Search results

1

„Świat rozumem jest rządzony”. Pojęcie Bożej opatrzności w "De ira Dei" Laktancjusza

100%

Ostrowski G.

Vox Patrum

|

2010

|

vol. 55

499-509

EN

Lattanzio è uno dei più grandi scrittori africani del III-IV secolo. In termini di stile, linguaggio e di qualità letterarie ha superato di gran lunga i suoi contemporanei, ma è rimasto un teologo mediocre. Nei suoi scritti si riferiva più volentieri alla filosofia che alla fede. Breve e poco significativa, l’opera De ira Dei, il cui tema centrale è l’ira di Dio, contiene numerosi contenuti e indicazioni su ciò che costituisce l’idea principale delle opere di Lattanzio, che è la verità della Provvidenza divina. l’Autore inserisce questo tema in un più ampio contesto filosofico. Lo scrittore fa riferimento agli antichi pensatori greci che confermavano filosoficamente che il mondo è stato creato in modo saggio e così è governato, ma fa riferimento anche a quelli che affermavano che la Provvidenza non esiste. Lattanzio conferma che il mondo era costituito secondo un piano specifico. La Provvidenza, di un solo Dio, regola il mondo; governa tutta la creazione. La Provvidenza divina non solo ha dato l’esistenza alla creazione, ma ne consente la continuazione. L’Autore del De ira Dei sottolinea qualcosa che i filosofi antichi non hanno visto affatto, richiama l’attenzione sull’amore che Dio riversa sulla creazione, e in particolare sulla razza umana. Lattanzio spiega che il male esistente nel mondo non compromette la verità della Provvidenza di Dio e della sollecitudine di Dio verso il mondo. Il male resta nel mondo perché possa rivelare meglio il bene. Invece, il rifiuto della Provvidenza di Dio dovrebbe essere collegato con la negazione della verità dell’esistenza di Dio.

2

Divine Providence and Chance in the World: Replies

94%

Łukasiewicz D.

Roczniki Filozoficzne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 3

249-273

EN

In the paper, I reply to the objections contained in the other papers in this issue raised against my conception of providence and chance presented in the opening article and the book from 2014. I argue that the existence of variously understood random events (chance) does not imply the thesis that God, the Creator of the world is not interested in the fate of individual creatures, including human beings. The reason why God can permit random events to occur is God’s will to create a relatively autonomous world that has the ability to self-develop and self-create. In such a world, there may be pointless evil for which God is not directly responsible.

PL

Opatrzność Boża a przypadek w świecie: odpowiedzi W artykule przedstawiam odpowiedzi do zarzutów, zawartych w innych artykułach tego numeru, wobec proponowanej przeze mnie w artykule otwierającym oraz monografii z roku 2014 koncepcji opatrzności i przypadku. Argumentuję, że istnienie różnie rozumianych zdarzeń przypadkowych nie implikuje tezy, że Bóg Stwórca świata nie interesuje się losem indywidualnych bytów stworzonych, w tym istot ludzkich. Staram się w swoich odpowiedziach pokazać, że powodem, dla którego Bóg może dopuszczać występowanie zdarzeń przypadkowych jest Boża wola stworzenia świata względnie autonomicznego, który ma zdolność samodzielnego rozwoju. W świecie takim może występować zło bezcelowe, za które Bóg nie ponosi bezpośredniej odpowiedzialności.

3

Bóg jest obecny w świecie, kieruje nim i osądza go. Opatrzność Boża w dziele Salwiana z Marsylii "De gubernatione Dei"

84%

Kołosowski T.

Vox Patrum

|

2006

|

vol. 49

299-306

EN

Der Artikel stellt die Lehre von der Gottes Vorsehung vor, welche in 5 Jh. Salvianus, der gallische Presbyter, im Werk De gubernatione Dei bildet.

4

Starlings, Whales and Herring: Animals as Portents in Early Modern England

84%

Rutkowski P.

Studia Historyczne

|

2019

|

vol. 61

|

issue 1 (241)

45-58

PL

The present article explores the early modern preoccupation with omens – extraordinary occurrences observed both on earth and in the sky – which were universally believed to presage some future events and/or provide humans with providential signs and messages. Animals apparently formed a category of particularly common portents, due to their ubiquity and traditional links with the supernatural. Numerous examples of such omens demonstrate that animals and their behaviour were capable of evoking a variety of interpretations (moral, political, religious, etc.) and were indispensable in upholding the emblematic vision of the world, which, providentially, was supposed to be full of signs that could be deciphered by careful observers for their own benefit.

5

Boecjusza idea duszy i poznania Boga na podstawie dzieła De consolatione filosofiae

84%

Cyrek O.

