Search results

1

The constitutional position of the Swiss parliament in the context of the principle of separation of powers

100%

Aleksandrowicz M.

Przegląd Europejski

|

2018

|

issue 4(50)

55-71

EN

This article considers the fundamental part of the Swiss constitution relating to the legal position of parliament and its powers. The regulatory provisions give the Federal Assembly significant predominance over other bodies of authority. The clearest example is the provision of the federal constitution that gives parliament oversight over the government, federal administration and federal courts. This provision, particularly given that the constitution makes no direct reference to the principle of separation of powers, may appear to indicate that state authority is unified in just one organ – contravening the model of democracy in which the principle of separation of powers is a fundamental element. It is shown here that it is unreasonable to read the constitutional provisions in a purely literal manner, and that they should be interpreted in the light of the functions that the provisions in question are intended to fulfil, particularly in the context of the rules of a democratic state.

PL

Celem artykułu jest przybliżenie podstawowych rozwiązań ustroju Konfederacji Szwajcarskiej w części dotyczącej pozycji prawnej i kompetencji parlamentu. Przedstawione regulacje normatywne wskazują na wyraźną preponderancję szwajcarskiego Zgromadzenia Federalnego wobec wszystkich pozostałych organów władzy w państwie. Najbardziej dobitnym przykładem jest przepis konstytucji federalnej mówiący, że parlament sprawuje zwierzchni nadzór nad rządem, administracją federalną i sądami federalnymi. Przepis ten, zwłaszcza w sytuacji, kiedy w konstytucji federalnej w żadnym miejscu nie deklaruje się wprost zasady podziału władz, może wskazywać na fakt jedności władzy państwowej, skupionej w ręku tylko jednego organu. Takie rozwiązanie należałoby uznać za sprzeczne z wzorcem demokracji, którego immanentnym elementem jest zasada podziału władz. Tekst wskazuje na nieracjonalność wyłącznie literalnego odczytywania przepisów konstytucji. Przeciwnie, podkreśla się konieczność interpretacji jej postanowień zgodnie z uwzględnieniem funkcji, jakie dane przepisy mają spełniać, zwłaszcza w kontekście reguł państwa demokratycznego.

2

Wybór sędziego sądu konstytucyjnego. Analiza polskiego przypadku na tle porównawczym

100%

Króliczek P.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2016

|

issue 5 (33)

53-71

PL

Niniejszy tekst koncentruje się na procedurze wyboru sędziego konstytucyjnego. Zagadnieniami weń poruszonymi są zarówno wymagania stawiane sędziom trybunałów konstytucyjnych w państwach obszaru europejskiej kultury prawnej, jak i prawnoporównawcza analiza samej procedury wyborczej dokonywanej przez uprawnione podmioty. Najistotniejszą przyczyną, która wpływa na znaczenie tego zagadnienia, jest sprawowana przezeń kontrola konstytucyjności prawa. To właśnie dlatego, kluczowym problemem w tym zakresie jest, który z organów władzy publicznej jest odpowiedzialny za wyłonienie składu osobowego tych sądów.

EN

The article focuses on whole scope of election of constitutional judges. Topic includes requirements which should be meet by member of Constitutional Tribunal in european legal culture as well as an comparative analysis of election by entitled authority. The most important reason of fundamental significance of this process is power of constitutional court, mainly review of conformity with the fundamental Law. That is why, entitlements to elect constitutional court justice is so relevant for political and of course legal system.

3

The constitutional position of the Swiss parliament in the context of the principle of separation of powers

100%

Aleksandrowicz M.

