Search results

1

Urwisko Iwana Gonczarowa jako powieść antynihilistyczna

100%

Olaszek B.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

|

2000

|

issue 2

83-95

RU

В статье указывается история распространения в русском обществе нигилистических идей, роль Гончарова цензора и писателя в борьбе с ними. Предлагается интерпретация Обрыва как типа антинигилистического романа. Произведение рассматривается с точки зрения жанровых призпаков: тематических (присутствие героя - нигилиста и носителя консервативных взглядов), сюжетной структуры (борьба двух идеологически противоположных сил), позиции героя, так наз. „жертвы”, стилистики (публицистичность, памфлетность) и идейной концепции (торжество консервативных сил). Дополнительно для подтверждения антинигилистического характера Обрыва используются отзывы современной критики и реакция на них автора.

2

Sens ofiary. Próba interpretacji znaczenia poświęcenia w filozofii Jana Patočki

84%

Walicki J.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2019

|

vol. 45

|

issue 2

41-60

PL

W artykule staram się zrekonstruować i zbadać przyczyny, które skłoniły Patočkę do silnej ekspozycji problemu poświęcenia w swojej myśli filozoficznej. Aby to zrobić, naświetlam relację pomiędzy poświęceniem, sensem życia oraz trzeba platońskim ideami dobra, piękna i prawy, rozpatrując poświęcenie jako idealne narzędzie ich ucieleśnienia. Na koniec przekonuję, że natura poświęcenia jest głęboko wieloznaczna i wszystkie badania, które jej dotyczą, powinny uwzględniać jego negatywne aspekty.

EN

In the paper I try to reconstruct and investigate the reasons which inclined Patočka to strongly expose the problem of sacrifice in his philosophical thought. To do so, I highlight the relationship between sacrifice, the meaning of life and three platonic ideas of goodness, beauty and truth, assuming sacrifice to be a perfect instrument of incorporating them. Finally, I argue that the nature of sacrifice is inherently equivocal and all studies concerning it should include its negative aspects.

3

Max Stirner i Henrik Ibsen: dalecy i bliscy

84%

Sokół L.

Folia Scandinavica Posnaniensia

|

2011

|

vol. 12

315-326

EN

.

4

Podstawy biblijne i współczesne aspekty kryzysu antropologicznego

84%

Kopiec M. A.

Studia Elbląskie

|

2018

|

vol. 19

339-360

EN

The current era as never before has been marked by phenomena indicating a deep moral, anthropological and social crisis. It affects the quality of life of both individuals and multiple communities of an ethnic, cultural, racial, religious, etc. Teaching of the Church, asfundamentally directed at explaining the contents of Divine Revelation, cares for the human good, formulating structures of healthy humanism, in defense against the effects of postmodernism and nihilism. The present article presents basic theological notions which underlie the redefinition of the notion the humanism in the context of contemporary aspects of theanthropological crisis. The first part discusses the theological foundation for defining the value of a person and a family. Biblical sources concerning the creative and saving concept of the social order, conditioned theologically, are included here. The second one describes the immanent reductionism, detailing atheism, materialism, agnosticism, eclecticism, relativism, historism, scientism – as concepts defining aspects of the anthropological crisis.

PL

Obecna epoka jak nigdy wcześniej naznaczona jest zjawiskami wskazującymi na głęboki kryzys moralny, antropologiczny i społeczny. Odbija się on negatywnie na jakości życia zarówno pojedynczych osób jak i wielorakich wspólnot o charakterze etnicznym, kulturowym, rasowym religijnym etc. Nauczanie Kościoła, jako fundamentalnie skierowane do wyjaśniania treści Objawienia Bożego, troszczy się o dobro ludzkie, formułując struktury zdrowego humanizmu, w obronie przed skutkami postmodernizmu i nihilizmu. Niniejszy artykuł prezentuje podstawowe pojęcia teologiczne, które leżą u podstaw redefinicji pojęcia humanizm w kontekście współczesnych aspektów kryzysu antropologicznego. W pierwszej części omówiony został fundament teologiczny do definiowania wartości osoby i rodziny. Uwzględniono tu źródła biblijne dotyczące stwórczej i zbawczej koncepcji porządku społecznego, uwarunkowanej teologalnie. W drugiej części opisano immanentny redukcjonizm, z wyszczególnieniem ateizmu, materializmu, agnostycyzmu, eklektyzmu, relatywizmu, historycyzmu, scjentyzmu – jako pojęć określających aspekty kryzysu antropologicznego.