Studia Paradyskie

|

2022

|

issue 32

19-55

EN

The subject of the article is the idea of the soul, its knowledge and the way to God based on the work of De consolatione philosophiae by Boethius – a late antiquity thinker. Reflection on the soul is connected with the concept of the Logos, God’s providence and eternity. Boethius assumes that the connection of soul and body is a bondage to the soul, it constitutes its kind of degradation. The soul is eternally connected with the Source, that is God, and wishes to return to it, because only God is its happiness. The soul was originally pure spirit “before” incarnation into the body, but in this material world it has to contend with the passions of the body. Hence, it is essential to tame sensuality in the process of ascending to God. Living in a physical body, the soul has “forgotten” who it really is. In order to rise to God, the soul must make a considerable effort and go through the anamnesis process that Plato wrote about. The process is based on the fact that the soul „remembers” the knowledge that it has always had within itself. The soul is rooted in the Logos, Divine Rationality and draws its knowledge from it. Hence, the soul always feels the desire to be united with God, although in this material world the sight of the soul has become obscured, and the imperfect cognitive faculties of man do not allow us to fully know reality. Individual creature consciousness actually lives only in the present, and learns reality sequentially from moment to moment. No creation obliterates the whole reality at once, as does the Absolute Being, which as providence governs and assigns to all beings a specific place in the hierarchy of the Universe. Boethius deals with the problem of providence, which is destiny, the regulation of the created world. According to the thinker, providence does not reject the free will of conscious beings who are free to act. Providence is God’s rational plan, the principle of creation, Logos – Rationality, God’s Consciousness.

PL

Tematem artykułu jest idea duszy, jej poznanie i droga do Boga rozpatrywana w dziele De consolatione philosophiae autorstwa Boecjusza - myśliciela późnej starożytności. Rozważania nad duszą łączą się z koncepcją Logosu, opatrzności Boga i wieczności. Boecjusz zakłada, że połączenie duszy i ciała jest dla duszy zniewoleniem, stanowi swoistą jej degradację. Dusza bowiem odwiecznie związana jest ze Źródłem, czyli Bogiem, i do niego pragnie wrócić, gdyż tylko Bóg stanowi jej szczęście. Dusza pierwotnie, „przed” wcieleniem w ciało, była czystym duchem, lecz w świecie materialnym musi zmagać się z namiętnościami ciała, stąd istotne jest, by w procesie wznoszenia się do Boga ujarzmiać zmysłowość. Dusza, żyjąc w fizykalnym ciele, niejako „zapomniała”, kim naprawdę jest. By wznieść się ku Bogu, musi ponieść znaczny wysiłek i przejść przez proces anamnezy, o którym pisał Platon. Proces ten polega na tym, że dusza „przypomina” sobie wiedzę, którą od zawsze ma w sobie. Dusza zakorzeniona jest w Logosie, Boskiej Racjonalności, i z niej czerpie swoją wiedzę. Stąd też zawsze odczuwa pragnienie zjednoczenia z Bogiem, chociaż w świecie materialnym wzrok duszy został przytłumiony, a ułomne władze poznawcze, jakimi dysponuje człowiek, nie pozwalają na pełne poznawanie rzeczywistości. Indywidualna świadomość istoty stworzonej żyje tak naprawdę tylko w swojej teraźniejszości, a rzeczywistość poznaje sekwencyjnie z momentu na moment. Żadne stworzenie nie ogarnia rzeczywistości całej naraz, tak jak Byt absolutny, który jako opatrzność wszystkim rozporządza i wszystkim bytom przydziela określone miejsce w hierarchii Wszechświata. Boecjusz porusza problem opatrzności, która jest przeznaczeniem, rozporządzeniem stworzonego świata. Według myśliciela opatrzność jednak nie odrzuca wolnej woli istot świadomych, które mają swobodę działania. Opatrzność to rozumny plan Boga, zasada kreacji, czyli Logos - Racjonalność, Świadomość Boga.

6

Miara rzeczy. Teologiczny kod Modlitwy Norwida

84%

Roszak P.

Studia Gdańskie

|

2019

|

issue 44

75-86

PL

W artykule przedstawiono teologiczną interpretację wiersza Modlitwa Cypriana K Norwida, wskazując na zakładaną przez poetę wizję działania Boga w świecie oraz sens modlitwy. Nie jest traktowana jako lista próśb, ale specyficzna sytuacja hermeneutyczna, dzięki której człowiek lepiej rozumie siebie i świat. Analiza wiersza wydobywa główne wątki teologicznej refleksji Norwida dotyczącej natury Boga, Jego sposobu komunikowania prawdy człowiekowi, przez co odkrywa się prawdę o skończoności człowieka i mocy słowa, które odkrywa perspektywę ludzkiej egzystencji.

