Search results

1

„Byle polski sejm zaciszny, byle polski sejm spokojny”. Budowa i w ygaszanie państwa prawa w II Rzeczypospolitej

100%

Stus M.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2021

|

issue 3 (61)

79-92

PL

Okres międzywojenny odegrał kluczową rolę w procesie urzeczywistniania idei państwa prawa w Polsce. Zaistniała wtedy, po raz pierwszy od czasu utraty suwerenności pod koniec XVIII w., nieskrępowana możliwość skonstruowania od podstaw formy rządów opartej na solidnych standardach demokracji i praworządności. Znalazła ona swój prawny wy-raz w rozwiązaniach uchwalonej w 1921 r. konstytucji marcowej. Praktyczna realizacja postulatów państwa prawa w II Rzeczypospolitej odbiegała jednak od ideału. Zdecydo-wały o tym różne względy i wyzwania polityczne, społeczne, ekonomiczne i międzyna-rodowe. Nie zawsze fortunnie zredagowana konstytucja marcowa stała się przedmiotem zmasowanej krytykowana, a jej niewygodne rozwiązania ignorowano. Stopniowe odcho-dzenie od praworządności, naznaczone rosnącym autorytaryzmem obozu sanacyjnego po 1926 r., realizowało się na trzech płaszczyznach: tworzenia prawa, w tym kolejnych regulacji konstytucyjnych, jego interpretacji i stosowania. Następstwem tych procesów była stopniowa transformacja parlamentarno-gabinetowego „systemu marcowego” w au-torytaryzm i towarzyszące jej „wygaszanie” państwa prawa. W artykule podjęto próbę analizy doświadczeń międzywojennych z punktu widzenia przebiegu tej degradacji pra-worządności oraz przyczyn jej nietrwałości w II Rzeczypospolitej.

EN

The inter-war period played the key role in the process of realizing the idea of the legal state in Poland. It brought the uninhibited opportunity to establish a new the form of government based on solid democratic standards and the rule of law for the first time since the country had lost its independence in the late 18th century. It was expressed in the legal instruments of the March Constitution of 1921. Practical enforcement of the legal state concept in the Second Polish Republic was far from ideal though. It result-ed from various political, social, economic and international challenges. The March Constitution, not always clearly worded, was subject to widespread criticism and its cumbersome regulations were ignored. Moving gradually away from the rule of law, marked by the Sanacja elites becoming more authoritarian after 1926, was expressed on three levels: creating law, including subsequent constitutional regulations, it’s in-terpretations and enforcement. Gradual transformation of the parliamentary-cabinet system of the March Constitution into authoritarian state was the result of these pro-cesses. The article attempts to analyze the inter-war experience from the point of view of growing degradation of the rule of law and the reasons for its instability in the Sec-ond Polish Republic.

2

Czy istnieją polskie tradycje państwa prawa? Prolegomena do badań

100%

Wiszowaty M. M.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2021

|

issue 3 (61)

31-46

PL

Tekst stanowi podsumowanie seminarium naukowego poświęconego problemowi pol-skiego dorobku dotyczącego koncepcji państwa prawnego oraz wstęp do pogłębionych badań na ten temat. Wstępna odpowiedź na pytanie badawcze czy istnieje polski dorobek w opisanej dziedzinie jest pozytywna. Jest to dorobek wielowiekowy i stosunkowo bo-gaty. Odpowiedź na pytanie o istnienie polskiej tradycji państwa prawnego, rozumianej jako ciągłość – jest negatywna. Pomimo podejmowania coraz liczniejszych (i do pewne-go stopnia zrozumiałych) prób dowodzenia tej ciągłości i istnienia przynajmniej częścio-wej kontynuacji ustrojowej pomiędzy I, II i III Rzecząpospolitą, ciągłość ta jest jedynie iluzoryczna i w rzeczywistości została kilkukrotnie zerwana. O krótkotrwałej ciągłości można mówić jedynie w ramach kolejnych epok w historii Polski.

EN

The paper is a summary of a scientific seminar devoted to the problem of the Polish acquis concerning the concept of the Rule of Law and an introduction to in-depth re-search on this subject. The initial answer to the research question whether there is Pol-ish achievements in the described field is positive. It is a centuries-old and relatively rich achievement. The answer to the question about the existence of the Polish tradi-tion of the Rule of law, understood as continuity, is negative. Despite making more and more (partially understandable) attempts to prove this continuity and the existence of at least a partial continuation of the political system between the so called First, Sec-ond and Third Polish Republics, this continuity is only illusory and in fact has been broken several times. One can speak of a short-term continuity only within successive epochs in Polish history.

3

Chosen Aspects of Functioning of the Constitutional Principle of the Protection of Legitimate Expectations under Criminal Law in a Legal Norms’ Internalization Perspective as a Condition of its Effectiveness

75%

Budyn-Kulik M., Kulik M.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2016

|

vol. 25

|

issue 1

EN

The article deals with the constitutional principle of the protection of legitimate expectations under criminal law in a legal norms’ internalization perspective. We discuss it against the wider backdrop of criminal law rules, their role in the system, the place, assuming value and ways of solving conflicts between different rules. The text deals with the nature of the principle, its role in the rule of law perspective, chosen aspects of its conflict with the justice principle, especially as far as limitation law is concerned. The last thing is discussed also with reference to the principle of the protection of vested interests and the principle of non-retroactivity of law. Special attention is paid to the role that the legitimate expectations protection plays in understanding nullum crimen sine lege rule. One of the main points is the problem of law norms' internalization as a condition of effectiveness of the legitimate expectations protection principle.

