Search results

1

Dimensions of the Political in Adjudication: A Case Study

100%

Mańko R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2020

|

vol. 92

5-16

PL

Wbrew tradycyjnym narracjom, wedle których orzekanie polega na stosowaniu norm prawnych do stanu faktycznego danej sprawy i nie obejmuje żadnej działalności twórczej, w niniejszym artykule wychodzi się od założenia, właściwego krytycznej teorii prawa, iż orzekanie jest praktyką społeczną należącą do sfery polityczności i zakłada podejmowanie przez sędziów decyzji. Pojęcie polityczności rozumiane jest tu – za Chantal Mouffe – jako wymiar nieusuwalnego i nieodłącznego antagonizmu, jaki leży u podstaw każdego społeczeństwa. Każde orzeczenie, a w szczególności takie, przy którego wydaniu sąd korzystał z szerokiego zakresu władzy dyskrecjonalnej, wywiera wpływ na określony antagonizm społeczny. W celu prowadzenia krytycznych badań nad orzecznictwem konieczne jest ustalenie, jaki antagonizm społeczny był w danym orzeczeniu istotny. W tym celu artykuł najpierw analizuje samo pojęcie antagonizmu, kładąc nacisk na jego zbiorowych charakter, a następnie podejmuje próbę zastosowania tego pojęcia do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w celu zidentyfikowania głównych typów antagonizmów społecznych, które podlegają jurysdykcji Trybunału.

EN

Contrary to traditional accounts, which treat adjudication as the application of legal norms to the facts of a case, without any creative activity, the present paper assumes, following crtitical legal theory, that adjudication as a social practice belongs to the sphere of the political and involves judicial decision-making. The concept of the political is understood, following Chantal Mouffe, as the dimension of unalienable and inherent antagonism underlying any society. Any judicial decision, and especially one taken in a case where the court enjoyed a broad scope of discretion, influences a given social antagonism. However, as a prerequisite of a critical analysis of case-law it is necessary to identify the social antagonisms in question. To this end, the paper first analyses the very concept of an antagonism, highlighting its collective character, and then makes a tentative application of the concept to the European Court of Justice, attempting to identify the main types of social antagonisms which are subject to the Court’s jurisdiction.

2

Sędzia między realiami polityczności a imperatywami etycznymi. Odpowiedź na recenzję Mateusza Wojtanowskiego

71%

Rafał M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2020

|

vol. 4(25)

127-132

EN

The project of a critical philosophy of adjudication – the application of the presuppositions of critical jurisprudence to the area of judicial application of law – is, to a large extent, a polemic with Artur Kozak’s project of juriscentrism. Whereas the critical philosophy of adjudication accepts, by and large, juriscentrism’s claims concerning especially the social construction of legal reality, it does not accept the views concerning the determination of judicial decisions by institutional imperatives. Adopting Duncan Kennedy’s conception of the moderate indeterminacy thesis, critical philosophy of adjudication claims that the imperatives following from so-called traditional legal methods cannot be seen as limiting the judge when she needs to decide an intepretive dilemma. What the judge may perceive as resistance, are in fact ideological, political and economic imperatives, only cloaked in legal form. This leads to the conclusion that, in essence, a judicial decision has a political character, because it is never fully determined in an unequivocal manner by legal materials (provisions, precedents, intepretive habits), but it always remains, to a certain extent, open. In consequence, the judge, acting under the reality of the political (i.e. structural social conflicts) should not only follow the imperatives of the lex (legislation) and the ius (legal tradition), but also should abide by moral imperatives. The latter include, on the one hand, the requirement of transparency of legal reasoning (e.g. not concealing the extra-legal factors behind a decision), and, on the other hand, a conscious choice of the ideological premises of the decision. Critical philosophy of adjudication, as an emancipatory project, prefers in this respect a pro-emancipatory stance of the judge, i.e. that she strives to make decisions maximising the actual scope of freedom of the individual and liberating her from any form of domination.

