Search results

1

Decentring the Human? Towards a Post- Anthropocentric Standpoint Theory

100%

Keating A., Merenda K.

Praktyka Teoretyczna

|

2013

|

vol. 10

|

issue 4

65-88

PL

Bazując na ostatnich postępach w wirusologii oraz pracy queerowej feministki chicano Glorii Anzaldúa’y, w niniejszym artykule badamy możliwość przesunięcia z pozycji epistemologii antropocentrycznych (w tym feministycznych teorii punktu widzenia) w stronę szerszych, zdecentralizowanych sposobów produkcji wiedzy - takich, które ani nie byłyby skoncentrowane wyłącznie na człowieku, ani nie były w pełni postludzkie. Badamy to przejście w kilku etapach składających się na poszczególne części niniejszego artykułu: (1) krótki przegląd współczesnych krytyk antropocentryzmu oraz ograniczeń feministycznej teorii punktu widzenia głównego nurtu w kontekście przekroczenia antropocentryzmu; (2) analiza współczesnych opracowań z obszaru wirusologii, które prezentują obiecujące alternatywy wobec wąskiej antropocentrycznej definicji tego, co ludzkie; oraz (3) analiza podmiotowości nepantlera i onto-epistemologii Anzaldúa’y na gruncie jej teorii conocimiento. Dzieło Glorii Anzaldúa’y dostarcza nam unikalnej perspektywy dla powyższych rozważań, gdyż postantropocentryczny (i posthumanistyczny) wymiar myśli Anzaldúa’y nie został jeszcze w pełni zbadany, a jej epistemologię powszechnie kategoryzuje się jako etnicznie określoną feministyczną teorię punktu widzenia.

EN

Drawing on recent developments in virology and the work of Chicana queer-feminist Gloria Anzaldúa, this article explores the possibility of shifting from anthropocentric epistemologies (including feminist standpoint theories) into more expansive, decentralized modes of knowledge production which are neither entirely human-centered nor fully post-human. We explore this shift through several parts: (1) A brief overview of recent critiques of anthropocentrism and the limitations in mainstream feminist standpoint theory’s ability to overcome this anthropocentrism; (2) an exploration of recent developments in virology’s promising alternatives to anthropocentrism’s narrow definition of the human; and (3) an analysis of Anzaldúa’s innovative nepantlera subjectivity and onto-epistemology as seen in her theory of conocimiento. Because scholars have yet to examine the post-anthropocentric (and posthumanist) dimensions of Anzaldúa’s thought, but instead generally categorize her epistemology as an ethnic-specific feminist standpoint theory, her work offers a unique point of entry into these investigations.

2

Poza formą i treścią. W stronę materialności

89%

Sikora S.

Kwartalnik Filmowy

|

2021

|

issue 115 Film formy, film treści

21-34

PL

Artykuł przedstawia rozważania na temat Leviathana (2012), filmu zrealizowanego przez Luciena Castaing-Taylora i Vérénę Paravel, antropologów współtworzących Sensory Ethnography Lab (Uniwersytet Harvarda). Autor proponuje, by traktować film jako antropologię nowej generacji, zrywającą z tradycyjnym Geertzowskim „opisem gęstym”, nastawieniem antropocentrycznym i reprezentacją dominującą w myśleniu zachodnim. Kładzie nacisk na materialność/materiały, zmysłowość, procesualność, a także nierozróżnialność aktorów ludzkich i pozaludzkich. Ważnymi dla prowadzonego wywodu autorami stają się Gilles Deleuze i Félix Guattari oraz Tim Ingold. Zdanie tego ostatniego (Zaangażowanie w świat wiąże się z odczuwaniem go, a nie zamieszkiwaniem w świecie sensu) mogłoby być szczególnym wprowadzeniem do analizowanego filmu.

EN

The article offers a reflection on Leviathan (2012), a film made by Lucien Castaing-Taylor and Véréna Paravel, anthropologists associated with the Sensory Ethnography Lab (Harvard University). The author proposes to regard the film as a new type of anthropology, breaking with the traditional Geertzian “thick description” and anthropocentric perspective, but also with the philosophy of representation dominant in the Western world. It emphasizes the importance of materiality/materials, sensuality, processuality, but also the indistinguishability of human and non-human actors. The argument draws on the concepts of Gilles Deleuze and Félix Guattari, as well as Tim Ingold. Perhaps the latter’s sentence (To engage with things is to sense the world, not to inhabit a world of sense) could be a kind of introduction to the film.

3

Posthumanizm jako podstawa edukacji dla zrównoważonego rozwoju? Możliwości i granice rewolucji edukacyjnej

71%

Lipowicz M.

Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja

|

2017

|

vol. 20

|

issue 2(78)

139-153

EN

In the present article I will argue that the program of sustainable development, as promoted by the United Nations, demands a revision of the foregoing patterns of educational reflection. For this purpose I will present the posthuman thought as an alternative to the conception and plea for humanistic education, which hitherto has failed to realize the invested hopes. The key premise of posthumanism is the promotion of postanthropocentrism, which extends the horizons of consciousness and concerns regarding non-human beings. Towards the end of the article I will try to indicate that the biggest opponent of this thought is – paradoxically – the most extreme fraction of posthumanism, which is transhumanism. I will argue that instead of revising the humanistic fixations on effectiveness and efficiency, transhumanism seems to head towards an increase of human domination over nature, which fundamentally contradicts the key ideas of the sustainability program.

PL

W niniejszym artykule będę argumentował, iż ekologiczny program rozwoju zrównoważonego, promowany przez ONZ, wymaga rewizji dotychczasowych sposobów myślenia o edukacji. W tym celu zaprezentuję myśl posthumanistyczną jako istotną alternatywę wobec koncepcji i apeli o edukację humanistyczną, która dotychczas nie przyniosła pokładanych w niej nadziei. Kluczową przesłanką posthumanizmu jest promowany przez niego postantropocentryzm, który poszerza horyzonty świadomości i troski wobec bytów nie-ludzkich. Pod koniec artykułu postaram się także wskazać, iż największym oponentem tej myśli jest – paradoksalnie – najbardziej ekstremalny odłam posthumanizmu, czyli transhumanizm. Postaram się przekonać, iż zamiast rewidować humanistyczne fiksacje wokół efektywności i wydajności, transhumanizm wydaje się jedynie dążyć do potęgowania ludzkiej dominacji nad przyrodą, co w sposób fundamentalny kłóci się z kluczowymi ideami programu zrównoważonego rozwoju.

Refine search results

1 Kwartalnik Filmowy

1 Praktyka Teoretyczna

1 Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja

1 Keating A.

1 Lipowicz M.

1 Merenda K.

1 Sikora S.

1 2021

1 2017

1 2013

Decentring the Human? Towards a Post- Anthropocentric Standpoint Theory

Poza formą i treścią. W stronę materialności

Posthumanizm jako podstawa edukacji dla zrównoważonego rozwoju? Możliwości i granice rewolucji edukacyjnej