PL

Opracowanie dotyczy funkcjonowania konstytucyjnej zasady ochrony zaufania na gruncie prawa karnego w perspektywie internalizacji norm prawnych. Zagadnienie zostało omówione na szerszym tle problematyki zasad prawa karnego, ich roli w systemie, umocowania, wartości walidacyjnej i sposobu rozstrzygania kolizji między poszczególnymi zasadami. Omówiono samą istotę zasady, jej rolę w perspektywie zasady państwa prawnego, wybrane aspekty jej kolizji z zasadą sprawiedliwości, szczególnie w aspekcie przedawnienia karalności. Ta ostatnia kwestia została omówiona także w nawiązaniu do problematyki zasady ochrony praw nabytych i zasady nieretroakcji prawa. Odrębne uwagi poświęcono roli zasady ochrony zaufania w sposobie rozumienia zasady nullum crimen, nulla poena sine lege. Kwestią, której poświęcono stosunkowo najwięcej uwagi było zagadnienie internalizacji norm prawnych jako warunku efektywnego funkcjonowania zasady ochrony zaufania.

4

W przededniu narodzin nowoczesnej doktryny państwa prawa? Stosunek polskich liberałów do idei rządów prawa w początkach XIX wieku

75%

Gałędek M.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2021

|

issue 3 (61)

15-29

PL

W artykule przeprowadzona została analiza problemu stosunku przedstawicieli polskiej elity intelektualnej i politycznej do idei rządów prawa w początkach XIX w. Na wstępie przedstawiono rozwój tej koncepcji, poddając weryfikacji tezę, iż podłożem ideowym dla zasady państwa prawa była myśl oświeceniowa, na bazie której wykształciła się doktry-na liberalna. Poczynione uwagi służyły do poszukiwania odpowiedzi na pytanie o cha-rakterystykę modelu rządów ustanowionych mocą Konstytucji Królestwa Polskiego z 1815 r. Podjęto się wykazania, iż skoro istniejące do 1831 r. Królestwo było państwem, w którym obowiązywała jedna z najbardziej liberalnych konstytucji w pierwszej połowy XIX w., to akt ten spełniał wszystkie warunki, które były wymagane dla powstania pań-stwa prawa według standardów przyjętych w tym stuleciu. Rozważania te kończą uwa-gi o dalszej ewolucji polskiej myśli liberalnej, jaka nastąpiła w latach dwudziestych. Zaczęła ona odróżniać się od liberalnych założeń, na jakich zbudowana została niemiecka doktryna Rechtstaat. Paradoksalnie były one bliższe polskiemu liberalizmowi we wcze-śniejszym (proto-liberalnym) stadium jego rozwoju w czasach Księstwa Warszawskiego.

EN

The article analyzes the problem of the attitude towards the idea of the rule of law of rep-resentatives of the Polish elite at the beginning of the 19th century. The author presents the development of the idea of the rule of law in the introduction. He verifies the thesis that the ideological basis for the concept of the rule of law was the Enlightenment thought on the basis of which the liberal doctrine developed. He used it to seek an answer to the question about the characteristics of the model of government established by the Con-stitution of the Kingdom of Poland of 1815. The author attempted to prove that, since the Kingdom (existing until 1831) with one of the most liberal constitutions in the first half of the 19th century was in force, then this act met all the conditions required for the es-tablishment of the rule of law according to the standards adopted in that century. These considerations conclude with remarks on the further evolution of Polish liberal thought in the 1820s. It began to differ from the liberal assumptions on which the German Recht-staat doctrine was built. Paradoxically, Rechtstaat concept had much more in common to Polish liberalism in the earlier (proto-liberal) stage of its development in the times of the Duchy of Warsaw (1807–1815) than of the Kingdom of Poland (1815–1831).

5

Procedural Justice as a Rule of Law and Expression of Respect for Human Dignity

75%

Chauvin T.

Studia Iuridica

|

2019

|

vol. 79

48-67

EN

Human dignity in the Polish law is considered as the basis for the system of rights and freedoms regulated in Chapter II of the Constitution of 1997. In turn, the rule of law is a principle of constitutional democracy respecting human rights. Procedural rules focus on the manner in which the state operates, also in relation to individuals. Procedural justice as a principle derived from the rule of law can be defined as a set of values whose guarantee in legal norms and implementation in procedural practice affects their fairness and enables their positive evaluation. The jurisprudence of the Constitutional Tribunal considers the principle of procedural fairness as one of the principles of the rule of law and binds it with the right to court which means exactly: 1) the right of access to court, 2) the right to really fair procedure, 3) the right to court judgment, and 4) the right to appropriate shape of the system of the authorities examining cases. Appropriate shaping (fairness) of the procedure within the meaning presented by the Constitutional Tribunal ensures in particular that the parties of proceedings have: the right to be heard; the right to obtain a justification of the decision, which prevents arbitrary action of the court; ensured predictability of the proceedings; guarantee of procedural measures balancing the position of the parties; ensured the control of the decision by a superior instance; guarantee of impartiality of the judge. Meeting these requirements guarantees respect for dignity of a man as a participant in the proceedings.

