Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  postantropocentryzm
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Hiperhumanizm, czyli dlaczego kultura nie może wyjść poza samą siebie

100%
Jonak Ł.
Przegląd Humanistyczny
|
2014
|
issue 1(442)
53-64
EN
The paper engages pan-social sociology of Bruno Latour in order to examine the possible realizations of post-anthropocentrist/posthumanistic proposition. The starting assumption is that posthumanism is possible only by naturalizing the human or humanising non-human entities. A number of naturalistic strategies of post-anthropocentrism are being presented and concepts of non-human actants and hybrid societies are being analyzed. Whenever analyzed ideas and processes seem to interfere with naturalistic categories, those categories are being used in analyses. The conclusion (derived, among other things, from the way natural categories work or do not work in humanistic context) is proposed that posthumanism, understood as inclusion of non-human entities in relations of meaning and, above all, political pragmatics is, indeed (a noble, maybe useful) form of hyperhumanism.
2

Podobieństwa i różnice. Badania historyczne nad zwierzętami a animal studies

63%
Jaroszuk A.
Przegląd Humanistyczny
|
2014
|
issue 1(442)
27-34
EN
The article is an attempt to answer the question how one may talk about animals in historical perspective. First, the author reviews the historical research on animals conducted in the Polish humanities, which, as she notices, follows mostly the same model of including animals in the historical order. Then, the term “history of animals” is discussed to be followed by two other, diametrically opposite research proposals by Erica Fudge and Eric Baratay. The author reveals the similarity between Baratay’s proposal and reflection included in animal studies and emphasizes that Fudge’s proposal may be an alternative not only for the French researcher’s proposal, but for the entire stream of research on animals.
3

Twórca wyzwalający rzeczywistość przeciwko dyktatowi „mise en scène”? „Five” Abbasa Kiarostamiego

63%
Zawojski P.
Kwartalnik Filmowy
|
2023
|
issue 122 Krajobrazy, panoramy, terytoria
156-178
PL
Five (2003) Abbasa Kiarostamiego jest interpretowane w tym artykule w kontekstach medialnych, technologicznych i filozoficznych. Najpierw zostają przedstawione okoliczności powstania filmu, sens ewoluującego tytułu oraz różne wersje ekspozycyjne. W kolejnych pięciu częściach artykułu autor podejmuje następujące kwestie: inspiracje, jakie Kiarostami czerpał z twórczości Yasujirō Ozu, oraz utopijne marzenie o tworzeniu filmu bez autora (I); możliwości, jakie dała twórcy technologia cyfrowa (II); intencje stworzenia filmu bez historii (III); postantropocentryczna strategia wyrażająca się zwrotem ku przedmiotom (IV); pejzaż wizualny, który zostaje zastąpiony widzeniem na granicy widzialności (V). W zakończeniu artykułu autor interpretuje instalację Doors without Keys (2015) jako votum separatum wobec powszechnego dziś przekonania o dominacji ruchomych obrazów jako środków prezentowania rzeczywistości.
EN
Abbas Kiarostami’s Five (2003) is interpreted in this article in media, technological, and philosophical contexts. The author begins by presenting the circumstances of this production, the evolving title, and various display versions. In the subsequent five parts of the article, he addresses the following issues: the inspiration Kiarostami drew from the works of Yasujirō Ozu, the utopian dream of making a film ‘without an author’ (I); the possibilities offered by digital technology (II); Kiarostami’s intention to create a film ‘without history’ (III); a post-anthropocentric strategy expressed by a cinematic shift towards objects that replace the dominant tendency towards human subjects (IV); visual landscape replaced by seeing at the edge of visibility (V). At the end of the article, the installation Doors without Keys (2015) is interpreted as a votum separatum against the popular belief that moving images dominate as means of presenting reality.
4

