Search results

1

"Fantazyjne objawy zmysłowe" Wiktora Feliksa Szokalskiego – projekt obserwatora z połowy XIX wieku

100%

Makuch D. W.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2014

|

issue 20

89-105

EN

The author analyses "Fantazyjne objawy zmysłowe" by W.F. Szokalski in the context of changes of the nineteenth-century observer. Full of contradictions synthesis of Polish ophthalmologist is a register of transformations in the visual field observed by other researchers (Jonathan Crary ), but also the concept of embodied and active look does not fulfil its depth. In the article Szokalski will be treated as a representative of the late-idealist formation, which is aware of restrictions that “disenchantment of the world” causes (epistemological subjectivism resulting from contemporary knowledge of the nervous system, modernist reflections on the contingency of science). However, the ophthalmologist exceeds perceptual distortions and dilemmas of psychophysiology by means of recalling the romantic spirit, which acting on the body backwards, brings the man closer to the Truth. Szokalski turns out to be a representative of the formation that Agata Bielik-Robson called “modernity with anxiety”. This formation is looking for a new sacrum that in the name of the new subject deals rhetorically with entanglement in the body, but also – paradoxically – still remains under its influence.

2

Śladami ojca. Edukacja i kariera astronomiczna Christfrieda Kircha (1694–1740)

100%

Rogińska J.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2021

|

vol. 66

|

issue 4

157–170

EN

The activity of Christfried Kirch (1694–1740), son of Gottfried Kirch (1639–1710), the first astronomer of the Royal Prussian Society of Sciences, has not yet received much attention in historiography. Christfried Kirch’s astronomy education – beginning with the studies with his father, to the unfulfilled plans of visits to the observatories in England and France – culminated in his acceptance as an observer of the Royal Prussian Society of Sciences on October 8, 1716. The article aims to present the development of Christfried Kirch’s career and his efforts to achieve the position once held by his father in the Society of Sciences in Berlin.

3

Perspektywistyczny świat José Ortegi y Gasseta

61%

Jacorzynski W.

Kultura i Wartości

|

2019

|

issue 28

DE

Der Artikel analysiert einen der bedeutendsten Begriffe in der Philosophie von José Ortega y Gasset, d. h. den „Perspektivismus“. Die Analyse beginnt mit der Rekonstruktion einer der frühesten Formen dieses Begriffs, die zuerst in der Schrift Meditationen von Quijote [Meditaciones del Quijote] aus dem Jahre 1914 erschienen ist (dann in Espectador aus dem Jahre 1916 und in späteren Texten des Autors). Die Begründung für den Entwurf des Perspektivismus finden wir in späteren Texten von Ortega, die die philosophische Anthropologie betreffen, und seine reifste Form in Espectador. Anschliessend begründe ich, dass Ortegas Entwurf des Perspektivismus eine radikale Evolution erfahren hat. Er ging von der ontologischen und individualistischen Version aus, in der die Perspektive als eine Beziehung zwischen dem Ich und den Umständen wahrgenommen wurde, und endete mit epistemologischen und kulturellen Versionen, in denen sich der Begriff der Perspektive nach einigen geringen Umwandlungen vom kollektivistischen Charakter als ein brauchbares Analyseinstrument erweist, und zwar nicht nur im Bereich der philosophischen Wissenschaften, aber auch in jenem der Sozialwissenschaften.

EN

In this essay it is examined one of the most important notions in the Ortega y Gassets philosophy namely “perspectivism”. In the first place, it is reconstructed the first formulation of this doctrine as it was outlined in “Meditaciones del Quijote” from 1914, and then in “Espectador” from 1916. This proyect of the “perspectivism was justified in the latter essays of Ortega in terms of the philosophical anthropology and a figure of the Spectator. In the second place it is argued that the perspectivism in Ortega has passed through a radical evolution: from its ontological version where perspective was seen as an individualistic relationship between I and the circunstance, to the later, epistemological and culturalist formulations of the more collectivist sort, which results a methodologically useful tool not only to the philosophical disciplines but also to the social sciences.

ES

Este artículo examina uno de los conceptos más acuciantes en la filosofía de José Ortega y Gasset, a saber, el perspectivismo. En primer lugar, se reconstruye la formulación temprana de esta doctrina en el texto “Meditaciones del Quijote” de 1914, a través de “Espectador” de 1916 y varios textos posteriores. El proyecto de perspectivismo queda justificado en los ensayos posteriores de Ortega en términos de la antropología filosófica y la figura del Espectador. En segundo lugar, se argumenta que el perspectivismo de Ortega ha pasado por una evolución radical: desde la versión ontológica e individualista en la que la perspectiva era vista como una relación entre el yo y la circunstancia hasta las versiones epistemológicas y culturales posteriores de tintes colectivistas en las cuales el concepto de “perspectiva” resulta una herramienta útil no sólo para las disciplinas filosófica sino también ciencias sociales.

PL

Artykuł analizuje jedno z najbardziej istotnych pojęć filozofii José Ortegi y Gasseta, a mianowicie pojęcie „perspektywizmu”. Analizę rozpoczyna rekonstrukcja najwcześniejszej postaci tego pojęcia, którą zawiera tekst „Medytacje Quijota” [Meditaciones del Quijote] z roku 1914, a następnie „Espectador” z roku 1916 oraz teksty późniejsze. Uzasadnienie koncepcji perspektywizmu znajdujemy w późniejszych tekstach Ortegi dotyczących antropologii filozoficznej, a jej najbardziej dojrzałą formę w „Espectador”. Następnie uzasadniam, że koncepcja perspektywizmu Ortegi przeszła radykalną ewolucję: zaczynając od wersji ontologicznej i indywidualistycznej, w której perspektywa postrzegana była jako relacja pomiędzy ja i okolicznościami, a kończąc na wersjach epistemologicznych i kulturowych, w których pojęcie „perspektywy”, po pewnych nieznacznych przekształceniach o charakterze kolektywistycznym, okazuje się użytecznym narzędziem analiz nie tylko w obszarze dyscyplin filozoficznych, ale także nauk społecznych.

Refine search results

1 Kultura i Wartości

1 Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

1 Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

1 Jacorzynski W.

1 Makuch D. W.

1 Rogińska J.

1 2021

1 2019

1 2014

"Fantazyjne objawy zmysłowe" Wiktora Feliksa Szokalskiego – projekt obserwatora z połowy XIX wieku

Śladami ojca. Edukacja i kariera astronomiczna Christfrieda Kircha (1694–1740)

Perspektywistyczny świat José Ortegi y Gasseta