Search results

1

Wojskowi wykładowcy warszawskiej Szkoły Aplikacyjnej Artylerii i Inżynierii i ich udział w powstaniu listopadowym

100%

Kita J.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2019

|

issue 104

81-108

EN

In the time of the Kingdom of Poland until the outbreak of the November Uprising, the army played an important social, political, educational and national role. It was an eye in the head of state authorities, as well as a nationally conscious part of society. Being an officer gave social prestige and enabled a career, also a political one. Hence, the youth from the families of the social elite tried to get the right education to get officer’s skills. The best military school at that time was the Application School of Artillery and Engineering in Warsaw. Her lecturers were outstanding officers, who in the vast majority had extensive knowledge and experience gained from the completed schools and participation in the Napoleonic battles. At the outbreak of the November Uprising, they faced the decision to break the oath made to the Tsar/King. Almost all university lecturers joined the fight against Russia in 1831 and performed the duties entrusted to them until the end of the uprising. Two of them died in defense of the sovereignty of the Kingdom of Poland, others remained after the defeat in the country, taking the oath of loyalty to Tsar Nicholas I. None of the lecturers at the Application School went abroad. In the inter-uprising period, they undertook various duties, most often removing themselves from public life. The uprising meant that they became political realists.

PL

W czasach Królestwa Polskiego do wybuchu powstania listopadowego ważną rolę społeczną, polityczną, wychowawczą i narodową odgrywała armia. Była ona oczkiem w głowie władz państwowych, a także świadomej narodowo części społeczeństwa. Bycie oficerem dawało prestiż społeczny i umożliwiało karierę, również polityczną. Stąd też młodzieńcy wywodzący się z rodzin elity społecznej starali się zdobyć odpowiednie wykształcenie, aby zdobyć szlify oficerskie. Najlepszą uczelnią wojskową była wówczas Szkoła Aplikacyjna Artylerii i Inżynierii w Warszawie. Jej wykładowcami byli znakomici oficerowie, którzy w zdecydowanej większości mieli dużą wiedzę i doświadczenie wyniesione z ukończonych szkół i uczestnictwa w walkach napoleońskich. W chwili wybuchu powstania listopadowego stanęli oni przed decyzją złamania przysięgi złożonej carowi/królowi. Niemal wszyscy wykładowcy uczelni przystąpili do walki z Rosją w 1831 r. i wykonywali powierzone im obowiązki do końca powstania. Dwaj z nich zginęli w obronie suwerenności Królestwa Polskiego, inni pozostali po klęsce w kraju, składając przysięgę wierności carowi Mikołajowi I. Żaden z wykładowców Szkoły Aplikacyjnej nie udał się na emigrację. W okresie międzypowstaniowym podjęli różne obowiązki, najczęściej usuwając się z życia publicznego. Powstanie sprawiło, że stali się realistami politycznymi.

2

Proces formowania pułków piechoty liniowej w województwie płockim w okresie po wstania listopadowego

85%

Augustyniak K.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2015

|

vol. Zeszyt

|

issue XXIX

15-24

EN

In the early days of the November Uprising can be noted efforts taken to expand the armed forces of the Polish Kingdom. Appointment of line infantry regiments is an example of this phenomenon. In the province of Plock it was formed tw oline infantry regiment, with consecutive numbers 17 and 18. The main difficulties when setting up branches were shortages of supply and equipping. Both regiments took an active part in the fighting insurgents.

PL

W początkowym okresie powstania listopadowego można odnotować dążenia zmierzające do powiększenia sił zbrojnych Królestwa Polskiego. Powołanie pułków piechoty liniowej jest przykładem tego zjawiska. W województwie płockim sformowano dwa pułku piechoty liniowej, o kolejnych numerach 17 i 18. Głównymi trudnościami w czasie tworzenia oddziałów były braki w zaopatrzeniu i wyekwipowaniu. Oba pułki wzięły czynny udział w walkach 1831 roku.

3

Sprawy powstania listopadowego w "aktach dekanatów" Archiwum Kurii Diecezjalnej w Sandomierzu

85%

Wójcik W.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1981

|

vol. 43

203-216

EN

-

4

Udział bernardynów w powstaniu listopadowym i popowstaniowe losy ich klasztorów

80%

Sitnik A. K.

