Search results

1

O problemach w przekładzie fitonimów artystycznych na podstawie powieści „Der Schrecksenmeister” Waltera Moersa i jej tłumaczenia na język polski

100%

Lesner E. D.

Applied Linguistics Papers

|

2019

|

issue 26/2

63-76

EN

The following article discusses the translation problems of a specific kind of lexical units, the phytonyms, which have been defined as the names given to various plants. The main concern are the translation possibilities of phytonyms in the German novel „Der Schrecksenmeister“ and its Polish rendition. The author conceives phytonyms as cultural units. The reason for such conception is inspired by the Eighteenth International Botanical Congress in Melbourne, which established a unified International Code of Botanical Nomenclature. In a non-literary context phytonyms have typically two different functions: they identify an object among other, similar objects and they play a semantic role, which is connected to the so-called semantic motivation (the term used by Prof. Pawłowski, see: Pawłowski 1974) and gives the information about some features of an object. In a literary context the functions of phytonyms are multiplied. Besides the two above-mentioned functions they can be used as allusions and play a connotative role, i.e. they evoke some associations, which influence the perception of the intentional objects in a literary text. According to their connotative role phytonyms can evoke associations concerning the form of a plant, its features, colour, smell and place of occurrence. Phytonyms can also create an illusion that the story of a literary text took place in the real world. The selection of an adequate translation technique to translate phytonyms depends on, on the one hand, an accurate interpretation of the source text, and on the other hand, on an accurate identification of function, which the phytonym has in the source text, and must be adapted to the requirements of translation invariance.

2

Semantyka morfemu rdzeniowego *kozw zachodniosłowiańskich dialektalnych nazwach roślin

63%

Padporynava L.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2016

|

vol. LXII

91-102

PL

Artykuł poświęcony jest specyfice struktury semantycznej morfemu rdzeniowego *koz- w zachodniosłowiańskich dialektalnych nazwach roślin. W centrum uwagi znajduje się licząca ponad 30 nazw grupa fitonimów mających w swojej strukturze rdzeń *koz-. Fitonimy należące do tej grupy cechuje różnorodność podstaw nominacji oraz motywacja podwójna niektórych nazw. Zakłada się, że źródłem tych zjawisk jest kilkuwarstwowa struktura semantyki morfemu rdzeniowego *koz- oraz zdolność poszczególnych semów (‘kozi’ i ‘niespokojny’) do zmiany swojego miejsca i statusu w tej strukturze. Jednocześnie podkreśla się, że w fitonimach, które zawierają rdzenie *koz-, *koń-, *žab-, *myš- i podobne stale obecny jest składnik semantyczny ‘zwierzęcy’, który nie zmienia swojego statusu i scala semantykę wymienionych rdzeni na różnych etapach funkcjonowania fitonimów.

EN

The article is devoted to specifics of semantic structure of the root morpheme *koz- in West Slavic dialectal phytonyms. In the center of attention is the group of phytonyms numbering more than 30 names of plants with the root *koz- in their structure. The characteristic feature of this group is a variety of their motivational signs and double motivation of some names of plants. It is supposed that a source of this phenomenon is multilayered structure of semantics of the root morpheme *koz- and ability of some components (‘goat’ and ‘nervous’) to change their place and status in this structure. The attention is also paid, that in such roots as *koz-, *koń-, *žab-, *myš- etc. there is always a seme ‘animal’, which doesn’t change its status and unites all the components of the semantics of the root in one structure at different stages of functioning of the names of plants.

3

Czy krzewy mają „płeć”? O rodzaju gramatycznym nazw wybranych krzewów w polszczyźnie ludowej

63%

Kielak O.

Język Polski

|

2023

|

vol. 103

|

issue 4

77-90

PL

W artykule podjęto rozważania dotyczące rodzaju gramatycznego ogólnopolskich nazw krzewów. Zadano pytanie, czy o przynależności nazw krzewów do określonych klas rodzajowych decyduje jedynie czynnik morfologiczny, czy także czynnik semantyczny, tj. związek z ich utrwaloną w kulturze „płcią” („kulturowym” rodzajem naturalnym). Analizując łącznie dane leksykalne, folklorystyczne i etnograficzne, pokazano korelacje między zjawiskami językowymi i zjawiskami kulturowymi i udowodniono, że przysługujący poszczególnym nazwom krzewów rodzaj gramatyczny nie jest kwestią przypadku, lecz wiąże się z ich „kulturowym” rodzajem naturalnym („płcią”). Autorka opowiada się tym samym za hipotezą, zgodnie z którą kategoria rodzaju, przynajmniej w pewnym zakresie, jest przejawem animistycznego spojrzenia na świat i tendencji do postrzegania wszystkich rzeczy jako ożywionych.

EN

The article discusses the grammatical gender of shrub names in Polish. The author examines whether the classification of shrub names into a specific gender category is determined solely by their lexical morphology, or also by their semantics, i.e. the connection with their culturally entrenched “gender” (“culture-mediated” natural gender). By analysing lexical, folklore and ethnographic data together, the author demonstrates the correlation between linguistic and cultural phenomena and proves that the grammatical gender attributed to individual shrub names is not arbitrary but rather linked to their “culture-mediated” natural gender. The author thus advocates the hypothesis that the category of gender, at least to some extent, is a manifestation of an animistic view of the world and a tendency to see all things as animate.