Poza formą i treścią. W stronę materialności

63%
Sikora S.
Kwartalnik Filmowy
|
2021
|
issue 115 Film formy, film treści
21-34
PL
Artykuł przedstawia rozważania na temat Leviathana (2012), filmu zrealizowanego przez Luciena Castaing-Taylora i Vérénę Paravel, antropologów współtworzących Sensory Ethnography Lab (Uniwersytet Harvarda). Autor proponuje, by traktować film jako antropologię nowej generacji, zrywającą z tradycyjnym Geertzowskim „opisem gęstym”, nastawieniem antropocentrycznym i reprezentacją dominującą w myśleniu zachodnim. Kładzie nacisk na materialność/materiały, zmysłowość, procesualność, a także nierozróżnialność aktorów ludzkich i pozaludzkich. Ważnymi dla prowadzonego wywodu autorami stają się Gilles Deleuze i Félix Guattari oraz Tim Ingold. Zdanie tego ostatniego (Zaangażowanie w świat wiąże się z odczuwaniem go, a nie zamieszkiwaniem w świecie sensu) mogłoby być szczególnym wprowadzeniem do analizowanego filmu. 
EN
The article offers a reflection on Leviathan (2012), a film made by Lucien Castaing-Taylor and Véréna Paravel, anthropologists associated with the Sensory Ethnography Lab (Harvard University). The author proposes to regard the film as a new type of anthropology, breaking with the traditional Geertzian “thick description” and anthropocentric perspective, but also with the philosophy of representation dominant in the Western world. It emphasizes the importance of materiality/materials, sensuality, processuality, but also the indistinguishability of human and non-human actors. The argument draws on the concepts of Gilles Deleuze and Félix Guattari, as well as Tim Ingold. Perhaps the latter’s sentence (To engage with things is to sense the world, not to inhabit a world of sense) could be a kind of introduction to the film.
5
Publication available in full text mode
Content available

Decentring the Human? Towards a Post- Anthropocentric Standpoint Theory

51%
Keating A., Merenda K.
Praktyka Teoretyczna
|
2013
|
vol. 10
|
issue 4
65-88
PL
Bazując na ostatnich postępach w wirusologii oraz pracy queerowej feministki chicano Glorii Anzaldúa’y, w niniejszym artykule badamy możliwość przesunięcia z pozycji epistemologii antropocentrycznych (w tym feministycznych teorii punktu widzenia) w stronę szerszych, zdecentralizowanych sposobów produkcji wiedzy - takich, które ani nie byłyby skoncentrowane wyłącznie na człowieku, ani nie były w pełni postludzkie. Badamy to przejście w kilku etapach składających się na poszczególne części niniejszego artykułu: (1) krótki przegląd współczesnych krytyk antropocentryzmu oraz ograniczeń feministycznej teorii punktu widzenia głównego nurtu w kontekście przekroczenia antropocentryzmu; (2) analiza współczesnych opracowań z obszaru wirusologii, które prezentują obiecujące alternatywy wobec wąskiej antropocentrycznej definicji tego, co ludzkie; oraz (3) analiza podmiotowości nepantlera i onto-epistemologii Anzaldúa’y na gruncie jej teorii conocimiento. Dzieło Glorii Anzaldúa’y dostarcza nam unikalnej perspektywy dla powyższych rozważań, gdyż postantropocentryczny (i posthumanistyczny) wymiar myśli Anzaldúa’y nie został jeszcze w pełni zbadany, a jej epistemologię powszechnie kategoryzuje się jako etnicznie określoną feministyczną teorię punktu widzenia.
EN
Drawing on recent developments in virology and the work of Chicana queer-feminist Gloria Anzaldúa, this article explores the possibility of shifting from anthropocentric epistemologies (including feminist standpoint theories) into more expansive, decentralized modes of knowledge production which are neither entirely human-centered nor fully post-human. We explore this shift through several parts: (1) A brief overview of recent critiques of anthropocentrism and the limitations in mainstream feminist standpoint theory’s ability to overcome this anthropocentrism; (2) an exploration of recent developments in virology’s promising alternatives to anthropocentrism’s narrow definition of the human; and (3) an analysis of Anzaldúa’s innovative nepantlera subjectivity and onto-epistemology as seen in her theory of conocimiento. Because scholars have yet to examine the post-anthropocentric (and posthumanist) dimensions of Anzaldúa’s thought, but instead generally categorize her epistemology as an ethnic-specific feminist standpoint theory, her work offers a unique point of entry into these investigations.
6
Publication available in full text mode
Content available

