Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  niepoczytalność
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
Artykuł analizuje zagadnienie czynów zabronionych dokonywanych przez sprawców niepoczytalnych. Podzielony on został na dwie części. W pierwszej autorka podejmuje zagadnienia teoretyczne: opis przesłanek niepoczytalności, badanie sądowo-psychiatryczne i wydane w sprawie opinie oraz rozstrzygnięcia sądu wobec sprawców czynów z art. 31 § 1 k.k. Część druga stanowi opis badań przeprowadzonych przez autorkę w zakresie czynów zabronionych sprawców niepoczytalnych.
PL
Ustalenie strony podmiotowej danego przestępstwa, czyli stosunku wolicjonalno-intelektualnego sprawcy do zarzucanego mu czynu, jest nad wyraz istotne dla rozstrzygnięcia sprawy choćby dlatego, że wpływa na wymiar kary. O ile w przypadku osoby poczytalnej co do zasady ustalenie strony podmiotowej nie stanowi trudności, o tyle w przypadku sprawcy niepoczytalnego jego zaburzenia psychiczne utrudniają wspomniane ustalenie. Zaburzenia te powodują, że cierpiące na nie osoby niekiedy w inny sposób odczuwają wolę popełnienia czynu bądź jej brak, a także w inny sposób aniżeli osoby poczytalne przewidują lub nie przewidują możliwości popełnienia czynu zabronionego. W związku z tym kwestia ustalenia strony podmiotowej czynu zabronionego w przypadku popełnienia tego czynu przez sprawcę niepoczytalnego jest przedmiotem sporu w doktrynie. Autor swoje rozważania zacznie od omówienia, czym jest strona podmiotowa, a także czym jest niepoczytalność w rozumieniu kodeksu karnego z 1997 roku. Przedstawi także przykładowe poglądy doktryny co do omawianego problemu, niekiedy będące sobie przeciwstawne. Przytoczy również wybrane orzeczenia związane z omawianą materią. Następnie przedstawi własne stanowisko, odnosząc się przy tym do poglądów przedstawicieli doktryny.
EN
Attributing the subjective features of the crime, in other words volitional and intellectual attuite at criminal act committed by perpetrator, is extremally important for settle the matter, if only because it have an influence at the punishment. In case of sane person in principle attributing subjective features is not difficult. But in case of insane perpetrator, perpetrator’s mental disorder impedes this attributing. This disorder cause that insane person sometimes in another way feels the desire to committing of criminal act or not. Insane persons also in another way than sane persons predicts or not possibility of committing the criminal act. Therefore issue of attributing subjective features of the criminal law in case of committing criminal act by insane perpetrator is issue in a dispute in Polish doctrine of criminal law. The author will start his consideration at elaborate what is subjective feature and insanity in sense of Criminal Code from 1997. Author will presents also examples of the Polish doctrine of criminal law views as to this problem, which are sometimes extremely different. The author also will quote some judgments as to this problem. At next the author will elaborate his opinion in the issue of attributing subjective features.
EN
There are no doubts about the view that the applicable law should guarantee safety and a sense of justice in the society. Providing these values requires from prearranged normative regulations to take into account all factors, including those from the other fields that are associated with them. Sanity as well as its presumption undoubtedly count among the issues that go directly beyond the plane of law. To consider whether use of the presumption of sanity in a perpetrator of a criminal act is proper in the Polish criminal procedure there is a need for an in-depth analysis of sanity, insanity construction, as well as of factors affecting deprivation of the perpetrator of an abi-lity to recognise importance of the act or to direct their conduct. Giving consideration to this field will make it possible to obtain arguments justifying the adoption of a critical attitude towards the presumption of sanity of the perpetrator.
PL
Nie wzbudza wątpliwości stanowisko, iż obowiązujące przepisy prawa powinny gwarantować bezpieczeństwo i poczucie sprawiedliwości w społeczeństwie. Zapewnienie wspomnianych wartości wymaga od ustanawianych regulacji normatywnych uwzględnienia wszelkich czynników, również tych z innych dziedzin nauki, które są z nimi związane. Poczytalność, a także jej domniemanie bez wątpienia należą do zagadnień wykraczających bezpośrednio poza ramy płaszczyzny prawa. Rozważenie słuszności stosowania obowiązującego w polskiej procedurze karnej domniemania poczytalności sprawcy czynu zabronionego wymaga dokonania dogłębnej analizy niepoczytalności, jej konstrukcji oraz czynników mających wpływ na pozbawienie sprawcy czynu zabronionego zdolności rozpoznania jego znaczenia lub pokierowania swoim postępowaniem. Poczynienie rozważań w omawianym zakresie pozwoli na uzyskanie argumentów uzasadniających przyjęcie krytycznej postawy wobec przyjmowania domniemania poczytalności sprawcy czynu zabronionego.
