Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 34

first rewind previous Page / 2 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  polisemia
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
1

O reklamie w nauczaniu języka polskiego jako obcego

100%
Mijas A.
Kwartalnik Polonicum
|
2015
|
issue 18
31 - 34
EN
While using advertisements as linguistic aids in teaching Polish as foreign language, the teacher should consider a few issues. The teacher must equip the student in advence wth adequate lexical and grammatical knowledge, especially that linguistic centent is codedunequivocally, and linguistic functions of words, expressionsand phrases are often hidden; the teacher has to remember that advertisement does not only play with the language, but it also plays with the cultural picetures. Then, if the teacher decides to show some advertisement to foreigner students, he or she must be prepared for a series of awkward question,unexpected reactions or simply missing the message.
2
Publication available in full text mode
Content available

POLYSEMY, HOMONYMY AND OTHER SOURCES OF AMBIGUITY IN THE LANGUAGE OF CHINESE CONTRACTS

89%
GRZYBEK J.
Comparative Legilinguistics
|
2009
|
vol. 1
207-215
PL
Artykuł ma na celu ukazanie głównych źródeł wieloznaczności w tłumaczeniu chińskich umów na język polski. Chiński język prawa jest często podobny do chińskiego języka potocznego, co przyczynia się do zjawiska wieloznaczności w chińskich umowach. Autorka ukazuje przykłady polisemii i homonimii, które to powodujące trudności i niejednoznaczność w tłumaczeniu. Znaczenie chińskich znaków zależne jest bardzo często od kontekstu tekstowego. Jednakże jeśli tłumacz nie zna kontekstu, w którym jest zanurzony dany tekst, trudno mu dokonać przekładu dobrej jakości. Duża ilość homofonów w języku chińskim stanowi niekiedy problem, szczególnie w odniesieniu do umów zawieranych w formie ustnej, nie pisemnie. W artykule zaprezentowano ponadto różne funkcje gramatyczne wybranych terminów języka chińskiego, które to występują w umowach w nie zmienionej formie morfologicznej. Takie cechy lingwistyczne języka chińskiego, jak brak rozróżnienia pomiędzy rzeczownikami w liczbie pojedynczej i w liczbie mnogiej, brak fleksji, brak kategorii gramatycznej czasu i aspektu mogą również powodować niejasności w rozumieniu i przekładzie chińskich umów. Poza tym zrozumienie takich tekstów jest niekiedy skazane na niepowodzenie ze względu na opuszczenia i zdania eliptyczne. Autorka ukazuje także różnice w znaczeniu terminów, które pozornie mają to samo znaczenie w języku polskim, jak i w chińskim, jednak w rzeczywistości mają różne pola semantyczne.
EN
Th is paper discusses the main sources of ambiguity in Chinese-Polishtranslation of the contract legal language. Legal Chinese is very often the same as ordinary formal Chinese and that fact causes ambiguity in Chinese contracts. Th e author focuses on polysemy and homonymy which make the interpretation of legal language diffi cult and ambiguous. The meaning of Chinese characters depends on the textual context. However, when an interpreter does not know the background information of translated legal texts, it is very diffi cult to achieve a high quality legal translation. The abundance of homophones in Chinese language also poses a problem, especially in the case of contracts concluded in words, not in writing. The paper further presents different grammatical functions of Chinese terms encountered in contracts without a morphological change. Such linguistic features of Chinese language as: the absence of distinction between singular and plural nouns, lack of infl ection, no grammatical categories of tense andaspect cause ambiguity and vagueness in interpreting the Chinese agreements. Moreover, the understanding of such texts is sometimes incorrect due to omissions and elliptical sentences.The author also shows the diff erences in the meaning of terms, which apparently signify the same entities and concepts in Polish and Chinese legal languages but in fact diff er signifi cantly.
3
Publication available in full text mode
Content available