Przegląd Europejski

|

2018

|

vol. 2018(4)

55-71

EN

Celem artykułu jest przybliżenie podstawowych rozwiązań ustroju Konfederacji Szwajcarskiej w części dotyczącej pozycji prawnej i kompetencji parlamentu. Przedstawione regulacje normatywne wskazują na wyraźną preponderancję szwajcarskiego Zgromadzenia Federalnego wobec wszystkich pozostałych organów władzy w państwie. Najbardziej dobitnym przykładem jest przepis konstytucji federalnej mówiący, że parlament sprawuje zwierzchni nadzór nad rządem, administracją federalną i sądami federalnymi. Przepis ten, zwłaszcza w sytuacji, kiedy w konstytucji federalnej w żadnym miejscu nie deklaruje się wprost zasady podziału władz, może wskazywać na fakt jedności władzy państwowej, skupionej w ręku tylko jednego organu. Takie rozwiązanie należałoby uznać za sprzeczne z wzorcem demokracji, którego immanentnym elementem jest zasada podziału władz. Tekst wskazuje na nieracjonalność wyłącznie literalnego odczytywania przepisów konstytucji. Przeciwnie, podkreśla się konieczność interpretacji jej postanowień zgodnie z uwzględnieniem funkcji, jakie dane przepisy mają spełniać, zwłaszcza w kontekście reguł państwa demokratycznego.

4

Pozycja głowy państwa w procesie realizacji posiadanego upoważnienia do mianowania

94%

Tóthová M.

|

2020

|

vol. 14

|

issue 1

17-34

EN

The head of state is a fundamental constitutional institute, standing on top of the hierarchy of the highest state authorities. He has a unique significance for the existence and functioning of the state, in particular, because he expresses the sovereignty of the state and its integrity. The constitutional status and power of the head of state are created depending on his relationship to the supreme constitutional authorities representing the legislative, executive and judicial powers.The article analyses the position of the head of state in the exercise of his nominating powers. It highlights the most significant problems associated with the interpretation of those powers. In this context, it is important to define the scope of possibilities of the head of state to propose independently, review and possibly reject candidates for the posts of representatives of various state authorities. These options vary depending on whether the head of state is acting in relationto the proposals of executive bodies, other independent bodies or the parliament.

PL

Głowa państwa jest podstawową instytucją konstytucyjną, stojącą na szczycie hierarchii najwyższych władz państwowych. Ma ona wyjątkowe znaczenie dla istnienia i funkcjonowania państwa szczególnie ze względu na to, że wyraża suwerenność państwa i jego integralność. Tworzenie konstytucyjnego statusu i usytuowania władzy głowy państwa jest uzależnione of jego relacji z naczelnymi organami władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Artykuł poddaje analizie pozycję głowy państwa w zakresie wykonania przyznanych uprawnień. Podkreśla najistotniejsze problemy związane z interpretacją tych uprawnień. W tym kontekście ważne jest zdefiniowanie zakresu możliwości głowy państwa w dziedzinie samodzielnego proponowania, sprawdzania i ewentualnie odrzucania kandydatów na stanowiska reprezentujące poszczególne władze państwowe. Możliwości te różnią się w zależności od tego, czy głowa państwa odnosi się do propozycji organów wykonawczych, innych niezależnych organów czy parlamentu.

5

Kilka uwag o pozycji ustrojowej argentyńskiego Kongresu Narodowego

84%

Bożyk S.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2021

|

issue 4 (62)

437-448

EN

The content of these short reflections contained in the article is the issue of the political position of the Argentine National Congress. In it, the author analyzes those regulations of the constitution which define the place and role of the lrgislative body within the presidential system of government. It focuses primarily on presenting the status of the parliament in the light of constitutional principles of the system in particular the principle of separation of powers. He then points to the mutual relations between the National Congress and the executive branch which are decisive for the effective status of the federal parliament. At the same time, he tries to show the impact of the 1994 revision of the constitution on the political position of the National Congress, which resulted in the introduction of certain elements of the parliamentary system of government into the political system of Argentina.

