Search results

1

Odmienne języki teologiczne w dialogu katolicko-ewangelickim

100%

Herbut J.

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

|

2018

|

vol. 38

|

issue 1

301-332

EN

The main thesis of the paper states that Catholic theology and Evangelical theology use different languages. The differences stem from the philosophical dispute about universals. The following positions emerged in the debate: radical realism (universalia ante rem), moderate realism (universsalia in re) and nominalism (notitia intuitiva et notitia abstractiva). The language of Catholic theology is a language of moderate realism, while the language of Evangelical theology is a language of nominalism. The linguistic differences result in a different understanding of important theological statements. The paper uses an analysis of selected fragments from a Catholic and an Evangelical catechism as a basis for the demonstration of the way the following issues are understood: (1) knowledge of God, (2) the concept of original sin, (3) the nature of the Church, (4) the origin of sacraments, (5) life in the world to come.

PL

Główna teza artykułu stwierdza, że teologia katolicka oraz teologia ewangelicka posługują się różnymi językami. Różnice są zakorzenione w filozoficznym sporze o uniwersalia. W sporze tym ukształtowały się następujące stanowiska: realizm skrajny (universalia ante rem), realizm umiarkowany (universalia in re) oraz nominalizm (notitia intuitiva et notitia abstractiva). Język teologii katolickiej jest językiem realizmu umiarkowanego, natomiast język teologii ewangelickiej – językiem nominalizmu. Różnice językowe mają wpływ na odmienne rozumienie istotnych twierdzeń teologicznych. W artykule pokazano – na przykładzie analizy wybranych tekstów z katechizmu katolickiego i ewangelickiego – różnice w rozumieniu i interpretacji takich kwestii, jak: (1) poznawanie Boga, (2) pojęcie grzechu pierworodnego, (3) natura Kościoła, (4) geneza sakramentów, (5) życie w przyszłym świecie.

2

Marginesy, minima, media, itp. O politycznym znaczeniu sztuki konceptualnej

80%

Brogowski L.

Sztuka i Dokumentacja

|

2013

|

issue 8

9-19

EN

This article focuses upon the issue of the political meaning of art. It discusses the possibility of making art political. It also attempts to define the ways in which political art functions and points out two ways: as undertaking a political topic or as a form which adopts a political meaning. The research field of the article is the period 1960-1980 when art was especially political, and conceptual art in particular. Even though conceptual art fairly rarely refers directly to politics, its political content has a deeper, philosophical character. The article concentrates on the following aspects of art from the period 1960-1980: 1. The choice of the artist to occupy a position on the margin of society, contradicting the myth of the artist-genius, surrounded by glory, success and the recognition of society 2. The stance of the artist as the organiser of “artistic life”: galleries, archives, festivals, exhibitions, etc. 3. The concept of art as a specific kind of research on reality, which would then allow art to be properly placed within a university structure and treat the teaching of it as a form of an artistic practice. 4. The analytic tendency to research media used by art. 5. Problematic issues relating to the body, which, contrary to dominating models, is present in many conceptual art projects. 6. The self-reflective stance of the artist towards art, a stance that aims to criticise the term and to confront the social artistic practice, which was a feature of artistic conflict during the period 1960-1980. The conclusion points out one particular and at the same time, typical form of conceptual art which was the artist’s book. This kind of book is political by its form and is an example of making discourse political by the way art acts, not necessarily by undertaking a political discussion.

3

Bóg i uniwersalia

80%

Judycki S.

Colloquia Theologica Ottoniana

|

2019

|

issue 2

7-34

EN

The first two parts of the article discuss the motivations leading to acceptance of the existence of universals, as well as their types. Four main positions in the so-called the dispute about universals are presented: conceptual realism (Platonism), moderate conceptual realism, i.e. the Aristotelian solution, conceptualism and nominalism (in various versions). Further parts of the article present a critique of nominalist, Aristotelian and conceptual solutions. Against this background, the author argues in favor of theistic conceptual realism, showing how to interpret the relationship between human semantic consciousness and universals existing in God’s mind. In this context, issues related to the concepts of cosmic and biological evolution and the concept of creation are taken into account.