POLISEMIA W PRZEKŁADZIE PRAWNICZYM GRECKO-POLSKIM I POLSKO-GRECKIM

89%
GORTYCH-MICHALAK K.
Comparative Legilinguistics
|
2013
|
vol. 13
175-183
EN
Polysemy is a relatively important problem in translation and it requires a translation solution which is adequate to the context. The phenomenon of polysemy seems to be slightly difficult to be defined precisely in linguistics as lingusts analyze polysemy in reference with homonymy. Even if legal language aims at expressing accurately meanings, there are many examples of polysemous terms in statutory instruments including constitutions or statutes which are produced by a virtual author – the legislator. The purpose of the paper is to provide methodological means for finding and to applying adequate translational strategies of dealing with polysemous terms occurring in Greek and Polish legal languages. Some legal terms (words and phrases) derived from the morpheme «πολιτ» [polit] of constitutional, administrative and civil Greek and Polish legal language are investigated. The author of the paper emphasises the connection between the terms and the context in which they occur and points out that context analysis is the only way to find successful translational equivalents meeting the requirements of the pragmatic methodology of legal translation. The research might be prolegomena to further lexicographic studies of the so-called lesser spoken languages including for example Greek and Polish languages. The obtained results of the research might be used in translation studies and practice, language teaching and comparative law.
PL
Wieloznaczność terminologiczna stanowi relatywnie istotny problem w procesie przekładu, który wymaga zastosowania rozwiązania translatorskiego adekwatnego do kontekstu. Zjawisko wieloznaczności zdaje się być również nieco problematyczne do zdefiniowania przez językoznawców, którzy rozważają polisemię w kontekście homonimii i odwrotnie. Mimo dążności języka prawnego do precyzyjnego wyrażania myśli legislatora, wirtualnego autora tekstu prawnego, również i w tekstach prawnych, np. w konstytucjach i ustawach znajdują się wyrazy polisemiczne. Celem niniejszego artykułu jest opracowanie metodologii znajdowania i aplikacji adekwatnych rozwiązań translatorskich do przekładu terminów wieloznacznych polskiego i greckiego języka prawnego. Przedmiotem opracowania są terminy (wyrazy i frazy) zbudowane w oparciu o morfem rdzeniowy «πολιτ» [polit] pochodzące z prawa konstytucyjnego, administracyjnego, cywilnego obecne w greckim i polskim języku prawnym i prawniczym. W wielu opracowaniach wskazuje się na konieczność powiązania terminologii z kontekstem jako podstawy do zapewnienia właściwego ekwiwalentu translacyjnego w obrębie metodologii pragmatycznego przekładu prawniczego. Przeprowadzone badania stanowią przyczynek do rozwoju dalszych opracowań leksykograficznych w obrębie tzw. mniej popularnych języków, jakimi są język grecki i język polski. Wyniki badań mogą być aplikowane w obrębie translatoryki, glottodydaktyki oraz komparatystyki prawniczej.
4

I’M RIGHT, YOU’RE LEFT, IT’S WRONG a cognitive semantic investigation of the English word RIGHT

75%
Skrzypczak K.
Prace Językoznawcze
|
2013
|
issue 15/4
63-78
EN
The aim of the present article was to present the English word right as an example of radial category and to show the polysemious nature of the word. Polysemy is the phenomenon when a word has more than one meaning and the meanings can be brought to the main one - named prototype. On the basis of numerous examples collected from dictionaries of contemporary En¬glish language and language corpora of both, British and American, and etymological and histori¬cal analysis, the polysemious nature of the adjective right has been described. The article was written based on the assumptions of cognitive linguistics, and special attention was paid to the phenomenon of metaphor, which, as shown in the above analysis, often occurs in the uses of the word right.
5
Publication available in full text mode
Content available

POLYSEMY IN CONTRACTS ESTABLISHING AN EMPLOYMENT RELATIONSHIP UNDER THE LAW OF ENGLAND AND WALES – A CASE STUDY

71%
KIZIŃSKA A.
Comparative Legilinguistics
|
2010
|
vol. 2
57-66
PL
W pierwszej, wprowadzającej części artykułu przedstawiono charakterystyczne cechy angielskiego języka prawa oraz pojęcie polisemii z punktu widzenia językoznawstwa kognitywnego. Druga część artykułu dotyczy analizy ramy semantycznej umów, na mocy których powstaje stosunek pracy, jej elementów obligatoryjnych i fakultatywnych. Następnie przedstawione są wyrażenia polisemiczne występujące w tego typu umowach wraz z przykładami ilustrującymi ich wieloznaczność. Wyrażenia polisemiczne zostają podzielone ze względu na funkcję, którą pełnią w umowie (wyrażenia będące częścią normy prawnej, wyrażenia występujące w przepisie prawnym oraz pozostałe, pojawiające się m.in. w definicjach czy nagłówkach). Wyniki badania wskazują na to, że większość wyrażeń polisemicznych stanowi element normy prawnej oraz, że niektóre z badanych wyrażeń stanowią nie tylko termin prawny, ale równocześnie są też fachowymi terminami medycznymi i lingwistycznymi. Badanie zostało przeprowadzone na 10 wzorcach umów o pracę, umów o praktykę oraz umów o przeniesienie, stanowiących typowe umowy rodzące stosunek pracy.
EN
In the first part of the article, by way of an introduction the unique features of the style of English legal language as well as the term polysemy from the cognitive linguistics point of view are presented. The second part demonstrates the analysis of the semantic frame of contracts establishing an employment relationship, its obligatory and optional sections (inter alia: termination of employment, probationary period and confidentiality). Next, the key polysemic words and expressions appearing in the contracts in question together with examples of their legal and colloquial meaning (to terminate, a termination, to second, a remedy, to settle, to govern etc.) are discussed. Subsequently, the paper concentrates on both polysemic words and expressions supporting key expressions as well as other polysemic expressions (amalgamation, a schedule, to incorporate) to present their meanings in various contexts. The research was carried out on ten model employment and internship contracts as well as secondment agreements under the law of England and Wales by virtue of which an employment relationship is formed.
6
Publication available in full text mode
Content available