EN

The article presents a theological interpretation of the poem “Prayer” by Cyprian K Norwid, pointing to the poet’s vision of God's action in the world and of the meaning of prayer, which is not treated as a list of requests, but as a peculiatr hermeneutic situation, thanks to which a person better understands himself and the world. The analysis of the poem extracts the main themes of Norwid's theological reflection on the nature of God, his way of communicating the truth to man, which reveals the truth about the finitude of man and the power of words, which reveal the perspective of human existence.

7

Analiza konsekwencji światopoglądowych wybranych twierdzeń chrześcijaństwa w wersji rzymskokatolickiej

84%

Strzyżyński P.

Teologia i Moralność

|

2022

|

vol. 17

|

issue 2(32)

331-338

EN

The article presents the possible consequences of exemplary statements of Christian dogmatics, which may become components of the believer's worldview. These claims concern divine providence, the nature of the world, original sin, and the role of prayer. The article draws attention to the need to ask radical questions about the consequences of dogmas for the worldview of believers.

PL

Artykuł prezentuje możliwe konsekwencje przykładowych twierdzeń dogmatyki chrześcijańskiej, które stać się mogą składowymi światopoglądu osoby wierzącej. Twierdzenia te dotyczą boskiej opatrzności, natury świata, grzechu pierworodnego i roli modlitwy. W artykule zwraca się uwagę na konieczność stawiania radykalnych pytań o konsekwencje dogmatów dla światopoglądu osób wierzących.

8

Chance or Agency? A Response to “Divine Providence and Chance in the World”

83%

Forrest P.

Roczniki Filozoficzne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 3

111-125

EN

Dariusz Łukasiewicz distinguishes six concepts of chance, some (C3, C5, C6) but not others (C1, C2, C4) compatible with human freedom in the robust (“libertarian”) sense. In this paper, I argue in two ways that theists should reject ontological chance (C1) and rely instead on irreducible agency when considering events that are providentially not predestined by God. My arguments depend on a univocal understanding of the assertions that God is a loving agent and that, at their best, human beings are loving agents. Implicit in Łukasiewicz’s paper, is the objection that this an improper anthropomorphism. I am an unashamed anthropomorphist and will defend univocity.

PL

Przypadek czy sprawczość? Odpowiedź na „Divine Providence and Chance in the World” Dariusz Łukasiewicz wyróżnia sześć pojęć przypadku, spośród których jedne (C3, C5, C6) są spójne z ludzką wolnością rozumianą po libertariańsku, a inne nie (C1, C2, C4). W tym eseju argumentuję na dwa sposoby, że teiści powinni odrzucić przypadek ontologiczny (C1) i odwołać się zamiast tego do nieredukowalnej sprawczości w odniesieniu do zdarzeń, które nie są opatrznościowo wyznaczone przez Boga. Moje argumenty zależą od jednoznacznego rozumienia twierdzeń, że Bóg jest kochającym sprawcą oraz że istoty ludzkie, w swoim najlepszym zachowaniu, są kochającymi sprawcami. Łukasiewicz zakłada milcząco, że takie twierdzenia cechuje niewłaściwy antropomorfizm. Opowiadam się za antropocentryzmem i będę bronić jednoznaczności.

9

Dawid i Goliat, czyli spór o to, jaki obraz Dawida prezentuje 1Sm 17,1-18,5?

67%

Lemański J.

Roczniki Biblijne

|

2010

|

vol. 2(57)

77-121

IT

La pericope di 1 Sm 17, 1-18, 5 viene considerata come una parte estranea nel contesto. Inoltre si presenta come una compilazione almeno di due racconti alternativi. L'analisi narrativa permette però di vedere alcune difficoltà letterarie sottolineate dagli esegeti in maniera diversa. Non solo come un segno di una compilazione e redazione posteriore, ma anche come un voluto mezzo leterrario il quale fa prosequire gli eventi e capire meglio il loro significato posteriore. Davide di solito viene visto in questa pericope come un giovanotto mancato di esperienza militare e la sua vittoria diventa solamente un segno di provvidenza divina. Di nuovo l'analisi esegetica ci permette di seguire la proposta di Campbell e vedere Davide come un giovanne guerriero ma con una buona esperienza militare, furbo nel fare un duello con il più potente avversario. La sua fede corrisponde alla reale protezione e provvidenza divina riguardo alla sua persona. Serve però non tanto per spogliare Davide dal qualsiasi merito nella vittoria, ma piuttosto per indicare che Dio di Israele veramente protegge il popolo di Israele e Davide e il suo eletto per continuare questa protezione nel futuro.