6

„Aksjologiczne zamieszanie”?

71%

Kaniowski A. M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica – Aesthetica – Practica

|

2015

|

issue 27

61-85

EN

The text is a reflection on the lustration law of 2007, which imposed an obligation of submitting lustration statements on people whose professions involved significant public responsibility. Academic professors, along with journalists, or lawyers were subject to this obligation. The article, which was in the most part written in the course of these events in 2007, is a document of moral dilemmas brought by the lustration law. By posing the general question “What should I do” in the face of such state-imposed obligation, it considers a series of opposite arguments concerning the validity of this law and the reasons to submit to it, or to reject it in an act of civil disobedience.

PL

Tekst jest refleksją na temat ustawy lustracyjnej z 2007 roku, która obowiązek złożenia oświadczenia lustracyjnego nałożyła na ludzi, których zawody cechują się istotną odpowiedzialnością publiczną. Obowiązek ten nałożony został na profesorów akademickich, jak i na dziennikarzy, czy prawników. Artykuł, który w swej zasadniczej części pisany był w trakcie tych wydarzeń w 2007 roku, jest dokumentem dylematów moralnych zrodzonych przez ustawę lustracyjną. Stawiając ogólne pytanie: "Jak się powinienem zachować?" wobec nałożonego przez państwo obowiązku, autor artykułu analizuje szereg przeciwstawnych argumentów odnoszących się do ważności tego prawa oraz analizuje racje przemawiające za zastosowaniem się do niego, tudzież za jego odrzuceniem w akcie obywatelskiego nieposłuszeństwa.

7

PROBLEM JASNOŚCI W JĘZYKU PRAWNYM – ASPEKTY LINGWISTYCZNE I TEORETYCZNOPRAWNE

71%

ANDRUSZKIEWICZ M.

Comparative Legilinguistics

|

2017

|

vol. 31

7-25

EN

The aim of this article is to present the notion of clarity as considered from the linguistic and theoretical-legal perspectives. Clarity, similarly to communicativeness and adequacy, constitutes a desirable feature of any legal text. The necessity of considering the three features has been formulated in normative regulations regarding the tenets of a legislative technique. Furthermore, the requirement is part of a constitutional principle of proper legislation. Clarity characterizes legal texts; it is required due to the editorial correctness which should be achieved in the process of the writing of a legal text. It arises from the rules for making laws according to the principles of state under the rule of law. The requirement for the consideration of the desirable features of a legal text by a legislator has both formal and ethical dimensions, because the clarity of a legal text not only constitutes a structural property but also guarantees that values such as legal certainty, legal security of citizens as well as trust in both state and law are recognised. The point is, however, that it is not always possible to achieve such clarity. The objective of this analysis is to investigate the causes which confirm that the requirement for the clarity of any legal text is complicated and not easy to meet. It is due to the fact that the requirement is conditioned not only by strictly legal factors but also linguistic, contextual as well as ethical ones.

PL

Przedmiotem artykułu jest zagadnienie jasności rozważane w perspektywie lingwistycznej i teoretycznoprawnej. Jasność, obok komunikatywności i adekwatności, należy do pożądanych cech tekstu prawnego. Nakaz ich osiągania jest sformułowany w normatywnych regulacjach dotyczących zasad techniki prawodawczej, jak też stanowi składnik konstytucyjnej zasady prawidłowej legislacji. Jasność jest cechą tekstów prawnych wymaganą ze względu na redakcyjną poprawność w tworzeniu tekstu prawnego. Wynika z reguł tworzenia prawa zgodnie z zasadami państwa prawa. Postulat osiągania przez prawodawcę pożądanych cech tekstu prawnego ma charakter zarówno formalny, jak i etyczny. Jasność tekstu prawnego jest bowiem nie tylko właściwością konstrukcyjną, ale gwarantem w osiąganiu wartości, takich jak pewność prawa, bezpieczeństwo prawne obywateli, zaufanie do państwa i prawa. Problemem jest jednak to, że zrealizowanie postulatu jasności nie zawsze jest możliwe. Celem przedstawionej analizy jest zbadanie przyczyn uzasadniających to, że wymóg jasności tekstu prawnego jest problematyczny i trudny do osiągnięcia. Wynika to z faktu, iż jest on uwarunkowany nie tylko przez czynniki stricte prawne, ale językowe, kontekstowe i etyczne.

8

Instrumentalization of the Constitutional Order as a Tool of Political Control in the Post-Soviet Space. The Case of the Republic of Georgia

63%

Brodowski J., Krzysztan B., Piechowiak J.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2021

|

issue 6 (64)

281-290

PL

Gruzja jest jednym z najbardziej zdemokratyzowanych państw w regionie Kaukazu Południowego i Azji Centralnej. Celem artykułu jest przedstawienie mechanizmów instrumentalizacji i ideologizowania konstytucji w bieżącej walce politycznej oraz wskazanie kontekstu politycznego i społecznego. Wyróżniono cztery zasadnicze przyczyny braku skonsolidowanego państwa prawa: 1) kolonialne doświadczenia oświecenia, 2) dziedzictwo sowieckiego prawodawstwa, 3) szybka westernizacjia systemu prawnego, oraz 4) manipulowanie konstytucją przez graczy i partie polityczne dla realizacji partykularnych celów i interesów.

