Search results

1

LISTY ZESŁAŃCÓW Z KAZACHSTANU DO KS. FRANCISZKA KONIECZNEGO WE LWOWIE 1940–1941

100%

Wołczański J.

Rocznik Przemyski

|

2017

|

vol. 53

|

issue 1(20): Historia

327-370

EN

This paper presents 17 letters sent by Polish women, both adult and teenage ones, deported in 1940 from Lviv to the Kazakh Soviet Socialist Republic. Among them there are 6 gimnazjum (secondary school) students – authors of 10 documents, and three other persons – senders of 7 letters, probably related to the others or friends of the addressee. The later fates of those women are unknown; one may suspect that most of them survived the ordeal of the exile thanks to their vitality and returned to the home country, due to the “amnesty” declared on the strength of the Sikorski-Mayski agreement of 30 July 1941. The addressee of the letters was Rev. Dr Franciszek Konieczny, a long-time catechist at the Queen Jadwiga Secondary School in Lviv, friend of young people, founder and inspector of the Sodality of the Blessed Virgin Mary for schools, chaplain of the Convent of the Discalced Carmelite Sisters there, highly regarded retreat preacher, expert confessor and philanthropist.

2

Polscy zesłańcy na Syberii Zachodniej w latach 60.–90. XIX wieku. Między mitem a rzeczywistością

100%

Caban W., Michalska-Bracha L.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2017

|

vol. 17

13-41

EN

The article concerns individual and collective experiences of Poles deported to Siberia in the second half of the 19th century. It is based on the 19th century memoirs and Polish and Russian accounts from the 19th and 20th century. An integral part of the article is the problem of the myth of Siberia, and its picture of martyrdom of which perpetuated by the 19th century literature, romantic poetry, and memoirs, including the works of Agaton Giller’s. A noticeable role in the making of the myth of Siberia played the works of Zygmunt Librowicz’s (Poles in Siberia, Cracow 1884) and Michal Janik’s (History of Poles in Siberia, Cracow 1928), among others. The article mentions numerous factors creating the myth of Siberia, including the system of repressions against the deportees, the myth of the sentenced to katorga terms, the myths concerning the attitude of Russian administration and civilians to the deportees, the cooperation between Polish and Russian exiled revolutionaries and marriages between the deportees and local Siberian women.

3

"Niech Was Bóg ma w swojej opiece i doda sił do przetrwania". Źródła epistolarne z Archiwum Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń UP jako materiał do badań losów polskich Sybiraków

80%

Hejczyk-Gołąb A.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2023

|

vol. 16

92-109

EN

The Archive of the Centre for Documentation of Deportations, Expulsions and Resettlement of the Pedagogical University of Kraków collects the records concerning the broadly defined forced migrations of the Polish citizens. Most of these records do not have an institutional character but are rather linked to particular individuals or families affected by the deportations, expulsions and resettlements. The largest part of the records concerns the so-called Polish 'Sybiraks', or deportees to Siberia, including the epistolary materials, which, based on their external form, can be divided into three groups: letters, postcards and secret messages smuggled in or out of prisons. In the first place, these sources are the evidence and confirmation that particular individuals were deported to the Soviet Union. Furthermore, they allow us to trace the way the Sybiraks moved, and to reveal their fortunes at different times and places: from the interwar period and life at the 'Kresy' (Eastern Borderlands) of the Second Polish Republic, through the exile in the Soviet Union, their rescue and life at the Polish settlements in Africa, India and New Zealand, to the arrival and life in the United Kingdom or Poland. In addition, these records provide us with some information on the realities of their everyday life, conditions of existence and social relations in the different settings. Lastly, the sources might contribute to the analysis of the attitudes and behaviour of the Polish deportees in emergency situations.