PL

Projekt krytycznej filozofii orzekania – aplikacji założeń jurysprudencji krytycznej do problematyki sądowego stosowania prawa – stanowi w istotnej mierze polemikę z projektem juryscentryzmu Artura Kozaka. O ile krytyczna filozofia orzekania podziela tezy juryscentryzmu dotyczące w szczególności społecznego tworzenia rzeczywistości prawnej, o tyle nie podziela wywodzonych stąd wniosków o zdeterminowaniu sędziowskich rozstrzygnięć przez imperatywy instytucjonalne. Przyjmując za Duncanem Kennedym umiarkowaną wersję tezy o niezdeterminowaniu, krytyczna filozofia orzekania stoi na stanowisku, że imperatywy wynikające z tzw. tradycyjnych metod prawniczych nie stawiają sędziemu oporu przy poszukiwaniu rozstrzygnięcia dylematu interpretacyjnego. To, co sędzia odczuwa jako opór, ma w istocie charakter imperatywów ideologicznych, politycznych i ekonomicznych, ujętych jedynie w formę prawną. Wypływa stąd wniosek, że w istocie decyzja sędziowska jest decyzją polityczną, gdyż nie jest nigdy do końca zdeterminowana w sposób jednoznaczny przez materiały prawne (przepisy, precedensy, zwyczaje intepretacyjne), lecz zawsze pozostaje w pewnej mierze otwarta. W konsekwencji prowadzi to do stwierdzenia, że w realiach polityczności (strukturalnych konfliktów społecznych) sędzia powinien kierować się nie tylko imperatywami lex i ius, ale także powinien on podążać za imperatywami etycznymi. Te ostatnie obejmują, z jednej strony, wymóg transparentności rozumowań prawniczych (nieukrywania pozaprawnych przesłanek rozstrzygnięcia), a z drugiej – uświadomiony wybór ideologicznych przesłanek orzekania. Krytyczna filozofia orzekania, jako projekt zorientowany emancypacyjnie, preferuje w tej mierze proemancypacyjną orientację sędziego, tj. dążenie do podejmowania rozstrzygnięć maksymalizujących rzeczywisty zakres wolności jednostki i uwolnienie jej od wszelkich form dominacji.

3

The Centre–Periphery Antagonism in Adjudication: A Case Study on the Spatial Dimension of the Political

71%

Mańko R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2021

|

vol. 94

121-140

PL

Jednym z kluczowych elementów krytycznej teorii orzekania jest identyfikacja obiektywnie istniejącego antagonizmu, którego dotyczy dane orzeczenie. Identyfikacja antagonizmu pozwala rozwinąć oś, wzdłuż której układane są możliwości interpretacyjne, od najkorzystniejszej dla grupy społecznej A (np. pracowników) do najkorzystniejszej dla grupy społecznej B (np. przedsiębiorców). Artykuł analizuje słynne orzecznictwo Laval-Viking, którego przedmiotem są podstawowe prawa pracownicze (prawo do strajku i działania zbiorowego) oraz ich relacja do swobód gospodarczych przedsiębiorców, którzy zmierzają do uchylenia się od wyższych standardów ochrony praw pracowniczych w ich własnym kraju, już to poprzez zmianę miejsca rejestracji statku na tanią banderę (Viking), już to poprzez import taniej siły roboczej z zagranicy bez zapewnienia pracownikom sprowadzonym równych praw pracowniczych (Laval). Podczas gdy większość badaczy postrzega orzecznictwo Viking–Laval jako dotyczące społeczno-gospodarczego antagonizmu pracowników i przedsiębiorców, słoweński badacz Damjan Kukovec zaproponował odczytanie alternatywne. Jego zdaniem rzeczywisty antagonizm ma miejsce pomiędzy pracownikami z peryferii (Europy Środkowej, in casu Pribałtyki) a pracownikami centrum (Europy Zachodniej, in casu państw skandynawskich). Wprowadzając wymiar przestrzenny do polityczności, Kukovec całkowicie zmienia sposób sformułowania analizowanego antagonizmu. Artykuł podejmuje krytykę analizy Kukovca, argumentując, że obiektywny interes środkowoeuropejskich pracowników nie polega na tym, by sprzedawać swą pracę po cenach dumpingowych, ale by uzyskać te same gwarancje ochrony socjalnej, jak na Zachodzie.

