończenie stanowi skrócona wersja studium przypadku obrazującego proces identyfikacji oraz jego konsekwencje dla relacji nauczyciel – uczeń.

EN

The author attempts to point out the mechanisms in the process of learning – teaching characteristic for the theory of psychoanalysis, which have been expressed in this context by Anna Freud. The integral element of the paper is the biography of the pioneer of the children’s psychoanalysis, especially the innovative methods of education applied by her in the independently created school (the Matchbox School). The main part of the presented content is the assumption that the attitudes of the pedagogue towards the students are affected by one’s own educational experiences from the childhood – both those rooted in the material reality, as well as in the psychological. The conclusion consists of an abridged version of a case study illustrating the process of identification and its consequences for the teacher – student relationship.

7

Psychologiczne podejście do rozumienia postaw konsumenckich

84%

Maison D., Stasiuk K.

Problemy Zarządzania

|

2014

|

issue 1/2014 (45)

EN

The psychology of attitudes is the one of the most important area in psychology. The attitudes influence the consumers’ decisions, so the knowledge about the origins, structure and the possibilities of attitudes’ change is very significant for marketing. As a consequence of many years of studies on attitudes the understanding of attitude concept has changed a lot. In the classic approaches attitude was stable, onedimensional (positive or negative) and conscious. Moreover, attitude was also treated as good predictor of the behavior. The contemporary approaches assume that attitudes can be ambivalent (positive and negative at the same time), and the person is not always conscious of attitude’s origins and even the attitude as such (implicit attitude). It is also known that the connection between the attitude and the behavior is more complicated that it was assumed before.

PL

Postawy to jeden z najważniejszych obszarów badań w psychologii. Wiedza na temat ich powstawania, konstrukcji oraz możliwości zmiany jest ogromnie ważna również dla praktyki marketingowej, ponieważ wpływają one na decyzje konsumenckie. Przez wiele lat badań nad postawami ich rozumienie bardzo się zmieniło. Klasyczne koncepcje traktowały je jako konstrukty stabilne, jednowymiarowe (pozytywne lub negatywne), dostępne świadomości podmiotu, a na ich podstawie można dokładnie przewidzieć zachowanie. We współczesnym rozumieniu przyjmuje się, że postawy mogą być ambiwalentne (zawierać jednocześnie elementy pozytywne i negatywne), człowiek nie zawsze jest świadomy źródła ich powstawania, a nawet istnienia (postawy utajone), a ich związek z zachowaniem jest skomplikowany.

8

Filozofia tu i teraz. Ontologia procesu jako podstawa filozoficznego coachingu

67%

Leśniak P.

Studia Philosophiae Christianae

|

2018

|

vol. 54

|

issue 3

111-147

EN

This article sketches a conception of philosophical coaching – a new practical discipline offered at the University of Opole since 2016. In the first part of the essay, Plato’s ontology is considered through the lenses of process philosophy. Following this interpretation, Plato’s ontology becomes a kind of metaphysics of experience. The so-called „true Being” is not the realm of abstract realities. Rather, it refers to a kind of experience that discloses to us the real meaning of particular life situations, i.e.. their meaning viewed from the perspective of the Good. Plato’s philosophy turns out to be a logotherapy or spiritual practice, which consists in liberating the mind by diverting it from pathological pseudo- -meanings and directing it towards the Meaning. Finally, the last part of the article details the skills which students graduating in Philosophical Coaching should possess.

PL

Artykuł zawiera szkic ontologicznych podstaw coachingu filozoficznego – nowej dyscypliny praktycznej, która od roku 2016 stanowi składnik oferty edukacyjnej Uniwersytetu Opolskiego. Jest rozwinięciem idei zawartych w moim tekście „Filozofia jako ćwiczenie duchowe – coachingowy model uprawiania filozofii”. W drugim paragrafie przedstawiono ontologię Platona z perspektywy filozofii procesu. Widziana z tej perspektywy ontologia Platona jest rodzajem metafizyki doświadczenia – byt nazywany przez Platona „prawdziwym” nie jest rzeczywistością abstraktów, lecz tym, czego doświadczamy w chwilach, gdy rozpoznajemy znaczenie konkretnych sytuacji życiowych w perspektywie Dobra. Filozofia Platona okazuje się rodzajem filozoficznej logoterapii – praktyki duchowej polegającej na uwalnianiu umysłu przez odwracanie go od pato-logicznych pseudoznaczeń w stronę Sensu. Przyjęcie tej perspektywy oznacza uznanie doświadczenia medytacyjnego za punkt odniesienia refleksji filozoficznej. Oznacza też skierowanie uwagi w stronę doświadczenia wewnętrznego, również w stronę odczuć płynących z ciała jako istotnego składnika tego doświadczenia. Jako konkretny przykład starożytnego coachingu filozoficznego opisano w tekście stoicką praktykę „wytyczania teraźniejszości”. Dla zilustrowania idei współczesnego coachingu filozoficznego opisano ćwiczenie „Moje tu i teraz” – jedno z narzędzi opracowanych na potrzeby indywidualnej praktyki coachingowej. Opiera się ono na założeniach zarysowanej wcześniej ontologii doświadczenia. Tekst kończy opis kompetencji uzyskiwanych przez absolwenta kierunku Coaching filozoficzny.