5

Nihilizm i sens życia w powieści Iwana Turgieniewa Ojcowie i dzieci

84%

Głąb A.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2022

|

issue 1

49-63

PL

Autorka rozważa problem nihilizmu i koncepcję sensu życia ukazane w powieści Iwana Turgieniewa Ojcowie i dzieci (1862). Zastanawia się, czy nihilizm reprezentowany przez Bazarowa, głównego bohatera powieści, jest zakwestionowaniem tradycyjnych sposobów odnajdywania sensu życia po to, by móc nadać życiu sens głębszy, czy raczej chodzi tu o wykazanie, że obiektywny sens życia nie istnieje, a obowiązuje tylko ten sens, który ustalamy na swoich własnych warunkach. Najpierw autorka przygląda się postaci Bazarowa, a następnie porównuje ją z bohaterem opowiadania Rudin (1856), który wydaje się odwrotnością Bazarowa. Autorka próbuje ustalić, jaką koncepcję życia wyznają obaj bohaterowie. W ostatnim paragrafie szkicuje koncepcję nihilizmu rosyjskiego oraz wskazuje jego etyczne założenia i konsekwencje.

6

Ironia i nihilizm. Figura bibliotekarza w Posłuchaniu u Lucypera Józefa Sękowskiego

84%

Ławski J.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2018

|

issue 8(11) cz.2

83-94

PL

The subject matter of the present article is the image of library and librarian in a forgotten short story by a Polish-Russian writer Józef Julian Sękowski (1800−1858). Sękowski is known in Polish literature as a multi-talented orientalist and polyglot, who changed his national identity in 1832 and began to write only in Russian. In the history of Russian literature he is famous for Library for Reading and Fantastic Voyages of Baron Brambeus, an ironic-grotesque work, which was precursory in Russian prose. Until 1832 Sękowski was, however, a Polish writer. His last significant work was An Audience with Lucypher published in a Polish magazine Bałamut Petersburski (Petersburgian Philanderer) in 1832 and immediately translated into Russian by Sękowski himself under the title Bolszoj wychod u Satany (1833). The library and librarian presented by the author in this piece are a caricature illustration proving his nihilistic worldview. Sękowski is a master of irony and grotesquery, yet the world he creates is deprived of freedom and justice and a book in this world is merely a threat to absolute power.

7

Norwid nieznany – śmierć Boga w Pierścieniu Wielkiej Damy

84%

Grabowski M., Uniwersytet Łódzki K. L. i. T. R., mat.grabovski@gmail.com

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2013

|

vol. 22

|

issue 4

PL

Artykuł jest analizą utworu Norwida pod kątem problematyki związanej ze Śmiercią Boga. Zwracam uwagę na styczność wniosków Norwida z założeniami Nietzschego i Heideggera. Według autora Wiedzy radosnej umarły Bóg pozostawia po sobie Nicość. To właśnie zagospodarowanie tej przestrzeni jest głównym problemem, z jakim zmierzą się bohaterowie Pierścienia Wielkiej Damy. Teatralizacja ich zachowań i sprowadzenie przedmiotów sakralnych do rangi rekwizytów będzie próbą symulacji transcendencji. Norwid wykorzystuje konwencję teatru w teatrze i deus ex machina w sposób ironiczny. To własnie ironia stanie się podstawą nowego gatunku dramatycznego, jakim miała być Norwidowska biała tragedia. Pierścień Wielkiej Damy jest więc nie tylko próbą głębokiej refleksji nad kryzysem metafizyki, ale również próbą wprowadzenia nowej jakości do europejskiej dramaturgii.

EN

The article is an analysis of Norwid’s work in terms of the theme of the Death of God. I focus on the proximity between Norwid’s conclusions and Nietzsche and Heidegger’s presumptions. According to the author of The Joyful Wisdom, dead God leaves Nothingness behind himself. The filling of this space is the major problem which the protagonists of the Pierścień Wielkiej Damy will face. Through dramatization of their behavior and downgrading religious objects to the role of props they will be an attempt at simulating transcendence. Norwid uses the conventions of a play within a play and deus ex machina ironically. It is irony that will become the basis for a new kind of drama, which originally a Norwidian white tragedy was supposed to be. Pierścień Wielkiej Damy is not only an attempt to at a deeper reflection on the crisis of metaphysics, but also to introduce new quality to European drama.