|

2020

|

vol. 67

|

issue 4

61-80

EN

According to historians, the participation of the Order of Friars Minor in the November Uprising was significant. As historical sources show, a beautiful chapter in the history of national uprisings was written by the Franciscan Observants (known as Bernardines in Poland) in the Congress Kingdom and in the territories directly incorporated into the Russian Empire, where national oppression was high and where the bloody November Uprising broke out in 1830. The Bernardine community turned out to be sensitive to calls for freedom, which is why many monks participated in independence movements, though we need to bear in mind that the Holy See forbade the religious to take part in revolutions. Many Bernardines volunteered as chaplains of insurgent units or joined Colonel Józef Zaliwski’s partisan forces. Those who distinguished themselves in particular were Poncjan Brzeziński OFM and the preacher Benwenuty Mańkowski. An important role was played by Bernardine monasteries, which became transfer points for the insurgents, providing them with both spiritual and material support. The available information suggests that except for Brzeziński and Mańkowski, no Bernardine friar was arrested or exiled after the Uprising. However, fragmented pieces of information allow us to conclude that the role of these monastics during the Uprising was by no means insignificant. „The future generations”, as Charles Montalambert wrote, “will tell stories about this magnificent concord between the clergy and the people [...], about those Bernardines and village priests arriving on horseback with sabres in their hand to die leading their sheep”.

PL

Według historyków udział Zakonu Braci Mniejszych w powstaniu listopadowym był znaczący. W świetle źródeł historycznych piękną kartę w zrywie narodowym zapisali bernardyni w Królestwie Kongresowym i na ziemiach bezpośrednio wcielonych do rosyjskiego imperium, gdzie był duży ucisk narodowościowy i gdzie wybuchło krwawe powstanie listopadowe w 1830 roku. Środowisko bernardyńskie okazało się podatnym gruntem na hasła wolnościowe, stąd wielu zakonników uczestniczyło w ruchach wyzwoleńczych, choć należy pamiętać, że Stolica Apostolska zabraniała udziału w rewolucjach. Wielu bernardynów zgłosiło się na kapelanów oddziałów powstańczych czy do partyzantki pułkownika Józefa Zaliwskiego. W sposób szczególny wyróżniali się Poncjan Brzeziński OFM i kaznodzieja Benwenuty Mańkowski. Ważną rolę odegrały klasztory bernardynów, stanowiąc dla powstańców bazę przerzutową i wsparcie zarówno pod względem duchowym jak i materialnym. Na podstawie dotychczasowej wiedzy poza Brzezińskim i Mańkowskim żaden z bernardynów w okresie popowstaniowym nie został aresztowany czy skazany na wygnanie. Na podstawie fragmentarycznych wiadomości można jednak wysnuć wniosek, że rola tych zakonników w czasie powstania była niebagatelna. „Przyszłe pokolenia, jak pisał Charles Montalambert, będą sobie opowiadały o owej wspaniałej zgodzie duchowieństwa z ludem, [...] o tych Bernardynach i wiejskich proboszczach, przybywających konno, z szablą u boku, aby umrzeć na czele swoich owieczek”.

5

Proces formowania 1. pułku jazdy płockiej w powstaniu listopadowym

71%

Augustyniak K.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2014

|

vol. Zeszyt

|

issue XXVIII

23-35

EN

This article discusses the process of forming 1. cavalry regiment Plock in the November uprising. This issue has not yet been researched. Create a troop in the voivodeship of Plock proceeded relatively quickly. This effect was achieved, among others things through a combination of „quotes riders” with volunteers which allowed to hide shortcomings. Very important was the attitude of the population that was relatively favorable to the uprising and ready to make sacrifices. Cases of dislike were sporadic.

PL

Artykuł omawia proces formowania 1. pułku jazdy płockiej w powstaniu listopadowym. Zagadnienie to nie zostało dotychczas zbadane. Tworzenie oddziału w województwie płockim przebiegało stosunkowo sprawnie. Taki efekt udało się osiągnąć m.in. dzięki połączeniu „jeźdźców dymowych” z ochotnikami, co pozwoliło ukryć niedociągnięcia. Bardzo ważna była również postawa ludności, która była stosunkowo przychylna powstaniu i gotowa do poświęceń. Przypadki niechęci były na początku powstania sporadyczne.

6

Oko, okulary, autografy – przyczynki do historii literackiej Zygmunta Krasińskiego

71%

Winek T.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2014

|

issue 20

49-65

EN

Early works by Zygmunt Krasiński were full of travel reports and descriptions of acknowledged landscapes. They demonstrate a particular visual sensitivity of the young writer. Starting in 1832 an eye disease prevented the development of this writing. The poet saddled with amblyopia wrote about his difficulty in letters to family and friends. The illness was treated by him as a psychosomatic – the effect of disturbances on the way between the eye and the heart that was wounded by the inability to participate in the November Uprising. The consequences of the disease (restrictions of social life, loneliness, inability to read) were recognised by Krasiński as circumstances conducive to intellectual work (in his writings the role of internal dialogue and philosophical debate systematically increased). The disease, however, imposed unnatural conditions on the writer’s work (the need for a secretary assistance), which limited the number of autographs, further reduced by the family in the course of organizing the family archive.

