Search results

1

Socjologiczne i językowe kryteria opisu i klasyfikacji społecznych odmian języka

100%

Kurdyła T.

Język Polski

|

2023

|

vol. 103

|

issue 4

52-64

PL

Socjolekty, jako społeczne odmiany języka, powinny być klasyfikowane i opisywane w oparciu o kryteria zarówno językowe, jak i socjologiczne. W praktyce jednak najczęściej wykorzystuje się tylko pierwsze z nich (np. w ujęciu Antoniego Furdala i Danuty Buttler) lub tylko drugie (np. w ujęciu Aleksandra Wilkonia i Tomasza Piekota). Rzadziej łączy się oba te kryteria (Stanisław Grabias). W artykule zaproponowano te aspekty socjologicznego i językowego funkcjonowania odmian języka, które powinny być przez socjolingwistykę wykorzystywane zwłaszcza w charakterystyce socjolektów, ale i w ich typologii. Do kryteriów socjologicznych zaliczono: typ kontaktów w grupie (w tym kontakty za pośrednictwem Internetu), stopień formalizacji grupy, trwałość grupy i rodzaj więzi spajającej grupę. Natomiast wśród kryteriów językowych wyróżniono: nominatywność i ekspresywność, sposób nabywania socjolektu oraz stopień jego kodyfikacji i rangę normy językowej. W artykule doprecyzowano również pojęcie dyferencyjności słownictwa socjolektalnego.

EN

Sociolects, as social varieties of language, should be classified and described on the basis of both linguistic and sociological criteria. In practice, however, most often only either the first one (e.g. according to Antoni Furdal and Danuta Buttler) or the second one is used (e.g. according to Aleksander Wilkoń and Tomasz Piekot). Both these criteria are less frequently combined (Stanisław Grabias). The article proposes those aspects of the sociological and linguistic functioning of language varieties that should be used by sociolinguistics especially in the characterisation of sociolects, but also in their typology. The sociological criteria include: the type of contacts in the group (including contacts made via the Internet), the degree of group formalisation, the durability of the group and the type of bond that binds the group together. Among the linguistic criteria the following were distinguished: nomination and expressiveness, the method of acquiring a sociolect and the degree of its codification and the rank of the linguistic norm. The article also clarifies the concept of the distinguishing features of the sociolectic vocabulary.

2

O podziałach odmian społecznych polszczyzny i nieostrości ich granic

100%

Kurdyła T.

Język Polski

|

2023

|

vol. 103

|

issue 3

16-28

PL

Artykuł stanowi próbę uporządkowania terminologii i pojęć odnoszonych do społecznych odmian języka polskiego, szczególne miejsce zajmuje w nim ustalenie stosunku odmian hobbystycznych do odmian zawodowych i środowiskowych. Omówiono najbardziej znane klasyfikacje socjolektów (koncentrując się na typologiach Aleksandra Wilkonia i Stanisława Grabiasa) i relacje między odmianami profesjonalnymi a innymi odmianami ograniczonymi społecznie. Ustalono podział socjolektów na odmiany środowiskowe oraz profesjolekty (z dwiema pododmianami: zawodowymi, do których zaliczono również odmiany naukowe, i hobbystycznymi). Na przykładach kilku konkretnych socjolektów pokazano trudność, a niekiedy niemożność ustalania ścisłych granic między różnymi typami socjolektów. Przejściowy, mieszany charakter odmian w najwyższym stopniu dotyczy socjolektów hobbystycznych, natomiast status odmian młodzieżowych w relacji do odmiany studenckiej i uczniowskiej jawi się na podstawie dotychczasowych ustaleń badaczy jako niejasny i wymagający nowych badań.

EN

The article attempts to organise the terminology and concepts related to the social varieties of the Polish language. A special place in it is to establish the relations between hobbyist varieties and professional and other social varieties. The best-known classifications of sociolects (focusing on the typologies of Aleksander Wilkoń and Stanisław Grabias) and the relationship between professional varieties and other social varieties are discussed. The division of sociolects into environmental varieties and professiolects (with two sub-varieties: professional, which also includes scientific varieties, and hobby varieties) was established. The examples of several specific sociolects show the difficulty and sometimes the inability to establish strict boundaries between different types of sociolects. The transitory, mixed nature of varieties mainly concerns hobby sociolects, also the status of adolescent varieties in relation to the student variety appears, on the basis of the findings so far, as unclear and requiring new research.

3

Jak polscy kaktusiarze "mówią" o swoich roślinach

100%

Kurdyła T.

Slavia Meridionalis

|

2021

|

vol. 21

PL

Hobbystyczna uprawa kaktusów w Polsce sięga XIX wieku, największy rozkwit przeżywała w latach 30. i 60. ubiegłego stulecia. Język kaktusiarzy wykształcił się w dwu odmianach, oficjalnej i potocznej, obu mocno nasyconych oficjalną terminologią botaniczną, przy czym w wariancie potocznym (internetowym) często pojawiają się synonimy żargonowe, spotocyzowane. Tworzy się je na drodze derywacji morfologicznej (dekompozycja i sufiksacja), rzadziej semantycznej. Metaforyka oraz kolokacje są nośnikiem językowego obrazu kaktusów, które jawią się ich hodowcom jako istoty niedorosłe, wymagające opieki, niemal jak dzieci (podobny obraz roślin w gwarach polskich). Wykształcenie tego emocjonalnego wariantu socjolektu jest zasługą głównie kobiet.

EN

The hobby cultivation of cacti in Poland dates back to the 19th century, but it flourished most in the 1930s and 1960s. The language of cactus growers has developed in two official and colloquial varieties, in both of which official botanical terminology predominates. In the colloquial variety, jargon synonyms often appear. They are created by morphological derivation (decomposition and suffixation); less often, they are usually created by semantic derivation. Imagery and collocations are carriers of the linguistic image of cacti, which appear to cactus growers as being immature and requiring care, like children (there is a similar image of plants in Polish dialects). Women are mainly responsible for the evolution of this emotional sociolect variant.

Refine search results

2 Język Polski

1 Slavia Meridionalis

3 Kurdyła T.

2 2023

1 2021

Socjologiczne i językowe kryteria opisu i klasyfikacji społecznych odmian języka

O podziałach odmian społecznych polszczyzny i nieostrości ich granic

Jak polscy kaktusiarze "mówią" o swoich roślinach