10

W ZDETERMINOWANYM ŚWIECIE. O STOICKIEJ SILE RZĄDZĄCEJ KOSMOSEM

67%

Wiśniewski H.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2016

|

vol. 59

|

issue 2

47-60

EN

Is human life is determinated? On this question I try to answer through the analysis of the Stoic philosophy. The Stoics believed that whole world, including God, is material substance, and every thing has a particle of God. The cosmos is the result of the action of God and exists from one fire to the next. God is the active principle which is understood as Providence (pro,noia) and Fate (ei`marme,nh), and He takes care of the world and directs from the inside. However, there is a difference between Providence and Fate. Divine providence is a power – God extends the providence to the whole world, but fate is a chain of causes.

PL

Czy życie ludzi jest zdeterminowane? Na to pytanie próbuję dać odpowiedź poprzez analizę filozofii stoickiej. Stoicy wierzyli, że cały świat jest tą samą materialną substancją, w tym również Bóg. Kosmos jest wynikiem działania Boga będącego aktywną zasadą, rozumianą jako Opatrzność czy Przeznaczenie. Bóg-Logos troszczy się o cały świat i kieruje nim od wewnątrz. Istnieją jednak różnice pomiędzy rozumieniem przeznaczenia będącego pewnym łańcuchem przyczyn następujących po sobie, a opatrznością, która jest boską mądrością czuwającą nad światem. Wszelkie pozostałe różnice ukazują filozofię stoików jako przemyślany i spójny system logiczno-wierzeniowy.

11

„Liberum arbitrium” w filozofii średniowiecznej w kontekście teorii deterministycznych

59%

Szocik K.

Studia Philosophiae Christianae

|

2014

|

vol. 50

|

issue 2

105-123

EN

This paper analyzes the concept of 'liberum arbitrium' in the philosophy of Augustine, Anselm and Thomas Aquinas. It underlines their compatibilist connection between the freedom of choice and deterministic factors. Each of them has defended liberum arbitrium, being aware of the potential difficulties related to God’s influence on human fate.

PL

Artykuł analizuje koncepcje liberum arbitrium w filozofii Augustyna, Anzelma i Tomasza z Akwinu. Wskazuje na kompatybilistyczne łączenie przez nich wolności wyboru z istnieniem czynników deterministycznych. Każdy z nich bronił liberum arbitrium, dostrzegając potencjalne trudności związane z wpływem Boga na losy człowieka.

12

Trynitarny aspekt creatio continua

51%

Liszka P.

Poznańskie Studia Teologiczne

|

2016

|

issue 30

369-383

EN

The act of creation on the part of God is unique, but it has a trinitarian shape, since it is contained in the internal life of God. The act of creation is the action of Divine Persons. It culminated in the world, created living and non-living, material and non-material beings. From the perspective of world history the act of creation may be looked upon as an act of God that brought about the existence of the world and also as God’s ongoing effort aimed at sustaining the world in its existence and constant bringing about new beings. Creation in general, including creatio continua, has a trinitarian shape. It is an act of three Divine Persons, and especially an act of the Son of God, who as the only one of the Trinity, has the ability to embrace our human condition. This ability found its reflection in the Incarnation. Being both God and man, Christ is not only an acting subject but also a personified Coming into existence.

Refine search results

„Świat rozumem jest rządzony”. Pojęcie Bożej opatrzności w "De ira Dei" Laktancjusza

Divine Providence and Chance in the World: Replies

Bóg jest obecny w świecie, kieruje nim i osądza go. Opatrzność Boża w dziele Salwiana z Marsylii "De gubernatione Dei"

Starlings, Whales and Herring: Animals as Portents in Early Modern England

Boecjusza idea duszy i poznania Boga na podstawie dzieła De consolatione filosofiae

Miara rzeczy. Teologiczny kod Modlitwy Norwida

Analiza konsekwencji światopoglądowych wybranych twierdzeń chrześcijaństwa w wersji rzymskokatolickiej

Chance or Agency? A Response to “Divine Providence and Chance in the World”

Dawid i Goliat, czyli spór o to, jaki obraz Dawida prezentuje 1Sm 17,1-18,5?

W ZDETERMINOWANYM ŚWIECIE. O STOICKIEJ SILE RZĄDZĄCEJ KOSMOSEM

„Liberum arbitrium” w filozofii średniowiecznej w kontekście teorii deterministycznych

Trynitarny aspekt creatio continua