7

O bitwie pod Ostrołęką 1831 na łamach „Płomyka” (1917–1939)

71%

Kucharska M.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2014

|

vol. Zeszyt

|

issue XXVIII

108-118

EN

The article touches upon the subject of the Battle of Ostrołęka, which took place on 26 May 1831. This subject was presented on the pages of „Płomyk” – the most popular magazine addressed to young and adolescent readers in the Inter-war period. The subject was present in literary forms published by several writers cooperating with this magazine. The authors depicted the battle in various texts, being stylistically and formally diversified (articles, information pieces and scenic pictures). In this way, the authors fueled historical education of children and young learners. They adjusted the level of the material to young readers’ age, perception and intellectual abilities. The battle was mentioned on the occasion of important national holidays and in the utterances of regional character. Being in accordance with contemporary educational and literary trends, the texts served mainly cognitive and pedagogic aims.

PL

Artykuł dotyczy obecności tematyki związanej z bitwą pod Ostrołęką z 26 maja 1831 roku na łamach „Płomyka” – najpopularniejszego w dwudziestoleciu międzywojennym pisma adresowanego do dziecięco-młodzieżowego odbiorcy. Temat ten podejmowało kilkunastu współpracowników pisma w zróżnicowanych stylistycznie i formalnie tekstach publicystycznych, literackich, informacyjnych oraz w obrazkach scenicznych. Dbano w ten sposób o edukację historyczną dzieci i młodzieży, dostosowując materiał rzeczowy pisma do wieku i możliwości percepcyjnych i intelektualnych młodych czytelników. Bitwę przypominano z okazji ważnych rocznic narodowych oraz w wypowiedziach o charakterze regionalnym. Zgodnie z ówczesnymi tendencjami w pedagogice i literaturze teksty te służyły głównie celom poznawczym i wychowawczym.

8

Epuracja urzędników w powstaniu listopadowym

71%

Gałędek M.

Kwartalnik Historyczny

|

2017

|

vol. 124

|

issue 3

PL

Artykuł poświęcony jest problemowi tzw. epuracji kadr urzędniczych Królestwa Polskiego w powstaniu listopadowym (1830–1831) i koncentruje się na inicjatywie rządu powstańczego w tym zakresie na tle dynamicznie zmieniającej się sytuacji politycznej. Analizą objęta została kwestia motywów i uwarunkowań całej akcji, jej przebieg oraz skutki. The article deals with the problem of the so-called epuration of officials of the Kingdom of Poland during the November Uprising (1830–1831), and focuses on the initiatives of the insurgent government undertaken towards this end, set against the background of dynamically changing political circumstances. An analysis includes also the question of motives and circumstances of the whole action, together with its course and results.

9

Kilka uwag o życiu i twórczości Jerzego Ręczyńskiego, autora poematu Dziewica Litwy Emilia Plater

71%

Bairašauskaitė T.

Rocznik Lituanistyczny

|

2020

|

vol. 6

EN

The purpose of this study is a presentation of works of the Lithuanian nobleman Jerzy Ręczyński (1805–1899), a soldier of the 1830–1831 Uprising and, after its suppression, an émigré. Ręczyński lived, in turn, in France and Great Britain. Based on his published literary works, linguistic treatises, his memoirs from the time of the uprising as well as unpublished manuscripts and, above all, his comprehensive diary, his biography has been established, and an analysis of his whole oeuvre carried out. Special attention was paid to the manuscripts kept in the Polish Library in Paris: a journal entitled Życiopis and a historical poem devoted to Emilia Plater. The author of the article attempts at the analysis of the poem’s content and the establishment of its inspiration sources, that is those historical and literary texts that served as the source material for Ręczyński.

PL

Celem niniejszego artykułu jest omówienie twórczości szlachcica litewskiego Jerzego Ręczyńskiego (1805–1899), uczestnika powstania 1830–1831 r., a po jego upadku emigranta. Ręczyński mieszkał kolejno we Francji i Wielkiej Brytanii. Na podstawie opublikowanych jego utworów literackich, rozpraw z zakresu językoznawstwa, wspomnień z czasów powstania, a także niewydanych rękopisów, przede wszystkim zaś obszernego pamiętnika, została opracowana biografia oraz przeanalizowana całość spuścizny tego dotąd mało znanego autora. Na szczególną uwagę zasługują rękopisy przechowywane w Bibliotece Polskiej w Paryżu: pamiętnik zatytułowany Życiopis oraz poemat historyczny poświęcony Emilii Plater. Podjęto próbę analizy treści poematu oraz ustalenia źródeł inspiracji, a konkretnie dzieł historycznych i literackich, na których wzorował się autor.