PROBLÈMES DE POLYSÉMIE DANS LA TRADUCTION JURIDIQUE

71%
NOWAK-KORCZ P.
Comparative Legilinguistics
|
2014
|
vol. 19
117-134
PL
Niniejszy artykuł ma na celu wykazanie, że zjawisko polisemii bardzo często przyczynia się do powstawania błędów w przekładzie prawniczym. Analizie poddano cztery francuskie terminy prawne oraz ich błędne tłumaczenie wynikające z polisemii, występujące w tłumaczeniu rozporządzenia unijnego z języka francuskiego na polski, a mianowicie Rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000r. w sprawie postępowania upadłościowego, sporządzonego przez UKIE w 2004 r. W pierwszej części artykułu omówiono pojęcie błędu oraz przedstawiono typologię błędów w przekładzie. Następnie, skoncentrowano się na definicji polisemii, jak również na błędach wynikających z tego zjawiska. Autorka dokonała porównania fragmentów rozporządzenia w wersji francuskiej i w wersji polskiej (w formie tabel), wyszczególniła występujące w nich francuskie terminy polisemiczne, które przysporzyły najwięcej trudności tłumaczom tego rozporządzenia. Autorka zaproponowała poprawną wersję tłumaczenia, podała różne znaczenia omawianych terminów oraz scharakteryzowała wybrane błędy wynikające ze zjawiska polisemii.
EN
The aim of this paper is to prove that polysemy can be a source of translation problems in legal translation. This paper deals with the analysis of errors and mistakes resulting from polysemy which have been noticed in the Polish translation of the EU regulation, namely The Council Regulation (EC) no 1346/2000 of 29 May 2000 on insolvency proceedings from French into Polish. In the first part, the article presents the definition and typology of errors and mistakes in legal translation. In the second part, the author focuses her attention on polysemy and the errors and mistakes connected with the phenomenon of polysemy. The author presents a juxtaposition of French and Polish versions of the analyzed Regulation and points out French polysemic terms found in this Regulation. The examples of translation problems resulting from polysemy have been discussed. The corrected version of the Regulation translation into Polish has also been presented.
FR
L'objectif de l'article est de prouver que la polysémie peut constituer une source d’erreurs en traduction juridique. Le présent article consiste en analyse de quatre termes juridiques français et d'erreurs résultant de la polysémie de ces termes en traduction de documents de UKIE et notamment Le règlement n° 1346/2000 du Conseil du 29 mai 2000 relatif aux procédures d’insolvabilité du français vers le polonais. La première partie de l'article est concentrée sur la présentation de la notion d'erreur et de la typologie d'erreurs en traduction. Puis, la définition de polysémie ainsi que des erreurs résultant de la polysémie ont été abordées. Dans la deuxième partie, l'auteur présente les tableaux à trois colonnes avec la comparaison d’extraits en deux langues du règlement n°1346/2000 contenant les termes polysémiques français qui ont posé le plus de problèmes aux traducteurs du Règlement (CE) nº 1346/2000 relatif aux procédures d’insolvabilité. De plus, une version corrigée a été proposée par l’auteur. Cette partie de l'article contient aussi la présentation des différentes significations de ces termes et le commentaire de l'auteur à propos d'erreurs résultant de la polysémie
7
Publication available in full text mode
Content available

O zróżnicowaniu desygnatów terminu „ekologia” z okazji czterdziestej rocznicy ogłoszenia

71%
Tomaszewski M.
Studia Bobolanum
|
2020
|
vol. 31
|
issue 1
155-185
EN
The first part of the article indicates the definitions of the term ecology in the teaching of John Paul II and the encyclical Laudato si‚ of Pope Francis. The postulate to develop a language appropriate for integral ecology was presented as a call to oppose the superficial ecology threatening it. The second part presents the designations of the term ecology appearing in sixteen sources of various status. Groups of desig-nations were presented in accordance with the increase in the number of meanings of the term ecology (from 2 to 9) in sixteen authors in the years 1990-2010. The third part sets out trends noticed in the polysemic (ambiguous) use of the term ecology. The is a coincidence of different definitions of the term ecology in authors related to biology. These definitions are similar to those found in other sources that do not have the polysemy of the term. It was also stated that in the documents of John Paul II and in the encyclical Laudato si ’of Pope Francis, the term ecology is of polysemic character. The lack of acceptance of the term observed in some authors raises the question: Does this attitude influence the reception of the Church’s ecological teaching?
PL
W pierwszej części artykułu wskazano określenia ekologii w nauczaniu Jana Pawła II i w encyklice Laudato si’ papieża Franciszka. Ukazano postulat wypracowania języka właściwego dla „ekologii integralnej” jako wezwanie do przeciwstawienia się zagrażającej jej „ekologii powierzchownej”. W drugiej części przedstawiono desygnaty terminu „ekologia” występujące w szesnastu źródłach o zróżnicowanym statusie. Grupy desygnatów przedstawiono zgodnie ze wzrostem liczby wymienianych znaczeń terminu „ekologia” (od 2 do 9) u szesnastu autorów w latach 1990-2010. W trzeciej części określono tendencje dostrzeżone w polisemicznym (wieloznacznym) użyciu tego terminu. Zauważono zbieżność różnych definicji pojęcia „ekologia” u autorów związanych z biologią. Definicje te podobne są do spotykanych w innych źródłach, w których nie występuje polisemia tego terminu. Stwierdzono również, że w dokumentach Jana Pawła II i w encyklice Laudato si’ papieża Franciszka termin „ekologia” ma charakter polisemiczny. Zaobserwowany u niektórych autorów brak akceptacji dla polisemii tego terminu rodzi pytanie: Czy postawa ta ma wpływ na odbiór ekologicznej nauki Kościoła?
8
Publication available in full text mode
Content available