8

Nihilizm a kwestia przemocy: casus Maxa Stirnera

84%

Feć K., Jagielloński U.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2016

|

vol. 35 (4)

EN

The paper presents a relation between nihilism and violence by using the theory of Max Stirner. The author’s choice of the philosopher is driven by her view that nihilism has reached its maturity in his main work. Even more, a key critique raised with respect to the author of "The Ego and his Own" touched exactly on the issue of violence (among others, in deliberations of Dostoyevsky and Camus). The study represents a polemic with the opinions presented in "The Rebellious Man", that Stirner glorified aggression and justified crime. Misreading of his philosophy, the philosophy of egoism, is founded in mixing might with violence which in fact are in that theory irreconcilable. Stirner's affirmation refers to the former whereas he is ambivalent to the latter.

9

Nadzieja chrześcijańska wobec współczesnego kryzysu nadziei

84%

Jucewicz A.

Nurt SVD

|

2021

|

issue 2

224-239

PL

Współcześnie obserwuje się narastanie zjawiska nihilizmu. Towarzyszy temu poczucie pustki i bezsensu życia. Teologia katolicka, ukazując nadzieję jako cnotę nadprzyrodzoną, przedstawia ją w szerokiej perspektywie eschatologicznej. Nadzieja nadprzyrodzona chroni osobę przed absolutyzowaniem istniejących w życiu trudności. Tym samym budzi odwagę do życia, broni przed zwątpieniem i rezygnacją, wskazuje na perspektywę paschalną. Chrześcijańska nadzieja – źródło teologicznego optymizmu – przekracza argumentację historyczno-polityczną, która może prowadzić do pesymizmu, nihilizmu czy katastrofizmu. Ukazuje nie tylko wizję trwania świata, ale także jego spełnienia. Człowiek wiary wierzy w absolutną przyszłość ludzkości w Królestwie Bożym i dostrzega w aktualnej historii świata plan rozwoju aż do paruzji – całkowitego odnowienia. Nadzieja chrześcijańska rodzi inicjatywy na rzecz dobra i integralnego rozwoju człowieka.

EN

Nowadays the phenomenon of defeatism and nihilism is increasing. It is accompanied by a feeling of emptiness and nonsense of life. Catholic theology, presenting hope as a supernatural virtue, presents it from a broad eschatological perspective. Supernatural hope protects a person from making absolute the difficulties that exist in life. Thus, it inspires courage to live, defends against doubts and resignation, and points to the paschal perspective. Christian hope - the source of theological optimism - transcends historical and political argumentation that can lead to pessimism, defeatism, nihilism, and catastrophism. It shows not only the vision of how the world lasts but also its fulfilment. A man of faith believes in the absolute future of mankind in the Kingdom of God and sees in the current history of the world a plan of development up to Parousia - complete renewal. Christian hope gives rise to initiatives for the good and integral development of man.

10

Demony u Przybyszewskiego, czyli o szatanie wczesnej nowoczesności

84%

Matuszek G.

Stan Rzeczy

|

2011

|

issue 1(1)

117-130

PL

Artykuł „Demony Przybyszewskiego, czyli o szatanie wczesnej nowoczesności” na przykładzie twórczości polsko-niemieckiego artysty, czułego barometru ówczesnych przemian cywilizacyjnych, pokazuje patologie i ideologie, w jakie wciela się szatan nowoczesności. Blasfemie i demonomanie wyrażają wewnętrzną psychomachię epoki, rozgrywającą się między sakralnością, będącą w stanie utraty, i nihilistycznymi prądami, podmywającymi jej fundamenty. Satanistyczno-gnostyckie fantazmaty oraz figurę szatana można traktować jako obronę przed nihilizmem i anarchizmem oraz metafizyczną pustką „świata bez Boga”. Autorka artykułu szatana nowoczesności dostrzega również w Ja, opanowanym przez demoniczne moce nieświadomości oraz demony pychy, lęku i obłędu, a także szaleństwa ciała i duszy (demony płci i sztuki). Twórczość Przybyszewskiego jawi się jako interesujący dokument katastroficznego „zbiorowego obłędu”, suponujący, że ludzkość skażona jest ontyczną i antropologiczną „patologią”, a życie jest szaleństwem.

EN

The article uses Przybyszewski’s writing as a litmus paper for testing different incarnations of „the Satan of modernity” – civilizational developments, pathologies and ideologies. Blasfemies and demonomanias express internal psychomachia of the era, torn between fading sacrality and nihilistic currents undermining its foundations. Partially Satanist, partially Gnostic phantasmata and the figure of satan can be treated as a defence against nihilism and anarchism, against the metaphysical void of the „world without God”. The author also traces „the Satan of modernity” in the individual consumed by demonic power of unconsciousness, hubris, fear and madness, as well as insanity of the body and soul (demons of gender and art). Works of Przybyszewski can be viewed as an interesting documentation of catastrophical „collective insanity”, suggesting, that the mankind is flawed with ontic and anthropological „pathology” and life itself is insanity

11

Między listami. Miłosz o Różewiczu – na marginesie „Braterstwa poezji”

84%

Kiślak E.