PL
Artykuł analizuje zagadnienie czynów zabronionych dokonywanych przez sprawców niepoczytalnych. Podzielony on został na dwie części. W pierwszej autorka podejmuje zagadnienia teoretyczne: opis przesłanek niepoczytalności, badanie sądowo-psychiatryczne i wydane w sprawie opinie oraz rozstrzygnięcia sądu wobec sprawców czynów z art. 31 § 1 k.k. Część druga stanowi opis badań przeprowadzonych przez autorkę w zakresie czynów zabronionych sprawców niepoczytalnych.
EN
The subject of this paper focuses on issues concerning criminal liability for a crime committed while inebriated or intoxicated. These issues, whose social significance is indisputable, continue to be controversial from the perspective of criminal law. One reason for this is the shortcomings of Article 31 § 3 of the Criminal Code, which serves as the basis to hold an offender who was in said state tempore criminis criminally liable. The purpose of this paper, however, is not so much to criticise the current legal solution as to offer a proposition de lege ferenda concerning a change in the wording of the said provision on the grounds of the reservations raised. The conclusions that lead to it are derived both from the dogmatic-legal analysis of the cited provision and from the empirical approach motivated by the psychopathological view of the state of intoxication, or the problem of (in)sanity of the perpetrator of a prohibited act. These issues are ingrained in the regulation contained in § 3 of Article 31 of the Criminal Code. It is the will of the criminal legislator for the scope of Article 31 of the Criminal Code to encompass a variety of states which may seem similar from a psychopathological point of view they, but actually require a different legal approach with regard to criminal-legal aspects and criminal policy, which this study aims to present.
PL
Przedmiotem niniejszego opracowania są zagadnienia dotyczące odpowiedzialności karnej za przestępstwo popełnione w stanie nietrzeźwości lub odurzenia. Kwestie te, bezdyskusyjnie doniosłe społecznie, budzą nadal wiele kontrowersji z prawnokarnego punktu widzenia. Jednym z powodów tego są braki, jakimi obarczony jest art. 31 § 3 k.k., statuujący podstawę do pociągnięcia do odpowiedzialności karnej sprawcy, który tempore criminis znajdował się w takim stanie. Celem tego opracowanie jest jednak nie tyle sama krytyka bieżącego rozwiązania prawnego, ile wysunięcie, w oparciu o podniesione zastrzeżenia, postulatu de lege ferenda dotyczącego zmiany brzmienia tego przepisu. Wnioski zostają wyprowadzone zarówno z dogmatycznoprawnej analizy powołanego przepisu, jak i podejścia empirycznego, podyktowanego psychopatologicznym spojrzeniem na stan odurzenia i problem związany z (nie)poczytalnością sprawcy czynu zabronionego. Kwestie te są immanentnie związane z regulacją zawartą w § 3 art. 31 k.k. Wolą ustawodawcy karnego zakresem art. 31 k.k. objęto bowiem zróżnicowane stany, które – chociaż z psychopato logicznego punktu widzenia mogą wykazywać podobieństwa, to jednak – mając na uwadze prawnokarne aspekty i politykę kryminalną – wymagają odmiennego podejścia prawnego, czego zaprezentowaniu służy to opracowanie.
EN
This paper concerns the subjective features of a criminal act committed by an insane perpetrator. This problem has been discussed in the Polish doctrine of criminal law on a number of occasions, but no clear answers to some crucial questions has been offered. Thus the attempt to highlight the main concerns and their possible solutions. The issues under review include the essence of insanity, the issue of recognising an insane perpetrator’s behaviour as an act in criminal law, the voluntary commission of the act, and, finally, the possibility of attributing mens rea to an insane perpetrator.
PL
Artykuł dotyczy problematyki strony podmiotowej czynu zabronionego niepoczytalnego sprawcy. Zagadnienie to było już kilkakrotnie podejmowane w polskiej nauce prawa karnego, brak jest jednak jednoznacznych odpowiedzi na kluczowe pytania z nim związane. W artykule podjęta została więc próba naświetlenia podstawowych problemów i ich możliwych rozwiązań. Analizie została poddana istota niepoczytalności, kwestia uznania zachowania niepoczytalnego sprawcy za czyn na gruncie prawa karnego oraz dowolności tego czynu, wreszcie sama możliwość przypisania niepoczytalnemu sprawcy umyślności albo nieumyślności w popełnieniu czynu zabronionego.