LES ASPECTS THÉORIQUES ET PRATIQUES DE LA POLYSÉMIE DANS LA TRADUCTION JURIDIQUE

71%
NOWAK-KORCZ P.
Comparative Legilinguistics
|
2015
|
vol. 23
29-40
PL
Niniejszy artykuł porusza problematykę polisemii w polskim i francuskim języku prawa. W pierwszej części artykułu zdefiniowano zjawisko polisemii W kolejnej części podjęto analizę wieloznaczności polisemicznej z punktu widzenia przekładu prawniczego. Skoncentrowano się głównie na dwóch rodzajach polisemii, a mianowicie polisemii językowej oraz polisemii prawniczej (Sourioux, Lerat 1975, 95). Autorka zobrazowała wspomniane typy polisemii przykładami w języku polskim oraz francuskim. Terminy polisemiczne zostały zamieszczone w tabelach, a różne znaczenia danego terminu polisemicznego pogrupowano w oddzielnych kolumnach, aby lepiej zilustrować wielość znaczeń.
EN
The objective of this paper is to illustrate the phenomenon of polysemy in Polish and French legal language. The first part of the article deals with the definition of polysemy. In the second part, the author focuses her attention on polysemy in legal translation. The distinction between linguistic and legal polysemy (polysémie linguistique, polysémie juridique) is also presented (Sourioux, Lerat 1975). The examples of polysemic words with their multiple meanings have been indicated.
FR
Le présent article aborde la problématique de la polysémie dans le langage du droit polonais et français. La première partie de l'article présente les définitions concernant le phénomène de la polysémie. Dans la partie suivante de l'article, la polysémie est analysée du point de vue de la traduction juridique. L'auteur attire l'attention sur les deux types de polysémie, à savoir la polysémie linguistique et juridique (Sourioux, Lerat 1975, 93). Les deux types de polysémie mentionnés ci-dessus ont été illustrés par les exemples en langue polonaise et française. Les termes polysémiques ont été présentés dans les tableaux. L'auteur souligne aussi les diverses significations de termes polysémiques analysés, présentés dans des colonnes séparées pour mieux illustrer le phénomène de la polysémie.
9
Publication available in full text mode
Content available

Polisemia werbalna w gwarach

63%
Ejsmunt-Wieczorek I.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2017
|
vol. LXIV
43-57
EN
The subject presented in the article is consistent with a discussion that has been taking place among linguists for years to define the phenomenon of polysemy in the language and setting bondaries between polysemy and monosemy. Thoise issues have been discussed multiple times in relation to general and historical, whereas, the subject of polysemantic words in dialects, in particular, verbal derivates, has not been widely described so far. The reason for this condition seems to be fragremantirity of lexico-graphic data and relatively little progress of works related to dialect wordformation. The purpose of this article is to present verbal polysemy origin mechanisms in dialects based on the available dialect sources and to compare his state with historical Polish language.
PL
Podjęty w artykule temat wpisuje się w trwającą od lat dyskusję językoznawców dotyczącą problemu definiowania zjawiska wieloznaczności w języku oraz stawiania granic między polisemią a monosemią. Zagadnienia te były kilkakrotnie poruszane w odniesieniu do polszczyzny ogólnej oraz historycznej, natomiast problem wyrazów polisemantycznych w gwarach, w szczególności derywatów czasownikowych, nie był jak dotąd szeroko opisywany. Za przyczynę takiego stanu rzeczy uznaje się fragmentaryczność danych leksykograficznych oraz stosunkowo niewielkie zaawansowanie prac nad słowotwórstwem gwarowym. Celem artykułu jest pokazanie mechanizmów powstawania polisemii werbalnej w gwarach na podstawie dostępnych źródeł gwarowych oraz porównanie tego stanu z polszczyzną historyczną.
10
Publication available in full text mode
Content available