Pamiętnik Literacki

|

2023

|

vol. 114

|

issue 3

63-85

PL

Studium stanowi próbę opisu relacji między Czesławem Miłoszem a Tadeuszem Różewiczem, począwszy od entuzjastycznego stosunku Miłosza do wierszy z „Niepokoju” i pierwszych powojennych kontaktów. Mocniej zaakcentowana jest tu jego perspektywa, z rekonstrukcją jego lektury wierszy młodszego poety, ale wydobyte zostały również ukryte polemiki i nawiązania do „Trzech zim” we wczesnych utworach Różewicza i różnice światoobrazu obydwu twórców. Podstawą analizy jest ich wydana korespondencja („Braterstwo poezji”), zawierająca listy, zapisy rozmów, wiersze i materiały archiwalne, odzwierciedlająca nierówny rytm relacji, przerywany długimi okresami milczenia, epizodyczne spotkania, chimeryczność ocen Miłosza, wahających się między podziwem a ostrą krytyką, powściągliwość polemiczną oraz przekorę Różewicza, ale przede wszystkim odsłaniająca silną, ukrytą, intymną więź między nimi.

EN

The study is an attempt at grasping the connections between Czesław Miłosz and Tadeusz Różewicz, beginning with the former’s favourable attitude to the latter’s poems and their first post-war contacts. Miłosz’s perspective with a reconstruction of his reading the younger poet’s verses gains here stronger accentuation, though the author also exploits the hidden polemics and references to Miłosz’s “Trzy zimy” (“Three Winters”) in Różewicz’s early poems, as well as looks at the contrasts in world-images of the two poets. The basis of the analysis is “Braterstwo poezji” (“Brotherhood of Poetry”), a collection of correspondence including letters, conversation transcripts, poems and archive materials that mirror uneven rhythm of their relationship interrupted by long periods of silence, occasional meetings, Miłosz’s capricious assessment that oscillates between admiration and sharp criticism, Różewicz’s polemical restraint and contrariness, but primarily it unravels strong and hidden intimate bond between the two men of letters.

12

Doświadczając otchłani. Wokół zapomnianego dramatu Tadeusza Konczyńskiego

84%

Chojnacka E.

Prace Literaturoznawcze

|

2015

|

issue 3

85-109

EN

This article is devoted to the analysis and interpretation of the drama entitled Abyss by Tadeusz Konczynski with the emphasis on the issue of spiritual nothingness. It aims to diagnose the reality close to the characters, which revolves around the materialistic conception of life and the crisis of traditional morality. Another matter discussed is the creation of the protagonist, who is the expression of “the new age” and the embodiment of moral decay. The author of the article analyses the destructive impact of the character on his close surroundings. She also considers his outlook upon the world, which constitutes the main motive for his actions. The author refers to the notion of liberty or ethical relativism and considers the character’s attitude in the context of nihilism. With regard to that, she points out that the work by Konczynski engages in a dialogue with the thought of Nietzsche. The final issue of concern to the author is the problem of overcoming moral nothingness as well as the relation between ethics and aesthetics.

13

The need for the cultivation of classical philosophy

84%

Mazanka P.

Studia Philosophiae Christianae

|

2011

|

vol. 47

|

issue 1

133-150

EN

The article attempts to answer the question: why is classical philosophy worth practising? The answer consists of three points. The first presents negative features of contemporary western culture. The second presents the way classical philosophy is understood, as well as its role in overcoming nihilism. Finally, the third part presents the possibility of using philosophy in theology. The author suggests a return to classical philosophy in the attempt to heal contemporary culture and contemporary man. He does so, because classical philosophy, through its emphasis on the real truth and the real good as the reasons justifying the epistemological and moral orders, puts the culture on the basis of realism. Additionally, it inoculates culture against subjectivism, relativism and pragmatism. In classical philosophy man learns an important truth about himself. He finds out that he is not just an element of history, but has his own nature and essence; he is a person. He also finds out that he is not the centre of the world, but comes from and returns to the Absolute, i.e. the highest truth, good and beauty, and, what is more, the best love. Thus, the final end of personal existence may be the subject not just of theology but also of well conducted philosophy.