EN
This article lists the connection between the theory of guilt, specially intentionality and unintentionality, and the concept of non-accountability in criminal act. The author points out the need to change the stance of Penal Code 1997 non adjust normative theory of guilt in 31 article. It is justified in new, modern inclusion the theory of guilt.
|
2023
|
vol. 17
|
issue 2
1-19
EN
The study is devoted to the issue of criminal liability of a perpetrator suffering from conversion identity disorders. Therefore, its aim is to highlight the dilemmas arising from a split personality disorder in the context of the insanity of the perpetrator of a prohibited act. Based on the example of Kenneth Bianchi (case study), the difficulties related to the diagnosis of this disorder and its consequences in relation to criminal liability are shown. In turn, the analytical-dogmatic method is used to consider the issue related to the recognition of these disorders as a specific category of causes of the condition referred to in Article 31 § 1 of the Polish Criminal Code. Regardless of this, the study also presents an approach to this issue that differs from that previously presented in the literature. The conclusions drawn on this basis also allow for filling a certain gap in the Polish literature on criminal law, which is a lack of studies on the subject matter.
PL
Opracowanie zostało poświęcone problematyce odpowiedzialności karnej sprawcy z konwersyjnymi zaburzeniami tożsamości. Jego celem jest więc ukazanie dylematów, jakie rodzi rozdwojenie jaźni w kontekście niepoczytalności sprawcy czynu zabronionego. Bazując na przykładzie Kennetha Bianchiego (analiza przypadku), ukazano trudności związane ze zdiagnozowaniem tego zaburzenia i konsekwencje tego w odniesieniu do odpowiedzialności karnej. Z kolei metodę analityczno-dogmatyczną wykorzystano przy podjęciu rozważań nad kwestią związaną z uznaniem tych zaburzeń za określoną kategorię przyczyn stanu, o którym mowa w art. 31 § 1 k.k. Niezależnie od tego, w opracowaniu zaprezentowano jednak również takie podejście do tego zagadnienia, które odbiega od dotychczas prezentowanego w literaturze przedmiotu. Wyciągnięte na tej podstawie wnioski pozwalają zarazem na wypełnienie pewnej luki, jaką w polskim piśmiennictwie prawnokarnym stanowi brak opracowań dotyczących tytułowej problematyki.
PL
Opracowanie porusza problematykę alkoholu i wpływu, jaki może mieć fakt jego użycia przez sprawcę przestępstwa na zdolność rozpoznania przez niego znaczenia podjętego czynu lub pokierowania swoim postępowaniem. Ustawodawca karny, zamieszczając przepis usprawiedliwiający pełną odpowiedzialność sprawcy znajdującego się w stanie nietrzeźwości w tej samej jednostce redakcji tekstu prawnego, co niepoczytalność i poczytalność w znacznym stopniu ograniczoną (art. 31 § 1-3 k.k.), wskazuje tym samym na pewne powiązanie tych stanów. Art. 31 § 3 k.k. w swoim obecnym kształcie może jednak budzić wątpliwości, które uzasadniają wysunięcie postulatów de lege ferenda dotyczących jego zmiany. Na uwagę zasługuje także kwestia wymiaru kary za przestępstwo popełnione przez sprawcę znajdującego się tempore criminis w stanie nietrzeźwości, zwłaszcza zwłaszcza w kontekście nowelizacji k.k. z dnia 13 czerwca 2019 r. i przewidzianej w niej propozycji dotyczącej wprowadzenia §2a do art. 53 k.k.. Natomiast z psychopatologicznego punktu widzenia stan odurzenia prowadzi niewątpliwie do zakłócenia czynności psychicznych sprawcy czynu zabronionego. Zakłócenia te, występujące u sprawcy poddanego oddziaływaniu alkoholu, nie w każdym przypadku uzasadniają jego odpowiedzialność karną na ogólnych zasadach przewidzianych w k.k. W pewnych przypadkach mogą bowiem prowadzić do zmniejszenia, a nawet zniesienia poczytalności sprawcy czynu zabronionego. Zagadnienia te stanowiły asumpt do podjęcia przez autorkę opracowania pracy badawczej, której wybrane wyniki zostały zaprezentowane w niniejszym artykule naukowym.
