Rozważania zawarte w artykule dotyczą konstytucyjnych uwarunkowań sądowej kontroli administracji publicznej. Zostały opisane konstytucyjne rozwiązania przyjęte przez takie kraje jak Austria, Niemcy i Polska. W artykule przedstawione są kwestie związane z rozwojem i funkcjonowaniem sądownictwa administracyjnego we wspomnianych krajach. Szczególna uwaga poświęcona jest nowelizacji Konstytucji Austrii, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2014 roku, w ramach której stworzono dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne i wyposażono austriackie sądy w szerokie kompetencje do merytorycznego orzekania. W artykule omówiono także kwestię zgodności rozwiązań przyjętych w Ustawie o zmianie ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z dnia 9 kwietnia 2015 roku z Konstytucją RP. Zmiany te w swoich założeniach wpisują się w trend rozszerzania merytorycznych uprawnień orzeczniczych sądów administracyjnych. W treści artykułu zwrócono także uwagę na problem związany ze skutecznością sądowoadministracyjnej kontroli działań administracji publicznej.
EN
The subject matter of the article is the constitutional conditions of judicial review of public administration. Constitutional solutions chosen by countries like Austria, Germany and Poland are discussed. The article presents issues related to the development and functioning of the administrative judiciary in these countries. Particular attention is paid to the amendment of the Constitution of Austria which entered into force on 1st January 2014, and which introduced two-instance administrative judiciary and provided Austrian courts with broad competences for substantive adjudication. Also discussed in the article is the issue of the compatibility of the solutions adopted in the amendment to the Law on Proceedings before Administrative Courts of April 9, 2015, with the Constitution of the Republic of Poland. These changes follow the trend of broadening the authorization of the administrative courts for substantive judgment. Finally, attention is devoted to the problem of the effectiveness of the judicial control of the operation of the public administration authorities.
Administrative courts have both cassation and substantive jurisdiction in issuing judgments. The right to the latter assessment results from the Act on proceedings before administrative courts and its 2015 amendment. New tools for substantive examination of administrative cases guarantee effective issuance of judgments within a reasonable time. This property of substantive adjudication by courts does not contradict the Constitution of the Republic of Poland and it even allows its fuller implementation, including the implementation of human and civil rights.
PL
Ustawodawca w uzasadnieniu ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wskazał, że „blisko dziesięcioletnie funkcjonowanie sądownictwa administracyjnego pod rządami reformujących je ustaw z 2002 r., stosownie do wymogów Konstytucji RP z 1997 r., dowodzi zasadności przeprowadzonych reform. W szczególności stworzono łatwy dostęp obywateli do wymiaru sprawiedliwości, zapewniając jednocześnie dużą sprawność postępowania sądowoadministracyjnego. Tym niemniej zmieniające się uwarunkowania sądowej kontroli administracji publicznej (wyższe standardy gwarancji, wolności i praw obywatelskich z jednej strony, z drugiej zaś oczekiwania coraz większej sprawności ich osiągania) rodzą potrzebę modyfikacji przyjętych rozwiązań w tym zakresie”2. Racjonalny ustawodawca, na bieżąco analizując stan prawny oraz społeczne oczekiwania co do stosowania prawa przez sądy administracyjne, ale także biorąc pod uwagę wartości ważne ze względu na zapewnienie praworządności, jak skuteczność i sprawność kontroli sądowej, przyjął i rozpatrzył prace zainicjowane nad nowelizacją sądownictwa administracyjnego przez sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego3. Ustawą nowelizującą dokonano głębszej reformy systemu sądowej kontroli administracji publicznej. Na podstawie nowego art. 145a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi4 sąd będzie mógł zobowiązać organ do wydania w określonym terminie decyzji lub postanowienia, wskazując sposób załatwienia sprawy bądź jej rozstrzygnięcie, jeżeli jest to uzasadnione okolicznościami sprawy, a rozstrzygnięcie nie pozostawiono uznaniu organu. W przypadku niewydania decyzji lub postanowienia w określonym przez sąd terminie strona będzie mogła wnieść skargę, żądając wydania orzeczenia stwierdzającego istnienie albo nieistnienie uprawnienia lub obowiązku. W niniejszym artykule dokonano analizy konstytucyjnej metodą prawno-dogmatyczną nowelizacji art. 145a p.p.s.a – powierzenie sądom administracyjnym wypełniania funkcji merytorycznego orzekania w sferze wykonywania władzy publicznej. Ponadto poprzez metody prawno-historyczną i prawno-porównawczą podjęto próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy zmiana ta budzi obawy w zakresie jej konstytucyjności, a także czy z uwagi na omawianą nowelizację sądy administracyjne uzyskały lub rozszerzyły model merytorycznego orzekania w sprawie administracyjnej, czy też załatwiają sprawę administracyjną.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.