Search results

1

Estetyczne fundamenty polityki w koncepcji Wilhelma von Humboldta

100%

Chmieliński M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2023

|

vol. 102

13-21

EN

The article examines the esthetic conception of self-cultivation (Bildung), which is the key idea of the political thought of Wilhelm von Humboldt, one of the most important representatives of German idealism and pre-Romanticism. Conceptions of pre-Romanticism and Romanticism have brought new, revolutionary paradigm of an artistic activity. Unlike the classical concepts (e.g. Plato), which generally saw art as an imitation of nature, the pre-Romantic and Romantic conceptions have started to interpret art primarily as an expression of an artist’s originality and individuality. The starting point for this change of esthetic paradigm was surprisingly the Kantian philosophy of the subject, interpreted in a radical manner by German pre-Romantics and Romantics. In Humboldt’s thought, the new, esthetic and individualist paradigm creates foundations for the classical, liberal conception of the minimal state. Therefore, the esthetic conception of self-cultivation became the very foundation of Humboldt’s political philosophy.

PL

Przedmiotem artykułu jest oparta na estetycznej idei samodoskonalenia (niem. Bildung) koncepcja polityczna przedstawiciela preromantyzmu niemieckiego Wilhelma von Humboldta. Autor zwraca uwagę, że charakterystyczna dla preromantyzmu i romantyzmu niemieckiego koncepcja estetyczna wprowadziła nowy paradygmat w zakresie postrzegania twórczości artystycznej. Klasyczna wizja sztuki jako naśladownictwa za sprawą zradykalizowanej przez preromantyków i romantyków niemieckich Kantowskiej filozofii podmiotu została przeformułowana w filozofię kreacji artystycznej pojmowanej jako ekspresja indywidualności i oryginalności artysty. Na tym nowym estetyczno-indywidualistycznym paradygmacie Wilhelm von Humboldt oparł swoją klasycznie liberalną wizję państwa minimalnego. Estetyczna koncepcja Bildung stała się w ten sposób fundamentem filozofii politycznej.

2

Zamek na Czorsztynie Karola Kurpińskiego – romantyczność in statu nascendi?

71%

Borkowska-Rychlewska A.

Roczniki Humanistyczne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 1: Literatura polska

53-73

PL

Dzieła operowe Karola Kurpińskiego odegrały wyjątkową rolę w procesie kształtowania się nowych tendencji w polskim teatrze operowym i krytyce teatralno-muzycznej na styku oświecenia i romantyzmu. Artykuł przedstawia prasowe dyskusje poświęcone operom autora Zamku na Czorsztynie prowadzone w drugiej dekadzie XIX wieku, czyli w okresie pierwszych ich wystawień w warszawskim Teatrze Narodowym. Liczne kontrowersje i sprzeczności, które pojawiają się w XIX-wiecznych recenzjach oper Kurpińskiego, przekonują, jak trudno było współczesnym kompozytorowi krytykom jednoznacznie dzieła te sklasyfikować i ocenić. Dokładny przegląd ówczesnej prasy pozwala również stwierdzić, iż dzieła dramatyczno-muzyczne autora Pałacu Lucypera, jako świetny przykład genologicznego skomplikowania ówczesnych form operowych oraz istotny element procesu formowania się programu tzw. opery narodowej, stanowiły doskonały punkt wyjścia dla dyskusji między dwoma opozycyjnymi obozami społeczno-kulturowymi ukształtowanymi w Warszawie w ostatnich latach drugiej dekady XIX wieku, które reprezentowały odmienne ideały estetyczne i na dwa różne sposoby pojmowały zadania i funkcje krytyki teatralnej. Niemniej, jak się okazuje, wypowiedzi przedstawicieli antagonistycznych obozów na temat dzieł Kurpińskiego nie przebiegały według jednego, prostego do wyznaczenia schematu – przeciwnie, kontrowersje między krytykami klasycyzującymi a ich oponentami układały się we wzór bardzo skomplikowany i niejednorodny. Ta wielopłaszczyznowa refleksja XIX-wiecznych krytyków nad jego twórczością znakomicie obrazuje płynność i nieostrość tendencji uznawanych w tradycji badawczej za przeciwstawne, czyli tendencji „klasycznych” i „romantycznych”, i skłania do weryfikacji niektórych sądów na temat kompozytora oraz recepcji jego dorobku formułowanych we współczesnych pracach historyków muzyki, teatru i literatury.

