Search results

1

The economic ethics of Calvinism. The reconciliation of piety and wealth

100%

Chmielewska L.

Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym

|

2017

|

vol. 20

|

issue 7

77-89

EN

The doctrine of predestination in the Lutheran and Calvinist theology, along with the assumption of a radical separation of nature and grace as well as the material and spiritual realm, had a significant impact on social life. The salvation of the soul, the soteriological dimension of human destiny, remained dependent on the grace of God (predestination), undeserved and unfathomable. The earthly reality, the institution of the Church and good works could in no way contribute to the salvation of the soul. Martin Luther, especially at the initial stage of his reformation activities, focused on private spirituality, considering the earthly dimension of reality to be the domain of the secular power. John Calvin and his successors justified in their teachings a different attitude manifested in the interest in the earthly world based on religious ethics. The doctrine of predestination, therefore, did not result in, as one would expect, quietism but in activism. The Calvinists believed that predestination was not manifested in single good deeds but in a certain methodology of systematised life based on religious ethics. Religiousness was supposed to be expressed through activity in the world and was meant to show the glory of its Creator. Work, thrift and honesty were supposed to lead to the rebirth, i.e. “sanctification” of the world, and were the essence of what Max Weber called the spirit of capitalism. Calvinism led to changes in the approach to such economic issues as money lending at interest, work or enrichment.

2

The Topos of the Unborn in Early Islamic Predestination Debates: A Study of the hadīth of Hudayfa Ibn Asīd in Sahīh Muslim

100%

Eich T.

Rocznik Orientalistyczny

|

2021

|

issue 1

3

Úloha filozofie v živote a diele Jana Husa

100%

Dragašek J.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2020

|

vol. 68

|

issue 3

427-443

EN

This study deals with the role and place of philosophy in the thought of the Czech reformer Jan Hus. The first part of the article seeks to identify some of the basic philosophical positions that Hus absorbed when studying at the Faculty of Arts of Prague University, and which are discernible, particularly in his academic writings. At the same time, attention is given to the consequences of those philosophical perspectives: these, however, are not reflected in Hus’ work. The second part of the article presents a polemic with an interpretation of the important Czech theologian, Zdeněk Trtík, on the question of the status of Aristotelian philosophy in the thought of Hus, especially in his ecclesiology. The third part of the text treats of the status of philosophy in the work of Hus in several of the different parts of his work. The aim of the article is to show that Hus did not devote any great attention to philosophical problems and that accepted philosophical positions sometimes came into contradiction with his reforming endeavour and his preaching activity.

SK

Predložená štúdia sa zaoberá úlohou a miestom filozofie v myslení českého reformátora Jana Husa. Prvá časť príspevku je zameraná na identifikáciu niektorých základných filozofických pozícií, ktoré Hus absorboval počas štúdia na artistickej fakulte Pražskej univerzity a ktoré sú badateľné najmä v jeho akademických spisoch. Autor poukazuje aj na dôsledky týchto filozofických východísk, ktoré však Hus len málo reflektoval. Druhá časť príspevku predstavuje polemiku s interpretáciou významného českého teológa Zdeňka Trtíka vo veci postavenia aristotelovskej filozofie v myslení Jana Husa, najmä v jeho ekleziológii. Tretia časť textu pojednáva o postavení filozofie v Husovom diele, pričom je pozornosť sústredená najmä na relevantné spisy. Cieľom príspevku je poukázať na to, že filozofickým problémom Hus nevenoval veľkú pozornosť a prijaté filozofické východiská sa niekedy dostávali do kontradikcie s jeho reformnou snahou a kazateľskou činnosťou.

DE

Die vorliegende Studie befasst sich mit der Rolle und Stellung der Philosophie im Denken des tschechischen Reformators Jan Hus. Im ersten Teil des Beitrags werden bestimmte grundlegende philosophische Positionen identifiziert, die Hus während des Studiums an der Artistenfakultät der Prager Universität absorbierte und die insbesondere in seinen akademischen Schriften zu sehen sind. Gleichzeitig wird auf die Folgen dieser philosophischen Ausgangspunkte hingewiesen, die von Hus jedoch nur wenig reflektiert wurden. Der zweite Teil des Beitrags enthält eine Polemik bezüglich der Interpretation des bedeutenden tschechischen Theologen Zdeněk Trtík zur Stellung der aristotelischen Philosophie im Denken von Jan Hus, insbesondere in dessen Ekklesiologie. Im dritten Teil wird dann anhand von Werkpassagen die Stellung der Philosophie im Werk von Jan Hus abgehandelt. Ziel des Beitrags ist es, darauf hinzuweisen, dass Hus philosophischen Problemen nicht allzu große Aufmerksamkeit widmete und dass die von ihm übernommenen philosophischen Ausgangspunkte manchmal in Kontradiktion zu seinen Reformbestrebungen und zu seiner Tätigkeit als Prediger gerieten.