Some Facts on Homonymy in Polish

63%
Cuper A.
Language. Culture. Politics. International Journal
|
2020
|
vol. 1
15-27
EN
This paper focuses on the investigation into homonymy in Polish, taking into account the existing definitions of this phenomenon. It presents the origin of the word HOMONYMY together with its types with numerous examples. Some of the definitions have been exemplified via lexemes taken from other languages in order to clarify the notion of interlingual homonymy.
PL
Praca ta skupia swoją uwagę na analizie procesu homonimii w języku polskim, podając funkcjonujące definicje tego zjawiska. Prezentuje ona również pochodzenie słowa „homonimia’’ i przedstawia różne rodzaje homonimii. Niektóre z definicji opatrzone są przykładami z innych języków w celu głębszego zaprezentowania homonimii międzyjęzykowej.
11

Polisemia czy pozory polisemii? Między znaczeniem a użyciem wyrażenia

63%
Wołk M.
Język Polski
|
2020
|
vol. 100
|
issue 1
57-67
PL
Przedmiotem analizy w artykule jest zjawisko polisemii (wieloznaczności) w opisie języka. Inspiracją do podjęcia takich badań stały się tezy Magdaleny Danielewiczowej przedstawione w tekście pt. Wieloznaczność – skaza na języku czy na jego opisie? (2011). Autorka postuluje w nim ostrożność w orzekaniu polisemii. W podobnym kierunku zmierzają także niniejsze rozważania, tyle że problem rozstrzygania wieloznaczności wydaje się złożony jeszcze bardziej, niż przedstawia to Danielewiczowa. W proponowanej charakterystyce rozpatruje się osiem polskich, dyskusyjnych pod tym względem, wyrażeń – sześć rzeczowników: kazanie, najazd, wojna, tornado, kaloryfer, akcja i dwa przymiotniki: regularny i rasowy. Podstawowe pytanie sprowadza się do tego, czy możliwość co najmniej dwojakiej interpretacji tych słów to rzeczywiście kwestia ich znaczenia, a więc właściwości semantycznych, czy też może – użycia, a więc właściwości pragmatycznych. W rozwikłaniu postawionego problemu odwołano się do rozwiązań przyjętych w trzech wybranych słownikach języka polskiego (Słowniku języka polskiego pod red. M. Szymczaka, Innym słowniku języka polskiego pod red. M. Bańki i Wielkim słowniku języka polskiego pod red. P. Żmigrodzkiego). Analizie poddano autentyczne konteksty z opisywanymi wyrażeniami (wzięte z Narodowego Korpusu Języka Polskiego), sięgając do prac podejmujących podobne problemy (m.in. tekstów autorstwa A. Bogusławskiego). Analizowany problem wpisuje się w ustalenia z zakresu leksykologii i leksykografii.
EN
The analysis focuses on the phenomenon of polysemy in the description of language. The article was inspired by the theses of Magdalena Danielewicz presented in Wieloznaczność – skaza na języku czy na jego opisie? [Polysemy – a flaw of language or its description?] (2011). The author postulates caution when determining polysemy. This is the perspective also assumed in this article, yet the problem seems to be even more complex than Danielewicz propounds. The proposed description considers eight Polish expressions, which are interesting in the discussed aspect, six nouns: kazanie, najazd, wojna, tornado, kaloryfer, akcja, and two adjectives: regularny and rasowy. The basic question is whether the possibility of at least two interpretations of these words is actually related to their meaning, that is their semantic properties, or to their usage, which means their pragmatic properties. In order to address the question the article references solutions embraced in three selected dictionaries of the Polish language (Słownik języka polskiego ed. by M. Szymczak, Inny słownik języka polskiego ed. by. M. Bańko, and Wielki słownik języka polskiego ed. by. P. Żmigrodzki), analysing authentic contexts with the examined expressions (excerpted from the National Corpus of Polish). Additionally, works which undertook similar problems are mentioned (among others, by A. Bogusławski). The scrutinised issue can be looked at from the perspective of both lexicology and lexicography.
12

La polysémie adjectivale – un défi pour le traitement automatique des langues

63%
Perz M.
Roczniki Humanistyczne
|
2013
|
vol. 61
|
issue 8: Lingwistyka Korpusowa i Translatoryka
61-74
EN
The purpose of this paper is to approach the problem of disambiguation of one type of polysemic units, that is adjectives in the context of translation. On the basis of the French adjective piquant analyzed as a case of study, following the object oriented method, the author demonstrates that this item could have a few equivalents in other languages. The selection of an appropriate linguistic equivalent depends on the context in which a particular unit appears. Such multiple possible interpretations pose a major problem for the description of the polysemic terms in lexicographical publications, as well as for automatic translation technology. To exactly pinpoint all the available senses and equivalents, the author makes use of the theory of classes of objects.
PL
Polisemia przymiotników, jak i innych jednostek językowych stanowi wyzwanie dla tłumaczenia, szczególnie dla tłumaczenia automatycznego. Aby system był w stanie wykryć odpowiedni ekwi-walent w języku docelowym, niezbędny jest opis formalny, biorący pod uwagę wszystkie użycia danej jednostki. Niniejszy artykuł prezentuje analizę francuskiego przymiotnika piquant i jego klasyfikację w oparciu klasy obiektowe. Wyszczególniając tyle znaczeń danego leksemu, ile typów klas obiektowych, do których tenże przymiotnik jest stosowany, możemy odnaleźć jego odpowiedni ekwiwalent w języku docelowym, a w konsekwencji podać jego poprawne tłumaczenie.
13
Publication available in full text mode
Content available