PL

Treścią tych kilku krótkich refleksji zawartych w artykule jest problematyka pozycji ustrojowej argentyńskiego Kongresu Narodowego. Autor analizuje w nim te regulacje ustawy zasadniczej, które określają miejsce i rolę organu władzy ustawodawczej w ramach prezydenckiego systemu rządów. Koncentruje się przede wszystkim na ukazaniu statusu parlamentu w świetle konstytucyjnych zasad ustrojowych, a zwłaszcza zasady podziału władz. Następnie zwraca uwagę na wzajemne relacje między Kongresem Narodowym a władzą wykonawczą, które są decydujące dla faktycznego statusu parlamentu federalnego. Stara się przy tym ukazać, jaki wpływ na pozycję ustrojową Kongresu Narodowego miała rewizja konstytucji w 1994 r., której wynikiem było wprowadzenie do ustroju politycznego Argentyny pewnych elementów parlamentarnego systemu rządów.

6

Precedent and United States Administrative Law

84%

Edmundson W. A.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2018

|

vol. 27

|

issue 1

EN

In the common law order, precedent is not only a matter of applying law but also of making law. The crucial function of stare decisis is to relieve the appearance of judicial arbitrariness. Precedent also applies in the domain of administrative law in the context of judicial control of administrative policy making. Federal courts treat administrative agencies as having precedent-setting powers comparable to their own, under what is referred to as the Chevron doctrine. This doctrine determines the scope of judicial control of the decisional process performed by an administrative agency, particularly when the court is called upon to enforce a limitation to the administrative discretion delegated by the agency’s governing statute.

PL

Precedens w porządku common law jest nie tylko elementem stosowania, ale też środkiem tworzenia prawa, niezależnie od trudności, jakie w tym kontekście płyną z zasady podziału władz. Decydujące znaczenie dla przyjęcia tej tezy ma ograniczenie arbitralności sędziowskiej, wynikające z formuły stare decisis, wpływającej na konkretny proces decyzyjny. Dotyczy to także stosowania prawa administracyjnego w kontekście sądowej kontroli działań administracji. W jej ramach sądy posługują się precedensami w sposób, który jest określony jako doktryna Chevron, określająca zakres sądowej kontroli procesu wykładni dokonanej przez organ administracyjny, zwłaszcza w sytuacji konieczności limitowania swobody administracyjnej wykreowanej przez ustawę.

7

Legitymizacja roli sędziowskiej

84%

Kaczmarczyk M.

Studia Socjologiczne

|

2020

|

issue 4(239)

5-35

PL

Zgodnie z postulatem Maksa Webera, socjologia może przewidywać i wyjaśniać działania pod warunkiem ich wcześniejszego zrozumienia. Prezentowany artykuł rozszerza ten postulat na zjawiska społeczne w makroskali, dla których socjologia może szukać sensu, nawet jeśli nie jest on widoczny dla działających podmiotów. Perspektywą, która umożliwia taki zabieg, jest teoria zróżnicowania funkcjonalnego. Została ona zastosowana do opisania roli sędziowskiej, której znaczenie można właściwie skonceptualizować jedynie w kontekście relacji między systemami społecznymi. Autor wychodzi od koncepcji Niklasa Luhmanna, by zerwać z jego ujęciem i za Shmuelem Eisenstadtem zwrócić się w stronę systemu wartości, który mógłby legitymizować rolę sędziowską. Argumentacja autora podbudowana jest wynikami badań empirycznych i uzupełniającą je typologią procesów legitymizacji i delegitymizacji roli sędziowskiej. W konkluzji autor przedstawia konsekwencje teoretyczne sporów wokół roli sędziego oraz możliwości socjologicznego odczytywania aktualnych wydarzeń politycznych w Polsce.

EN

According to Max Weber’s postulate, sociologists can predict and explain actions because they understand their subjective sense. The article suggests that this postulate can be extended onto macroscale, and sociology can search for meanings of processes that are beyond the grasp of the subjects participating in them. The perspective of functional differentiation that enhances this approach has been applied in order to describe the social role of the judges. While initially following Niklas Luhmann, the author abandons his theory at some point and draws on the ideas of Shmuel Eisenstadt to demonstrate the role of social values in the legitimization of the independent judiciary. The argumentation is based on a large-scale survey among the Polish judges as well as a typology of legitimization and delegitimization processes. In the conclusion, the attacks of the new authoritarian regimes on judges have been described from the functional perspective in order to demonstrate the real scale of their harm to modern societies.