4

Theological Post-Calvinism

86%

Jaskóła P.

Roczniki Teologiczne

|

2018

|

vol. 65

|

issue 7: Teologia ekumeniczna - English Online Version

35-43

EN

The article first presents several theories illustrating John Calvin’s influence on the contemporary theological legacy of his teaching. Four levels of visible influence are then enumerated. These in turn are linked to the development of Reformed orthodoxy, Puritanism, neo-orthodoxy, and liberation theology.

5

Was Arminius a Reformed Theologian? On Arminius’ Attitude to His Own Theological Tradition

86%

Dorocki D.

Roczniki Teologiczne

|

2018

|

vol. 65

|

issue 7: Teologia ekumeniczna - English Online Version

45-64

EN

Jacob Arminius is a figure historically associated with the Reformed tradition. His theology was in a large measure a reflection of this tradition. However, in some important points Arminius’ views were in open contradiction to post-Reformation Calvinism. This article is an attempt to find an answer to the question about the theological identity of the Dutch reformer. The author proposes to address this problem in reference to four theological themes characteristic of Reformed Protestantism, that is: God’s sovereignty and glory, covenant theology, monergistic soteriology, and predestination. The analysis indicates that Leiden’s professor strongly emphasized God’s sovereignty over creation and affirmed that the ultimate end of divine actions, including salvific acts, is His glory. But he never forgot to add that, by His external activity, the Creator communicates His goodness. Arminian covenant theology also fits into Reformed thought. Its shape does not differ from the widely accepted interpretation of this issue in the era of “early orthodoxy.” The most important differences occur in the context of soteriology. Arminius’ understanding of the relationship between grace and free will differed from the radical monergistic Calvinism. Due to the doctrine of prevenient grace, one can speak about limited synergism in his case. His perspective on the issue of predestination is the same. According to the Dutch reformer, God elects to salvation on the basis of His foreknowledge concerning the free acceptance of grace by man. He reprobates those who stubbornly remain in their sins and, in spite of the grace, refuse to convert. Therefore, ultimately, Arminius should be considered as a “critical” Reformed theologian.

6

Erazm i Luter o wolnej woli

72%

Hołówka J.

Gdański Rocznik Ewangelicki

|

2017

|

vol. 11

197-223

EN

The author discusses the controversy between Erasmus and Luther over free will. He recapitulates the position of Erasmus who identified three conceptions of free will attributing them to Pelagius, Duns Scotus and Martin Luther, respectively. Erasmus firmly rejected only the last one. The author also presents the Luther’s view that the exercise of free will would collide with the working of divine grace that forcesto reject the existence of free will. This controversy revitalizes a mediaeval problem, still highly inspirational. Is God at least partly responsible for our sins? Was He accountable for hardening the pharaoh’s heart (Ex 4: 21)? Was it approved by God that Judas would betray Jesus? Erasmus proposes an interesting solution to this problem that the author of this article finds bright and proper. It is based on the distinction between ‘the necessity of the consequence’ and the ‘necessity of the consequent’. The ‘necessity of the consequence’ is the acceptance of a logical implication together with its antecedent. In this case the consequent is entailed by logical inference (by ponendo ponens). Acceptance of this formula is equivalent to acting as an accomplice. The ‘necessity of the consequent’, however, is limited to the endorsing of the implication together with its consequent, but without accepting the antecedent. On these conditions the endorsement is no more than a concession for the occurrence of the fact implied, but it does not involve a volitional partnership in the act. To be more specific: God hardened the pharaoh’s heart and thereby He acted in collusion with the pharaoh. In the case of Judas, however, God only condescended that Judas would betray Jesus without cooperating in the act. Thus the will of pharaoh’s was weakened, or presumably deactivated, while Judas was free to act as he pleased, availing himself of his free will.

7

Tożsamość człowieka – między stwórczym aktem a autokreacją

58%

Strumiłowski J.

