Search results

1

Próby organizacji wojsk „obrony domowej” przez szlachtę województw kijowskiego, bracławskiego i czernihowskiego (1649–1650)

100%

Kupisz D.

Kwartalnik Historyczny

|

2018

|

vol. 125

|

issue 1

PL

Przedmiotem analizy są próby organizacji wojsk samoobrony terytorialnej przez sejmiki województw kijowskiego, bracławskiego i czernihowskiego w latach 1649–1650. Szlachta województw ukrainnych, ogarniętych powstaniem kozackim, schroniła się wówczas na terenie Wołynia, Rusi i Lubelszczyzny. Miała jednak nadzieję, że po zawieszeniu broni z Bohdanem Chmielnickim zdoła powrócić na Ukrainę, a dzięki własnym, samorządowym siłom zbrojnym przywróci na niej ład i pokój. The subject of the analysis are attempts to organize territorial self-defence force undertaken by the dietines of Kiev, Bracłav, and Chernihów palatinates in 1649– 1650. The nobility of the Ukrainian palatinates engulfed by the Cossack uprising, took shelter in the territory of Volhynia, Ruthenia, and the Lublin region. They hoped, however, that after a ceasefire with Khmelnytsky they would return to Ukraine, and thanks to their own self-defence armed forces they would be able to restore order and peace.

2

Skład sił polskich pod Piławcami

100%

Rogowicz M.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2019

|

vol. XX (LXXI)

|

issue 1 (267)

11-51

EN

The article is an attempt to determine the composition of Polish forces that fought at Piławce on 21–23 September 1648 against the Cossack army of Chmielnicki supported by Tatar reinforcements. In total, the Polish army commanded by the Sandomierz voivode Prince Władysław Dominik Zasławski consisted of nearly 30 000 troops. After deducting blind portions, it only exceeded 20 000 soldiers to battle. However, together with the camp service, it can be estimated at as much as 60 000 people, although only 5000 of the servicemen had firearms. As far as the composition of full-time units is concerned, it was possible to confirm the participation of 2706 hussars, 2800 arquebusiers, 4118 Cossacks, 4570 foot soldiers, 2680 dragoons in units – banners (chorągiew) – of a known composition. This is only 16 874 out of nearly 30 000 positions. It is known that at least 7 additional hussar banners, 5 Wallachian and Tatar ones, 3 dragoon banners and more than 12 Cossack ones took part in the battle. They were accompanied by 1050 horses in banners of unknown cavalry type (mainly Cossacks and arquebusiers) and the infantry of the crown ensign (chorąży koronny) Aleksander Koniecpolski and the Russian voivode Prince Jeremi Michał Korybut Wisniowiecki. Many positive remarks can be made about the quality of the troops, but unfortunately they were commanded by a man without war experience. A deeper look into these findings shall require a lot more research.

RU

Статья представляет собой попытку определить состав польских войск, сражавшихся 21–23 сентября 1648 г. под Пилявцами с казацкой армией Хмельницкого, поддерживаемой татарскими войсками. В целом, польская армия под командованием сандомирского воеводы, Владислава Доминика, князя Заславского, насчитывала около 30 000 военнослужащих согласно занимаемым должностям. Если отнять „слепые порции”, то число солдат составляло уже лишь 20 000. Однако вместе со служащими в лагере количество человек могло достигать даже 60 000, хотя среди них лишь 5000 имели огнестрельное оружие. Что касается постоянного состава отрядов, то удалось определить участие в битве 2706 гусаров, 2800 аркебузиров, 4118 казаков, 4570 солдат пехоты, 2680 драгунов в хоругвях с известным составом. Это едва 16874 из почти 30 000 ставок. Известный факт, что в битве участвовало не менее 7 дополнительных гусарских хоругвей, 5 валашских и татарских, 3 драгунских, более 12 казацких. Кроме того, было 1050 лошадей в хоругвях неопределенного типа кавалерии (в основном казаки и аркебузы) и пехота коронного Александра Конецпольского и воеводы русского Иеремии Михала Корибута, князя Вишневецкого. О качестве армии можно написать много хорошего, но, к сожалению, ее лидером был человек без опыта проведения боев. Углубление выводов и результатов этой работы потребует большой исследовательской работы.