8

Wybrane problemy konstytucyjnej zasady niezawisłości sędziowskiej

84%

Kania A.

Studia Prawa Publicznego

|

2015

|

issue 3(11)

59-79

EN

The purpose of this study is to present a selection of issues relating to the principle of judicial independence. Not aspiring to be a comprehensive discussion of the topic, this article focuses on selected aspects of the principle. On the basis of these aspects, it was sought to prove that the proper application of this principle requires much more than its mere declaration in the normative rules of even the highest rank. Furthermore, the result of the analysis carried out is the conclusion that the legal nature of the principle of judicial independence should not be assessed on the basis of selective provisions of the basic law. In this regard, the regulations of ordinary laws, as well as the developed code of judicial conduct, play an important role. The analysis carried out shows that its character should not be assessed on the basis of selective and random provisions of the basic law. A thorough analysis of the entirety of constitutional and extra-constitutional regulations entitles us, in turn, to argue for the compromise (mixed) presentation of the principle, which would allow us to see in it a conjunction of rights granted and duties imposed on a judge. At the same time it should be noted that what proves significant for the proper working of the principle of judicial independence are not only real guarantees of its existence, but also that they be respected consistently in the government system of the democratic rule of law. It is also pointed out that sometimes the ethical and moral requirements on judges impose on them exaggerated personality traits that would de facto be difficult to state and assess, as so far no objective quantifiers have been worked out which would then be a basis that would enable, setting out clearly or with a high degree of probability that the judge is: (i) impartial, (ii) has a sensitive conscience, (iii) stands out for his or her honesty, (iv) can separate justice from injustice, (v) is responsible for his or her spoken and written words and, is, at the same time, (vi) aware of his or her own independence.

PL

Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie wybranych problemów dotyczących zasady niezawisłości sędziowskiej. Nie podejmując się więc kompleksowego omówienia tego zagadnienia, w artykule skupiono się na określonych aspektach przywołanej zasady, by dowieść, że jej prawidłowe funkcjonowanie wymaga znacznie więcej niż tylko zadeklarowania w przepisach normatywnych, nawet o najwyższej randze. Z przeprowadzonych analiz wynika ponadto, że ocena charakteru prawnego zasady niezawisłości sędziowskiej nie powinna być dokonywana na podstawie wybiórczych przepisów konstytucji. Istotną rolę w tym zakresie odgrywają regulacje ustaw zwykłych, a także wypracowane reguły etyki zawodowej pracy sędziego. Należy również zaznaczyć, że całokształt regulacji konstytucyjnych oraz pozakonstytucyjnych przemawia za kompromisowym (mieszanym) ujęciem omawianej zasady, rozpatrywanej jako koniunkcja przyznanych uprawnień i nałożonych na sędziego obowiązków. Na podstawie dokonanych ustaleń można stwierdzić, że dla prawidłowego funkcjonowania zasady niezawisłości istotne okazują się nie tylko realne gwarancje jej istnienia, lecz także konsekwentne ich respektowanie w systemie rządów demokratycznego państwa prawnego. W podjętych rozważaniach zwrócono też uwagę, że niekiedy kierowane wobec sędziów wymagania etyczno-moralne narzucają im wygórowane wymagania odnośnie do cech osobowościowych, które trudno byłoby de facto stwierdzić i ocenić. Dotąd nie wypracowano bowiem obiektywnych kwantyfikatorów, na podstawie których można by następnie dokonać weryfikacji, ustalającej jednoznacznie bądź z dużym stopniem prawdopodobieństwa, że dany sędzia: odznacza się bezstronnością, ma wrażliwe sumienie, wyróżnia się uczciwością, potrafi oddzielić sprawiedliwość od niesprawiedliwości, jest odpowiedzialny za wygłaszane i napisane słowa, a jednocześnie świadomy własnej niezawisłości.