PL

W pierwszych dwóch częściach artykułu przedstawione są motywacje prowadzące do akceptacji istnienia uniwersaliów, jak również ich rodzaje. Dalej zostają wyróżnione cztery zasadnicze stanowiska w tzw. sporze o uniwersalia: realizm pojęciowy (platonizm), umiarkowany realizm pojęciowy, czyli rozwiązanie arystotelesowskie, konceptualizm i nominalizm (w różnych wersjach). W dalszych częściach artykułu przedstawiona jest krytyka rozwiązań nominalistycznych, arystotelesowskich i konceptualistycznych. Na tym tle autor argumentuje na rzecz teistycznego realizmu pojęciowego, ukazując, w jaki sposób należy zinterpretować relację pomiędzy ludzką świadomością semantyczną a uniwersaliami istniejącymi w umyśle Boga. W tym kontekście zostają wzięte pod uwagę zagadnienia dotyczące pojęć ewolucji kosmicznej i biologicznej oraz pojęcia stworzenia świata.

4

Nominalist re-turn in contemporary art

80%

Schollenberger P.

Art Inquiry. Recherches sur les arts

|

2015

|

vol. XVII (XXVI)

69-82

EN

Hans Blumenberg has shown (Die Legitimität der Neuzeit) that the appearance of nominalism in the debates of the Middle Ages had laid grounds for modernity. Nominalism assumes that only individual, concrete objects exist and that common properties are not grounded in any kind of supra-individual properties or relations that would exist independently of what is singular. In Thierry de Duve’s interpretation, “pictorial nominalism” of Duchamp puts stress on a particular or a singular name, stops the process of reference and shows its “plastic being”. This aesthetic idea opens up a new field that we now call “art”, where art becomes a “proper name”. I would like to follow his analysis, but also to re-think it the context of the present, to explore the specificity of the nominalist re-turn in contemporary art. The contemporary aesthetic experience of art as such is nominalist in the sense I would like to examine in this article.

PL

Hans Blumenberg pokazał w swojej Die Legitimität der Neuzeit, w jaki sposób pojawienie się nominalizmu w średniowiecznych debatach położyło podwaliny pod nowoczesność. Nominalizm zakłada, że tym, co istnieje są jedynie pojedyncze, konkretne rzeczy, a wspólne własności nie są osadzone w jakichś innych ponad-indywidualnych własnościach, czy relacjach, które mogłyby istnieć niezależnie od tego, co jednostkowe. W interpretacji Thierry de Duve’a „nominalizm pikturalny” Duchampa kładzie nacisk na jednostkowe imię, zatrzymuje proces odniesienia i ukazuje jego „plastyczne istnienie”. Ta idea estetyczna otwiera całkowicie nowy obszar, który określamy współcześnie mianem „sztuki”, gdzie sztuka staje się „nazwą własną”. W artykule pragnę prześledzić tę analizę, jak również chcę ją przemyśleć w kontekście współczesności, by odpowiedzieć na pytanie o charakter nominalistycznego zwrotu/powrotu w sztuce współczesnej. W tym rozumieniu współczesność charakterystyczna dla doświadczenia estetycznego okazuje się nominalistyczna w sensie, który zamierzam wypracować w artykule.

5

„Rzeczy pospolite”: stare i nowe pojęcia powszechnika

80%

Rojek P.