10

Wpływ Pana Tadeusza na polskie pamiętnikarstwo (na przykładzie wspomnień Aleksandra Jełowickiego)

71%

Winek T.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2016

|

vol. 2

83-97

EN

On behalf of the Lithuanian and Russian Lands Association Adam Mickiewicz issued a proclamation to Polish emigrants in France to write down their insurrectionary memories. The study discusses the texts arisen with the mentioned inspiration and published by Feliks Wrotnowski and, furthermore, documents the thesis that a part of My memories [Moje wspomnienia] by Aleksander Jełowickiis a slightly late response to Mickiewicz’s appeal. The sections concerning the childhood and youth periods of a Parisian editor were clearly situated within Sir Thaddeus’ [Pan Tadeusz] context. Polish memoirs written in France in the thirties of XIX century became a pattern for the next generation involved in the preservation of Polish cultural heritage.

PL

Adam Mickiewicz w imieniu Towarzystwa Litewskiego i Ziem Ruskich wystosował do polskich emigrantów we Francji odezwę zachęcającą do spisywania wspomnień powstańczych. Artykuł omawia powstałe z tej inspiracji prace opublikowane przez Feliksa Wrotnowskiego oraz dokumentuje tezę, że część Moich wspomnień Aleksandra Jełowickiego jest nieco spóźnioną odpowiedzią na apel Mickiewicza. Natomiast część pamiętnika dotycząca dzieciństwa i młodości paryskiego wydawcy była wyraźnie sytuowana w kontekście Pana Tadeusza. Polskie pamiętniki powstałe we Francji w latach trzydziestych XIX wieku stały się wzorcem dla kolejnego pokolenia zaangażowanego w zachowanie polskiego dziedzictwa kulturowego.

11

Асэнсаванне гiсторыi Польшчы ў рамане Тэрэсы Ядвiгi Папi “Цярнiстым шляхам”

71%

Гладкова Г.

Białorutenistyka Białostocka

|

2016

|

vol. 8

PL

W artykule omówiono powieść „Po ciernistej drodze” autorstwa dziewiętnastowiecznej polskiej pisarki Jadwigi Papi. W powieści poświęconej powstaniu 1830–1831, przedstawiono autorską interpretację wydarzeń, etap przygotowania powstania, przyczyny klęski i sytuację imigrantów. Podkreślono edukacyjną wartość powieści oraz jej miejsce w twórczości pisarki.

EN

The article analyzes the novel “Ternistym putem”, written by a nineteenth century Polish writer Teresa Jadwiga Papi, which was devoted to the uprising of 1830–1831. The novel is considered as the author’s interpretation of the preparatory phase of the uprising, the reasons for its failure, the situation of immigrants. Educational value of the novel for young people and its place in the author’s work are discussed.

12

Boje korpusu gen. Jana Nepomucena Umińskiego pod Ostrołęką w marcu 1831 roku

71%

Strzeżek T.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2012

|

vol. Zeszyt

|

issue XXVI

127-142

EN

The article discusses the battles fought in the region of Ostrołęka in the era of the November Uprising. It focuses on the events of March 1831 when General Jan N. Umiński’s Polish corps acted in the Płock province. Ostrołęka played an important role in the wartime plans of the Polish and Russian side. What decided about it was the location of the town on the Kovno road while crossing the Narew river. After losing Ostrołęka in February 1831 the Polish army made an attempt at regaining control over it. General Umiński having several thousand soldiers at his disposal was the executor of the undertaking. The enterprise was not easy to realize by virtue of the presence of the considerably more numerous Russian forces in Ostrołęka itself as well as on the left bank of the Narew.

PL

Artykuł omawia walki toczone w rejonie Ostrołęki w dobie powstania listopadowego. Skupia się na wydarzeniach z marca 1831 roku, gdy w województwie płockim działał polski korpus generała Jana N. Umińskiego. Ostrołęka zajmowała w powstaniu ważne miejsce w planach wojennych strony polskiej i rosyjskiej. Zadecydowało o tym położenie miasta na szosie kowieńskiej przy przeprawie przez Narew. Po utracie Ostrołęki w lutym 1831 roku armia polska podjęła próbę odzyskania nad nią kontroli. Wykonawcą zamierzenia był gen. Umiński dysponujący kilkoma tysiącami żołnierzy. Przedsięwzięcie nie było łatwe do zrealizowania z racji obecności w Ostrołęce i na lewym brzegu Narwi znacznie liczniejszych sił rosyjskich.

13

„Zwyczaj narodowy czy fakt polityczny”? Wokół jubileuszu pięćdziesięciolecia powstania listopadowego we Lwowie

71%

Michalska-Bracha L.