Antropologiczne otwarcie na postantropocentryzm. Sprawczość bytów poza-ludzkich w procesie ekologizacji wiedzy

51%
Majbroda K.
Lud
|
2021
|
vol. 105
243-274
EN
The article focuses on the opening of anthropology to post-anthropocentrism, and the more-than-human world. We are living in the Anthropocene, a new geological era in which human activities are affecting climate, ecosystems and the environment like never before. However, the dominant understanding  of  the global environmental history does not adequately account for its connections to social theory, even though these themes are inextricably linked to the sociality and materiality of the changing world of humans and non-humans. Within the framework of the world's socio-cultural anthropology are being developed, and the representatives of the discipline are taking increasingly firm stances on climate change, developing  practices that creatively can be called the ‘ecologisation of anthropology’ as a response to the notion that the world is overheated. A movement of conceptual transgression of the category ‘human’, which is the core of anthropocentric knowledge, can become an opportunity for anthropology not only to prognose the future of societies, but also to co-produce scientific knowledge anticipating and explaining its shapes.
PL
Artykuł koncentruje się wokół otwarcia antropologii na postantropocentryzm oraz świat więcej-niż-społeczny w procesie ekologizacji wiedzy. Żyjemy w Antropocenie, nowej epoce geologicznej, w której działania człowieka wpływają na klimat, ekosystemy i środowisko jak nigdy przedtem. Tymczasem, dominujące rozumienie globalnej historii środowiska nie uwzględnia należycie jej powiązań z teorią społeczną, mimo że wątki te są nierozerwalnie związane  ze społecznością i materialnością zmieniającego się świata ludzi i nie-ludzi. W ramach światowej antropologii społeczno-kulturowej przedstawiciele dyscypliny zajmują coraz bardziej zdecydowane stanowiska wobec zmian klimatycznych, rozwijając praktyki,  które inwencyjnie  można by nazwać ‘ekologizacją antropologii’ jako odpowiedź na tezę o przegrzaniu świata. Ruch konceptualnej transgresji kategorii ‘człowiek’, która jest podstawą antropocentrycznej wiedzy, może stać się dla antropologii szansą nie tylko na prognozowanie przyszłości społeczeństw, lecz także na współtworzenie wiedzy naukowej antycypującej i wyjaśniającej jej kształty.
7
Publication available in full text mode
Content available

Filozoficzna koncepcja człowieka na gruncie posthumanizmu

51%
Krupa A.
Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne
|
2021
|
vol. 56
75-94
EN
The article analyses the concept of posthuman from a philosophical perspective. The paper aims to present and determine the meaning of the notion of posthuman. The considerations are based on the assumption that posthumanist philosophy can be distinguished within posthumanism. The subject matter of posthumanist philosophy is human being and human situation in the changing world due to the development of science and technology. The starting point for the analysis is the posthumanist postulate of ‘working-through’ the humanist tradition, which results in a non-essentialist and non-anthropocentric concept of posthuman. The article presents the process of shaping this concept in reference to works of D. Haraway and N.K. Hayles. Then the paper analyses the standpoint of R. Braidotti in order to show that posthumanism was inspired by feminism and deconstructivism (these inspirations had a significant impact on the vision of posthumanity). The characteristics of posthuman are presented in reference to Braidotti’s conception of relational subjectivity. The article elucidates why the posthuman subject is materialistically embedded in order to explain the thesis about significant role of human embodiment. The paper shows how the abolition of the opposition between body and thinking leads to a post-dualistic conception of human being.
PL
Artykuł analizuje koncepcję postczłowieka z filozoficznej perspektywy. Celem pracy jest przedstawienie oraz dookreślenie znaczenia pojęcia postczłowieka. Rozważania opierają się na założeniu, że w ramach nurtu posthumanizmu można wyróżnić filozofię posthumanistyczną, której przedmiotem namysłu jest człowiek oraz jego sytuacja w zmieniającym się świecie za sprawą rozwoju nauki i techniki. Punktem wyjścia dla analiz jest posthumanistyczny postulat przepracowania tradycji humanistycznej, którego rezultatem jest nieesencjalistyczna oraz nieantropocentryczna koncepcja postczłowieka. Artykuł przedstawia kształtowanie się koncepcji postczłowieka w odwołaniu do twórczości D. Haraway oraz N.K. Hayles. Następnie analizuje stanowisko R. Braidotti, aby wykazać feministyczne oraz dekonstruktywistyczne inspiracje posthumanizmu, które miały znaczący wpływ na wizję postczłowieczeństwa. Charakterystyka postczłowieka zostaje przedstawiona w odwołaniu do koncepcji Braidotti ujmującej ludzką podmiotowość relacyjnie. Artykuł tłumaczy, czemu służy materialistyczne umocowanie podmiotu posthumanistycznego, aby następnie wyjaśnić twierdzenie o istotnej roli ludzkiego ucieleśnienia. Praca ukazuje, jak zniesienie opozycji między cielesnością a myśleniem prowadzi do post-dualistycznej koncepcji człowieka.
8
Publication available in full text mode
Content available