Roczniki Filozoficzne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 3

367-399

EN

Analytic philosophers usually believe that the problem of universals they discuss is the same problem that was discussed in antiquity and the Middle Ages. However, historians of philosophy point out that the old dispute on universals involved many different issues and did not focus on the currently debated problem of common properties. In my book Tropy i uniwersalia [Tropes and Universals], I assumed that the concept of universals had more or less the same meaning and I interpreted St. Thomas Aquinas’ position as a kind of contemporary realism. My interpretation raised interesting polemics by historians of philosophy, Tomasz Tiuryn and Michał Głowala. In this paper I attempt to examine the similarities and differences between contemporary and medieval understandings of universals and to answer some of their objections. It seems that there were at least three different notions of universals in the Middle Ages. First, they were understood as common beings, strictly identical in many realizations. This concept of universals is perhaps due to the patristic discussions of the Trinity in the fourth century. Second, universals were defined as entities predicated of the many, that is, as general concepts existing in the intellect. Third, and finally, they were thought, especially in late scholasticism, as entities divided into their realizations. Only the first concept agrees with the contemporary understanding of universals. It follows that the medieval and contemporary dispute over universals partially overlap. Finally, I also try to show that the interpretations of Aquinas’s position proposed by Tomasz Tiuryn and Michał Głowala lead in fact to a peculiar position that combines trope theory and Quine’s ostrich nominalism.

PL

Filozofowie analityczni zwykle uważają, że dyskutowany przez nich problem uniwersaliów jest tym samym problemem, którym zajmowano się w starożytności i średniowieczu. Historycy filozofii pokazują jednak, że dawny spór o uniwersalia dotyczył wielu różnych kwestii i wcale nie skupiał się na dyskutowanym obecnie problemie wspólnych własności. W swojej książce Tropy i uniwersalia przyjmowałem, że pojęcie powszechników miało zawsze mniej więcej to samo znaczenie i interpretowałem stanowisko św. Tomasza z Akwinu jako rodzaj współczesnego realizmu. Moja interpretacja wywołała interesujące polemiki ze strony historyków filozofii, Tomasza Tiuryna i Michała Głowali. W tym artykule staram się zbadać podobieństwa i różnice między współczesnym a średniowiecznym rozumieniem powszechników i odpowiedzieć na niektóre sformułowane przez nich zarzuty. Wygląda na to, że w średniowieczu istniały co najmniej trzy różne pojęcia uniwersaliów. Po pierwsze, rozumiano je jako byty wspólne, ściśle tożsame w wielu swoich realizacjach. To pojęcie uniwersaliów być może zawdzięczamy patrystycznym dyskusjom o Trójcy Świętej w IV wieku. Po drugie, uniwersalia definiowano jako byty orzekane o wielu, to znaczy ogólne pojęcia istniejące w intelekcie. Po trzecie wreszcie, uważano je, zwłaszcza w późnej scholastyce, za byty dzielące się w swoich realizacjach. Tylko to pierwsze pojęcie zgadza się ze współczesnym rozumieniem uniwersaliów. Wynika z tego, że średniowieczny i współczesny spór o powszechniki częściowo pokrywają się ze sobą. Staram się także pokazać, że proponowane przez Tiuryna i Głowalę interpretacje stanowiska św. Tomasza prowadzą do osobliwego poglądu łączącego teorię tropów i strusi nominalizm Quine’a.

6

Barbarzyńca w ogrodzie: Wprowadzenie do dyskusji o Tropach i uniwersaliach

80%

Rojek P.

Roczniki Filozoficzne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 3

277-296

EN

In my book Tropy i uniwersalia: Badania ontologiczne [Tropes and Universals: Ontological Investigations], I proposed a systematic and historical analysis of the problem of universals. I distinguished three main concepts of universals, understood as common properties, common aspects or common wholes, and then I applied these concepts for a detailed analysis of the theories of Roman Ingarden, St. Thomas Aquinas and Georg Wilhelm Friedrich Hegel. In this paper, I outline the methodological assumptions of my work, my understanding of universals, and the main results of my interpretations. Next, I briefly review the discussions provoked by my book. Katarzyna Barska and Marek Piwowarczyk questioned my reading of Ingarden’s theory, while Tomasz Tiuryn and Michał Głowala criticized my interpretation of Aquinas’s position. Finally, I analyze a way in which Karol Kleczka interestingly developed an interpretation of the notion of concrete universal within the framework of the contemporary truthmaking theory.