Galicja. Studia i materiały

|

2015

|

issue 1

199-212

EN

The subject of this article is reflection on the issue of shaping the image of the November uprising in social imagination and in historic narration in Galicia at the period of autonomy. The problems of the 50th anniversary of the November uprising in Lvov from 1880 inscribes into wider studies on the presence of national uprisings in the cultural memory of Polish society in the 19th and 20th centuries. The discussed anniversary significantly influenced the development of the memoir literature and on undertaking historic studies on the November uprising. In the second half of the 19th century the celebration of the 50th anniversary of the 1830 uprising belonged to the most important anniversaries connected with the November uprising due to the scale of the celebrations and their political significance. The leading position of Lvov in the 50th anniversary of the November uprising was denoted by various factors of political nature, opposing the Krakow conservativists and increased activity of the Galician democrat environment for whom this anniversary was one of the factors legitimizing this environment in the ideological respect. Organization of the anniversary celebrations was prepared by the “Citizen Committee of celebrations of the 50th anniversary of the November uprising in Lvov” presided by Alfred Mlocki (1804-1882), a participant of the November uprising, immigrant, a member of the City Council and a social activist. The anniversary celebration from 1880 influenced consolidation of the environment of the uprising veterans what resulted in establishing the “Society for Care over Veterans Polish Soldiers from 1831” in Krakow in 1882. The Society had a complex organizational structure including Delegations in the area of the whole Galicia including Lvov. On the occasion of the anniversary also permanent “places of November memory” were funded in Lvov in the form of a Quarter of the “Iron Company” on the Lyczakovskij Cemetery. In years 1881- 1916 there were graves of 47 soldiers of the November uprising.

PL

Przedmiotem artykułu są zagadnienia kształtowania się wizerunku powstania listopadowego w społecznej wyobraźni oraz w narracji historycznej w Galicji w dobie autonomii. Problematyka jubileuszu pięćdziesięciolecia powstania listopadowego we Lwowie z 1880 r. wpisuje się w szersze studia z zakresu obecności powstań narodowych w pamięci kulturowej społeczeństwa polskiego w XIX–XX w. Omawiany jubileusz wpłynął w sposób zdecydowany na rozwój literatury pamiętnikarskiej oraz na podjęcie studiów historycznych nad dziejami powstania listopadowego. W drugiej połowie XIX stulecia obchody 50. rocznicy powstania 1830 r. należały do najistotniejszych jubileuszy związanych z powstaniem listopadowym z uwagi na skalę uroczystości i ich polityczne znaczenie. Wiodąca pozycja Lwowa w jubileuszu pięćdziesięciolecia powstania listopadowego podyktowana była wieloma czynnikami natury politycznej, sprzeciwem wobec krakowskich konserwatystów oraz wzmożoną aktywnością środowiska demokratów galicyjskich, dla których rocznica stała się jednym z czynników legitymizujących środowisko pod względem ideowym. Zorganizowaniem uroczystości rocznicowych zajmował się „Komitet obywatelski obchodów 50. rocznicy powstania listopadowego we Lwowie” pod przewodnictwem Alfreda Młockiego (1804–1882), uczestnika powstania listopadowego, emigranta, członka Rady Miasta Lwowa i społecznika. Obchody rocznicowe z 1880 r. wpłynęły na konsolidację środowiska weteranów powstania listopadowego, czego efektem było utworzenie w Krakowie w 1882 r. Towarzystwa Opieki Weteranów Żołnierzy Polskich z Roku 1831. Towarzystwo posiadało rozbudowaną strukturę organizacyjną obejmującą delegacje na terenie całej Galicji, w tym również we Lwowie. Z okazji rocznicy ufundowano również we Lwowie trwałe „miejsca pamięci listopadowej” w postaci kwatery „Żelaznej Kompanii” na cmentarzu Łyczakowskim. W latach 1881–1916 znajdowały się tam miejsca spoczynku 47 żołnierzy powstania listopadowego.

14

Wojna a myśl polityczno-prawna Królestwa Polskiego w latach 1815–1830

71%

Kania R.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)

|

2019

|

vol. 66

|

issue 2

EN

The constitutional period of the Kingdom of Poland was a relatively calm time between the Napoleonic wars and the November Uprising. In reality yet the problematic of war substantially determined the horizon of public discussion about war in the Polish political thought between 1815 and 1830. Subsequently, the views of a conciliatory, moderate and radical environment were presented. The analysis is supplemented by selected historical narratives and the comments by the representatives of science.

PL

Okres konstytucyjny Królestwa Polskiego był czasem względnego spokoju między wojnami napoleońskimi i powstaniem listopadowym. W rzeczywistości problematyka wojny w znacznym stopniu wyznaczała jednak horyzont dyskusji o państwie i polityce. Przedmiotem artykułu jest prezentacja poglądów na temat wojny w polskiej myśli politycznej w latach 1815–1830. Kolejno zaprezentowano poglądy środowiska ugodowego, umiarkowanego i radykalnego. Uzupełnienie analizy stanowią wybrane narracje historyczne oraz uwagi przedstawicieli nauki.