4

Struktura nazw roślin występującychw XVI-wiecznym polskim tłumaczeniu poradnika Piotra Krescencjusza na tle ówczesnej normy

63%

Kamper-Warejko J.

Język Polski

|

2017

|

vol. 97

|

issue 4

78-90

PL

W szkicu przedstawiono strukturę licznych fitonimów (556) zarejestrowanych w polskim tłumaczeniu poradnika Piotra Krescencjusza pt. O pomnożeniu i rozkrzewieniu wszelakich pożytkow ksiąg dwojenaście… (Kraków 1571) na tle stanu XVI-wiecznej polszczyzny. Porównanie ich z ówczesną normą miało na celu przyjrzenie się mechanizmom budowy nazw roślin w polszczyźnie tego okresu oraz odnotowanie produktywnych formantów. Na zebrany materiał złożyły się zarówno nazwy pojedyncze, jak i wieloczłonowe. Wiele z nich to wyrazy rodzime już istniejące, część to nazwy, których nie odnotowano w dawnych źródłach, są też zapożyczenia, zarówno dawne – dobrze już zasymilowane, jak i młodsze. Na podstawie analizy ich budowy i stopnia asymilacji, z uwzględnieniem analogii w słowotwórstwie nazewnictwa botanicznego, zauważona została produktywność niektórych formantów (np. –ina, -ka, -ik, -ica, -ec) oraz historyczna motywacja. Odnotowano tu również rzadkie w nazewnictwie roślin przyrostki (-nia, -ucha, -erz, -ew), w XVI stuleciu znane wyłącznie z tego tekstu lub po raz pierwszy tu zarejestrowane, które można uznać za pośrednie świadectwo żywych i działających wówczas w języku mechanizmów, reguł i schematów, a także wysokiej sprawności językowej tłumacza bądź redaktora tekstu.

EN

The outline presents the structure of numerous phytonyms (556) recorded in the Polish translations of the guidebook by Peter Crescentius titled O pomnożeniu i rozkrzewieniu wszelakich pożytkow ksiąg dwojenaście… [Twelve books about multiplying and spreading all kinds of benefits] (Cracow 1571) compared against the condition of the 16th century Polish language. The comparison of the phytonyms with the standards of the time was to provide a closer look at the mechanism of the structure of the names of plants in the Polish language of the time and to record productive affixes. The collected material comprises both singular names and compound names. Many of the names constitute already existing words; some of them are names not mentioned in the previous sources; there appear also borrowings – both older ones and more recent ones. On the basis of the analysis of their structure and the degree of assimilation , the productivity of some affixes and historical motivation have been noticed (e.g. -ina, -ka, -ik, -ica, -ec) taking into account the analogy in the word formation of botanical names. What has also been noticed are rare suffixes (-nia, -ucha, -erz, -ew), which in the 16th century were known exclusively from this text or were recorded here for the first time; they may be regarded as the indirect evidence of linguistic mechanisms, rules and schemes which operated in the language at that time. They also demonstrate the high competence of the translator or editor of the text.

5

Černá dáma a Hugo z Lednice. Příspěvek ke studiu fytonym

51%

Boháčová M.

Národopisný věstník

|

2022

|

vol. 63

|

issue 1

55-68

EN

The article deals with issues of phytonyms, i.e. with proper names of plants, especially with dendronyms – names of trees – as one of subsidiary groups of names. In Czech onomastics, close attention has not been paid to phytonyms so far. The first part of the article focuses on defining the group of phytonyms and especially on dubious aspects of this issue – in linguistic, non-onomastic works, phytonyms often include appellative names of plants (jahoda – strawberry), dendronyms often include appellative names of trees (buk – beech), similar approach can be found in other Slavonic languages as well as in onomastic works written in German. Attention is also paid to discussions on names of plant varieties, on the borderline of chrematonyms and phytonyms. The second part of the article is focused on several extensive online databases of Czech dendronyms and indicates possibilities of further research in this field.

Refine search results

2 Język Polski

1 Applied Linguistics Papers

1 Národopisný věstník

1 Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

1 Boháčová M.

1 Kamper-Warejko J.

1 Kielak O.

1 Lesner E. D.

1 Padporynava L.

1 2023

1 2022

1 2019

1 2017

1 2016

O problemach w przekładzie fitonimów artystycznych na podstawie powieści „Der Schrecksenmeister” Waltera Moersa i jej tłumaczenia na język polski

Semantyka morfemu rdzeniowego *kozw zachodniosłowiańskich dialektalnych nazwach roślin

Czy krzewy mają „płeć”? O rodzaju gramatycznym nazw wybranych krzewów w polszczyźnie ludowej

Struktura nazw roślin występującychw XVI-wiecznym polskim tłumaczeniu poradnika Piotra Krescencjusza na tle ówczesnej normy

Černá dáma a Hugo z Lednice. Příspěvek ke studiu fytonym