EN

Georgia is one of the most democratized states in the post-Soviet space. This article presents the mechanisms of instrumentalization and ideologization of the Georgian constitution and its political and social context. The absence of a consolidated state of the law was found to have four causes: 1) colonial experiences of the Enlightenment; 2) heritage of Soviet legislation; 3) rapid Westernization of the legal system; 4) political actors and parties manipulating the constitution in the name of particularistic interests.

9

Wpływ prezydenta Václava Havla na czechosłowacki i czeski porządek prawny w latach 1989–2003

63%

Święch W.

Acta Politica Polonica

|

2017

|

vol. 39

|

issue 1

67-77

EN

The main purpose of this article is to present the views of Václav Havel (1936–2011) in the field of law and main principles of the democratic state. Havel was critical of the legal system in Czechoslovakia in the years 1948–1989. After the Velvet Revolution, the former dissident found himself in a new role. As president of the country had become the guardian of maintance of the supreme principles of the democratic state. He also aimed at ensuring that the law was comprehensible and clear for every citizen.

PL

Głównym celem artykułu jest przedstawienie poglądów Václava Havla (1936–2011) w zakresie prawa oraz naczelnych zasad demokratycznego państwa prawa. Havel był krytyczny wobec systemu prawnego obowiązującego w Czechosłowacji w latach 1948–1989. Po Aksamitnej Rewolucji były dysydent znalazł się w nowej roli. Jako prezydent kraju stał na straży zachowania naczelnych zasad demokratycznego państwa prawa. Dążył także do tego, aby prawo było zrozumiałe i przejrzyste dla każdego obywatela.

10

Latest remarks on the democracy and rule of law in CEE countries

63%

Chyla Ł.

Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne

|

2018

|

vol. 24

77-89

EN

Recently, most of the Central and Eastern European (CEE) countries are going through a very serious crisis of rule of law and constitutional democracy — especially comparing to the EU “accession period”. The apparently successful transition process, adopting the constitutional democracy and the rule of law in CEE countries is now facing serious challenges. Despite the illusive ideological solidarity, common values and increasing harmonization of law within the European Community, a contrast between the image and the reality has become visible. It turned out that apparently democratically mature new members of the European Community are, in reality, functioning in the shadows of informal networks, political systems and local correlations — while rule-of-law institutions are often too weak or underdeveloped and continuously fail to limit the abuse of uncontrolled state power. Interestingly, early signs of such shallow Europeanisation of the CEE political and legal systems has been for long marginalized by European Community. The cause of the current state is of deeply structural character, and constitutes mostly a proof of failure of defectively carried out process of transformation. The aim of the article is to present some comparative perspective on the subject and discuss the potential reasons of backsliding of CEE legal and political systems.

PL

W ostatnim czasie większość krajów Europy Środkowej i Wschodniej przechodzi bardzo poważny kryzys rządów prawa i demokracji konstytucyjnej, szczególnie w porównaniu z tzw. okresem akcesyjnym UE. Udany proces transformacji, przyjęcie demokracji konstytucyjnej i rządów prawa w krajach Europy Środkowo-Wschodniej stoi obecnie przed poważnymi wyzwaniami. Pomimo iluzorycznej ideologicznej solidarności, wspólnych wartości i rosnącej harmonizacji prawa we Wspólnocie Europejskiej, widoczny staje się kontrast między tym wyidealizowanym obrazem a rzeczywistością. Okazało się, że pozornie dojrzali demokratycznie nowi członkowie Wspólnoty Europejskiej funkcjonują w rzeczywistości w cieniu nieformalnej sieci powiązań, podczas gdy instytucje rządów prawa są często zbyt słabe lub słabo rozwinięte i ciągle nie udaje im się ograniczyć nadużycia niekontrolowanej władzy państwowej. Co ciekawe, wczesne oznaki tak płytkiej europeizacji systemów politycznych i prawnych w Europie Środkowo-Wschodniej były długo marginalizowane przez Wspólnotę Europejską. Przyczyna obecnego stanu ma głęboki charakter strukturalny i stanowi głównie dowód niepowodzenia błędnie przeprowadzonego procesu transformacji. Celem artykułu jest przedstawienie pewnej perspektywy porównawczej na ten temat i omówienie potencjalnych przyczyn „odwrotu” prawnego i politycznego systemów CEE.

11

Rule of law, stato di diritto e certezza del diritto

63%

Ancora F.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2017

|

vol. 9

|

issue 4

2-35

EN

In his study, F. Ancora is exploring the fundamental concepts of jurisprudence: the rule of law, the state of law and the concept of legal certainty. This analysis proves – according to its author – that the aforementioned concepts evolve and that they are completely unchangeable in their content. F. Ancora considers this feature to be not only important, but also desirable. It makes it possible to adopt the content of basic legal categories into changing social, economical and political conditions, even if it may threaten legal certainty.