15

Źródła do wojny 1831 roku i represji popowstaniowych w bibliotekach i archiwach Kijowskich

71%

Szmyt A.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2011

|

vol. Zeszyt

|

issue XXV

155-162

EN

The subject of sources to the history of the November uprising is often brought up on the occasion of consequent anniversaries. Despite huge losses in the II World War these sources are relatively rich. Apart from the national sources numerous valuable materials can be found in archives and libraries abroad, i.e. in Moscow, Saint Petersburg and Kiev. The Kiev sources are stored mainly in the Central National Historical Archives of Ukraine. They concern the actions during the uprising, particularly the repressions to the participants of the uprising. These sources are located in various fonds. The most important documents include the fonds of administrative and war-administrative offices among which the most significant is fond 442 – the Office of the Kiev, Podole and Volyn Governor-General. Of great research value is also fond 1342 – the Office of Podole and Volyn temporary War Governor. Other fonds which concern the November Uprising are fonds of governor and district commissions appointed to settle cases concerning the participants of the uprising of 1831 (in total 12 fonds). To investigate the post-uprising repressions of use are also fonds of staffs and administrations of war settlements (16 fonds). Among other fonds in this archive related to the events of 1831 one ought to enumerate: 1. Fonds of the judiciary and prosecutor’s office, particularly fond 484. 2. Fonds of economic institutions, organizations and enterprises, i.e. related to the Kiev arsenal – fond 582. 3. Fonds of educational institutions, offices and cultural-educational societies or organizations, particularly two: a) fond 707 – the Board of the Kiev School District; b) fond 710 – the Kremenets (Volynian) High School – 598 sign. (1819–1834). 4. Collections of maps – fond 2194. 5. Documents concerning the Polish uprisings of 1831 and 1863 – fonds 468 and 489. Moreover, other materials related to the post-uprising repressions may be found in the National Archives of Kiev and in the V. I. Vernadsky National Library of Ukraine.

PL

Temat źródeł do dziejów powstania listopadowego najczęściej powraca przy okazji obchodów kolejnych rocznic. Mimo dużych strat w okresie II wojny światowej źródła te są stosunkowo bogate. Poza źródłami krajowymi wiele cennych materiałów znajduje się w archiwach i bibliotekach zagranicznych, m.in. w Moskwie, Sankt Petersburgu i Kijowie. Źródła kijowskie przechowywane są głównie w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy. Dotyczą one działań powstańczych, a szczególnie represji wobec uczestników powstania. W Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy w Kijowie źródła te skupione są w różnorodnych zespołach (fondach). Najważniejsze z nich to zespoły urzędów administracyjnych i wojenno-administracyjnych, wśród których należy przede wszystkim wymienić fond 442 – Kancelaria kijowskiego, podolskiego i wołyńskiego generał-gubernatora. Dużą wartość dla badacza ma również fond 1342 – Kancelaria podolskiego i wołyńskiego tymczasowego gubernatora wojennego. Powstania listopadowego dotyczą także fondy gubernialnych i obwodowych komisji powołanych dla rozstrzygnięcia spraw dotyczących uczestników polskiego powstania 1831 r. (razem 12 fondów). Dla zbadania represji popowstaniowych cenne są też zespoły sztabów i zarządów osad wojskowych (16 fondów). Spośród innych zespołów tego archiwum, w których możemy znaleźć materiały dotyczące wydarzeń 1830 i 1831 r., należy wymienić: 1. Zespoły organów sądowych i prokuratury, szczególnie zaś fond 484. 2. Zespoły gospodarczo-ekonomicznych instytucji, organizacji i przedsiębiorstw, m.in. dotyczące kijowskiego arsenału – fond 582. 3. Zespoły instytucji edukacyjnych, urzędów oraz towarzystw i organizacji kulturalno-oświatowych, w tym dwa najważniejsze: a) fond 707 – Zarząd Kijowskiego Okręgu Szkolnego; b) fond 710 – Liceum Wołyńskie (Krzemienieckie) – 598 sygn. (1819–1834). 4. Kolekcje map – fond 2194. 5. Dokumenty o polskich powstaniach 1831 r. i 1863 r. – fondy 468 i 489. Poza tym w Kijowie materiały odnoszące się w szczególności do represji popowstaniowych możemy znaleźć w Państwowym Archiwum Miasta Kijowa oraz w Bibliotece Narodowej Ukrainy im. W. I. Wiernadskiego.

16

Próba opanowania Ostrołęki przez gen. Jana Nepomucena Umińskiego na przełomie marca i kwietnia 1831 roku

71%

Strzeżek T.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2013

|

vol. Zeszyt

|

issue XXVII

114-128

EN

The present article discusses the efforts made on the part of the Commander of the Polish Corps General Jan Nepomucen Umiński aiming at occupying Ostrołęka and gaining control over the crossing of the Narew river on the turn of March and April 1831. It constitutes a continuation of the article from the previous issue of Zeszyty Naukowe. Through his operations Umiński tied down the Russian forces considerably outnumbering those at his own disposal, additionally while battles had been going on in the main theatre of war (in the region of the Brześć road) capable of determining the fate of the November Uprising.