9

Samorząd terytorialny w Polsce w świetle konstytucyjnej zasady podziału władz

84%

Sieklucki D.

Horyzonty Polityki

|

2023

|

vol. 14

|

issue 46

69-86

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The article discusses the constitutional and system status of self-government from the perspective of the principle of separation of powers established in Article 10 of the Constitution of the Republic of Poland. It focuses on answering three research questions: Did the traditional concepts of the division of powers distinguish the self-government? In the light of the constitutional principle of the separation of powers, can self-government be regarded as an authority? What does the concept of a fourth authority mean in relation to local government? The analysis covers selected traditional concepts of the division of powers from the point of view of the category of self-government authority. The article presents the main assumptions of Montesquieu's concept as the basis for the modern principle of the separation of powers, distinguishes three positions on the relationship between the principle of the separation of powers and local self-government and indicates what the concept of the fourth estate means in relation to local self-government. The analysis made it possible to conclude that self-government can be considered a fourth estate in an informal sense. The term fourth estate is used to emphasise the importance and value of certain institutions, while in the light of the principle of the separation of powers, self-government cannot be considered as one of the powers in the state. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research employed research methods from the disciplines of political and administrative sciences and law sciences: the method of analysis and criticism of scientific literature, the linguistic‑logical method, the theoretical‑legal method and the institutional method. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article presents selected traditional concepts of the division of powers, including Montesquieu’s theory which is the basis for the contemporary principle of the division of powers, distinguishes three positions on the relationship between the principle of the division of powers and self‑government and indicates what the concept of the fourth estate means in relation to self‑government. RESEARCH RESULTS: Self‑government may be considered a fourth estate in an informal meaning. The term fourth estate is used to emphasise the importance and value of certain institutions, while in the light of the principle of the separation of powers local government cannot be considered as one of the authorities in the state. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: Montesquieu’s concept of the separation of powers is the framework for the organisation of contemporary democratic states, but it does not embrace all their complexity. Therefore, proposals are becoming increasingly popular to supplement this division with additional divisions, such as the vertical separation of powers or Multi‑level Governance.

PL

CEL NAUKOWY: W artykule podjęto problematykę statusu konstytucyjnego i ustrojowego samorządu terytorialnego z perspektywy ustanowionej w art.10 Konstytucji RP zasady podziału władz. Skoncentrowano się na udzieleniu odpowiedzi na trzy pytania badawcze: czy w tradycyjnych koncepcjach podziału władz wyodrębniano władzę samorządową? Czy w świetle konstytucyjnej zasady podziału władz można samorząd terytorialny uznać za władzę? Co oznacza pojęcie czwartej władzy w odniesieniu do samorządu terytorialnego? PROBLEM I METODY BADAWCZE: W badaniach wykorzystano metody badawcze z dyscypliny nauki o polityce o administracji oraz nauk prawnych: metodę analizy i krytyki piśmiennictwa naukowego, metodę językowo – logiczną, metodę teoretyczno – prawną oraz metodę instytucjonalną. PROCES WYWODU: W artykule przedstawiono wybrane tradycyjne koncepcje podziału władz i wskazano czy wyodrębniano w nich władzę samorządową. Określono główne założenia koncepcji Monteskiusza będącej podstawą dla współczesnej zasady podziału władz, wyodrębniono trzy stanowiska dotyczące relacji zasady podziału władz i samorządu terytorialnego oraz wskazano co oznacza pojęcie czwartej władzy w odniesieniu do samorządu terytorialnego. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Samorząd terytorialny może zostać uznany za czwartą władzę w znaczeniu nieformalnym. Określenie czwarta władza jest stosowane w celu zaakcentowania znaczenia i dowartościowania określonych instytucji, natomiast w świetle zasady podziału władz nie można samorządu uznać za jedną z władz w państwie. WNIOSKI, INNOWACJE I REKOMENDACJE: Koncepcja podziału władz Monteskiusza stanowi podstawę organizacji współczesnych państw demokratycznych, ale nie obejmuje całej ich złożoności. Dlatego coraz popularniejsze stają się propozycje uzupełniania tego podziału o podziały dodatkowe tj. pionowy podział władz i Multi Level – Governance.