9

Zapomniany język. Symbolizm archaiczny i współczesny w świetle filozofii symbolu i psychoanalizy

67%

Kalinowski J.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2022

|

vol. 7

|

issue 2

140-156

EN

This article has primarily synthetic and philosophical character. It aims to focus the standpoint concerned with the revalorisation of symbol and myth, which is dispersed among numerous humane disciplines, that echoed in the first and second half of 20th century, on the crisis of Western culture and the issue of self-understanding. This synthesis includes philosophy of symbol of Paul Ricoeur, philosophy of symbolic forms of Ernst Cassirer, religious studies of Mircea Eliade and psychoanalysis and philosophy of culture of Erich Fromm (and to some extent Carl G. Jung). Due to the philosophical subject-matter, which requires continuous effort of re-reading and successive reinterpretations (evidence of which are publishing dates of latest editions and translations reaching year 2020), and due to long-lasting and – in its tendency – unchanged character of the crisis of Western culture, I limit this research mainly to source literature and in some exceptions to literature of 21st century. In this work I describe the symbolic language, which is presented as the so called “forgotten language” (Fromm), that expresses significant and – in author's mind – not well understood Today aspects of human existence related to self-understanding and self-consciousness. I explain the notion of a “universal symbol” of Fromm and Ricoeur and place the question on the capability of such sign to express and explain experiences of modern man. The positive answer is proposed, due to the emotional and existential values underlying modern behaviours and thinking, which requires specific signs of metaphorical and synthetic character, that are able to express emotional ambivalence as well as critical yet dynamic moments of life of the individual. Also the criticism is put forward to the naive interpretation of „myth” that is derived from its original symbolic and religious context and its instrumental use, which becomes dangerous social phenomenon, that is threatening the existence of modern culture today.

PL

Praca niniejsza ma przede wszystkim charakter syntetyczny i filozoficzny. Jej zadaniem jest zogniskowanie rozproszonego w wielu dyscyplinach humanistycznych stanowiska, wybrzmiałego szczególnie w pierwszej i drugiej połowie XX wieku, dotyczącego rewaloryzacji mitu i symbolu, na jego znaczeniu dla trwającego kryzysu kultury Zachodniej w kwestii samorozumienia człowieka. Syntezą zostają objęte badania poczynione przez filozofię symbolu Paula Ricoeura, filozofię form symbolicznych Ernsta Cassirera, religioznawstwo Mircei Eliadego oraz psychoanalizę i filozofię kultury Ericha Fromma (a częściowo też Carla G. Junga). Z uwagi na poruszane kwestie filozoficzne, wymagające wysiłku ponawianych kolejnych odczytań i reinterpretacji (o czym świadczą najnowsze wydania i przekłady wspomnianych tu dzieł, pochodzących nawet z 2020 r.), a także na długotrwały i – co do tendencji – niezmienny kryzys kultury Zachodniej, ograniczam się zasadniczo do tekstów źródłowych, gdzieniegdzie sięgając tylko do literatury XXI w. i opracowań. W pracy tej podejmuję „zapomniany język”, będący językiem symbolicznym, który wyraża istotne i – wg autora – współcześnie mało rozumiane aspekty egzystencji ludzkiej, związane z samopoznaniem i samoświadomością. Zostaje tu objaśnione pojęcie „symbolu uniwersalnego” Fromma i Ricoeura, obecnego i poświadczonego przez religioznawstwo już na pierwotnych etapach kultury. W związku z tym zostaje podjęte pytanie: czy taki znak jest strukturą semantyczną zdolną do wyrażania doświadczeń współczesnego człowieka? Zostaje udzielona pozytywna odpowiedź, bowiem u podłoża zachowań i myślenia współczesnego człowieka leżą podstawowe treści emocjonalne i złożone znaczenia egzystencjalne, które – przez wzgląd na ich inherentną ambiwalencję, a także szczególne momenty rozwoju osobowego jednostki – wymagają szczególnych form ekspresji o charakterze metaforycznym i symbolotwórczym. Dokonuję także krytyki interpretacji „mitu”, odłączonego od oryginalnego kontekstu symboliczno-religijnego i jego instrumentalnego wykorzystywania, będącego groźnym zjawiskiem społecznym, zagrażającym współczesnej kulturze.