PL

Artykuł omawia wysiłki dowódcy polskiego korpusu gen. Jana Nepomucena Umińskiego zmierzające do opanowania Ostrołęki i uzyskania kontroli nad przeprawą przez rzekę Narew na przełomie marca i kwietnia 1831 roku. Stanowi kontynuację artykułu z poprzedniego numeru „Zeszytów Naukowych”. Umiński swoimi działaniami wiązał siły rosyjskie znacznie przewyższające te, którymi dysponował i to w momencie, gdy na głównym teatrze wojny (w rejonie szosy brzeskiej) trwały walki mogące przesądzić o losie powstania listopadowego.

17

„Kiedy wszystko stracone, należy przynajmniej honor ratować” – działalność publiczna księcia Antoniego Pawła Sułkowskiego (1785-1836) w Wielkim Księstwie Poznańskim.

71%

Madziar D.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

|

2019

|

vol. 74

EN

The purpose of the article is to present the public activity of Prince Antoni Paweł Sułkowski (1785-1836) in the 20s and 30s of the 19th century. During this period, Sułkowski defended Polish nationality, serving as the marshal at three provincial parliaments in 1827, 1830 and 1834. Furthermore the article describes the involvement of Prince Sułkowski in „organic work” and his attitude towards the November Uprising.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie aktywności publicznej księcia Antoniego Pawła Sułkowskiego (1785-1836) w latach 20 i 30 XIX w. W tym okresie Sułkowski występował w obronie polskiej narodowości, pełniąc funkcję marszałka na trzech sejmach prowincjonalnych 1827, 1830 i 1834 r. Nakreślono także zaangażowanie Sułkowskiego w pracę „organiczną”. Należało przy tym wytłumaczyć zmianę, jaka zaszła w pojmowaniu przez Sułkowskiego walki o sprawę polską. Ponadto analizie została poddana postawa Sułkowskiego wobec powstania listopadowego.

18

Prasa krakowska w setną rocznicę powstania listopadowego (1930)

71%

Wrona G.

Rocznik Historii Prasy Polskiej

|

2013

|

vol. 16

|

issue 2(32)

PL

Celem artykułu jest nie tylko informacja o odnotowaniu lub nie przez krakowskie periodyki przebiegu uroczystości rocznicowych w 1930 roku lub opublikowaniu artykułu okolicznościowego, ale szukanie odpowiedzi na zasadnicze pytania: czy tematyka powstania listopadowego i obchodów rocznicowych z nim związanych służyła aktualnej polityce i sprowadzona została do tych właśnie wymiarów, czy też tekstowi dziennikarskiemu nadano jeszcze inną funkcję? Czy i w jakim stopniu prasa krakowska spełniała w tym względzie rolę popularyzatora w zakresie społecznej edukacji historycznej?

EN

The article seeks to establish whether the November Rising was — or was not — duly acknowledged in the Centenary Year 1930 in the Cracow press. But the point is not merely to take note of the coverage of the anniversary celebrations and the commemorative articles, but rather to fi nd out if these texts were infused with current political concerns. We ask further to what extent the latter came to dominate the ostensible historical theme and what other functions may have been served by the Centenary journalism of 1930. Of course, the article also considers the manner in which the Cracow press took up the role of a popular historical educator.

19

Stan badań naukowych nad udziałem województwa podlaskiego w powstaniu listopadowym 1830-1831 roku [Artykuł polemiczny]

71%

Warmiński J.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1998

|

vol. 70

361-397

DE

Die Forschungen zum Anteil des Bezirks Podlasie an dem Novemberaufstand 1830-1831 sind reichlich und verschiedenartig. Die meisten Bearbeitungen betreffen die Militärrolle des Bezirks Podlasie, Kriegshandlungen und die Organisation der Streitmächte (W. Tokarz, W.W. Bednarski, J. Warmiński). Weitere Themen beziehen sich auf die Anteilnahme mancher Städte und Städtchen (Siedlce, Łuków, Węgrów, Stoczek) an dem Aufstand. Es gibt auch kurze Synthesen über die Anteilnahme des ganzen Bezirks an dem Aufstand. Die erste, möglichst alle Fragen umfassende Synthese entstand vor über 18 Jahren und wurde bis jetzt noch nicht herausgegeben. Sie war ausschließlich Grundlage für einige Artikel, unter denen manche besonders wertvoll sind. Viele in der Synthese erörterten Probleme wurden nicht publiziert, denn der Autor wartet auf ihren Druck im ganzen. Die Mehrheit der nach 1979 entstandenen Bearbeitungen (meine eigenen ausgenommen) berücksichtigt sie nicht, auch wenn sie schon 1980 in wichtigsten Jubiläumsbearbeitungen über den Novemberaufstand angekündigt wurden. Leider soll man manche nach 1979 entstandenen Bearbeitungen kritisch und mit gewisser Zurückhaltung betrachten - wegen ihrer faktischen und meritorischen Ungenauigkeit. Es läßt sich nicht sagen, daß sie ein großer Schritt vorwärts sind im Vergleich mit der ersten Synthese, leider in Maschinenschrift.