PL

W artykule próbuje się odpowiedzieć na pytanie: dlaczego warto uprawiać filozofię klasyczną? Odpowiedź składa się z trzech punktów: w punkcie pierwszym ukazano negatywne cechy współczesnej kultury krajów Zachodu. W punkcie drugim, pokazano sposób rozumienia filozofii klasycznej i jej rolę w przezwyciężeniu nihilizmu. W punkcie trzecim wskazano na możliwości wykorzystania filozofii w uprawianiu teologii. Autor proponuje powrót do filozofii klasycznej w podejmowaniu próby uzdrowienia współczesnej kultury i człowieka, dlatego, że filozofia ta, poprzez akcentowanie realnej prawdy i realnego dobra, jako racji uzasadniających z jednej strony porządek po¬znawczy, z drugiej porządek moralny, ustawia kulturę, na bazie realizmu. Zabezpiecza również kulturę przed subiektywizmem, relatywizmem i pragmatyzmem. W ramach tej filozofii człowiek dowiaduje się bardzo istotnej prawdy o sobie, mianowicie, że nie jest wyłącznie samą dziejowością, ma bowiem swą naturę, istotę, jest osobą. Dowiaduje się również, że nie jest absolutnym centrum otaczającego świata, że ostatecznie wyszedł i zmierza w kierunku Absolutu, który jest najwyższą Prawdą, Dobrem i Pięknem, co więcej, jest najwyższą Miłością. Ostateczny cel osobowego istnienia może być więc przedmiotem badań nie tylko teologii, ale również dobrze uprawianej filozofii.

14

Sens ofiary. Próba interpretacji znaczenia poświęcenia w filozofii Jana Patočki

84%

Walicki J.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2019

|

issue 45 (2)

41-60

PL

W artykule staram się zrekonstruować i zbadać przyczyny, które skłoniły Patočkę do silnej ekspozycji problemu poświęcenia w swojej myśli filozoficznej. Aby to zrobić, naświetlam relację pomiędzy poświęceniem, sensem życia oraz trzeba platońskim ideami dobra, piękna i prawy, rozpatrując poświęcenie jako idealne narzędzie ich ucieleśnienia. Na koniec przekonuję, że natura poświęcenia jest głęboko wieloznaczna i wszystkie badania, które jej dotyczą, powinny uwzględniać jego negatywne aspekty.

EN

In the paper I try to reconstruct and investigate the reasons which inclined Patočka to strongly expose the problem of sacrifice in his philosophical thought. To do so, I highlight the relationship between sacrifice, the meaning of life and three platonic ideas of goodness, beauty and truth, assuming sacrifice to be a perfect instrument of incorporating them. Finally, I argue that the nature of sacrifice is inherently equivocal and all studies concerning it should include its negative aspects.

15

Protagoras i Gorgiasz we współczesnych mass mediach

84%

Jęczeń J.

|

2015

|

vol. 62

|

issue 10: Nauki o rodzinie

79-93

EN

Until not so long Sophists' methods were very popular among young people, particularly the ones regarding moral life. Protagoras did not directly advocate for objective truth, for the good or evil, for justice and injustice. He only taught methods for winning disputes with the argument one was concerned about. The content of the statement itself was of no importance; argument's victory was the ultimate goal. Even the weaskest, unlikelely or simply untrue argument in the discussion can win given that the proper technique and skills in use of words are applied. Along human civilization development, this word-use technique and verbal dexterity have assumed different forms. First and foremost they have served the purpose of relativism in human thinking and acting. Man was gripped with nihilism to a lesser extent; Gorgias was a representative of nihilism. Negation of any truth, radical separation of thoughts, words and being has been present in every era and has had its small-scale representation. The Sophists' views have weakened and still weaken the importance of truth in human life. And only the truth, as the contemporary philosopher Karol Wojtyła says constitutes humanity and every human being's dignity.

PL

Metody sofistów cieszyły się dużym zainteresowaniem młodych ludzi, zwłaszcza w sferze życia moralnego. Protagoras nie opowiadał się bezpośrednio za obiektywną prawdą, za dobrem czy złem, sprawiedliwością czy niesprawiedliwością. Uczył tylko metody, za pomocą której zwycięży argument, na którym nam zależy. Nieważne, jaka jest treść naszej wypowiedzi, ważne jest, aby ona zwyciężyła. Najsłabszy argument w dyskusji, mało prawdopodobny, a nawet nieprawdziwy, może zwyciężyć dzięki odpowiedniej technice używania słowa i zręczności. W cywilizacyjnym rozwoju człowieka owa technika używania słowa i ludzka zręczność przybierały różne formy. Najczęściej jednak służyły relatywizmowi w ludzkim myśleniu i działaniu. W mniejszym stopniu ogarniał człowieka nihilizm, którego przedstawicielem był Gorgiasz. Zanegowanie jakiejkolwiek prawdy, radykalny rozdział pomiędzy myślą, słowem i bytem znajdował w każdej epoce dziejów małą reprezentację. Poglądy sofistów osłabiały niegdyś i osłabiają dziś znaczenie prawdy w życiu człowieka, a tylko ona, jak mówi współczesny nam filozof Karol Wojtyła stanowi o człowieczeństwie i godności każdego człowieka.