PL

Artykuł jest próbą ustalenia składu wojsk polskich, jakie walczyły 21–23 września 1648 r. pod Piławcami z armią kozacką Chmielnickiego wspartą posiłkami tatarskimi. Ogółem armia polska dowodzona przez wojewodę sandomierskiego Władysława Dominika księcia Zasławskiego liczyła tam wg etatów blisko 30 tys. wojska. Po odliczeniu ślepych porcji przekraczała już tylko 20 tys. żołnierzy do boju. Jednak wraz ze służbą obozową można ją szacować nawet na 60 tys. ludzi, choć spośród tej służby jedynie 5 tys. miało broń palną. Jeśli chodzi o etatowy skład oddziałów, to udało się ustalić udział w bitwie 2706 husarzy, 2800 arkebuzerów, 4118 kozaków, 4570 piechoty, 2680 dragonów w chorągwiach o znanym składzie. To zaledwie 16 874 spośród blisko 30 tys. etatów. Wiadomo, że w bitwie brało udział co najmniej dodatkowych 7 chorągwi husarskich, 5 wołoskich i tatarskich, 3 dragońskie, więcej niż 12 kozackich. Do tego dochodziło 1050 koni w chorągwiach o nieustalonym rodzaju kawalerii (głównie kozaków i arkebuzerów) oraz piechota chorążego koronnego Aleksandra Koniecpolskiego i wojewody ruskiego Jeremiego Michała Korybuta księcia Wiśniowieckiego. O jakości wojska można napisać wiele dobrego, niestety, jego wodzem był człowiek bez doświadczenia wojennego. Pogłębienie tych ustaleń będzie wymagało jeszcze wiele pracy badawczej.

3

Bitwa pod Konstantynowem, 26–28 lipca 1648 roku

100%

Rogowicz M.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2017

|

vol. XVIII (LXIX)

|

issue 2 (260)

13-44

EN

In 1648 during the Cossack Khmelnytsky Uprising one of the major battles took place near Kostiantyniv. The 40 thousand people Cossack forces of Kryvonis increased up to 50 thousand after conquering Polonne and headed south to Kostiantyniv, where at that time 1200 or 1500 soldiers of the voivode of Sandomierz Voivodeship Władysław Dominik Zasławski gathered under Krzysztof Korycki’s command, accompanied by the infantry regiment of Samuel Osiński (1200 troops). Nearby, in Rosolovce, there stood Jeremi Wiśniewiecki’s units (4000 people) retreating because of the approach of Maksym Kryvonis’ forces, as well as Janusz Tyszkiewicz’s units (1200 people). Hearing that Kostiantyniv is in danger they came to Korycki’s and Osiński’s aid. In the battle of 26th July the Cossacks were defeated on the crossing and chased up to the convoy of military vehicles. On the 28th July, reinforced up to 60 thousand people, they struck again. Wiśniowiecki, who had sent the military vehicles away with the infantry before the attack, faced the enemy with the cavalry and dragoons. The Poles defeated the Cossack left wing and their center and then they left to the west. The Cossacks did not dare to march further following the Polish forces and crossed Kostiantyniv heading south-west, from where they sent troops to Podolia.

RU

В 1648 г. во время казацкого восстания Хмельницкого под Константиновом (Староконстантиновом) произошла крупная битва. Казацкие силы Кривоноса в количестве 40 тысяч человек после захвата Полонного возросли до 50 тысяч человек и отправились под Константинов, где в то же время собралось 1200–1500 солдат сандомирского воеводы Заславского под руководством Корицкого и полк пехоты Осинского – 1200 человек. Рядом, в Росоловцах, стояли отступающие ранее перед Кривоносом отряды Иеремии Вишневецкого – 4 тысячи человек и Януша Тышкевича – 1,2 тысяч. Узнав об угрозе Константинову, они пошли на помощь Корицкому и Осинскому. В битве 26 июля казаки потерпели поражение на переправе и сгонялись в табор. 28 июля был нанесен еще один удар группой в количестве уже 60 тысяч человек. Вишневецки, который перед этой атакой отправил табор с пехотой, держал удар с кавалерией и драгунами. Поляки разгромили левое казацкое крыло и центр, затем отошли на запад. Казаки не решились продолжать движение за польскими силами и переправились через Константинов на юго-восток, откуда выслали отряды на Подолье.