PL

-

20

Field administrative bodies of the Polish army in matters of food requisitioning during the November Uprising in 1830–1831

71%

Konarski M.

|

2022

|

vol. XXV

|

issue 25

37-59

PL

W artykule przedstawiono organizację i działalność administracji żywności wojska, którą przez większość czasu w okresie powstania listopadowego wykonywała Służba Intendentury Generalnej Wojska. Przez 10 miesięcy powstania administracja żywności przeszła kilka zmian organizacyjnych, a jej wykonywanie powierzono różnym organom. Rozważania dotyczą zagadnień organizacji tej administracji ze szczególnym uwzględnieniem charakterystyki działalności jej polowego aparatu administracyjnego, który został powierzony komisarzom wojennym przy poszczególnych dywizjach wojska oraz komisarzom obwodowym jako cywilnym organom rekwizycyjnym w poszczególnych obwodach administracyjnych będących ogniwami administracji żywności wojska. Natomiast w celu szybkiego uskutecznienia uchwalonych przez sejm w czerwcu 1831 r. rekwizycji żywności, nadzór nad nimi powierzono specjalnie ustanowionym komisarzom nadzwyczajnym. Poza charakterystyką kompetencji przyznanych tym wszystkim funkcjonariuszom autor dokonuje analizy procedury prawnej stosowanej przez nich do czynności rekwizycji żywności i furażu dla wojska na tle ówczesnych wydarzeń.

EN

The article concerns the organisation and activities of the army food administration, which for most of the time during the November Uprising was carried out by the Army General Commissariat Service. During the 10 months of the uprising, the food administration underwent several organisational changes, and its execution was entrusted to various bodies. The discussion undertaken is related to issues concerning the organisation of this administration, with particular emphasis on the characteristics of the activity of its field administrative apparatus, which was entrusted to War Commissioners at individual army divisions and to Regional Commissioners as civilian requisitioning bodies in individual administrative regions which were links of the army’s food administration. On the other hand, in order to make the food requisitions enacted by the Sejm in June 1831 effective and rapid, Extraordinary Commissioners were established and entrusted with their supervision. In addition to the description of the powers conferred on all these officers, the author analyses the legal procedure applied by them to the requisitioning of food and fodder for the army against the background of events at the time.

Refine search results

Wojskowi wykładowcy warszawskiej Szkoły Aplikacyjnej Artylerii i Inżynierii i ich udział w powstaniu listopadowym

Proces formowania pułków piechoty liniowej w województwie płockim w okresie po wstania listopadowego

Sprawy powstania listopadowego w "aktach dekanatów" Archiwum Kurii Diecezjalnej w Sandomierzu

Udział bernardynów w powstaniu listopadowym i popowstaniowe losy ich klasztorów

Proces formowania 1. pułku jazdy płockiej w powstaniu listopadowym

Oko, okulary, autografy – przyczynki do historii literackiej Zygmunta Krasińskiego

O bitwie pod Ostrołęką 1831 na łamach „Płomyka” (1917–1939)

Epuracja urzędników w powstaniu listopadowym

Kilka uwag o życiu i twórczości Jerzego Ręczyńskiego, autora poematu Dziewica Litwy Emilia Plater

Wpływ Pana Tadeusza na polskie pamiętnikarstwo (na przykładzie wspomnień Aleksandra Jełowickiego)

Асэнсаванне гiсторыi Польшчы ў рамане Тэрэсы Ядвiгi Папi “Цярнiстым шляхам”

Boje korpusu gen. Jana Nepomucena Umińskiego pod Ostrołęką w marcu 1831 roku

„Zwyczaj narodowy czy fakt polityczny”? Wokół jubileuszu pięćdziesięciolecia powstania listopadowego we Lwowie

Wojna a myśl polityczno-prawna Królestwa Polskiego w latach 1815–1830

Źródła do wojny 1831 roku i represji popowstaniowych w bibliotekach i archiwach Kijowskich

Próba opanowania Ostrołęki przez gen. Jana Nepomucena Umińskiego na przełomie marca i kwietnia 1831 roku

„Kiedy wszystko stracone, należy przynajmniej honor ratować” – działalność publiczna księcia Antoniego Pawła Sułkowskiego (1785-1836) w Wielkim Księstwie Poznańskim.

Prasa krakowska w setną rocznicę powstania listopadowego (1930)

Stan badań naukowych nad udziałem województwa podlaskiego w powstaniu listopadowym 1830-1831 roku [Artykuł polemiczny]

Field administrative bodies of the Polish army in matters of food requisitioning during the November Uprising in 1830–1831