PL

F. Ancora w swoim studium zajął się przeanalizowaniem fundamentalnych pojęć prawoznawstwa: rule of law, stato di diritto (państwo prawa, praworządność) oraz pojęciem pewności prawa. Analiza ta dowodzi, że – zdaniem jej autora – wspomniane pojęcia ewoluują, nie są w swej treści absolutnie niezmienne. Cechę tę F. Ancora uważa za istotną, ale i pożądaną. Umożliwia to bowiem dostosowywanie treści podstawowych kategorii prawnych do zmieniających się warunków społecznych, ekonomicznych, politycznych. Choć może zagrażać pewności prawa.

12

Transformacja systemu politycznego w świetle różnych koncepcji rozliczania przeszłości

63%

Florek I.

Polityka i Społeczeństwo

|

2022

|

vol. 20

|

issue 2

60-72

EN

Succession or transformation of the political system is a process that often requires dealing with the shameful past. The history of European countries in the 20th century knows many examples of such events. Thus, different countries have different approaches to assessing and settling the past. The aim of the article is not to evaluate political decisions, but only to look at dogmatic issues. Is politics above the law? On the other hand, is the thick line strategy legally fair and morally sound? The author hypothesizes that the European Court of Human Rights does not assess justice made by states – successors of the "difficult historical past", but only assesses the legality of the judgments made. As a result of the analysis of the jurisprudence of the ECtHR and the literature, it can be concluded that an international institution such as the European Tribunal does not want to assess the policy chosen by states, but only the issues of respecting the principle of legality.

PL

Sukcesja czy transformacja systemu politycznego jest procesem niejednokrotnie wymagającym zmierzenia się z niechlubną przeszłością. Historia państw europejskich w XX w. zna wiele przykładów takich wydarzeń. Różne państwa podchodzą w odmienny sposób do oceny i rozliczenia przeszłości. Celem artykułu nie jest ocena decyzji politycznych, a jedynie przyjrzenie się kwestiom dogmatycznym oraz odpowiedź na pytanie, czy polityka stoi ponad prawem. Z drugiej strony należy postawić pytanie, czy strategia grubej kreski jest prawnie sprawiedliwa i moralnie słuszna. Autorka stawia hipotezę, że Europejski Trybunał Praw Człowieka nie odnosi się do oceny sprawiedliwości dokonywanej przez państwa – sukcesorów „trudnej przeszłości historycznej”, a jedynie ocenia legalizm podjętych orzeczeń. W wyniku analizy orzecznictwa ETPCz oraz literatury można dojść do wniosku, że instytucja międzynarodowa, jaką jest Europejski Trybunał, nie chce oceniać polityki obranej przez państwa, a jedynie kwestie poszanowania zasady legalizmu.

13

Zmiany wprowadzane w roku 2015/2016 w Ustawie z dnia 21 listopada 2008 roku o służbie cywilnej – refleksje wybrane

63%

Banaszkiewicz A.

Studia Administracyjne

|

2016

|

issue 8

151-166

EN

Article refers to some elements of the content of the amendment of the Act of 21 November 2008 on the civil service, which was made by the Law of 30 December 2015. In one of the provisions of the amendment changed the manner of selection of candidates for senior positions in the civil service. At the same time the person it-holders were included in the civil service corps. Free and competitive recruitment was replaced by vocation, which in some cases is undertaken by entities performing their functions on the political way. The question is whether it will not affect the operation of these people, and above all, on the criteria for their selection. First the author reminds the essence of the civil service, the idea of its creation and history in Poland, and then refers to the current legal status. In the key part of the article the author points out the importance of political neutrality, which is one of the principles on which civil servants should base their action. Apart from that he expressed an opinion, what will be the effects in case of deviation from this principle (at the same time, then it may be motivated by a purposeful activity).

PL

Artykuł odnosi się do niektórych elementów treści nowelizacji ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o służbie cywilnej, jaka została dokonana ustawą z dnia 30 grudnia 2015 roku. W jednym z przepisów tej nowelizacji zmieniony został sposób doboru kandydatów na wyższe stanowiska w służbie cywilnej, przy jednoczesnym stwierdzeniu, że na mocy nowych przepisów osoby zajmujące te stanowiska będą stanowiły część korpusu służby cywilnej. Wolny i konkurencyjny nabór został zastąpiony powołaniem, którego w niektórych przypadkach dokonują podmioty piastujące swe funkcje z nadania politycznego, co rodzi pytanie, czy nie wpłynie to na sposób funkcjonowania osób powołanych, przede wszystkim zaś na kryteria ich doboru. Autor przypomina najpierw samą istotę służby cywilnej, ideę jej utworzenia i historię w Polsce, następnie zaś odnosi się do aktualnego stanu prawnego. W kluczowej części artykułu autor przypomina, jak ważna jest polityczna neutralność, będąca jedną z zasad, na których służba cywilna powinna opierać swoje działanie, formułuje również opinię dotyczącą tego, do czego może prowadzić odejście od tej zasady (równocześnie, czym może być ono motywowane jako działalność celowa).