Gość/inność dyskursu posthumanistycznego. Recenzja książki Anny Filipowicz, „(Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu”, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017

51%
Juchniewicz A.
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
|
2018
|
issue 7
325-337
EN
The reviewed book by Anna Filipowicz entitled (Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu is one of the key dissertations analyzing human and animal relations as exemplified by Polish poetry of the 20th and 21st century. The author is innovative in her interpretation of poems by poets considered to be canonical (Anna Świrszczyńska, Tadeusz Różewicz, Marcin Świetlicki, Ryszard Krynicki, Tomasz Różycki, Jarosław Marek Rymkiewicz and Julian Tuwim), using her knowledge of ethology and natural science. The greatest strength of the dissertation, in the opinion of the reviewer, is the micrological analysis of individual works, enhancing the importance of the detail, due to which the reader receives a compendium of major problems connected with animal emancipation in two time planes (during the Warsaw Uprising and in contemporary times). Filipowicz calls for rejecting stereotypes which so far have enhanced species chauvinism and hierarchical structure in accidental encounters (the case of animals living in zoos and non-urbanized areas) as well as developing interspecies sensitivity. Its manifestations could include, for instance, concern about noticing individual biographies of animals during armed conflicts or preventing the destruction of biotopes. Filipowicz’s work is not only an example of skillful application of methodology bordering on environmental humanities, animal studies and affective studies, but also an important voice in the debate on constructing environmental order and the place/role of animals in human life.
PL
Recenzowana książka Anny Filipowicz (Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu jest jedną z kluczowych rozpraw badających związki ludzko-zwierzęce na materiale poezji polskiej XX i XXI wieku. Autorka w sposób innowacyjny odczytuje wiersze poetów uznanych za kanoniczych (Anny Świrszczyńskiej, Tadeusza Różewicza, Marcina Świetlickiego, Ryszarda Krynickiego, Tomasza Różyckiego, Jarosława Marka Rymkiewicza i Juliana Tuwima), wykorzystując wiedzę etologiczną i przyrodoznawczą. Największym atutem rozprawy, zdaniem recenzenta, jest mikrologiczna analiza poszczególnych utworów, dowartościowująca szczegół, dzięki czemu czytelnik otrzymuje kompendium podstawowych problemów związanych z emancypacją zwierząt w dwóch planach czasowych (podczas powstania warszawskiego i w czasach współczesnych). Filipowicz postuluje odrzucenie stereotypów, które do tej pory wzmacniały szowinizm gatunkowy i hierarchiczność w ramach akcydentalnych spotkań (casus zwierząt zamieszkujących ogrody zoologiczne i przestrzenie niezurbanizowane) i wypracowanie wrażliwości międzygatunkowej. Jej przejawami mogłyby być m.in. troska o dostrzeżenie indywidualnych biografii zwierząt w trakcie konfliktów zbrojnych lub zapobieganie niszczeniu biotopów. Rozprawa Filipowicz jest nie tylko przykładem zręcznego aplikowania metodologii z pogranicza humanistyki ekologicznej, animal studies, affective studies, lecz również ważnym głosem w debacie o budowaniu ładu ekologicznego i miejscu/roli zwierząt w życiu człowieka.
9
Publication available in full text mode
Content available