Ekwiwalencja a zjawisko „false friends" w słowiańskich nazwach roślin

63%
Waniakowa J.
Polonica
|
2021
|
vol. 41
39-49
EN
The article deals with interlingual similarities and the phenomenon of false friends in Slavic plant names. In all Slavic dialects and in the history of Slavic languages it is observed that one name may refer to several species of plants, and a given species may have even dozens of names. As analyses show, it is not uncommon for these names to be formally and semantically compatible across large areas where Slavic languages are spoken. In the conclusion of the paper, it is suggested that comparative studies of Slavic materials always require great caution to prevent possible mistakes in identification. Formal similarity does not guarantee the adequacy of the content, i.e. the true meaning, as in some cases we deal with complete equivalence of the names and their designates in the given Slavic languages, and sometimes the names constitute false friends.
PL
Artykuł dotyczy podobieństw międzyjęzykowych i zjawiska false friends w słowiańskich nazwach roślin. We wszystkich słowiańskich dialektach i w historii języków słowiańskich można zaobserwować, że jedna nazwa może odnosić się do kilku gatunków roślin, a dany gatunek może mieć nawet kilkadziesiąt nazw. Jak pokazują analizy, nierzadko nazwy te są zgodne formalnie i semantycznie na dużych obszarach, na których mówi się językami słowiańskimi. W podsumowaniu artykułu zasugerowano, że badania porównawcze materiałów słowiańskich zawsze wymagają dużej ostrożności, aby zapobiec ewentualnym błędom w identyfikacji. Podobieństwo formalne nie gwarantuje adekwatności treści, czyli prawdziwego znaczenia, gdyż w niektórych przypadkach mamy do czynienia z całkowitą równoważnością nazw i ich desygnatów w danych językach słowiańskich, a czasem nazwy takie stanowią false friends.
14
Content available remote

Dowcip polisemiczny a kontekst

63%
Krasowska A.
Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
|
2016
|
vol. 72
249-259
PL
Artykuł poświęcony jest roli kontekstu w konstruowaniu dowcipu językowego opartego na wieloznaczności wyrazów. Na przykładzie tekstów Kabaretu Starszych Panów autorka wskazuje na fakt, że dowcip polisemiczny jest uwarunkowany przez kontekst, a rodzaj wykorzystanych determinatorów kontekstowych oraz ich układ mają bezpośredni wpływ na aktualizację poszczególnych znaczeń polisemu, a tym samym na powstawanie żartów językowych. W głównej części artykułu autorka odwołuje się zarówno do kontekstu wewnątrztekstowego (leksykalno-semantycznego, słowotwórczego, składniowego), jak i zewnątrztekstowego (intertekstualnego).
EN
The article discusses the role of context in formulating a pun based on word polysemousness. Using quotations from Kabaret Starszych Panów, the author points to the fact that a polysemous joke is dependent on its context and on the type of context determinants, whose order has an indirect impact on the actualization of individual meanings of the polyseme and, therefore, on the resulting puns. The author refers to both types of context: intratextual (lexical-semantic, morphological and syntactic) and extratextual (intertextual).
15

„Hucpa/chucpa”. Analiza leksykologiczna i leksykograficzna

63%
Biesaga M.
Język Polski
|
2013
|
vol. 93
|
issue 5
356-365
PL
„Hucpa/chucpa” jest wyrazem niezwykle często używanym w polskim dyskursie politycznym. Odczytanie właściwego znaczenia tej jednostki leksykalnej może jednak sprawić trudność ze względu na niejasność definicji słownikowych, które składają się z szeregu synonimicznych eksplikacji. Stąd celem niniejszego tekstu jest wskazanie problemów pojawiających się podczas analizy semantycznej leksemu „hucpa/chucpa”, następnie zaś nakreślenie rozwiązań leksykograficznych.
EN
"Hucpa/chucpa" is a word commonly used in a contemporary political discourse. Unfortunately, a dictionary user is not able to understand the concept of this notion while definitions submitted in Polish dictionaries are unclear and consist of multiple synonymic explications. Therefore, the aim of this paper is to recognize the problems existing within the semantic analysis of this notion and, secondly, to give alternative solutions for lexicographers describing "hucpa/chucpa" in monolingual dictionaries.
16