10

100 lat definiowania polskiego modelu „separacji” władzy sądowniczej

67%

Jabłoński M.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2021

|

issue 4 (62)

119-151

EN

The subject of the study is an analysis of over a hundred years of practice defining the role and political position of courts in Poland. The verification will be subject to compliance in the practice of exercising power not only with constitutional provisions (or indicating the reasons and consequences of their omission), but also with other regulations that accompany the creation and application of specific legal solutions in the context of guaranteeing the independence of the judiciary. At the same time, the assessment of the adopted solutions in terms of respect for the standards developed by international bodies for the protection of individual freedoms and rights and EU bodies was taken into account.

PL

Przedmiotem opracowania jest analiza ponad stu letniej praktyki definiowania roli i pozycji ustrojowej sądów w Polsce. Weryfikacji poddane zostanie poszanowanie w praktyce sprawowania władzy nie tylko postanowień konstytucyjnych (lub wskazanie przyczyn i konsekwencji ich pominięcia), ale i inne regulacje, które towarzyszą kreowaniu i stosowania konkretnych rozwiązań prawnych w kontekście zagwarantowania niezależności sądownictwa. Jednocześnie uwzględniona została ocena przyjmowanych rozwiązań pod kątem respektowania standardów wypracowanych przez międzynarodowe organy ochrony wolności i praw jednostki i organy UE.

11

Stanowisko Komisji Weneckiej dotyczące pozycji ustrojowej sądownictwa konstytucyjnego w demokratycznym państwie prawa

67%

Suchocka H.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2016

|

vol. 78

|

issue 1

5-18

EN

The debate on the Constitutional Tribunal in Poland that has been going on in recent months concerns one of the principal foundations of a state governed by the rule of law: the place of the constitution in the system of sources of law and the related role of the constitutional judiciary in a political regime founded on the separation of powers. Throughout recurrent discussions in Poland since 1989 the axiom of the role of the constitution and the autonomy of the court adjudicating on the compliance of laws with the constitution, which is an element of the European and democratic constitutional tradition, has always remained intact. The current political debate would appear to undermine this axiom today. The constitutional judiciary is an important foundation of democracy; consequently the concern of European institutions about changes implemented in this area in any European state is not surprising. The European Union Commission, commonly referred to as the Venice Commission, plays a special role here. This role may be described as that of a specific body giving legal advice on matters of public law. The Commission acts at the request of an interested state or other European body. In its opinions it indicates certain substantive issues that are essential for ensuring the autonomy and impartiality of constitutional courts. Although the opinions of the Venice Commission are not binding, the soft law that the Commission makes is relevant not only for its member states but also for other states which work with it and which wish to be perceived as members of a community of states sharing ideals of human rights, democracy and the rule of law as set out by the Venice Commission. As a reputation-enhancing community, the Venice Commission provides an opportunity for states to participate in the preparation of these standards, at the same time treat the recommendations of the Commission as part of their sovereign responsibility for the shape of their legal system.