16

Dobroć, miłosierdzie? Miejsce „starej wrażliwości” w poezji najnowszej

84%

Śliwiński P.

Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

|

2023

|

vol. 340

|

issue 1-2

230-234

EN

The article deals with goodness (and mercy motivated by it) as a quality that is present in a modern poem and manifests itself in the world through the poem. The author discusses the issue of overt and hidden filiations between poetry and kindness (and mercy as the practice of kindness), situating his considerations against the background of key contemporary strategies of thinking about and practicing poetry.

PL

Artykuł dotyczy dobroci (i motywowanego nią miłosierdzia) jako jakości uobecniającej się w nowoczesnym wierszu i poprzez wiersz manifestującej się w świecie. Autor omawia zagadnienie jawnych i ukrytych filiacji pomiędzy poezją i dobrocią (oraz miłosierdziem jako praktykowaniem dobroci), sytuując swoje rozważania na tle kluczowych współczesnych strategii myślenia o poezji i jej uprawiania.

17

The Idea of New Middle Ages in the Light of Friedrich Nietzsche’s Nihilism

83%

Pasterczyk P.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2020

|

vol. 11

|

issue 4

151-176

EN

The author of the article proposes the concept of the New Middle Ages and describes the modern and postmodern transformation taking place in Western culture, which is similar to the medieval period’s transition from the Greek-Roman world to the Christian world. With the help of the New Middle Ages concept, the transition from the Christian world to a presently unknown world of new values corresponding to the paradigms of science and technology can be defined. Such a transition is expressed by Friedrich Nietzsche’s idea of nihilism. It contains the postulate about a new man and a postulate about new values in response to the phenomenon of God’s death in the modern and post-modern world. Nietzsche’s nihilism is closely related to the fundamental changes taking place in Western culture. It not only includes negating the values that are the basis of the Christian world, but also the necessity to found new values based on the awareness of the absence of God who guarantees these Christian values. Nietzsche’s nihilism is also a critical reference to those attitudes, ones that do not notice such change of values at all or denies it altogether.

PL

Idea nowego średniowiecza w świetle nihilizmu Friedricha Nietzschego W artykule autor proponuje koncepcję nowego średniowiecza i opisuje nowoczesną i ponowoczesną przemianę zachodzącą w kulturze zachodniej, która przypomina przejście okresu średniowiecza ze świata grecko-rzymskiego do świata chrześcijańskiego. Za pomocą koncepcji nowego średniowiecza można zdefiniować przejście ze świata chrześcijańskiego do świata obecnie nieznanego, o nowych wartościach, odpowiadających paradygmatom nauki i techniki. Takie przejście wyraża idea nihilizmu Fryderyka Nietzschego. Zawiera się w nim postulat nowego człowieka i postulat nowych wartości w odpowiedzi na zjawisko śmierci Boga we współczesnym i ponowoczesnym świecie. Nihilizm Nietzschego jest ściśle powiązany z fundamentalnymi przemianami zachodzącymi w kulturze zachodniej. Obejmuje nie tylko zanegowanie wartości, które są podstawą świata chrześcijańskiego, ale także konieczność znalezienia nowych wartości, opartych na świadomości braku Boga, który gwarantuje wartości chrześcijańskie. Nihilizm Nietzschego jest też krytycznym odniesieniem do tych postaw, które takiej zmiany wartości w ogóle nie dostrzegają lub całkiem jej zaprzeczają.

18

I fondamenti dell'„ermeneutica veritativa” secondo Gaspare Mura

67%

Korzeniowski I. W.

Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii

|

2010

|

vol. 2

95-120

PL

We współczesnym kontekście kulturowym, w którym przeważają zagadnienia hermeneutyczne chcące zdominować cały obszar filozofii, G. Mura poświęcił swe badania dowartościowaniu form historycznych hermeneutyki. Twierdzi on, iż obok dominującej tzw. hermeneutyki nihilistycznej (podkreślającej tezę, że prawda nie istnieje, istnieją tylko interpretacje, oraz że hermeneutyka ma zastąpić metafizykę identyfikując prawdę z interpretacją subiektywną, jak twierdził Nietzsche), jest możliwa hermeneutyka werytatywna. Zajmuje się ona odtworzeniem historycznych momentów fundatywnych hermeneutyki filozoficznej i wyłanianiem jej kluczowych reprezentantów. Jej zadaniem jest dotarcie do prawdziwej istoty hermeneutyki filozoficznej, czyli do prawdy obiektywnej. Celem tego artykułu jest ukazanie, na podstawie twórczości G. Mury, niezbędnych elementów potrzebnych do zrozumienia w jaki sposób hermeneutyka może zabezpieczyć fundamentalną przestrzeń, w której na nowo może być przyjęte, zrozumiane i odbudowane zagadnienie prawdy i funkcji metafizyki. Zadanie to wymaga historycznego przedstawienia poglądów autorów, którzy ukazywali prawdziwą naturę hermeneutyki. W syntetycznym przedstawieniu genezy i etymologii hermeneutyki werytatywnej (ze zwróceniem szczególnej uwagi na osiągnięcia egzegezy żydowsko-chrześcijańskiej, myśl św. Augustyna i św. Tomasza z Akwinu) wydobyto pryncypia interpretacji i rozumienia, co prowadzi do twierdzenia, że hermeneutyka filozoficzna posiada w sobie niezbywalną intencjonalność werytatywną, która stanowi o jej prawdziwej naturze, a która z zasady nie może być przeciwstawiona prawdzie metafizycznej. G. Mura, analizując historię filozofii, a w niej szczegółowe zagadnienia hermeneutyki (np. relacja między prawdą a historią, niezbywalny składnik subiektywny zrozumienia i interpretacji, skończoność i czasowość natury ludzkiej, objawieniowy charakter prawdy, dynamiczny wymiar bytu) zdołał stworzyć tzw. hermeneutykę werytatywną, która składa się, według niego, z trzech zasadniczych elementów. Pierwszy z nich to wymiar ajdetyczny, który w procesie poznawczym dowartościowuje aspekt spekulatywny. Drugim jest aspekt ontologiczno-egzystencjalny podkreślający zaangażowanie podmiotu i przemiotu w procesie poznawczym, który nie może być tylko pasywną rejestracją fenomenów. Kolejny to element metodologiczny. W zdolności uchwycenia tych trzech momentów i sprawności ich zastosowania w werytatywnym procesie interpretacji, zarówno tekstu pisanego jak i w poprawnym odczytywaniu innych wytworów umysłu ludzkiego, leży fundament hermeneutyki werytatywnej, alternatywnej względem hermeneutyki nihilistycznej. Współcześnie kwestia hermeneutyczna zajmuje centralne miejsce nie tylko w odtworzeniu filozofii hermeneutycznej (zatroskanej o dotarcie do prawdy), ale nade wszystko, zgodnie zintencją Jana Pawła II (zawartą w encyklice Fides et ratio 73), jest centralną w procesie przywracania relacji między teologią i filozofią. Hermeneutyka filozoficzna ukierunkowana na poznanie prawdy obiektywnej staje się fundamentalnym komponentem metafizyki i zajmuje centralne miejsce w budowaniu nowych relacji między filozofią i teologią (zwłaszcza na polu egzegezy biblijnej, teologii dogmatycznej i fundamentalnej), od której coraz częściej wymaga się wchodzenia w bezpośrednie relacje z historyczną kulturą człowieka.

19

Heidegger o wartościach, woli mocy i nihilizmie

67%

Łojek S.

Diametros

|

2012

|

issue 33

58-75

PL

Zdaniem Heideggera, myślenie o świecie w kategoriach wartości uniemożliwia rzeczom ukazanie się takimi, jakie są: nie „pozwala rzeczom być”. Filozofia Nietzschego jest dlań filozofią wartości par excellence. Wola mocy (a wszystko co jest, jest wolą mocy) ustanawia w niej wartości jako warunki swego zachowania i wzrostu, czyli wyłącznie ze względu na siebie samą. Wchodząc w spór (Auseinendersetzung) z Nietzscheańską metafizyką, Heidegger stwierdza również, że jest ona kulminacją oraz wypełnieniem dziejów zachodniego myślenia i jako taka najdobitniej wyraża to myślenie o rzeczywistości, które określa epokę współczesną, czyniąc ją epoką spełnionego bezsensu. Odczytuję rozważania Heideggera o wartościach, woli mocy i nihilizmie zarówno jako oryginalną interpretację kluczowych pojęć filozofii Nietzschego, jak i wnikliwą diagnozę współczesności, jej genezy i perspektyw. Wskazuję też na tkwiącą w tejże filozofii możliwość, która w odniesieniu do omawianych kwestii pozwoliłaby, jak sądzę, wejść samemu Nietzschemu w spór z Heideggerem.