PL

W swojej książce Tropy i uniwersalia: Badania ontologiczne zaproponowałem systematyczną i historyczną analizę problemu uniwersaliów. Odróżniłem trzy podstawowe pojęcia powszechników, rozumianych kolejno jako wspólne własności, wspólne aspekty i wspólne całości, a następnie zastosowałem je do szczegółowej analizy teorii Romana Ingardena, św. Tomasza z Akwinu i Georga Wilhelma Friedricha Hegla. W tym tekście przedstawiam założenia metodologiczne mojej pracy, przyjmowane przeze mnie rozumienie powszechników i główne rezultaty moich interpretacji. Następnie omawiam krótko dyskusje, jakie wywołała moja książka. Katarzyna Barska i Marek Piwowarczyk kwestionowali moje odczytanie teorii Ingardena, a Tomasz Tiuryn i Michał Głowala krytykowali moją interpretację stanowiska św. Tomasza. Na koniec pokazuję, w jaki sposób Karol Kleczka ciekawie rozwinął interpretację pojęcia konkretnego powszechnika w ramach współczesnej teorii uprawdziwiania.

7

Teorie języka a pluralizm wartości w kontekście teorii wykładni prawa

71%

Bogucki O.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2014

|

vol. 76

|

issue 4

55-67

EN

This article explores relations between philosophical ideas of the language and the attitude to the pluralism of values in the context of legal interpretation. It argues that if the postulate of intersubjectivity in legal interpretation is to be maintained, the nominalist idea of language will be more coherent with the negative attitude to value pluralism, while the structural idea is more coherent with the positive one. The intersubjectivity of legal interpretation can be based on a language system or on a system of values. If the idea of a language system were to be removed (as nominalists propose), the idea of one clear system of values will be needed, while where the idea of one system of values were to be maintained, then an idea of a language system will be necessary.

PL

Artykuł analizuje relacje między filozoficznymi teoriami języka a stosunkiem do faktu pluralizmu wartości w kontekście interpretacji prawa. W opracowaniu argumentuje się, że przy założeniu postulatu intersubiektywności wyników wykładni prawa wizja języka proponowana przez nominalizm lingwistyczny łatwiej daje się pogodzić z negatywnym stosunkiem do pluralizmu wartości, wizja strukturalistyczna zaś – z pozytywnym stosunkiem do pluralizmu wartości. Intersubiektywność wykładni może opierać się na systemie językowym lub jednym systemie wartości. Jeżeli chcemy wyeliminować pojęcie systemu językowego (jak chcą tego nominaliści), to potrzebować będziemy jednego dostatecznie określonego systemu wartości. Jeżeli natomiast chcemy wyeliminować pojęcie jednego systemu wartości, to potrzebować będziemy systemu językowego.

8

Metanaukowy kontekst problemu „brakującego ogniwa”

61%

Wagner M.

Studia Philosophiae Christianae

|

2016

|

vol. 52

|

issue 2

131-153

EN

The main theme of this work is the issue of transitional forms of biological evolution in its most well-known version, i.e., the problem of “missing link.” This problem frequently appeared in the deliberations of early Darwinists, but has been completely abandoned by modern evolutionists. The disappearance of the missing link issue from modern biology is often explained by the fact that the long-sought transitional forms have been found. Also this problem is considered to be unimportant, because it emerged as a consequence of the influence of various non-scientific factors. The aim of this study is to identify the causes that led to the change in the perception of the missing link problem. Particular attention is paid to the relationship between taxonomy and the way in which the problem in question was perceived. The philosophical theory of Paul Feyerabend serve to show how this relationship affected the missing link problem.