PL

W 1648 r. podczas rebelii kozackiej Chmielnickiego pod Konstantynowem doszło do jednej z większych bitew. Siły kozackie Krzywonosa w liczbie 40 tys. ludzi po zdobyciu Połonnego wzrosły do 50 tys. i skierowały się na południe pod Konstantynów, gdzie w tym czasie zebrało się 1200 lub 1500 żołnierzy wojewody sandomierskiego Władysława Dominika Zasławskiego pod wodzą Krzysztofa Koryckiego i regiment pieszy Samuela Osińskiego w sile 1200 osób. Obok, w Rosołowcach, stały cofające się wcześniej przed Maksymem Krzywonosem oddziały Jeremiego Wiśniowieckiego – 4 tys. i Janusza Tyszkiewicza 1,2 tys. Te na wieść o zagrożeniu Konstantynowa poszły na pomoc Koryckiemu i Osińskiemu. W bitwie 26 lipca Kozacy zostali pobici nad przeprawą i ścigani do taboru. 28 lipca wzmocnieni do 60 tys. ludzi uderzyli ponownie. Wiśniowiecki, który przed tym atakiem odesłał tabory z piechotą, stawił czoła z jazdą i dragonami. Polacy rozbili lewe skrzydło kozackie i centrum, po czym odeszli na zachód. Kozacy nie odważyli się na dalszy marsz za siłami polskimi i przeprawili się przez Konstantynów na południowy wschód, skąd wysłali zagony na Podole.

4

Straty materialno-demograficzne miast Ordynacji Zamojskiej w następstwie napadu wojsk Bohdana Chmielnickiego w 1648 r.

100%

Dojnarski D.

Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL

|

2008

|

vol. 4

|

issue 2 Ekonomia

117-135

EN

The Chmielnicki Uprising spread to the lands belonging to the Ordynacja Zamojska, considerably straining their potential. Up till that time they had had a rather quiet history. Tartar units that ravaged the territories of the south-east of the Polish Republic did not venture into these regions. In 1648 all the towns of the “Zamojski State”, except Krzeszów, became the object of the attack launched by Kossack-Tartar troops. Only Zamość, owing to its modern bastion fortifications, was not captured. The houses in Turobin and Tomaszów were destroyed to the largest degree. With respect to the losses of the craftsmen Tomaszów and Tarnogród suffered most. An analysis of the available parish documents only allowed approximated estimates of the demographic losses concerning Szczebrzeszyn and Kraśnik. The 1648 war intensified the economic crisis that loomed over the territory even earlier. It became part of a general tendency, but it also had its own specificity. Establishing Zamość, and the dynamic development of the town that became a serious competitor as well as a danger for the economic development of the towns-districts in the neighborhood surely was a factor that contributed to the crisis.

5

„Co za czasy!… Chamy taki miód piją! Boże, Ty to widzisz i nie grzmisz?”. O deprecjacji Kozaków przez szlachtę Rzeczypospolitej w okresie powstania Chmielnickiego

80%

Drozdowski M.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

|

2018

|

vol. 73

EN

The article concerns the problem of the depreciation of the Zaporozhian Cossack by the nobility of the Polish-Lithuanian Commonwealth during the Khmelnytsky Uprising. There has been made a detailed analysis of such sources as correspondence, resolutions of Polish parliaments, memoirs or, finally, occasional poetry, which clearly indicate the occurrence of the tendency to identify Cossacks with peasants and thus their rise to peasant rebellion. In addition, issues related to the depreciation of the leader of the uprising of Bohdan Khmelnytsky, who was perceived by the nobility of the Commonwealth as a peasant, were also raised. The article emphasizes that the tendency towards the depreciation of Cossack among the nobility of the Polish-Lithuanian Commonwealth during the uprising led by Khmelnytsky strengthened its conviction that the events of 1648 were nothing more than the rebellion of the subjects – peasants who were mainly against the social and economic order of the Polish-Lithuanian Commonwealth. By identifying the Cossacks with the low-class population and perceiving them as peasants, trappers, slaves, simpletons, the nobility, by the same token, were conscious of their national state-creating power or even greater political ambitions and were convinced that they were primarily driven by low motives such as blood lust, destruction or even the desire for wealth and power.