Teologia w Polsce

|

2017

|

vol. 11

|

issue 1

147-161

PL

Potoczne doświadczenie człowieka świadczy o jego zdolności do autokreacji (kształtowania własnej tożsamości) w obrębie wyznaczonym przez naturę. Badania z zakresu neuroscience potwierdzają tę tezę, starając się opisać ów proces na różnych poziomach ludzkiej egzystencji (psychologicznej, cielesnej – zwłaszcza neurobiologicznej). Z niektórymi obszarami tak rozumianej autokreacji stoją w sprzeczności pewne tezy teologiczne podkreślające Boski akt stwórczy, który określa nie tylko ogólnie pojętą naturę ludzką, ale i konkretny kształt ludzkiej egzystencji, realizujący się np. w powołaniu lub wybraniu przez Boga do konkretnego życia. Artykuł poddaje analizie potencjalne przestrzenie konfliktu, pytając zarówno o zakres, jak i o charakter interakcji między autokreacją człowieka i stwórczym aktem Boga. Ponadto w artykule zostaje podjęta próba przeformułowania przestrzeni interpretacji owej zależności, osadzając w centrum analizy nie cząstkowe perspektywy osobowe (perspektywa Boska lub ludzka), lecz perspektywę relacji rozumianej jako istotowo pierwotna w stosunku do perspektywy osobowej.

EN

The human’s current experience gives an evidence about his or her ability to self-creation(i.e.: identity formation) in the context determined by the nature. The neuroscienceresearches, trying to describe the process on various levels of human existence (psychological, bodily, especially neurobiological), prove that thesis. Some areas of self-creation of that kind are contrary to certain theological thesis that underline the God’s creative act. This act determines not only the human nature in a broad sense, but also a specific shape of human existence, that appears for example in God’s vocation to a particular way of life. The article analyses potential spheres of conflict, searching both the range and the character of interaction between human self-creation and creative act of God. Moreover, the article attempts to redefine the sphere of interpretation of that dependence, putting in the analysis’ centre not the partial personal perspectives (God’s and man’s perspectives), but the perspective of relation conceived as essentially primary in respect to the personal perspective.

8

Tożsamość człowieka - między stwórczym aktem a autokreacją

58%

Strumiłowski J.

Teologia w Polsce

|

2017

|

vol. 11

|

issue 1

147-161

EN

The human’s current experience gives an evidence about his or her ability to self-creation (i.e.: identity formation) in the context determined by the nature. The neuroscience researches, trying to describe the process on various levels of human existence (psychological, bodily, especially neurobiological), prove that thesis. Some areas of self-creation of that kind are contrary to certain theological thesis that underline the God’s creative act. This act determines not only the human nature in a broad sense, but also a specific shape of human existence, that appears for example in God’s vocation to a particular way of life. The article analyses potential spheres of conflict, searching both the range and the character of interaction between human self-creation and creative act of God. Moreover, the article attempts to redefine the sphere of interpretation of that dependence, putting in the analysis’ centre not the partial personal perspectives (God’s and man’s perspectives), but the perspective of relation conceived as essentially primary in respect to the personal perspective.

PL

Potoczne doświadczenie człowieka świadczy o jego zdolności do autokreacji (kształtowania własnej tożsamości) w obrębie wyznaczonym przez naturę. Badania z zakresu neuroscience potwierdzają tę tezę, starając się opisać ów proces na różnych poziomach ludzkiej egzystencji (psychologicznej, cielesnej – zwłaszcza neurobiologicznej). Z niektórymi obszarami tak rozumianej autokreacji stoją w sprzeczności pewne tezy teologiczne podkreślające Boski akt stwórczy, który określa nie tylko ogólnie pojętą naturę ludzką, ale i konkretny kształt ludzkiej egzystencji, realizujący się np. w powołaniu lub wybraniu przez Boga do konkretnego życia. Artykuł poddaje analizie potencjalne przestrzenie konfliktu, pytając zarówno o zakres, jak i o charakter interakcji między autokreacją człowieka i stwórczym aktem Boga. Ponadto w artykule zostaje podjęta próba przeformułowania przestrzeni interpretacji owej zależności, osadzając w centrum analizy nie cząstkowe perspektywy osobowe (perspektywa Boska lub ludzka), lecz perspektywę relacji rozumianej jako istotowo pierwotna w stosunku do perspektywy osobowej.

9

Dziedzictwo Jana Kalwina

58%

Jaskóła P.