Wieloznaczność a wielomotywacyjność, homonimia i polisemia antroponimiczna

63%
Raszewska-Klimas A.
Język Polski
|
2019
|
vol. 99
|
issue 4
73-86
PL
W kognitywnej teorii homonimii i polisemii antroponimicznej uwzględniono zarówno standardową, jaki i rozszerzoną wersją prototypu, co pozwoliło wyodrębnić w płaszczyźnie doonimicznej homonimy nazwotwórcze, tj. tożsame formalnie onimy należące do jednej lub kilku kategorii kognitywnych, i polisemy nazwotwórcze, tj. tożsame formalnie onimy należące tylko do jednej kategorii kognitywnej. Zgodnie z rozszerzoną kognitywną wersją prototypu nazwy własne i apelatywy skupione pod jedną etykietą nominacyjną należy rozpatrywać jako jednostki polisemiczne. Termin wieloznaczność uznano za nadrzędny, obejmujący zarówno zjawiska wielomotywacyjności, homonimii i polisemii antroponimicznej. Natomiast rozróżnienie wielomotywacyjności od homonimii czy polisemii antroponimicznej możliwe jest na podstawie kryterium semantyczno-referencjalnego.
EN
In the cognitive theory of anthroponymic homonymy and polysemy, both the standard and the extended versions of the prototype were taken into account, and that made it possible to distinguish on a to-onymic plane name-forming homonyms, i.e. formally identical onyms belonging to one or several cognitive categories and name-forming polysemes, i.e. formally identical onyms that belong only to one cognitive category. According to the extended cognitive version of the prototype, proper names and appelatives focused under a single nomination label should be considered polysemic units. The term ambiguity has been recognized as superior, encompassing the phenomena of multi-motivation, anthroponymic homonymy and polysemy. The distinction between multi-motivation and anthroponymic homonymy or polysemy is possible on the basis of the semantic-referential criterion.
17
Publication available in full text mode
Content available

Il caos preposizionale: analisi dell’errore e didattica

63%
Citraro C.
Italica Wratislaviensia
|
2018
|
issue 9.2
81-92
EN
The use of prepositions is difficult to learn. To examine this fact, mistakes in the usage of prepositions were collected from 108 assignments completed by Italian secondary-school students. In this article, these errors are listed and several causes for them have been hypothesised: mistakes due to dialectal interference (type 1; a, b); errors in polyrhematic units (type 2; c, d, e); mistakes due to paradigmatic interference (type 3; f, g, h, i, l); errors due to loss of syntactic orientation (type 4; m, n, o). Following this, teaching strategies based on mistakes are proposed. Finally, an in-depth review of recent grammars and dictionaries is carried out in order to verify how the sections related to prepositions are structured and if the new cognitivist models have been accepted within these didactic instruments.
IT
L’apprendimento degli usi delle preposizioni rappresenta una crux della didattica. Sono stati raccolti gli errori negli usi preposizionali presenti in 108 elaborati prodotti da studenti italiani della scuola secondaria superiore. Gli errori sono stati poi suddivisi e ne sono state ipotizzate le cause: errori dovuti a interferenza dialettale (tipo 1; a, b); errori in espressioni polirematiche (tipo 2; c, d); errori dovuti a interferenza paradigmatica (tipo 3; f, g, h, i, l); errori dovuti alla perdita di orientamento sintattico nel testo (tipo 4; m, n, o, p). Sono state poi suggerite alcune strategie didattiche differenziate in base alle tipologie di errore individuate. Si è infine proceduto a uno spoglio di alcune grammatiche e di alcuni dizionari di nuova generazione al fine di verificare in quale modo siano strutturate le parti relative alle preposizioni e se i nuovi modelli di matrice cognitivista siano stati recepiti all’interno di questi strumenti per la didattica.
18
Publication available in full text mode
Content available

Zur Polysemie der Präposition AUF aus kognitiver Sicht

63%
Sulikowska A.
Colloquia Germanica Stetinensia
|
2021
|
issue 30
91-111
PL
Artykuł traktuje o polisemii niemieckich przyimków z perspektywy semantyki kognitywnej. Analizie semantycznej poddano przyimek AUF w konstrukcjach statycznych z celownikiem. Celem artykułu jest opisanie różnorodnych użyć przyimka AUF, rozgraniczenie poszczególnych znaczeń w oparciu o Principled Polysemy Model Tylera i Evansa, identyfikacja protosceny oraz rekonstrukcja sieci semantycznej przyimka. Punktem wyjścia dla rozważań jest teza, że skonstruowana przez codzienne doświadczenia sensomotoryczne protoscena jest konceptualnym punktem wyjścia dla dalszych znaczeń i je motywuje.
EN
This article discusses the semantics of the dative construction with the preposition AUF in aspect of the guiding principles within the cognitive semantics. The aim of the analysis is to show diverse variants of use of the preposition AUF, to establish the meanings from the point of view of the Principled Polysemy Model of Tyler/Evans, to identify the protoscene and to reconstruct the semantic network. The starting point of the analysis is the assumption that the protoscene which is based on the daily sensomotor experience, is the conceptual base forother meanings and their motivations.
DE
Der Beitrag diskutiert die Polysemie deutscher Präpositionen vor dem Hintergrund der Grundprämissen der Kognitiven Semantik. Untersucht werden die durch die Präposition AUF eingeleiteten Dativkonstruktionen. Das Ziel der Analyse liegt in der Ermittlung der vielfältigen Verwendungen der Präposition AUF, der Abgrenzung der einzelnen Bedeutungen auf der Grundlage der im Principled Polysemy Model von Tyler/Evans beschriebenen Regeln, in der Ermittlung der Protoszene und der Rekonstruktion des semantischen Netzwerkes. Ausgegangen wird von der Annahme, dass die durch alltägliche sensomotorische Erfahrung konstruierte räumliche Protoszene eine konzeptuelle Basis für erweiterte Bedeutungen bildet und sie damit motiviert.
19
Publication available in full text mode
Content available

