Search results

1

Obraz katalogów rzeczowych na łamach polskich czasopism bibliotekarskich w okresie stalinowskim

100%

Łuszpak A.

Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi

|

2016

|

issue 10

295-316

EN

In Polish librarianship the 1950s are usually connected with a change in the function of the catalogue – from informative to educational or even propagandist one. Professional journals („Poradnik Bibliotekarza”, „Bibliotekarz”, „Przegląd Biblioteczny”) advised their reader to saturate their catalogues with Marxist content. The treatment of items included in catalogues, aimed at removing from them „inappropriate” works and promoting the existence of those corresponding with current ideology, made it diffi cult or even impossible to use written resources gathered in libraries. From articles in the afore mentioned journals one can infer that the aim of such doctoring catalogues was transforming them into a tool of ideology – not information. As a result, catalogues were selective, or alternatively there should be two types of catalogue: the complete one for internal use only, to which access was strictly controlled and limited and the other one – selected – for the general public. Marxism was ment to take the most prominent place in the systems of classifi cation; further, there were recommended subsections which were to emphasise the role of the communist party and revolutionary thought. Models were taken from the USSR. Such actions stemmed from the belief that a book might be signifi cant tool of propaganda. Therefore a librarian was to become a censor and a propagandist. There is evidence which shows that manipulated catalogues actually made it diffi cult or even impossible for readers to use books.

PL

W polskim bibliotekarstwie lata pięćdziesiąte XX w. oznaczały zmianę funkcji katalogu – z informacyjnej na wychowawczo-oświatową, wręcz propagandową. Na łamach czasopism fachowych („Poradnika Bibliotekarza”, „Bibliotekarza”, „Przeglądu Bibliotecznego”) zalecano wypełnianie katalogów treściami marksistowskimi. Selekcja rejestrów, mająca na celu usunięcie z nich pozycji „nieprawomyślnych”, a podkreślenie istnienia prac zgodnych z aktualnie panującą ideologią, utrudniała – a niekiedy nawet uniemożliwiała – użytkowanie piśmiennictwa zgromadzonego w bibliotekach. Z artykułów zamieszczonych na łamach badanych czasopism wynika, że celem preparowania katalogów było uczynienie z nich narzędzia ideologii, a nie – jak dotychczas – informacji. W związku z tym katalogi powinny być selekcyjne, ewentualnie dopuszczano istnienie dwóch typów: pełnego do użytku wewnętrznego, z dostępem ściśle kontrolowanym i reglamentowanym, oraz selekcyjnego dla czytelników. Na pierwszym miejscu w systemach klasyfikacyjnych znaleźć miał się marksizm, poza tym zalecano używanie poddziałów wspólnych akcentujących rolę partii i myśli rewolucyjnej. Wzorce czerpano z ZSRR. Działania te wynikały z przekonania o wartości książki jako narzędzia propagandy. W związku z tym bibliotekarz miał stać się cenzorem i propagandystą. Istnieją przykłady świadczące o tym, że dzięki zmanipulowanym katalogom faktycznie utrudniano lub uniemożliwiano czytelnikom dostęp do książek.

2

Cenzuralne perypetie rozprawy O komediach Norwida Ireny Sławińskiej

100%

Budrowska K.

Studia Norwidiana

|

2023

|

vol. 41

221-238

EN

On the basis of widely unknown archival sources, this article reconstructs the editorial and censorial history of Irena Sławińska’s would-be habilitation dissertation O komediach Norwida [On Norwid’s Comedies]. It has been established that the researcher completed the dissertation at the end of 1951, and throughout 1952 and the beginning of the following year she made efforts to publish it, in parallel with her efforts to obtain a habilitation degree. The dissertation was withheld at the Lublin branch of the censorship office, only to be finally allowed to be printed after the intervention of Professor Andrzej Wojtkowski – a member of the Parliament of the Polish People’s Republic and at the same time an employee of the Catholic University of Lublin. The reason for the stalling of the book’s publication, as the article states, may have been the authorities’ dislike of the author, the unfavourable timing of the book’s submission for publication, the Catholic publishing house, but also the subject addressed in the book. O komediach Norwida is the only publication by Sławińska published in 1953, which may indicate the existence of a censorship “mark” attached to her name during the Stalinist years.

PL

W artykule, na podstawie nieznanych szerzej źródeł archiwalnych, zrekonstruowane został dzieje edytorskie i cenzuralne niedoszłej rozprawy habilitacyjnej Ireny Sławińskiej O komediach Norwida. Ustalono, że ukończyła ją badaczka w końcu 1951 roku, by przez cały rok 1952 i początek kolejnego zabiegać o jej wydanie, równolegle czyniąc starania o uzyskanie habilitacji. Rozprawę przetrzymano w lubelskim oddziale urzędu cenzury, by ostatecznie, dzięki interwencji profesora Andrzeja Wojtkowskiego – posła na Sejm PRL, a jednocześnie pracownika Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego – udzielić zgody na druk. Przyczyną przetrzymania pracy, jak stwierdzono w artykule, mogła być zarówno niechętnie widziana przez władze autorka, niekorzystny czas zgłoszenia książki do druku, katolickie wydawnictwo, jak i podjęta tematyka. O komediach Norwida to jedyna opublikowana w 1953 roku publikacja Sławińskiej, co wskazywać może na istnienie ciążącego nad nią w latach stalinowskich cenzorskiego „zapisu”.

3

Walka o czytelnika – koncepcje pracy bibliotecznej w świetle publikacji zamieszczanych na łamach polskich czasopism bibliotekarskich w okresie stalinowskim

80%

Łuszpak A.

Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi

|

2020

|

vol. 14

|

issue 1

91-134

EN

In the Stalinist period (1948-1956) new challenges appeared in the work of Polish librarians. One of them was work competition, considered an ideal way of supporting the build¬ing of socialism. The next one service for new groups of readers, i.e. peasants and workers, who had to be provided with an ideological book to understand and accept the new system, and professional, to contribute to the economic development of the country. These tasks required rigorous control of lending and selection of book collections. In the journals, published by the Związek Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich – “Przegląd Biblioteczny”, “Bibliotekarz” and “Poradnik Bibliotekarza” – you can find various materials to help librarians carry out new tasks.

Refine search results

2 Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi

1 Studia Norwidiana

2 Łuszpak A.

1 Budrowska K.

1 2023

1 2020

1 2016

Obraz katalogów rzeczowych na łamach polskich czasopism bibliotekarskich w okresie stalinowskim

Cenzuralne perypetie rozprawy O komediach Norwida Ireny Sławińskiej

Walka o czytelnika – koncepcje pracy bibliotecznej w świetle publikacji zamieszczanych na łamach polskich czasopism bibliotekarskich w okresie stalinowskim