Rocznik Teologiczny

|

2018

|

vol. 03

329-346

PL

Artykuł najpierw ukazuje kilka teorii ilustrujących wpływ Jana Kalwina na współczesne społeczeństwo, by następnie skoncentrować się na ściśle teologicznym dziedzictwie jego nauki. Wyliczono sześć płaszczyzn widocznych wpływów. Związane są one z rozwojem kapitalistycznej gospodarki, etyką pracy, procesami demokratycznymi w polityce, purytanizmem, ortodoksją i neo-ortodoksją reformowaną oraz teologią wyzwolenia.

EN

The article depicts, firstly, several theories illustrating the influence of John Calvin on contemporary society, then focuses on the strictly theological legacy of his teaching. Six levels of visible influence are then enumerated. These in turn are connected to the development of the capitalist economy, ethics of work, democratic processes in politics, Puritanism, reformed orthodoxy and neo-orthodoxy as well as to liberation theology.

10

Doctrinal Controversies of the Carolingian Renaissance: Gottschalk of Orbais’ Teachings on Predestination

58%

Stefańczyk A.

Roczniki Filozoficzne

|

2017

|

vol. 65

|

issue 3

53-70

PL

Artykuł podejmuje próbę scharakteryzowania trzech kluczowych kontrowersji doktrynalnych w epoce renesansu karolińskiego, mianowicie: sporu o Eucharystię, sporu o tzw. trina deitas oraz o predestynację. Trzon artykułu stanowi kontrowersja o predestynację, której głównym bohaterem był Gottschalk z Orbais. Artykuł referuje cztery węzłowe kwestie związane z tym problemem: (i) pojęcie Boga, (ii) rozumienie łaski, natury i wolnej woli, (iii) relacji przedwiedzy do predestynacji, (iv) nauki o Odkupieniu, tj. w szczególności stosunku sprawiedliwości do miłosierdzia. Tekst w przeważającej mierze jest próbą interpretacji tekstów z epoki, głównie Gottschalka z Orbais i jego adwersarza Hinkmara z Reims. We wnioskach artukuł wskazuje na trudności w dyskutowanym problemie i przedstawia perspektywę rozwiązania problemu w wiekach następnych.

XX

The article attempts to characterize three key doctrinal controversies in the Carolingian Renaissance, namely: the disputes over the Eucharist, the so-called trina deitas, and predestination. The core of the article is an exposition of the controversy concerning predestination, whose main protagonist is Gottschalk of Orbais. The article discusses four crucial issues related to the problem: (i) the concept of God, (ii) the understanding of grace, nature and free will, (iii) the relation of foreknowledge to predestination, and (iv) the doctrine of redemption, i.e., specifically the relationship between justice and mercy. The article is largely an attempt at an interpretation of the texts of the epoch, mainly those of Gottschalk of Orbais and his adversary, Hincmar of Reims. The conclusions point to difficulties in the issues discussed and outline what attempts at solving this problem have taken place in the coming centuries.

11

The Aquinas’s paths of thinking about predestination in the Summa Theologiae

58%

Trepczyński M.

Rocznik Tomistyczny

|

2019

|

vol. 8

103-122

EN

This paper is devoted to Saint Thomas Aquinas’s considerations on predestination. However this is not meant to be another work presenting his teaching on the subject. The aim of this article is to reconstruct and analyse “paths of thinking” which Doctor Angelicus designed when discussed the topic of predestination. In this paper I would like to refer to the approach sketched in the book The paths of thinking of Albert the Great and Thomas Aquinas, according to which a path of thinking is a way a thought of certain thinker runs.

12

W ZDETERMINOWANYM ŚWIECIE. O STOICKIEJ SILE RZĄDZĄCEJ KOSMOSEM

58%

Wiśniewski H.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2016

|

vol. 59

|

issue 2

47-60

EN

Is human life is determinated? On this question I try to answer through the analysis of the Stoic philosophy. The Stoics believed that whole world, including God, is material substance, and every thing has a particle of God. The cosmos is the result of the action of God and exists from one fire to the next. God is the active principle which is understood as Providence (pro,noia) and Fate (ei`marme,nh), and He takes care of the world and directs from the inside. However, there is a difference between Providence and Fate. Divine providence is a power – God extends the providence to the whole world, but fate is a chain of causes.

PL

Czy życie ludzi jest zdeterminowane? Na to pytanie próbuję dać odpowiedź poprzez analizę filozofii stoickiej. Stoicy wierzyli, że cały świat jest tą samą materialną substancją, w tym również Bóg. Kosmos jest wynikiem działania Boga będącego aktywną zasadą, rozumianą jako Opatrzność czy Przeznaczenie. Bóg-Logos troszczy się o cały świat i kieruje nim od wewnątrz. Istnieją jednak różnice pomiędzy rozumieniem przeznaczenia będącego pewnym łańcuchem przyczyn następujących po sobie, a opatrznością, która jest boską mądrością czuwającą nad światem. Wszelkie pozostałe różnice ukazują filozofię stoików jako przemyślany i spójny system logiczno-wierzeniowy.