EN

According to Heidegger, thinking about the world in terms of values makes it impossible for things to appear as they are. Nietzsche's philosophy is for him the philosophy of value par excellence. The will to power (which includes all that is) establishes values as the conditions of its own preservation and growth. Entering into a critical engagement with Nietzschean metaphysics, Heidegger also notes that it is the culmination and fulfillment of the history of Western thought and, as such, it most clearly expresses the way of thinking about reality that defines the modern period. Accordingly, I read Heidegger's discussion of values, will to power and nihilism as an original interpretation of the key concepts of Nietzsche's philosophy and a thorough diagnosis of our age. Toward the end I also point to one element of that philosophy which would allow Nietzsche enter into a critical engagement with Heidegger.

20

Sekularyzacja religii w twórczości Rainera Marii Rilkego i Gianniego Vattima

67%

Kobyliński A.

Studia Philosophiae Christianae

|

2016

|

vol. 52

|

issue 3

27-50

EN

The main aim of this article is to analyze the phenomenon of secularization in the writings of Rainer Maria Rilke and Gianni Vattimo and to offer a profound reinterpretation of the ethics of charity, as built on the foundations of religion. In recent years there has been a breakdown of the secularization paradigm. It turned out that modernity and contemporary technological revolution do not necessarily lead to the inevitable death of religion. Many contemporary scientists tell us about the process of desecularization and the return of religion in a modified form. The deepest meaning of secularization does not concern the presence of religion in the public domain, but the reinterpretation of religious truths and symbols. In this regard the main problem is to establish a new form of religion, entirely immanent and humanistic. These very complex phenomena of secularization and desecularization require extensive interdisciplinary research.

PL

Głównym celem artykułu jest analiza fenomenu sekularyzacji w pismach Rainera Marii Rilkego i Gianniego Vattima oraz prezentacja etyki miłosierdzia, zbudowanej na fundamencie religii w wersji słabej, pozbawionej wymiaru nadnaturalnego. Wielu naukowców przyznaje, że w ostatnich latach nastąpiło załamanie paradygmatu sekularyzacji. Okazało się, że nowoczesność i współczesna rewolucja technologiczna nie muszą koniecznie prowadzić do nieuchronnej śmierci religii. Coraz częściej mówi się dzisiaj o desekularyzacji i powrocie religii w zmienionej formie. Najgłębsze znaczenie sekularyzacji dotyczy nie tyle słabnącej obecności religii w domenie publicznej, ile reinterpretacji prawd i symboli religijnych oraz narodzin nowej formy religii o charakterze immanentnym i czysto humanistycznym. Bardzo złożony fenomen sekularyzacji i desekularyzacji wymaga obecnie szeroko zakrojonych badań interdyscyplinarnych.

Refine search results

Urwisko Iwana Gonczarowa jako powieść antynihilistyczna

Sens ofiary. Próba interpretacji znaczenia poświęcenia w filozofii Jana Patočki

Max Stirner i Henrik Ibsen: dalecy i bliscy

Podstawy biblijne i współczesne aspekty kryzysu antropologicznego

Nihilizm i sens życia w powieści Iwana Turgieniewa Ojcowie i dzieci

Ironia i nihilizm. Figura bibliotekarza w Posłuchaniu u Lucypera Józefa Sękowskiego

Norwid nieznany – śmierć Boga w Pierścieniu Wielkiej Damy

Nihilizm a kwestia przemocy: casus Maxa Stirnera

Nadzieja chrześcijańska wobec współczesnego kryzysu nadziei

Demony u Przybyszewskiego, czyli o szatanie wczesnej nowoczesności

Między listami. Miłosz o Różewiczu – na marginesie „Braterstwa poezji”

Doświadczając otchłani. Wokół zapomnianego dramatu Tadeusza Konczyńskiego

The need for the cultivation of classical philosophy

Sens ofiary. Próba interpretacji znaczenia poświęcenia w filozofii Jana Patočki

Protagoras i Gorgiasz we współczesnych mass mediach

Dobroć, miłosierdzie? Miejsce „starej wrażliwości” w poezji najnowszej

The Idea of New Middle Ages in the Light of Friedrich Nietzsche’s Nihilism

I fondamenti dell'„ermeneutica veritativa” secondo Gaspare Mura

Heidegger o wartościach, woli mocy i nihilizmie

Sekularyzacja religii w twórczości Rainera Marii Rilkego i Gianniego Vattima