Search results

1

Emigrantka – intelektualistka: przypadek Aurelii Wyleżyńskiej. Wstęp do badań

100%

Walęciuk-Dejneka B.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2023

|

issue 2(15)

35-46

EN

The article is a literary (preliminary) attempt to look at the modest literary output of Aurelia Wyleżyńska, a writer and publicist, practically unknown and forgotten. It is also an attempt to discuss her female perspective on the world. The heroines of Wyleżyńska’s novel are strong, independent, courageous, lonely women who want happiness, love, and sometimes a partner. Seemingly weak and submissive, in fact resourceful, progressive, rising above the average, they do not give in to the pressure of the environment and from the most difficult experiences they can draw the knowledge necessary for further development, becoming advocates of change themselves. Wyleżyńska was then an emancipator in the best sense of the word, and at the same time managed to maintain a childlike sensitivity in observing the world.

PL

Artykuł jest literaturoznawczą (wstępną) próbą spojrzenia na skromny dorobek powieściowy Aurelii Wyleżyńskiej, pisarki i publicystki, praktycznie nieznanej i zapomnianej, oraz jej (żeńską) perspektywę patrzenia na świat. Bohaterki powieści to kobiety silne, samodzielne, odważne, niezależne, a przy tym samotne, pragnące szczęścia, miłości, niekiedy partnera. Pozornie słabe i uległe, w rzeczywistości zaradne, postępowe, wyrastające ponad przeciętność, które nie poddają się presji otoczenia i z najtrudniejszych doświadczeń potrafią czerpać wiedzę konieczną do dalszego rozwoju, same stając się orędowniczkami zmian. Wyleżyńska była ówczesną emancypantką w najlepszym znaczeniu tego słowa, a przy tym zdołała zachować dziecięcą wrażliwość obserwacji świata.

2

A contribution to the demographic characteristic of people who received the right of belonging to a gmina at the beginning of the 20th century (as illustrated by the cases of Lviv and Cracow)

100%

Rejman S.

Galicja. Studia i materiały

|

2020

|

issue 6

48-60

PL

Artykuł oparto na danych statystycznych publikowanych na łamach „Wiadomości statystycznych o mieście Lwowie” i w „Statystyce miasta Krakowa”. Źródła te pozwalają wnioskować o grupie, która podejmowała migrację, najczęściej wewnętrzną, w obrębie Monarchii Austro-Węgierskiej. Z analizy danych statystycznych wynika, że miastem bardziej otwartym na nowo przynależnych do gminy był Kraków, który przyjął ich więcej niż Lwów. W obydwu miastach preferowano mężczyzn, osoby w sile wieku lub starsze, pozostające w związku małżeńskim, mające zapewnione podstawy utrzymania, obywateli austriackich pochodzących z Galicji. W Krakowie częściej czyniono odstępstwa od tych reguł na rzecz mieszkańców innych krajów monarchii i obcokrajowców. Preferencje radnych Lwowa miały bardziej zachowawczy charakter, aczkolwiek tam radni decydowali dobrowolnie, podczas gdy w Krakowie większość osób przyjęta została na podstawie zasiedzenia prawa przynależności.

EN

The article was based on the statistical data from “Wiadomości Statystyczne o Mieście Lwów” and “Statystyka Miasta Krakowa”. These sources can provide conclusions about groups which undertook migration, most often an internal one within the Austro-Hungarian Monarchy. The analysis of statistical data suggests that Cracow was a city more open to admitting migrants to its gmina and admitted them more than Lviv. Both cities preferred men, middle-aged or older, married couples, with means of support, Austrian citizens from Galicia. Cracow made more exceptions to this rule by admitting people from other countries of the Monarchy and foreigners. The Lviv councillors’ preferences were more conservative; however, in this city they decided voluntarily, while in Cracow, most people were admitted on the basis of the prescription of the right of belonging.