14

The Amendment to the Civil Service Act of 30 December 2015 in the Context of the Requirement of Political Neutrality of Civil Servants

63%

Banaszkiewicz A.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2016

|

vol. 25

|

issue 4

EN

Article refers to some elements of the content of the amendment of the Act of 21 November 2008 on the civil service, which was made by the law of 30 December 2015. In one of the provisions of the amendment changed the manner of selection of candidates for senior positions in the civil service. At the same time the person it-holders were included in the civil service corps. Free and competitive recruitment was replaced by vocation, which in some cases is undertaken by entities performing their functions on the political way. The question is whether it will not affect the operation of these people, and above all, on the criteria for their selection. First the author reminds the essence of the civil service, which in Poland goes back to its tradition of 1922. Subsequently, it presents the concept of creation, the meaning of existence and the history of this service in Poland. It begins by the Act of 1922 and indicates Acts of 1996, 1998 and 2006, briefly referring to the political realities of their adoption. Then he refers to the current legal status. In the key part of the article the author points out the importance of political neutrality, which is one of the principles on which civil servants should base their action. It ensures the functioning of the civil service professional and directing its activities in the public interest only, which is a prerequisite for the proper implementation of tasks of this service. Apart from that he expressed an opinion, what will be the effects in case of deviation from this principle (at the same time, then it may be motivated by a purposeful activity).

PL

Artykuł odnosi się do niektórych elementów treści nowelizacji ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej, jaka została dokonana ustawą z dnia 30 grudnia 2015 r. W jednym z przepisów tej nowelizacji został zmieniony sposób doboru kandydatów na wyższe stanowiska w służbie cywilnej, przy jednoczesnym stwierdzeniu, że na mocy nowych przepisów osoby zajmujące te stanowiska będą stanowiły część korpusu służby cywilnej. Wolny i konkurencyjny nabór został zastąpiony powołaniem, którego w niektórych przypadkach dokonują podmioty piastujące swe funkcje z nadania politycznego, co rodzi pytanie, czy nie wpłynie to na sposób funkcjonowania osób powołanych, przede wszystkim zaś na kryteria ich doboru. Autor przypomina najpierw samą istotę służby cywilnej, która w Polsce sięga swą tradycją 1922 r. W dalszej kolejności przedstawia ideę utworzenia, sens istnienia oraz historię przedmiotowej służby w Polsce, oprócz ustawy z 1922 r., wspominając o ustawach z 1996, 1998 i 2006 r. i krótko nawiązując do politycznego tła ich uchwalenia, a następnie odnosi się do aktualnego stanu prawnego. W kluczowej części artykułu autor przypomina, jak ważna jest polityczna neutralność, będąca jedną z zasad, na których służba cywilna powinna opierać swoje działanie. Zapewnia ona funkcjonowanie w ramach służby cywilnej profesjonalnej i kierującej się w swych działaniach tylko interesem publicznym kadry, co stanowi konieczny warunek prawidłowej realizacji stojących przed tą służbą zadań. Na koniec autor formułuje również opinię dotyczącą tego, do czego może prowadzić odejście od tej zasady.

15

The Rule of Law and the Fundamental Role of Lawyers

63%

Klein L.

Studia Iuridica

|

2019

|

vol. 79

9-13

EN

The speech by Linda Klein – immediate past president of the ABA – has been presented as opening remarks during Poland-US Conference on the Rule of Law in Warsaw on 24 June 2018. In her speech Klein stated that the rule of law is expressed by the vigorous and independent legal profession and judicial branch of government. Lawyers must take the lead as advocates for the rule of law. Principles of the rule of law must never, ever yield to any perceived or actual emergency of the moment. Independent legal profession cannot and must not bend to the will of government, that independent courts must not be influenced by public or political pressure, and that access to justice is assured for all, even for the least powerful. The most important responsibility organized bar in every nation is to promote these principles and oppose any efforts to erode them. The core principles of the legal profession articulate the fundamental missions and activities of bar associations the world over. As a global leader of the rule of law issues and the world’s largest voluntary bar association, the American Bar Association has consistently supported efforts to build a strong, cohesive global movement to promote these fundamental principles.

16

Państwo prawa na gruncie filozofii politycznej Immanuela Kanta – dwie interpretacje

63%

Wieczorkowski M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2019

|

vol. 1(19)

108-124

PL

Niniejszy artykuł ma na celu omówienie kantowskiej koncepcji stanu prawnego jako podstawy współcześnie rozumianej zasady państwa prawa. W związku z tym tekst ten próbuje udzielić odpowiedzi dwa pytania: 1) jaki charakter można przypisać kantowskiej koncepcji stanu prawnego, biorąc pod uwagi wynikające z niej obowiązki; 2) czy analiza kantowskiego stanu jurydycznego może mieć jakiekolwiek przełożenie na współczesne rozumienie państwa prawa, a jeśli tak, to jakie. W celu realizacji tego zadania omówione zostają moralne presupozycje kantowskiego stanu prawnego, zgodnie z przyjętym powszechnie przekonaniem, że filozofia polityczna Kanta jest ściśle sprzężona z jego refleksją moralną i etyczną. Następnie analizie poddane zostaję dwie interpretacje kantowskiego stanu jurydycznego – interpretacja liberalna oraz interpretacja autorytarna. Kluczową różnicą pomiędzy tymi interpretacjami jest sposób ustalania zakresu okoliczności, w których obowiązek posłuszeństwa władzy państwowej winien być realizowany. Następnie kantowski stan jurydyczny zostaje zestawiony z dwoma sposobami rozumienia zasady państwa prawa – materialnym i formalnym – w celu oceny, czy zasadę państwa prawa powinniśmy rozważać w kategoriach ciągłości czy raczej zerwania względem koncepcji kantowskiej.