Leksem tęczowy w polszczyźnie. Znaczenie i stabilność ekspresywna

63%
Dawidziak-Kładoczna M.
Orbis Linguarum
|
2018
|
issue 51
17-37
EN
Word tęczowy in Polish. Meaning and expressive stability Adjective tęczowy is a wildcard, derived from the noun tęcza, which has sources in the Slavic language. With the development of Polish, the meanings of the tęczowy are increasing, especially expressive. Modern lexicographical sources do not record them all. A full picture in this area can be obtained by analyzing language corpora and any other sources, including verbal and graphic resources of the Internet. Some of the meanings of the discussed lexeme have no expressive character, others are a sign of emotions. Emotional value, however, depends not only on meaning, but it is also conditioned pragmatically. Certain meanings can be attributed to positive or negative expression – depending on who the text sender is.
20
Publication available in full text mode
Content available

Krytycyzm a polisemia, nieostrość i zależność kontekstowa

63%
Odrowąż-Sypniewska J.
Roczniki Filozoficzne
|
2023
|
vol. 71
|
issue 2
315-334
EN
In the paper I draw attention to the difficulties faced by someone who wants to put into practice the demands of criticism regarding linguistic precision. According to these postulates, one should speak unambiguously and precisely, and therefore avoid expressions that are ambiguous, vague and unstable in meaning. However, these postulates are much more difficult to satisfy than one might think, since significant doubts surround the very phenomena of ambiguity, context-sensitivity or vagueness. It seems that in order to teach others to avoid, for example, ambiguous statements, we should have an adequate characterization of ambiguity and be able to diagnose it properly. Meanwhile, the situation is incredibly confusing, and in the literature, whether philosophical or linguistic, there is no single established definition, or even consensus as to which expressions are ambiguous. Significant doubts have been raised regarding the proper characteristic of different kinds of ambiguity, such as homonymy and polysemy. There is also no consensus on how to distinguish polysemy from contextual dependence. Also in doubt is the characterization of vagueness and the proper classification of borderline cases of vague expressions. On the other hand, there is no doubt that most natural language expressions are polysemous, vague and context-dependent at the same time. What’s more, in many cases, these features are not defects of our language at all, but actually improve communication and enable us to convey content quickly. The postulate to avoid such expressions completely is simply unfeasible. However, being guided by the principles of criticism allows one to more easily see and avoid defects of linguistic correctness in those situations in which such defects hinder efficient communication.
PL
W artykule zwracam uwagę na trudności jakie napotyka ktoś, kto chce wcielać w życie postulaty krytycyzmu dotyczące precyzji językowej. Zgodnie z tymi postulatami powinno się mówić jednoznacznie i precyzyjnie, a zatem unikać wyrażeń wieloznacznych, nieostrych i chwiejnych znaczeniowo. Jednakże postulaty te jest znacznie trudniej spełnić niż mogłoby się wydawać, bowiem istotne wątpliwości dotyczą samych zjawisk niejasności, nieostrości czy wieloznaczności. Wydaje się, że chcąc nauczyć innych unikania na przykład wypowiedzi wieloznacznych, powinniśmy dysponować adekwatną charakterystyką wieloznaczności i potrafić ją właściwie diagnozować. Tymczasem, sytuacja jest niesamowicie zagmatwana i w literaturze czy to filozoficznej, czy językoznawczej, nie ma jednej ustalonej definicji, czy choćby zgody co do tego, które wyrażenia są wieloznaczne. Nie ma także zgody co do tego, w jaki sposób charakteryzować polisemię i jak odróżniać ją np. od zależności kontekstowej. Wątpliwości budzi także charakterystyka nieostrości i właściwego klasyfikowania przypadków granicznych wyrażeń nieostrych. Nie ma natomiast wątpliwości, że większość wyrażeń języka naturalnego jest i nieostra, i zależna od kontekstu, i jednocześnie polisemiczna. Co więcej w wielu wypadkach te cechy wcale nie są defektami naszego języka, a wręcz usprawniają komunikację i umożliwiają nam szybkie przekazanie treści. Postulat unikania tego rodzaju wyrażeń jest po prostu nierealizowalny. Kierowanie się zasadami krytycyzmu pozwala jednak na łatwiejsze dostrzeżenie i unikanie wadliwości i uchybień wobec poprawności językowej w tych sytuacjach, gdy takie wadliwości utrudniają sprawną komunikację.
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.