13

Sobór w Konstancji wobec Jana Husa i Hieronima z Pragi

58%

Medwid W.

Polonia Sacra

|

2016

|

vol. 20

|

issue 1(42)

157-182

PL

Celem artykułu jest przedstawienie rozwiązania problemu Jana Husa i Hieronima z Pragi przez Sobór w Konstancji. Kwestie obu czeskich teologów pojawiają się trzy razy w dokumentach soborowych. Jana Husa niepokoiło pozostawiające wiele do życzenia życie duchowieństwa, a szczególnie ich zepsucie i chciwość. Mówił także o zepsuciu obyczajów. Był bardzo krytyczny wobec papiestwa i potępiał handel odpustami. Postrzegał Kościół jako Mistyczne Ciało, którego Głową jest Jezus. Nie do przyjęcia była dla niego kara ekskomuniki. Oskarżono go o głoszenie herezji. Jego błędne tezy poruszały tematykę predestynacji, posługi papieża, ekskomuniki i czynów ludzkich. Sobór uznał go za heretyka i osądził. Z kolei Hieronim z Pragi był zaangażowany w powstający ruch narodowy w Czechach i głosił publicznie poglądy Jana Wiklifa. Był zdeklarowanym zwolennikiem Husa. Sobór oskarżył go o przestępstwo błędów i herezji dotyczących religii chrześcijańskiej. Hieronim z Pragi najpierw uznał racje Kościoła katolickiego, ale później zmienił zdanie i odwołał swoje zeznania, zgodę i oświadczenie. Ojcowie z Konstancji ogłosili go heretykiem i ekskomunikowali go.

EN

The purpose of this article is to present the solution to the problem of Jan Hus and Jerome of Prague by the Council of Constance. The issues of both Czech theologians appear three times in the conciliar documents. Jan Hus bother leaving much to be desired lifestyle of the clergy, and at the same time their lust and greed. He spoke about the corruption of manners. In particular, he was critical of the papacy and denounced the trade in indulgences. The church was perceived him as a mystical body whose head is Jesus, the faithful and represent chosen by God righteous. It is not acceptable for him was the punishment of excommunication. He was accused of preaching of the many errors and heresies, and his erroneous thesis raised the questions of predestination, the ministry of the Pope, excommunication and the deeds of men. The Council judged him and found as a heretic. In turn, Jerome of Prague was involved in the emerging national movement in the Czech Republic and proclaimed publicly the views of J. Wycliffe, and he was an outspoken supporter of Hus. Council accused him of the crime of error and heresy regarding the Christian religion. First, he made a real explanation of recognizing the Catholic Church, but later he changed his mind and recanted his confession, consent and statement. Fathers of Constance declared him a heretic and excommunicated him.

14

Jan Hus – 600 lat później

58%

Grygiel J.

Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej

|

2016

|

vol. 66

237-243

PL

W dniu 14 stycznia 2016 roku w holu Biblioteki Jagiellońskiej otwarto wystawę Jan Hus – 600 lat później, zorganizowaną przez Czeskie Centrum w Warszawie oraz Bibliotekę Jagiellońską. Otwarciu towarzyszył polsko-czeski panel dyskusyjny. Wzięli w nim udział ze strony czeskiej dr Petr Janyška i mgr Jakub Smrčka, a ze strony polskiej dr Paweł Nowakowski oraz dr Tomasz Graff. Ilustracje stanowiące ekspozycję wraz z tekstami w wersji polskiej i angielskiej umieszczono na 18 tablicach, ukazujących życie i działalność Jana Husa, jego edukację, aktywność uniwersytecką, pisarską, kaznodziejską i śmierć na stosie w roku 1415.

EN

The exhibition entitled Jan Hus 600 years later – organized by the Czech Center in Warsaw – was opened at the Jagiellonian Library on 14th January 2016. It was followed by a discussion panel, the Czech part of which was represented by Petr Janyška Ph.D. and Jakub Smrčka M.A., while the Polish part was represented by Paweł Nowakowski Ph.D. and Tomasz Graff Ph.D. The exhibition consisted of illustrations with explanatory notes in Polish and Czech placed on 18 boards showing the life and work of Jan Hus, i.e. his studies, his academic and literary career, his preaching and his death at the stake in 1415.