PL

Debata, jaka toczy się od kilku miesiącu wokół Trybunału Konstytucyjnego, dotyczy jednego z zasadniczych fundamentów państwa prawa, jakim jest miejsce konstytucji w systemie źródeł prawa i związana z tym rola sądownictwa konstytucyjnego w systemie ustrojowym opartym na podziale władz. W toku wielu dyskusji ustrojowych, jakie toczyły się w naszym państwie od 1989 r., aksjomat dotyczący roli konstytucji i autonomii sądu oceniającego zgodność prawa z konstytucją, jako należący do europejskiej i demokratycznej tradycji konstytucyjnej, był nietknięty. Trwająca debata polityczna wydaje się ten aksjomat podważać. Skoro mamy do czynienia z tak ważnym fundamentem demokracji, jakim jest sądownictwo konstytucyjne, trudno się dziwić zainteresowaniu instytucji europejskich zmianami dokonywanymi w tym obszarze w jakimkolwiek państwie europejskim. Szczególną rolę w tym obszarze pełni Komisja Rady Europy nazywana potocznie Komisją Wenecką. Można ją określić jako swoisty organ udzielający doradztwa prawnego państwom z zakresu prawa publicznego. Działa na wniosek danego państwa albo organów europejskich. Komisja wskazuje w swoich opiniach na cały szereg merytorycznych kwestii istotnych dla zapewnienie autonomii i bezstronności sądów konstytucyjnych. Opinie Komisji nie mają charakteru wiążącego. Mimo niewiążącego charakteru, tworzone przez Komisję wenecką soft law jest istotne nie tylko dla państw będących jej członkami, ale także dla państw współpracujących z Komisją. Państwa te bowiem chcą być postrzegane jako należące do wspólnoty państw przywiązanej do idei praw człowieka, demokracji i rule of law w granicach nakreślonych przez Komisję Wenecką. Jako reputation-enhancing community, Komisja Wenecka stwarza państwom możliwość współudziału w przygotowywaniu tych standardów, a zarazem traktowania rekomendacji Komisji jako części swojej suwerennej odpowiedzialności za kształt system prawnego.

12

Polska Konstytucja z 1997 roku jako element europejskiego dziedzictwa konstytucyjnego

59%

Suchocka H.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2018

|

vol. 80

|

issue 1

13-22

EN

The aim of this paper is to present axiological rsearches that were going on during the work on the Polish Constitution in the early years of transformation. One of the fundamental discussions at the initial stage of the work on the Constitution was a discussion that often took the form of a dispute about values. One of the elements of the dispute was the problem of dependence between ius and lex. In this context, references were made to the European legal heritage and concepts such as European identity or the common European legal heritage. The main challenge for all post-socialist countries was the need to ‘decode’, or explain the concept of ‘common legal heritage’. This concept became a peculiar founding myth in the new democracies of Central Europe. In this context, the Venice Commission (formed in 1990) played an extremely important role by helping countries to discover what evolved from the common European legal tradition to becomea European standard, and consequently, a model for concrete legal solutions. In the general category, therefore, the so-called European standard was perceived as a central value and a reference to it was an important verifier in the process of reviewing the internal legal system and, particularly, in the process of constitutional changes, especially on issues such as the rule of law, separation of powers, or the independence of the judiciary and judicial control over the constitutionality of the law. Despite disputes concerning specific political regulations, the consensus that prevailed was that the rules which referred to the ‘axiology’ of the previous system could not pretend to constitute an element of the European legal heritage and thus could not serve as a basis for the drafting of a new Polish Constitution.

PL

Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie poszukiwań aksjologicznych w okresie prac na konstytucją polską w początkach transformacji. Jedną z zasadniczych dyskusji na początkowym etapie prac nad konstytucją była dyskusja przybierająca niejednokrotnie formę sporu o wartości, a jednym z jej elementów były problemy dotyczące zależności ius i lex. W tym kontekście poszukiwano i odwoływano się do europejskiego dziedzictwa prawnego, do takich pojęć, jak tożsamość europejska, wspólne europejskie dziedzictwo prawne. Głównym zatem wyzwaniem dla wszystkich państw postsocjalistycznych stała się potrzeba „odkodowania”, przybliżania pojęcia „wspólne dziedzictwo prawne”, co stało się swoistym mitem założycielskim w nowych demokracjach Europy Środkowej. W tym kontekście niezwykle ważną rolę odgrywała Komisja Wenecka (utworzona w 1990 r.), która pomagała państwom odkrywać to, co wyrastając ze wspólnej europejskiej tradycji prawnej, stawało się europejskim standardem, a więc wzorcem dla podejmowanych konkretnych rozwiązań prawnych. W sferze zatem kategorii ogólnej tzw. standard europejski postrzegany był jako wartość centralna, a odwoływanie się do niego było ważnym weryfikatorem w procesie dokonywania zmian w wewnętrznym systemie prawnym, a zwłaszcza w procesie zmian konstytucji, zwłaszcza w takich kwestiach, jak zasada państwa prawnego, podział władz, niezależność sądownictwa czy sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Pomimo sporów dotyczących konkretnych regulacji ustrojowych istniała zgoda co do tego, że zasady odwołujące się do „aksjologii” poprzedniego systemy nie mogły pretendować do bycia elementem europejskiego dziedzictwa prawnego i tym samym nie mogły stanowić podstawy dla tworzenia nowej konstytucji polskiej.