EN

The purpose of this article is to discuss Kant’s concept of juridical state as the foundation of the contemporary rule of law. Therefore, the article tries to answer two questions: (1) what character can be attributed to Kant’s concept of juridical state taking into account the obligations arising from it; (2) can the analysis of the Kantian juridical state have any impact on the contemporary understanding of the rule of law and if so, what can this impact be. In order to accomplish this task, moral presuppositions of Kant’s juridical state are discussed, according to the commonly accepted view that Kant’s political philosophy is closely linked with his moral and ethical reflection. Then, two interpretations of Kant’s juridical state – the liberal one and the authoritarian one – are analysed. The crucial difference between these interpretations lies in establishing the circumstances in which the duty of obedience to state power should be carried out. Then, Kantian juridical state is compared with two ways of understanding the rule of law – the material one and the formal one – in order to evaluate whether the rule of law should be considered as continuity of or rupture with the Kantian concept.

17

Państwo prawa, filozofia publiczna i odpowiedzialność moralna naukowców

63%

Morawski L.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2014

|

vol. 2(9)

85-94

PL

The paper discusses some relationships between the rule of law and the public philosophy. It is unquestionable that nowadays the scientism has become one of the dominant ideologies of industrial and post-industrial societies. Scientists and researchers take an active part in public life, are advisors to governments and corporations, comment in the media important public events. Thus, the problem arises of their moral and legal responsibility for what they say and do in public life. In my opinion, we may distinguish two different models of responsibility, which I call a model of scientist as an ordinary citizen and model of scientist always on duty. To put it another way, we may ask, whether the scientist in public life like an ordinary citizen can act in accordance with his political, economic or religious sympathies and preferences or just like a judge, priest or a physician is always „on duty” and always must follow all the rules of his profession. I defend the view that the adoption of the second model is one of the necessary preconditions of the existence of informed and rational public opinion and thus, the informed and rational rule of law.

18

Odpowiedzialność a współczesna demokracja

63%

Raciborski J.

Studia Socjologiczno-Polityczne. Seria Nowa

|

2014

|

issue 1(01)

69-82

EN

In this article, in the form of an essay, I raise the issue of responsibility of the government to the public. This analysis is limited to the democratic system, as in the undemocratic regimes power is arbitrary and there are no institutionalized mechanisms of enforcing the authorities’ responsibility. In democracy the elections should be the basic procedure of enforcing the authorities’ responsibility. In practice this does not happen for a number of reasons, in particular because citizens are incompetent and not interested in politics. Moreover, politicians learned how to effectively manage electors’ emotions and conduct. Elections are rather the guise the authorities’ accountability. The legal system to a greater extent guarantees enforcing responsibility, provided that law quite well reflects the interests of the most important social groups, which must be diverse and capable of protecting their interests. Usually in democratic systems these conditions are met.

19

Zmiany wprowadzane w roku 2015/2016 w ustawie z dnia 21 listopada 2008 roku o służbie cywilnej – refleksje wybrane

63%

Banaszkiewicz A.

Studia Prawnicze: rozprawy i materiały

|

2016

|

issue 2(19)

59-76

EN

Article refers to some elements of the content of the amendment of the Act of 21 November 2008 on the civil service, which was made by the Law of 30 December 2015. In one of the provisions, the amendment changed the manner of selection of candidates for senior positions in the civil service. At the same time the people it concerned were included in the civil service corps. Free and competitive recruitment was replaced by vocation, which in some cases is undertaken by entities performing their functions in the political way. The question is whether it will not affect the operation of these people, and above all, on the criteria for their selection. First the author reminds the essence of the civil service, the idea of its creation and history in Poland, and then refers to the current legal status. In the key part of the article the author points out the importance of political neutrality, which is one of the principles on which civil servants should base their action. Apart from that he expressed an opinion, what will the effects be in case of deviation from this principle (at the same time, then it may be motivated by a purposeful activity).

PL

Artykuł odnosi się do niektórych elementów treści nowelizacji ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o służbie cywilnej, jaka została dokonana ustawą z dnia 30 grudnia 2015 roku. W jednym z przepisów tej nowelizacji zmieniony został sposób doboru kandydatów na wyższe stanowiska w służbie cywilnej, przy jednoczesnym stwierdzeniu, że na mocy nowych przepisów osoby zajmujące te stanowiska będą stanowiły część korpusu służby cywilnej. Wolny i konkurencyjny nabór został zastąpiony powołaniem, którego w niektórych przypadkach dokonują podmioty piastujące swe funkcje z nadania politycznego, co rodzi pytanie, czy nie wpłynie to na sposób funkcjonowania osób powołanych, przede wszystkim zaś na kryteria ich doboru. Autor przypomina najpierw samą istotę służby cywilnej, ideę jej utworzenia i historię w Polsce, następnie zaś odnosi się do aktualnego stanu prawnego. W kluczowej części artykułu autor przypomina, jak ważna jest polityczna neutralność, będąca jedną z zasad, na których służba cywilna powinna opierać swoje działanie, formułuje również opinię dotyczącą tego, do czego może prowadzić odejście od tej zasady (równocześnie, czym może być ono motywowane jako działalność celowa).