PL

Artykuł dotyczy problemu deprecjacji Kozaka zaporoskiego przez szlachtę Rzeczypospolitej Obojga Narodów podczas powstania prowadzonego przez Bohdana Chmielnickiego. Szczegółowa analiza dotyczyła takich źródeł, jak korespondencja, uchwały parlamentów polskich, wspomnienia, poezja okolicznościowa, które wyraźnie wskazują na występowanie wśród szlachty tendencji do identyfikowania Kozaków z chłopami, a tym samym ich dojścia do buntu chłopskiego. Podjęto również kwestie związane z deprecjacją przywódcy powstania – Chmielnickiego, postrzeganego przez szlachtę Rzeczypospolitej jako chłopa. Podkreślono, że tendencja do deprecjacji Kozaka wśród szlachty Rzeczypospolitej Obojga Narodów podczas powstania Chmielnickiego wzmocniła jej przekonanie o tym, że wydarzenia 1648 r. były niczym innym, jak buntem poddanych – chłopów, skierowanym głównie przeciwko porządkowi gospodarczemu Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Identyfikując Kozaków z ludnością niskiej klasy i postrzegając ich jako chłopów, traperów, niewolników i prostaków, szlachta była świadoma swojej narodowej władzy państwowej lub nawet większych ambicji politycznych i była przekonana, że kierowały nimi przede wszystkim niskie motywy, takie jak żądza krwi, zniszczenie, a nawet pragnienie bogactwa i władzy.

6

Dwa niepublikowane szkice obozów wojska litewskiego podczas kampanii przeciw powstaniu Chmielnickiego

80%

Spodaryk A.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2018

|

vol. XIX (LXX)

|

issue 3-4 (265-266)

225-240

EN

The paper discusses two unpublished drawings presenting the camps of the Lithuanian army during the Khmelnytsky Uprising. They come from the collection of notes and drawings preserved in the National Historical Archives of Belarus in Minsk. This collection, undoubtedly connected with the Radziwiłł family of Birże, has been published several times in Belorussian and in Russian until now, but has not been studied thoroughly enough yet. Previous researchers of the Minsk collection of drawings did not notice i.a. the plans of the military camps, discussed in the article.

RU

В статье рассматриваются два неопубликованных рисунка, на которых представлены лагеря литовской армии во время восстания Хмельницкого. Рисунки взяты из архива заметок и рисунков, хранящихся в Национальном историческом архиве Беларуси в Минске. Эти материалы, несомненно связанные с биржанскими Радзивиллами, публиковались до этого времени несколько раз по-белорусски и по-русски, однако им не были посвящены достаточно подробные исследования. До сей поры исследователи минского собрания рисунков не обратили внимания, в частности, на обговариваемые в статье планы военных лагерей.

PL

Artykuł omawia dwa niepublikowane rysunki przedstawiające obozy wojska litewskiego w czasie powstania Chmielnickiego. Rysunki pochodzą ze zbioru notatek i rysunków przechowywanych w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku. Zespół ten, niewątpliwie związany z Radziwiłłami birżańskimi, publikowano do tej pory kilka razy po białorusku i rosyjsku, jednakże nie poświęcono mu nigdy dostatecznie szczegółowego studium. Dotychczasowi badacze mińskiego zbioru rysunków nie zwrócili uwagi m.in. na omawiane w artykule plany obozów wojskowych.

Refine search results

3 Przegląd Historyczno-Wojskowy

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

1 Kwartalnik Historyczny

1 Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL

2 Rogowicz M.

1 Dojnarski D.

1 Drozdowski M.

1 Kupisz D.

1 Spodaryk A.

1 2019

3 2018

1 2017

1 2008

Próby organizacji wojsk „obrony domowej” przez szlachtę województw kijowskiego, bracławskiego i czernihowskiego (1649–1650)

Skład sił polskich pod Piławcami

Bitwa pod Konstantynowem, 26–28 lipca 1648 roku

Straty materialno-demograficzne miast Ordynacji Zamojskiej w następstwie napadu wojsk Bohdana Chmielnickiego w 1648 r.

„Co za czasy!… Chamy taki miód piją! Boże, Ty to widzisz i nie grzmisz?”. O deprecjacji Kozaków przez szlachtę Rzeczypospolitej w okresie powstania Chmielnickiego

Dwa niepublikowane szkice obozów wojska litewskiego podczas kampanii przeciw powstaniu Chmielnickiego