3

Silva rerum nowoczesnego dzieciństwa. Zalecenia dotyczące przedmiotów w otoczeniu dziecka w polskich poradnikach na początku XX w.

80%

Bołdyrew A., Nawrot-Borowska M.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2023

|

vol. 30

|

issue 1

EN

This article addresses the problem of the significance of objects in the upbringing of children at the beginning of the 20th century, in the light of Polish how-to books on care and education. The analysis includes selected widely read handbooks published in the Kingdom of Poland (primarily in Warsaw). The subject of research is “object stories” for the child and in the child’s environment. The article seeks to determine what materialities and recommendations regarding them appeared in the how-to books. The text also studies the issue of what functions, tasks, and meanings were assigned to artefacts that were presented as objects intended to create a vision of “modern childhood” and “modern parenting.” Due to the voluminous nature of the topic, postulates are presented regarding toys and items recommended in the child's education process, mainly in the home environment.

PL

Niniejszy artykuł podejmuje problem znaczenia przedmiotów w wychowaniu dzieci na początku XX w. w świetle polskich poradników dotyczących opieki i edukacji. Analizie poddano wybrane, poczytne poradniki publikowane w Królestwie Polskim (głównie w Warszawie). Przedmiotem badań są „opowieści o przedmiotach” dla dziecka oraz w otoczeniu dziecka. Celem artykułu jest ustalenie, jakie materialności i zalecenia ich dotyczące pojawiały się w poradnikach. Przedmiotem analizy jest także problem tego, jakie funkcje, zadania i znaczenia nadawano artefaktom, które przedstawiano jako przedmioty mające służyć tworzeniu wizji „nowoczesnego dzieciństwa” i „nowoczesnego rodzicielstwa”. Z powodu obszerności tematu zaprezentowane zostaną postulaty dotyczące zabawek i przedmiotów zalecanych w procesie kształcenia dziecka, głównie w środowisku domowym.

4

Rzeka Wołga w rosyjskim malarstwie pejzażowym XIX i początku XX wieku

80%

Bobilewicz G.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2015

|

issue 5(8)

291-311

EN

The analysis of various painterly representations of the Volga River as well as its visual shape and meaning in Russian landscape painting of the 19th and the beginning of the 20th century, conducted at the level of iconography, perception and reception of the visual work, as well as at the deep structure level of iconic texts, has revealed the issues of vividness, semantics and emotional saturation of the Volga concept. The changes in the way space is presented, constructed, coded, perceived and felt diversify painterly representations of the Volga, its appearance and functions. Their interpretation, which is determined by two factors: the visual code (the aesthetics of a landscape) and the key to understanding the ‘system of a landscape’, together with the revealing of the diversity and complexity of contexts in which the painterly descriptions of the natural world take shape, and the basic characteristics of poetics and artistic language (formal and functional analysis of the principles and the constant of the landscape: space, the seasonal nature, light, colour, rhythm, etc.) show that in Russian landscape painters’ consciousness, the concept sphere of the artistic natural national landscape is shaped by means of metaphoric-and-symbolic perception of its objects in terms of homogeneous values − sacred, undeveloped, wild and ‘one’s own’ though ‘foreign’. This incorporates the category of an artistic landscape into the context of the semantic unity of ‘nature and culture’, which is important for cultural studies. The discovery of the merits of native landscapes is the most significant element of national self-identification.

5

"Odpowiedź arabska tu przyszła". Adam i Wanda Krasińscy w Egipcie

80%

Woźniak B.

Studia Mazowieckie

|

2021

|

vol. 16

|

issue 2

65-78

EN

The article contains hitherto unknown information related to the trip of Wanda and Adam Krasiński to Egypt, where they stayed for medical purposes. On the other hand, it testifies to the fact that the count knew the Arabic language. For the Opinogórski ordinate, communication even in Arabic did not pose any problems. Open to new contacts and eager for knowledge, he must have learned it from the local population. The author refers in the article to two letters that confirm the linguistic and travel interests of Adam Krasiński.