EN
This study presents the issues of alcohol and the impact that its use by the offender may have on the ability of recognition of the meaning of his act or directing his proceedings. The legislator by posting a provision that allows to justify the full responsibility of the offender being in a state of inebriation in the same unit of a legal text like insanity and significantly diminished sanity (Article 31 of Polish Penal Code), indicates the some kind of linking between these states. Article 31 § 3 P.P.C., however, in its current form may raise some doubts. They justify the de lege ferenda postulates regarding its change. Also noteworthy is the issue of punishment for a crime committed by the perpetrator in a state of intoxication, especially in the light of the amendment to the Criminal Code of June 13, 2019 regarding the rules of punishment. Moreover, from a psychopathological point of view, the state of intoxication leads undoubtedly to the disruption of the mental activities of the perpetrator of a prohibited act. These distortions not in every case justify criminal liability accordingly the general principles provided for in the Penal Code. In some cases, they may lead to insanity or diminished responsibility of the perpetrator. These issues were an incentive to undertake research work, the selected results of which were also presented in this scientific article.
PL
Artykuł zawiera rozważania o charakterze prawnokarnym i cywilnoprawnym na tle wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 maja 2014 r. (I ACa 357/14, Legalis nr 1171941). Dla rozstrzygnięcia sprawy o niegodność dziedziczenia istotne były ustalenia poczynione w sprawie karnej o popełnienie czynu z art. 151 Kodeksu karnego dotyczące tego, czy można uznać zachowanie mężczyzny, który następnie popełnił samobójstwo, za udzielenie pomocy do samobójstwa matce. Kluczowa była tu analiza stanu psychicznego „sprawcy” oraz jego motywacji w kontekście realizacji przesłanek niepoczytalności lub poczytalności ograniczonej w znacznym stopniu (art. 31 § 1 i 2 Kodeksu karnego). Wyrok uwzględniający powództwo o niegodność dziedziczenia mężczyzny, przy założeniu, że pozwany w tym postępowaniu udzielił swojej matce pomocy do samobójstwa, mógłby zapaść tylko wówczas, gdyby można było mu przypisać winę. W przeciwnym razie, tj. stwierdzenia jego niepoczytalności w chwili czynu, bezprzedmiotowe byłoby dokonywanie przez sąd cywilny oceny przestępstwa udzielenia pomocy do samobójstwa (art. 151 Kodeksu karnego) z punktu widzenia jego ciężkości w rozumieniu art. 928 § 1 pkt 1 Kodeksu cywilnego.
EN
The article contains a discussion of a criminal-law and civil-law nature in the context of the judgment of the Court of Appeal in Krakow of 20 May 2014 (I ACa 357/14, Legalis no. 1171941). Essential to settle a case of unworthiness of inheritance were the findings made in the criminal case for committing an act under Article 151 of the Polish Penal Code (PC) regarding whether the behaviour of a man who subsequently committed suicide can be considered as assisting his mother in committing suicide. The crucial issue here was the analysis of the mental state of the “perpetrator” and his motivation in the context of the implementation of the conditions of insanity or sanity limited to a significant extent (Article 31 §§ 1 and 2 PC). A judgment upholding an action for the man’s unworthiness of inheritance, assuming that the defendant in these proceedings assisted his mother to commit suicide, could be made only if he were able to be pleaded guilty. Otherwise, namely in the case of declaration of his insanity at the time of committing the act, it would be pointless for the civil court to assess the crime of assisting suicide (Article 151 PC) from the point of view of its severity within the meaning of Article 928 § 1 (1) of the Polish Civil Code.
EN
The subject of this article is the analysis of the possibilities of using research methods and findings applied in the field of neurolaw in the process of assigning guilt to offenders under criminal law, as well as determining the degree of their guilt. The article presents the achievements of neurolaw – a field that uses research methods used in neurology and related sciences to study law. The study examines the usefulness of research methods used in neurolaw in the process of assigning guilt to the perpetrator of a prohibited act. For this purpose, the theories of guilt and the possibility of using neurolaw research methods in a criminal trial are discussed. The results of studies that show damage to specific areas of the brain have also been cited, and then it has been shown how the damage can affect the ability to recognize the meaning of the act and guide its behavior.
PL
Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza możliwości wykorzystania metod badawczych i ustaleń, stosowanych na gruncie neuroprawa, w procesie prawnokarnego przypisywania winy sprawcom czynów zabronionych, jak również ustalania stopnia ich zawinienia. W artykule przedstawiono dorobek neuroprawa – dziedziny, która do badania prawa wykorzystuje metody badawcze stosowane w neurologii oraz naukach pokrewnych. W opracowaniu zbadano przydatność metod badawczych wykorzystywanych w neuroprawie, w procesie przypisywania winy sprawcy czynu zabronionego. W tym celu omówiono teorie winy i możliwość wykorzystania metod badawczych neuroprawa w procesie karnym. Przytoczono również wyniki badań, które przedstawiają uszkodzenia konkretnych obszarów mózgu, a następnie wykazano, jak uszkodzenia te mogą wpłynąć na możliwość rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.