PL

W pracy tej podejmowane jest zagadnienie form przejściowych ewolucji biologicznej w jej najbardziej znanej formie, czyli problemu „brakującego ogniwa”. Problem ten często pojawiający się w rozważaniach wczesnych darwinistów, został całkowicie zarzucony przez współczesnych ewolucjonistów. Zniknięcie kwestii brakującego ogniwa z zainteresowań współczesnej biologii tłumaczy się tym, iż poszukiwane formy przejściowe zostały już odnalezione. Sam zaś problem uważa się za nieistotny, gdyż spowodowany niekorzystnym wpływem różnych czynników pozanaukowych. Celem pracy jest wskazanie przyczyn, które doprowadziły do zmiany sposobu postrzegania owej problematyki. Szczególna uwaga zostanie poświęcona relacji taksonomii do sposobu, w jaki postrzegano poszukiwane brakujące ogniwa. Cały zaś problem brakującego ogniwa, jego przyczyny i zniknięcia, jest interpretowany jako wynik przemian metanaukowych, jakie zaszły w trakcie rozwoju taksonomii.

9

Roberta Spaemanna próba przywrócenia myślenia teleologicznego we współczesnej filozofii

61%

Biesaga T.

Logos i Ethos

|

2020

|

vol. 55

|

issue 2

41-62

EN

The paper is reconstructing the process of elimination of teleology in philosophical thinking. It shows theoretical source of this process and its catastrophic practical effects. In the end of Middle Ages, St. Thomas’ genies synthesis of Aristotle’s teleology of being with Christian teaching of creation of the world, was contested by nominalists theologian. This process of destruction was continued by modern and contemporary philosophy. Today is easy to see the theoretical contradiction in this thinking and practical disastrous effects on natural and human environment. The restoring of teleological thinking in philosophy, give us possibility to define boundary line, measure, criterions and norms for human activity, to take proper care for nature, for living creatures and for human being himself.

PL

Artykuł rekonstruuje dzieje likwidacji teleologii bytu w myśleniu filozoficznym. Wskazuje na teoretyczne źródła tego procesu oraz na jego katastrofalne skutki praktyczne. Już pod koniec średniowiecza św. Tomasza genialna synteza teleologii Arystotelesa z chrześcijańską nauką o stworzeniu została zakwestionowana przez teologów nominalistów. Dzieło destrukcji kontynuowała filozofia nowożytna i współczesna. Dziś bez większego trudu można zauważyć, że proces ten teoretycznie prowadzi do samolikwidacji tego myślenia, a praktycznie do katastrofalnych skutków niszczących przyrodę i cielesność człowieka. Przywrócenie myślenia teleologicznego w filozofii pozwala określić granicę, miarę, kryteria i normy aktywności człowieka względem przyrody oraz względem istot żywych i względem niego samego.

Refine search results

2 Roczniki Filozoficzne

1 Art Inquiry. Recherches sur les arts

1 Colloquia Theologica Ottoniana

1 Logos i Ethos

1 Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

1 Studia Philosophiae Christianae

1 Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

1 Sztuka i Dokumentacja

2 Rojek P.

1 Biesaga T.

1 Bogucki O.

1 Brogowski L.

1 Herbut J.

1 Judycki S.

1 Schollenberger P.

1 Wagner M.

2 2022

1 2020

1 2019

1 2018

1 2016

1 2015

1 2014

1 2013

Odmienne języki teologiczne w dialogu katolicko-ewangelickim

Marginesy, minima, media, itp. O politycznym znaczeniu sztuki konceptualnej

Bóg i uniwersalia

Nominalist re-turn in contemporary art

„Rzeczy pospolite”: stare i nowe pojęcia powszechnika

Barbarzyńca w ogrodzie: Wprowadzenie do dyskusji o Tropach i uniwersaliach

Teorie języka a pluralizm wartości w kontekście teorii wykładni prawa

Metanaukowy kontekst problemu „brakującego ogniwa”

Roberta Spaemanna próba przywrócenia myślenia teleologicznego we współczesnej filozofii