PL

Artykuł zawiera nieznane dotąd informacje związane z podróżą Wandy i Adama Krasińskich do Egiptu, gdzie przebywali w celach leczniczych. Z drugiej strony daje świadectwo temu, że hrabia znał język arabski. Opinogórskiemu ordynatowi porozumiewanie się nawet w języku arabskim nie stwarzało problemów. Otwarty na nowe kontakty, rządny wiedzy, zapewne uczył się go od miejscowej ludności. Autorka nawiązuje w artykule do dwóch listów, które potwierdzają językowe i podróżnicze zainteresowania Adama Krasińskiego.

6

Imiona nadawane dzieciom w rzeszowskiej parafii farnej na początku XX wieku

80%

Rejman S.

Przeszłość Demograficzna Polski

|

2017

|

vol. 39

253-281

PL

Parafia farna w Rzeszowie na początku XX w. obejmowała Rzeszów i pięć podrzeszowskich wsi: Staroniwę, Wilkowyję, Pobitno, Załęże i Zwieńczycę. Przedmiotem badań była popularność imion nadawanych na chrzcie w latach 1910–1912. Na tej podstawie można wnioskować o społeczności parafii, jej aspiracjach i obyczajach. W latach 1910–1912 w parafii odnotowano 2050 chrztów, z czego w Rzeszowie 1352 i we wsiach parafii 698. Na wsi rodzice przeważnie nadawali dziecku jedno imię, w mieście przeważały imiona podwójne. Zasób imion dla dziewczynek był większy niż dla chłopców i bogatszy w mieście. Najpopularniejsze imiona męskie to Stanisław, Józef, Jan i Władysław, żeńskie natomiast to Zofia, Helena, Maria w mieście i Marianna na wsi. W rankingu najpopularniejszych imion męskich i żeńskich na pierwszych miejscach nie zaobserwowano większych różnic między miastem a wsią, pojawiały się one na dalszych. Związek między imieniem wybranym na chrzcie, wspomnieniem liturgicznym świętego i czasem urodzenia lub chrztu daje się zauważyć, ale nie jest bezwzględnie stosowaną regułą. Odsetek urodzeń pozamałżeńskich w mieście (12%) był znacznie wyższy niż na wsi (5%), ale dzieci ze związków pozamałżeńskich nie były piętnowane imieniem rzadko występującym w danej społeczności.

EN

The church parish in Rzeszów at the beginning of the 20th century included Rzeszów and five villages around Rzeszów: Staroniwa, Wilkowyje, Pobitno, Załęże and Zwieńczyca. The research dealt with the popularity of Christian names children were baptised in the years 1910–1912. On that basis it may be concluded what the parish community was like and what their aspirations and customs were. In the years 1910–1912 there were 2050 baptisms in the parish, including 1352 in Rzeszów and 698 in the villages. The parents in the villages usually gave one Christian name to their children, in the town the majority of names were double. The list of girls’ names was longer than the boys’ one, and more diversified in the town. The most popular boys’ names were Stanisław, Józef, Jan and Władysław, and the girls’ names – Zofia, Helena, Maria in the town and Marianna in the country. The first positions of the ranking of the most popular names in the town did not differ significantly from the ones in the country, the differences appeared in the other positions. The relation between the name the child was baptised, a liturgical reference to the saint and the time of birth or baptism is visible, but is not obligatory. The percentage of extramarital births in the town (12%) was much higher than in the country (5%), but the children born out of wedlock were not stigmatised with a rare name.

Refine search results

1 Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

1 Galicja. Studia i materiały

1 Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

1 Przeszłość Demograficzna Polski

1 Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

1 Studia Mazowieckie

2 Rejman S.

1 Bobilewicz G.

1 Bołdyrew A.

1 Nawrot-Borowska M.

1 Walęciuk-Dejneka B.

1 Woźniak B.

2 2023

1 2022

1 2020