PL

W Archiwum Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie gromadzone są zbiory związane z szeroko pojętymi przymusowymi migracjami obywateli polskich. Zbiory te w większości nie mają charakteru instytucjonalnego, ale są związane z losami konkretnych osób lub rodzin, które doświadczyły zsyłek, wypędzeń i przesiedleń. Znaczna część zbiorów dotyczy polskich Sybiraków. Cennym i wartościowym materiałem do badań ich losów są zgromadzone w archiwum źródła epistolarne (które ze względu na zewnętrzną formę można podzielić na trzy grupy: listy, kartki pocztowe i grypsy). Przede wszystkim są one „materiałem dowodowym” i swego rodzaju potwierdzeniem, że konkretne osoby zostały wywiezione do Związku Sowieckiego. Ponadto umożliwiają prześledzenie drogi, którą przebyli Sybiracy oraz poznanie ich losów w różnych okresach czasu i miejscach - od okresu przedwojennego i życia na Kresach II RP, przez pobyt na zesłaniu, opuszczenie Związku Sowieckiego, życie w polskich osiedlach w Afryce, Indiach, w Nowej Zelandii, przyjazd i życie w Wielkiej Brytanii, czy Polsce. Co więcej, dają informacje o realiach życia codziennego, warunkach bytowych, stosunkach społecznych np. w przedwojennej Polsce, na zesłaniu w ZSRS lub w Afryce czy Indiach w latach czterdziestych XX w. W końcu mogą stanowić przyczynek do analizowania postaw i zachowań, które prezentowali polscy zesłańcy w kryzysowych sytuacjach.

4

„Życie żołnierza jest marszem przez rózgi i policzki”. Traumatyczne wspomnienia polskich zesłańców politycznych wcielonych do Korpusu Kaukaskiego i Orenburskiego w I połowie XIX wieku

80%

Chrostek M.

Tematy i Konteksty

|

2023

|

vol. 18

|

issue 13

149-164

EN

Penal service in the Russian army – apart from exile to Siberia – was one of the main forms of repression used against Poles convicted of political crimes under the Russian rule in the first half of the 19th century. Over time, officers could apply for dismissal, but the living conditions of ordinary soldiers was appalling, as evidenced by the diaries and letters of exiles conscripted into the Caucasian Corps (including Mateusz Gralewski, Zygmunt Rewkowski, Franciszek Sawicz, Hipolit Jaworski, Władysław Jurkowski) and the Orenburg Corps (including Adolf Jabłoński, Bronisław Zaleski, Maksymilian Jatowt, Walerian Staniszewski), as well as Agaton Giller serving in eastern Siberia. They travelled on foot thousands of kilometers to the place of exile, often in shackles and chains, hungry, marching regardless of severe frosts, unbearable heat and torrential rains, frequently in the mountains. They spent their nights in old, wooden, ruined barracks that lacked air and were full of vermin. They slept on bunk beds or on the ground, among excrement, which caused epidemics and deaths. The tragic fate of the Polish soldiers also resulted from the obligation to participate in the imperial conquests of the tsar’s army – together with the Russians, they had to attack and murder the peoples of the Caucasus, today’s Kazakhstan, and western Siberia, who were defending their freedom. Every day they lived in cramped dugouts, where they slept on the ground on dirty pallets, wearing uniforms and shoes, and were themselves often covered with filth. Those simple soldiers were constantly beaten and humiliated physically and mentally. They are beating with fists whenever commanders were in such a mood. The most cruel was public flogging where soldiers were beaten with sticks, batons, rods, quirts and whips. The punishment ranged from several hundred to several thousand strokes, which often resulted in the victim’s agony and death. Flogging was used even for minor or alleged offenses. The widespread cruelty promoted sadism among the commanders, and demoralization spread (drunkenness, gambling, brothels). Privates also succumbed to it. The soldiers were afraid of getting ill because in hospitals they were beaten, robbed of food, and prescribed inappropriate medicines by unqualified staff. The mortality rate in the Russian army was very high – only a few Poles managed to return to their homeland.