10

Tam i wtedy jest raj. Trauma narodzin Ottona Ranka w świetle errotyzmu

67%

Wójs P.

Tematy z Szewskiej

|

2015

|

issue Errotyzm 1(15)/2015

42-53

PL

W artykule podjęto problem traumy narodzin – zdarzenia, według Ottona Ranka, konstytutywnego dla losu każdego człowieka. Nawiązanie do teorii Errosa,zaproponowanej przez Agatę Bielik-Robson, pozwala ponownie włączyć tę koncepcję w obszar dyskusji na temat kondycji człowieka, dialektyki popędów, życia, śmierci oraz erotyki. Nawiązanie do badań empirycznych z psychologii prenatalnej i perinatalnej ukazuje słabsze strony propozycji Ottona Ranka.

EN

The article discusses the problem of birth trauma, which according to Otto Rank is a constitutive event for the lot of every human being. Reference to the Erros theory, proposed by Agata Bielik-Robson, enables re-including this concept in the area of discussion on the human condition, the dialectic of drives, life, death and eroticism. The reference to empirical research in perinatal psychology shows weaknesses of Otto Rank’s proposal.

11

Biblical and psychoanalytic allegory in Jane White’s Quarry

67%

Chojnowski K.

Beyond Philology: An International Journal of Linguistics, Literary Studies and English Language Teaching

|

2017

|

issue 14/2

31-53

EN

This article attempts to prove that Jane White’s novel Quarry is centred around two interrelated allegories: biblical and psychoanalytic. The characters lend themselves to allegorical interpretation either as equivalents of biblical figures or as representations of psychoanalytic concepts. It is argued that the overlapping of the biblical and psycho-analytic allegories produces a radical revision of Freud’s view on religion. Freud believed that all religious behaviour stems from the Oedipus complex; Quarry, this article claims, relates the Oedipus complex not to the origin of faith but to its loss. The article also discusses Quarry’s ideological ambiguity in its attitude towards religion and suggests what this ambiguity derives from.

PL

W niniejszym artykule staram się udowodnić, że powieść Jane White pt. Quarry skoncentrowana jest wokół dwóch powiązanych alegorii: biblijnej oraz psychoanalitycznej. Bohaterów powieści można zinterpretować alegorycznie, bądź to jako odpowiedniki postaci biblijnych, bądź to jako przedstawienia pojęć psychoanalitycznych. Twierdzę też, że nałożenie na siebie alegorii biblijnej oraz psychoanalitycznej prowadzi do radykalnej rewizji poglądów Freuda na religię. Freud wierzył, że zachowania religijne mają swe źródło w kompleksie Edypa; powieść Quarry, jak usiłuję wykazać, wiąże kompleks Edypa nie z pochodzeniem wiary, lecz z jej utratą. W artykule omawiam także ideologiczną dwuznaczność powieści Quarry w odniesieniu do religii oraz czynniki decydujące o tej dwuznaczności.

12

Narrative as Expiative Fantasy in Ian McEwan’s Atonement

59%

Dobrogoszcz T.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

vol. 63

|

issue 5: Neofilologia

115-127

EN

The paper endeavours to analyse Ian McEwan’s self-reflexive novel with the theoretical apparatus provided by the psychoanalytic theory of Jacques Lacan. McEwan designs his novel as a fictitious narrative written by Briony Tallis, an aging novelist who wishes to atone for the childhood blunder that ruined the lives of her sister, Cecilia, and her sister’s beloved, Robbie. In order to gain reader’s sympathy, Briony describes her thirteen-year-old self as an idealistic and innocent child, deprived of paternal guidance, governed by the unconscious structures of the Symbolic Order. The girl’s compulsive craving for order and for control of the reality around her is linked to her narcissistic constitution, which, as Freud suggests, proves an important quality in the creative writing process. The paper follows Briony’s efforts to devise an elaborate expiative fantasy which allows her not only to create the appropriate mise-en-scène of personal atonement, but also to establish the coordinates of her desire to achieve some purpose through her writing.