EN

Karol Kurpiński’s operatic works played a unique role in the process of shaping new trends in Polish opera theatre and in theatrico-musical criticism at the border of Enlightenment and Romanticism. The article presents press discussions devoted to the operas of the author of Zamek na Czorsztynie [The Czorsztyn Castle] in the 1920s, i.e. at the time of their first stagings in the National Theatre in Warsaw. Numerous controversies and contradictions that appear in the 19th-century reviews of Kurpiński’s operas testify to how difficult it was for his contemporary critics to explicitly classify and evaluate these works. A thorough review of the press at that time also shows that the dramatic and musical works by the author of Pałac Lucypera [Lucyper’s Palace], as great examples of the genological complexity of opera forms at that time and an important element of the process of formation of the so-called national opera programme, constituted an excellent starting point for discussions between the two opposition socio-cultural camps formed in Warsaw in the last years of the 1920s, which represented different aesthetic ideals and understood the tasks and functions of theatre criticism in two different ways. However, as it turns out, the statements of the representatives of the antagonistic camps about Kurpiński’s works did not follow a single, simple scheme – on the contrary, the controversies between the Classicist critics and their opponents were arranged in a very complicated and heterogeneous pattern. This multi-faceted reflection of the 19th-century critics on his works perfectly illustrates the fluidity and fuzziness of tendencies regarded in the research tradition as contradictory, i.e. the “Classical” and “Romantic” tendencies, which leads to the verification of some judgments about the composer and the reception of his output formulated in the contemporary works of music, theatre and literary historians.

3

Warsaw periodicals of the Volhynian Gymnasium alumni: Problems, contributors, programmes, ideas

71%

Stankiewicz-Kopeć M.

Rocznik Historii Prasy Polskiej

|

2016

|

vol. 19

|

issue 2

EN

In 1818 the alumni of the Volhynian Gymnasium started publishing a number of periodicals including Ćwiczenia Naukowe. Oddział literatury (Scientific Exercises: Literary Section) and Pamiętnik Naukowy. Oddział literatury (The Scientific Memoir: Literary Section). They had a clear editorial line with a special focus on nationality. Although they were not inspired by Romanticism, they did prepare the ground for it by taking up issues that were close to the Romantics’ hearts, like for example national identity, tradition, folklore, and Ukrainian regionalism.

4

Dlaczego preromantyzm? Literatura przełomu XVIII i XIX stulecia w terminologii historyka literatury

61%

Pluta P.

Roczniki Humanistyczne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 1: Literatura polska

39-52

PL

Artykuł jest próbą spojrzenia na znaczenie terminu „preromantyzm” przez pryzmat funkcjonowania tego pojęcia w tekstach literaturoznawczych. Przedmiotem analizy są rozprawy zamieszczone w przygotowanych przez Alinę Aleksandrowicz i Ewę Grzędę dwóch książkach naukowych, które dzieli data wydania (1991 i 2007), charakter publikacji (tom zbiorowy i autorska antologia utworów literackich), łączy natomiast użycie w formule tytułowej terminu „preromantyzm”. Rekonstruowane w toku rozważań sensy terminu „preromantyzm” odsyłają do zjawisk estetyczno-literackich, które mają w nauce o literaturze swoje nazwy: „sentymentalizm”, „gotycyzm”, „osjanizm” czy „rokoko”. Materiałem uzupełniającym bądź porównawczym dla formułowanych wniosków są spostrzeżenia innych badaczy literatury (T. Kostkiewiczowa, A. Kowalczykowa, J. Krzyżanowski, Z. Libera, J. Lyszczyna, J. Maciejewski), którzy problem preromantyzmu rozpatrywali wcześniej.

EN

The article is an attempt to look at the meaning of the term “pre-Romanticism” through the prism of its functioning in literary texts. The subject of analysis are texts published in two book by Alina Aleksandrowicz and Ewa Grzęda. The two books are different in terms of the date (1991 and 2007) and the nature of the publication (collective volume and author’s anthology of literary works), but also linked to each other through the use of the term pre-Romanticism in their titles. The reconstructed senses of the term pre-Romanticism refer to aesthetic and literary phenomena which have their specific names in literary studies: Sentimentalism, Gothicism, Ossianism or Rococo. The observations of other literary researchers (T. Kostkiewiczowa, A. Kowalczykowa, J. Krzyżanowski, Z. Libera, J. Lyszczyna, J. Maciejewski), who previously considered the problem of pre-Romanticism, constitute a complementary or comparative material for the formulated conclusions.

Refine search results

2 Roczniki Humanistyczne

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

1 Rocznik Historii Prasy Polskiej

1 Borkowska-Rychlewska A.

1 Chmieliński M.

1 Pluta P.

1 Stankiewicz-Kopeć M.

1 2023

2 2019

1 2016

Estetyczne fundamenty polityki w koncepcji Wilhelma von Humboldta

Zamek na Czorsztynie Karola Kurpińskiego – romantyczność in statu nascendi?

Warsaw periodicals of the Volhynian Gymnasium alumni: Problems, contributors, programmes, ideas

Dlaczego preromantyzm? Literatura przełomu XVIII i XIX stulecia w terminologii historyka literatury