Posthumanizm jako podstawa edukacji dla zrównoważonego rozwoju? Możliwości i granice rewolucji edukacyjnej

51%
Lipowicz M.
Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja
|
2017
|
vol. 20
|
issue 2(78)
139-153
EN
In the present article I will argue that the program of sustainable development, as promoted by the United Nations, demands a revision of the foregoing patterns of educational reflection. For this purpose I will present the posthuman thought as an alternative to the conception and plea for humanistic education, which hitherto has failed to realize the invested hopes. The key premise of posthumanism is the promotion of postanthropocentrism, which extends the horizons of consciousness and concerns regarding non-human beings. Towards the end of the article I will try to indicate that the biggest opponent of this thought is – paradoxically – the most extreme fraction of posthumanism, which is transhumanism. I will argue that instead of revising the humanistic fixations on effectiveness and efficiency, transhumanism seems to head towards an increase of human domination over nature, which fundamentally contradicts the key ideas of the sustainability program.
PL
W niniejszym artykule będę argumentował, iż ekologiczny program rozwoju zrównoważonego, promowany przez ONZ, wymaga rewizji dotychczasowych sposobów myślenia o edukacji. W tym celu zaprezentuję myśl posthumanistyczną jako istotną alternatywę wobec koncepcji i apeli o edukację humanistyczną, która dotychczas nie przyniosła pokładanych w niej nadziei. Kluczową przesłanką posthumanizmu jest promowany przez niego postantropocentryzm, który poszerza horyzonty świadomości i troski wobec bytów nie-ludzkich. Pod koniec artykułu postaram się także wskazać, iż największym oponentem tej myśli jest – paradoksalnie – najbardziej ekstremalny odłam posthumanizmu, czyli transhumanizm. Postaram się przekonać, iż zamiast rewidować humanistyczne fiksacje wokół efektywności i wydajności, transhumanizm wydaje się jedynie dążyć do potęgowania ludzkiej dominacji nad przyrodą, co w sposób fundamentalny kłóci się z kluczowymi ideami programu zrównoważonego rozwoju.
10
Publication available in full text mode
Content available

Optyka obcości. Ludzkie wiersze o zwierzętach

45%
Szulc-Woźniak A.
Polonistyka. Innowacje
|
2017
|
issue 5
41-52
EN
The article questions the post-anthropocentric ability of Joanna Pollakówna’s poems. Poet, Ph.D holder in history of art, rooted in the European culture and Christian thought (St. Augustine, St. John of the Cross, Pascal), seems to be close to the traditional values of humanism (humanisms). She takes up themes of pain and suffering, adds religious and philosophical meanings along with anthropocentric perspective inscribed so deeply into them that it is sometimes barely visible. At one time, in her work, she is looking for relationship and intimacy with non-human beings – at other times recognizing the equality of all beings towards the biological life (zoe). In the following text I present the selected Pollakówna’s poems representing her writing and containing reflections about animals. In this way, I try to outline the poet’s two directions of considerations of non-human beings – striving towards relationships and the delight of their impossible to tame nature.
PL
Artykuł stawia pytanie o możliwość postantropocentrycznej lektury wierszy Joanny Pollakówny. Poetka, doktor historii sztuki, zakorzeniona w kulturze europejskiej i myśli chrześcijańskiej (św. Augustyn, św. Jan od Krzyża, Pascal), wydaje się bliska tradycyjnym wartościom humanizmu (humanizmów). Podejmując tematy bólu i cierpienia, przymierza do nich sensy religijne i filozoficzne, wraz z wpisaną w nie, tak głęboko, że niekiedy trudną do dostrzeżenia, perspektywą antropocentryczną. Równocześnie, w swojej twórczości, poszukuje relacji i bliskości z istotami nie-ludzkimi – dostrzegając równość wszystkich bytów wobec kolei biologicznego życia (zoe). W tekście przedstawiam wybrane wiersze Pollakówny, reprezentatywne dla jej pisarstwa i zawartych w nim refleksji o zwierzętach. Zarysowuję w ten sposób dwa kierunki rozważań poetki o istotach nie-ludzkich – dążenie ku relacji i zachwyt ich niemożliwą do oswojenia naturą.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.