20

Trójpodział władz a dobro wspólne

51%

Łączkowski W.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2018

|

vol. 80

|

issue 1

33-38

EN

The tripartite separation of powers is an inherent feature of the rule of law characterising democratic systems. The separateness of public authorities is largely determined by the way they are selected. The opposite of the separation of powers is the power of a single person or the omnipotenceof a single political power. This situation may arise not only from revolutionary (forced) events, but may also result from legally won democratic elections which the victorious parties invoke, justifying their efforts to permanently monopolise the most important institutions that influence the socio-political and economic activity (including public media and NGOs). Even if they received only a dozen or so percent support from the general public entitled to vote as a result of the electoral law in force, they unjustifiably invoke the ‘sovereign will’, altering the constitutional principles of the political system by means of ordinary legislation. What is particularly dangerous is when the above phenomena are being covered with appearances of the maintenance of the tripartition of powers and a merely formal existence of all democratic institutions that have been, in fact, subordinated to the political will of a single centre of power. Such phenomena are contrary not only to the fundamental democratic principles of the rule of law, but they also threaten the deeper values of the common good which has a collective and individual value. Their violation directly threatens the constitutional system of the state and undermines the legitimate interests of individual citizens. It is therefore worth taking care to ensure that the real (and not simulated) tri-partition of powers is not eroded.

PL

Trójpodział władz stanowi nieodłączną cechę państwa prawa charakteryzującego ustroje demokratyczne. O odrębności władz publicznych w dużym stopniu decyduje sposób ich wyłaniania. Przeciwieństwem trójpodziału władz jest władztwo jednej osoby lub wszechwładza jednej siły politycznej. Źródłem takiej sytuacji mogą być nie tylko wydarzenia rewolucyjne (siłowe), lecz także legalnie wygrane wybory demokratyczne, na które zwycięskie ugrupowania się powołują, uzasadniając dążenia do trwałego zmonopolizowania najważniejszych instytucji wpływających na aktywność społeczno-polityczną i gospodarczą (włączając w to media publiczne oraz organizacje pozarządowe). Nawet jeżeli w wyniku obowiązujących reguł wyborczych uzyskały zaledwie kilkunastoprocentowe poparcie ogóły uprawnionych do głosowania, bezpodstawnie powołują się na „wolę suwerena”, zmieniając ustawodawstwem zwykłym konstytucyjne zasady ustrojowe, Szczególnie niebezpieczne jest przykrywanie powyższych zjawisk pozornym zachowaniem trójpodziału władz i jedynie formalnym istnieniem wszystkich demokratycznych instytucji przy faktycznym ich podporządkowaniu woli politycznej pochodzącej od jednego ośrodka władzy. Takie zjawiska są sprzeczne nie tylko z podstawowymi zasadami demokratycznych państw prawa, ale zagrażają głębszym wartościom dobra wspólnego, mającego walor zbiorowy i indywidualny. Ich naruszenie zarówno bezpośrednio zagraża konstytucyjnemu ustrojowi państwa, jak i godzi w słuszne interesy poszczególnych obywateli. Warto więc dbać o to, aby rzeczywisty (a nie pozorowany) trójpodział władz nie ulegał erozji.

Refine search results

„Byle polski sejm zaciszny, byle polski sejm spokojny”. Budowa i w ygaszanie państwa prawa w II Rzeczypospolitej

Czy istnieją polskie tradycje państwa prawa? Prolegomena do badań

Chosen Aspects of Functioning of the Constitutional Principle of the Protection of Legitimate Expectations under Criminal Law in a Legal Norms’ Internalization Perspective as a Condition of its Effectiveness

W przededniu narodzin nowoczesnej doktryny państwa prawa? Stosunek polskich liberałów do idei rządów prawa w początkach XIX wieku

Procedural Justice as a Rule of Law and Expression of Respect for Human Dignity

„Aksjologiczne zamieszanie”?

PROBLEM JASNOŚCI W JĘZYKU PRAWNYM – ASPEKTY LINGWISTYCZNE I TEORETYCZNOPRAWNE

Instrumentalization of the Constitutional Order as a Tool of Political Control in the Post-Soviet Space. The Case of the Republic of Georgia

Wpływ prezydenta Václava Havla na czechosłowacki i czeski porządek prawny w latach 1989–2003

Latest remarks on the democracy and rule of law in CEE countries

Rule of law, stato di diritto e certezza del diritto

Transformacja systemu politycznego w świetle różnych koncepcji rozliczania przeszłości

Zmiany wprowadzane w roku 2015/2016 w Ustawie z dnia 21 listopada 2008 roku o służbie cywilnej – refleksje wybrane

The Amendment to the Civil Service Act of 30 December 2015 in the Context of the Requirement of Political Neutrality of Civil Servants

The Rule of Law and the Fundamental Role of Lawyers

Państwo prawa na gruncie filozofii politycznej Immanuela Kanta – dwie interpretacje

Państwo prawa, filozofia publiczna i odpowiedzialność moralna naukowców

Odpowiedzialność a współczesna demokracja

Zmiany wprowadzane w roku 2015/2016 w ustawie z dnia 21 listopada 2008 roku o służbie cywilnej – refleksje wybrane

Trójpodział władz a dobro wspólne