13

Niezależność sądów i niezawisłość sędziów z perspektywy prawa Unii Europejskiej

59%

Zawistowski D.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2016

|

vol. 78

|

issue 2

7-13

EN

The independence of the courts and the judiciary constitutes one of the foundations of the rule of law and is one of the basic values of the European Union. Judicial independence is also guaranteed by the principle of the separation of powers. According to this principle courts are the only competent body to execute judiciary powers and no other organs may be permitted to interfere in judicial decisions or their making. Democratic states must have the independence of the courts ensured in their constitutions. The basic function of judicial independence is ensuring citizens the right to a fair trial as provided in Article 6 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms and Article 45 of the Constitution of the Republic of Poland. From the point of view of the right to a fair trial the relationship between the independence of the courts and judicial independence on the one hand and the guarantee of the impartiality of the courts and of a fair trial on the other, is important. The independence of the courts and the judiciary is closely related to the principle of the responsibility of judicial authority.

PL

Niezależność sądów i niezawisłość sędziów stanowią jedną z podstaw państwa prawnego, należącego do podstawowych wartości Unii Europejskiej. Do zasad państwa prawnego należy zasada trójpodziału władz, stanowiąca równocześnie istotną gwarancję niezależności władzy sądowniczej. Zasada podziału władz oznacza, że do wyłącznej kompetencji władzy sądowniczej należy sprawowanie wymiaru sprawiedliwości i organy innych władz nie mogą ingerować w wykonywanie funkcji orzeczniczych przez sądy. W państwach demokratycznych istnieje potrzeba gwarancji niezależności władzy sądowniczej na poziomie norm konstytucyjnych. Podstawową funkcją niezależności sądów i niezawisłości sędziów jest zapewnienie obywatelom prawa do sądu w rozumieniu art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz art. 45 Konstytucji RP. Z punktu widzenia prawa do sądu ważne jest istnienie związku między niezależnością sądów i niezawisłością sędziów a gwarancją bezstronności sądu oraz gwarancją do sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez sąd. Niezależność sądów i niezawisłość sędziów są ściśle powiązane z zasadą odpowiedzialności władzy sądowniczej.

Refine search results

The constitutional position of the Swiss parliament in the context of the principle of separation of powers

Wybór sędziego sądu konstytucyjnego. Analiza polskiego przypadku na tle porównawczym

The constitutional position of the Swiss parliament in the context of the principle of separation of powers

Pozycja głowy państwa w procesie realizacji posiadanego upoważnienia do mianowania

Kilka uwag o pozycji ustrojowej argentyńskiego Kongresu Narodowego

Precedent and United States Administrative Law

Legitymizacja roli sędziowskiej

Wybrane problemy konstytucyjnej zasady niezawisłości sędziowskiej

Samorząd terytorialny w Polsce w świetle konstytucyjnej zasady podziału władz

100 lat definiowania polskiego modelu „separacji” władzy sądowniczej

Stanowisko Komisji Weneckiej dotyczące pozycji ustrojowej sądownictwa konstytucyjnego w demokratycznym państwie prawa

Polska Konstytucja z 1997 roku jako element europejskiego dziedzictwa konstytucyjnego

Niezależność sądów i niezawisłość sędziów z perspektywy prawa Unii Europejskiej