PL

Artykuł podejmuje analizę autotematycznej powieści Iana McEwana Atonement [Pokuta] z wykorzystaniem aparatu pojęciowego zapożyczonego z teorii psychoanalitycznej Jacques’a Lacana. McEwan nadaje swojej książce formę „powieści w powieści” napisanej przez Briony Tallis, starzejącą się pisarkę, chcącą odpokutować za popełniony w dzieciństwie błąd, który zmarnował życie jej siostry Cecylii oraz ukochanego siostry – Robbiego. Z myślą o pozyskaniu współczucia czytelnika, Briony przedstawia swoją własną postać w wieku 13 lat jako idealistyczne i niewinne dziecko, pozbawione ojcowskiego autorytetu i sterowane przez nieświadome struktury Porządku Symbolicznego. Cechujący dziewczynkę upór w dążeniu do porządku i sprawowania kontroli nad otaczającą ją rzeczywistością jest przejawem jej narcystycznej osobowości, która, jak twierdzi Freud, jest przymiotem każdego pisarza. Artykuł analizuje proces budowania przez Briony misternej fantazji ekspiacyjnej, która pozwala jej stworzyć nie tylko odpowiednią scenę spektaklu pokuty, ale umożliwia również wyznaczenie koordynatów własnego pragnienia jako artysty-pisarza.

13

Critique of Pure Unconsciousness: Some Remarks on the Impact of Kant’s Philosophy on Gilles Deleuze’s and Félix Guattari’s Anti-Oedipus

59%

Tercz J.

Praktyka Teoretyczna

|

2018

|

vol. 28

|

issue 2

235-257

PL

Wbrew popularnym interpretacjom filozofii Deleuze’a jako odmiany postmodernizmu, poststrukturalizmu bądź nietzscheanizmu w artykule przedstawione zostaną jej głębokie korzenie pochodzące z idealizmu transcendentalnego Immanuela Kanta. Postawiona zostaje teza, iż to właśnie Kant stanowił podstawowe źródło filozoficznych schematów inspirujących Deleuze’a zarówno we wczesnym okresie jego twórczości (wyrażonym przede wszystkim w Różnicy i powtórzeniu, 1968), jak i późnym, zapoczątkowanym wraz z Félixem Guattarim przez pierwszy tom Kapitalizmu i schizofrenii, czyli Anty-Edypa (1972). Kontekstowa analiza tego ostatniego stanowi główną część artykułu. W Anty-Edypie Deleuze i Guattari proponują koncepcję pragnienia (nieświadomości) jako siły konstytuującej podmiotowość nomadyczną, otwartą na inność, kreatywną i czerpiącą siłę z różnorodności społecznej. Zauważają jednak, że pragnienie cechuje skłonność do poddawania się wewnętrznym iluzjom i w efekcie blokowania własnych, rewolucyjnych i twórczych możliwości. Właśnie dlatego, twierdzą Deleuze i Guattari, konieczne jest przeprowadzenie krytyki czystej nieświadomości, mającej ujawnić te złudzenia i być może uwolnić nas od nich.

EN

In spite of popular interpretation of Gilles Deleuze’s philosophy as a kind of postmodernism, poststructuralism or Nietzscheanism, this paper reveals its deep rooting in the transcendental idealism of Immanuel Kant. According to the main thesis, it was Kant who delivered the primary source of philosophical schemes that inspired both the early (expressed mainly in Difference and Repetition, 1986), and late period of Deleuze’s work, starting with the first volume of Capitalism and Schizophrenia called Anti-Oedipus, written in collaboration with Félix Guattari (1972). The main part of the essay contains contextual analysis of the latter. In Anti-Oedipus Deleuze and Guattari propose the concept of desire (unconscious) as a power capable of constituting nomadic subjectivity, characterized by the openness to difference, creativity, and drawing strength from social diversity. However, they note that a desire is characterized by a tendency to undergo internal illusions and, as a result, to block its own revolutionary and creative possibilities. That is why, say Deleuze and Guattari, it is necessary to carry on the critique of pure unconsciousness, whose aim is to reveal these illusions and perhaps to free us from them

Refine search results

On the Psychohistory w a Historiographical Paradigm

Zbiorowa nieświadomość. Czesław Miłosz

Pogańscy bogowie nieświadomości. Przed-filozoficzna myśl grecka a koncepcja polimorficznego umysłu w psychologii głębi

Kultura w afekcie — „semiotyczność” estetycznego doświadczenia

Zbiorowa nieświadomość. Czesław Miłosz

Idee pedagogiczne Anny Freud jako przykład zastosowania elementów psychoanalizy w edukacji

Psychologiczne podejście do rozumienia postaw konsumenckich

Filozofia tu i teraz. Ontologia procesu jako podstawa filozoficznego coachingu

Zapomniany język. Symbolizm archaiczny i współczesny w świetle filozofii symbolu i psychoanalizy

Tam i wtedy jest raj. Trauma narodzin Ottona Ranka w świetle errotyzmu

Biblical and psychoanalytic allegory in Jane White’s Quarry

Narrative as Expiative Fantasy in Ian McEwan’s Atonement

Critique of Pure Unconsciousness: Some Remarks on the Impact of Kant’s Philosophy on Gilles Deleuze’s and Félix Guattari’s Anti-Oedipus