EN

One of the key elements of the critical theory of adjudication is the identification of an objective antagonism that is at stake behind a given court case. The identification of the antagonism allows to develop an axis, along which interpretive possibilities can be spread and arranged from those most favourable to social group A (e.g. workers) to that most favourable to social group B (e.g. businesses). The paper discusses the famous Laval–Viking case-law which was concerned with the fundamental rights of workers (right to strike and undertake collective action) and their relation to the economic freedoms of businesses, seeking to escape the high standards of worker protection in their own country either by changing the flag of a ship to a flag of convenience (Viking) or by importing cheap labour force from abroad, without guaranteeing the workers equal rights (Laval). Whereas the vast majority of scholars have interpreted the Viking–Laval jurisprudence as relating to the fundamental socio-economic antagonism opposing workers and businesses, the Slovenian scholar Damjan Kukovec has proposed an alternative reading. According to him, the real antagonism is ultimately between workers from the periphery (Central Europe, in casu Baltic countries) and workers from the centre (Western Europe, in casu Scandinavian countries). By introducing the spatial dimension to the political, Kukovec entirely changes the formulation of the underlying antagonism. The paper engages critically with Kukovec’s analysis and argues that the objective interest of Central European workers lies not in selling their labour at dumping prices, but gaining the same guarantees of social protection as existing in the West.

4

Odczarować zaklęciem? Uwagi na marginesie monografii Rafała Mańko o krytycznej filozofii orzekania

57%

Wojtanowski M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2020

|

vol. 4(25)

118-126

EN

The reviewer claims that Rafał Mańko’s monograph ‘Towards a critical philosophy of adjudication. The political, ethics, legitimacy’ (Łódź, 2018) should be connected with the so called essentialist wing of postmodernism, which deals with the issues of traditional philosophy under the veil of cognitive skepticism. The review attempts to convince a reader that the author’s authoritative metaphysical statements translate into too radical program in the field of adjudication. The reviewer do not deny the necessity to ‘open’ the traditional legal domain to external arguments, however, he claim that the proposal presented in this regard by Rafał Mańko is too far-reaching.

PL

Stawiam tezę, że monografia Rafała Mańko „W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja” (Łódź, 2018) wpisuje się w tzw. esencjalistyczny odłam postmodernizmu, gdzie za fasadą sceptycyzmu poznawczego lansowane są projekty, które nie porzucają roszczeń tradycyjnej filozofii. Próbuję przekonać czytelnika, że apodyktyczne twierdzenia metafizyczne autora książki przekładają się na zbyt radykalny przekaz normatywny w zakresie orzekania. O ile nie neguję konieczności „otwarcia” tradycyjnej domeny prawniczej na argumenty zewnętrzne, o tyle uważam, że propozycja przedstawiona w tym zakresie przez Rafała Mańko jest zbyt daleko idąca.

5

Analogia w służbie realizmu metafizyki i antropologii

57%

Krzanowski J.

Tarnowskie Studia Teologiczne

|

2013

|

vol. 32

|

issue 2

EN

1. In this article we presented a metaphysical analysis of the analogy, presenting it as an essential condition for ontological and cognitive realism.2. We use analogy every day, both in philosophy and in ordinary life, expressing ourselves, description of reality, etc.3. The analogy is briefly saying “similarity of dissimilar”.4. The analogy occurs in the ontological, cognitive and language aspect (predication), providing them with realism. The main aspect is the aspect of the ontic.5. Apart from realistic analogy, there is also the analogy in poetry and language of mysticism, called a metaphor or parable. However, it is connected with subjective and experiential human world.6. The analogy exists primarily as a way of cognition, which reveals ontological pluralism of the world. This cognition is a reflection of analogical being in terms of its constituent compositions and both intra-being (integrating parts, essence and existence, substance and accidents, matter and form, act and potency, etc.) and inter-beings relations.7. The analogy of cognition is realized as: metaphorical analogy, analogy of attribution and the analogy of general and transcendental proportionality.8. In the predication we have to deal with analogy of predicates and the analogy of the predicate rule.9. The analogical inference is an extension of analogy of predication.