PL

Karna służba w armii rosyjskiej – obok zesłania na syberyjską katorgę oraz na osiedlenie – stanowiła jedną z głównych form represji stosowaną wobec Polaków skazanych za przestępstwa polityczne pod zaborem rosyjskim w pierwszej połowie XIX wieku. Oficerowie mogli z czasem ubiegać się o dymisję, ale los prostych żołnierzy był okrutny, o czym przekonują pamiętniki i listy zesłańców wcielonych do Korpusu Kaukaskiego (m.in. Mateusza Gralewskiego, Zygmunta Rewkowskiego, Franciszka Sawicza, Hipolita Jaworskiego, Władysława Jurkowskiego) i Orenburskiego (m.in. Adolfa Jabłońskiego, Bronisława Zaleskiego, Maksymiliana Jatowta, Waleriana Staniszewskiego), a także Agatona Gillera służącego na wschodzie Syberii. Tysiące kilometrów do miejsca zesłania pokonywali pieszo, przeważnie zakuci w kajdany i łańcuchy, głodni, maszerując bez względu na silne mrozy, dokuczliwe upały i ulewne deszcze, często po górach. Nocowali na tak zwanych etapach w starych, drewnianych, zniszczonych barakach, nigdy nie wietrzonych, pełnych robactwa. Spali na pryczach lub gołej ziemi wśród ekskrementów, co powodowało epidemie i zgony. Tragizm polskich żołnierzy wynikał również z konieczności udziału w podbojach imperialnych carskiej armii – musieli wraz z Rosjanami napadać i mordować ludy Kaukazu, dzisiejszego Kazachstanu, zachodniej Syberii, broniące swojej wolności. Na co dzień mieszkali w ciasnych ziemiankach, gdzie spali na gołej ziemi w brudnych barłogach, w mundurze i butach, sami także brudni, często ochlapani nieczystościami. Prości sołdaci byli ciągle bici, upokarzani fizycznie i psychicznie. Bicie pięściami zależało od humoru dowódców. Najbardziej okrutna była publiczna chłosta. Bito kijami, pałkami, rózgami, batem, pejczem i knutem. Wysokość kary wynosiła od kilkuset do kilku tysięcy uderzeń, co często kończyło się śmiercią ofiary w męczarniach. Karano chłostą nawet za drobne lub domniemane przewinienia. Powszechne okrucieństwo rozwijało sadyzm u dowódców, wśród których szerzyła się demoralizacja (pijaństwo, hazard, domy publiczne). Ulegali jej również szeregowcy. Żołnierze bardzo bali się chorować, ponieważ w szpitalach byli bici, okradani z żywności, niewykwalifikowany personel ordynował im niewłaściwe leki. Śmiertelność w armii rosyjskiej była bardzo wysoka – jedynie nieliczni Polacy wrócili do ojczyzny.

5

Z polskiej leksykografii biograficznej, nekrologicznej i komemoratywnej. Rosja i ZSRS a Polska – ofiary antycywilizacji. (Bibliografia prac z lat 1832–2021 – w wyborze)

61%

Wojan K.

Studia Rossica Gedanensia

|

2022

|

issue 9

201-248

EN

The paper presents selected issues in the area of Polish biographical lexicography from the genological perspective. The author proposes to distinguish a new type – obituary and commemorative lexicography. She states that no monographic work on biographical lexicography has been published within the Polish scholarly society. The existing publications are only in the form of thematic/problem and review articles. The second part of the paper contains a list of 379 Polish dictionaries; the bibliography covers the years 1832–2021. The data presented are considered statistically important. The bibliographic list includes various types/forms of dictionaries – strictly biographical dictionaries, lexicons, encyclopedias, dictionary-encyclopedias, encyclopedic guides, reference books (e.g. Who is who?), directories of people (e.g. The Book of Siberians), personal loss books, cemetery books, lists of people, alphabetical lists of people, lists of surnames, nicknames, registers of the dead, deported and others, indexes of people (e.g. of repressed people) and others, inventories (e.g. names of labor camps), etc. Formally, publications of this type meet the requirements of studies in the field of lexicography because: 1/ they constitute a linearly ordered set (by lexicographic order), and 2/ they are specific databases storing specific information.

Refine search results

1 Res Gestae. Czasopismo Historyczne

1 Rocznik Przemyski

1 Studia Rossica Gedanensia

1 Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

1 Tematy i Konteksty

1 Caban W.

1 Chrostek M.

1 Hejczyk-Gołąb A.

1 Michalska-Bracha L.

1 Wojan K.

1 Wołczański J.

2 2023

1 2022

2 2017

LISTY ZESŁAŃCÓW Z KAZACHSTANU DO KS. FRANCISZKA KONIECZNEGO WE LWOWIE 1940–1941

Polscy zesłańcy na Syberii Zachodniej w latach 60.–90. XIX wieku. Między mitem a rzeczywistością

"Niech Was Bóg ma w swojej opiece i doda sił do przetrwania". Źródła epistolarne z Archiwum Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń UP jako materiał do badań losów polskich Sybiraków

„Życie żołnierza jest marszem przez rózgi i policzki”. Traumatyczne wspomnienia polskich zesłańców politycznych wcielonych do Korpusu Kaukaskiego i Orenburskiego w I połowie XIX wieku

Z polskiej leksykografii biograficznej, nekrologicznej i komemoratywnej. Rosja i ZSRS a Polska – ofiary antycywilizacji. (Bibliografia prac z lat 1832–2021 – w wyborze)