PL

1. W niniejszym artykule przedstawiliśmy analizę metafizyczną analogii, ukazując ją jako nieodzowny warunek realizmu bytowego i poznawczego.2. Analogią posługujemy się na co dzień i to zarówno w filozofii, jak i w zwykłym życiu, wyrażaniu się, opisie rzeczywistości itd.3. Analogia to najkrócej mówiąc „podobieństwo w niepodobieństwie”.4. Analogia występuje w aspekcie bytowym, poznawczym i językowym (orzekanie), zapewniając im realizm. Podstawowym aspektem jest aspekt bytowy.5. Analogia metaforyczna (metafora, parabola etc.) może też występować w funkcji pozarealistycznej, w poezji lub w języku mistyki. Wówczas bardziej jest związana ze sferą subiektywną i przeżywaniową człowieka.6. Analogia występuje przede wszystkim jako sposób poznania, który ujawnia nam pluralizm bytowy świata. To poznanie jest odzwierciedleniem analogicznego bytu i to w aspekcie jego konstytutywnych złożeń i relacji tak wewnątrzbytowych (części integrujące, istota i istnienie, substancja i przypadłość, materia i forma, akt i możność etc.), jak i międzybytowych.7. Analogia poznania realizuje się jako: analogia metaforyczna, atrybucji, proporcjonalności ogólnej i transcendentalnej.8. W orzekaniu mamy do czynienia z analogią orzeczników i samego orzekania.9. Rozwinięciem analogii orzekania jest analogia wnioskowania.

6

CZY POLSKI USTAWODAWCA WYMAGA OD SĘDZIÓW „DZIELNOŚCI ETYCZNEJ”? ROZWAŻANIA NA TLE USTAWOWEGO WYMOGU „NIESKAZITELNOŚCI CHARAKTERU”

57%

Rocławska A.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2015

|

issue 5

99-110

PL

De lege lata pojęcie „nieskazitelnego charakteru” stanowi zasadnicze kryterium, na podstawie którego polski ustawodawca weryfikuje etyczną kompetencję sędziów. Autorka podkreśla, że w demokratycznym państwie prawnym potrzebni są nie tylko sędziowie o dobrym charakterze, ale potrafiący argumentować, co jest dobre (etyczne). W trudnych przypadkach szlachetny i mądry sędzia może łagodzić ułomne prawa. Publikacja ma na celu wskazać, że zdolność do ważenia wartości to konieczna cecha dobrego sędziego. Autorka rozważa pojęcie „dzielności etycznej” jako podstawę prawną dla wychowania mądrych sędziów, umiejących znaleźć złoty środek w sporach etycznych na wokandzie.

EN

The concept of an "unblemished character" is the basic criterion by means of which the Polish legislature verifies the ethical competence of judges. The author emphasises what is needed in the democtartic rule of law - judges of good character, who are capable of arguing what is ethically right. In hard cases, a wise and noble judge can improve an imperfect law. This article aims to demonstrate that an ability to scrutinise opposing positions is an essential disposition of a judge. The author considers the concept of “moral virtue” as a legal basis for the education of judges towards an ability to find the golden mean, despite contradictory arguments.

Refine search results

2 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

2 Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

1 Ogrody Nauk i Sztuk

1 Tarnowskie Studia Teologiczne

2 Mańko R.

1 Krzanowski J.

1 Rafał M.

1 Rocławska A.

1 Wojtanowski M.

1 2021

3 2020

1 2015

1 2013

Dimensions of the Political in Adjudication: A Case Study

Sędzia między realiami polityczności a imperatywami etycznymi. Odpowiedź na recenzję Mateusza Wojtanowskiego

The Centre–Periphery Antagonism in Adjudication: A Case Study on the Spatial Dimension of the Political

Odczarować zaklęciem? Uwagi na marginesie monografii Rafała Mańko o krytycznej filozofii orzekania

Analogia w służbie realizmu metafizyki i antropologii

CZY POLSKI USTAWODAWCA WYMAGA OD SĘDZIÓW „DZIELNOŚCI ETYCZNEJ”? ROZWAŻANIA NA TLE USTAWOWEGO WYMOGU „NIESKAZITELNOŚCI CHARAKTERU”