15

Jan Hus – prekursor reformacji XVI wieku

58%

Jaskóła P.

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

|

2017

|

vol. 37

|

issue 2

11-27

EN

The problem being discussed in the article has been developed from two points. The first point contains the description of the historical background of Hus’s life and activity: biographical data, aptitude of Hus to the schism in the Church, to the political and social situation in Bohemia as well as the Council of Constance. In the second point the main reformist postulates over Hus’s theology which is presented as: the understanding of the authority of sources of faith – especially the authority of the Scripture, teachings about the Church and predestination, finally teachings about papacy.

PL

Problem artykułu został rozwinięty w dwóch punktach. W punkcie pierwszym ukazano tło historyczne życia i działalności Jana Husa: dane biograficzne, stosunek Husa do schizmy w Kościele, do sytuacji politycznej i społecznej w Czechach oraz sobór w Konstancji. W punkcie drugim przedstawiono główne reformatorskie postulaty teologii Jana Husa: rozumienie autorytetu źródeł wiary – zwłaszcza autorytetu Pisma Świętego, naukę o Kościele i predestynacji oraz nauczanie o papiestwie.

16

Eschatologia anglikańska

58%

Kopiec P.

Roczniki Teologii Ekumenicznej

|

2011

|

vol. 3(58)

133-149

EN

Eschatological question have a central place in the structure of faith. Asking about life after death is of deeply existential nature, connected with the most immanent human’s desires and hopes. In the structure of the theological systems of the Christian confessions however, eschatology stays behind, as it is treated as a non-scientific story. It concerns theology of all Christian churches. Anglican theology looks for the via media, a middle way between protestant and catholic traditions and compiles different trends of theological thinking. Its most appropriate description is provided by the rule of comprehensiveness, which means the inclusion into Anglican confession various attitudes toward theological questions. The rule of comprehensiveness refers also to the eschatology – within Anglican system one could find various images of heaven and hell and various ideas of life after death. Three main doctrines should be here enumerated – the universalism, which assumes salvation for all human beings, traditional belief on hell and the annihilation. Which one is preached depends often of the time and the social relation of epoch.

17

Czy Arminiusz był reformowanym teologiem? O stosunku Arminiusza do własnej tradycji teologicznej

58%

Dorocki D.

Roczniki Teologiczne

|

2018

|

vol. 65

|

issue 7: Teologia ekumeniczna

85-104

EN

Jacob Arminius is a figure historically associated with the Reformed tradition. His theology was in a large measure reflection of this tradition. However in some important points Arminius’ views were in open contradiction to the post-reformation Calvinism. This article attempts to find an answer for the question about theological identity of the Dutch reformer. The author proposes to struggle with this problem in reference to four theological themes, characteristic for Reformed Protestantism, that is: God’s sovereignty and glory, covenant theology, monergistic soteriology and predestination. The analysis, which has been made, indicates that Leiden’s professor strongly emphasized God’s sovereignty over the creation and affirmed the opinion that an ultimate end of divine actions, including salvific acts, is His glory. But lie never forget to add that the Creator by His external activity communicate His goodness. The Arminian covenant theology also fits into the stream of Reformed thought. Its shape docs not differ from the widely accepted interpretation of this issue in the era of “early orthodoxy.” The most important differences occur in the context of soteriology. Arminius’ understanding of the relation grace-free will differed from the radical monergistic Calvinism. Due to the doctrine of prevenient grace one can speak about limited synergism in his ease. So it is in the matter of predestination. God, according to the Dutch reformer, elects to salvation according to His foreknowledge concerning the free acceptance of the grace by man. He reprobates those who stubbornly remain in their sins and, in spite of the grace, do not want to convert. Ultimately, Arminius should be considered as a “critical” Reformed theologian.

PL

Jakub Arminiusz to postać historycznie związana z tradycją reformowaną. W dużej mierze jego teologia była odbiciem tej tradycji. W pewnych jednak istotnych kwestiach poglądy Arminiusza stały w jawnej sprzeczności z postreformacyjnym kalwinizmem. Niniejszy artykuł stara się więc znaleźć odpowiedź na pytanie o teologiczną tożsamość holenderskiego reformatora. Autor proponuje, by zmierzyć się z tym problemem w nawiązaniu do czterech motywów teologicznych, charakterystycznych dla reformowanego protestantyzmu. Chodzi o Bożą suwerenność i chwałę, teologię przymierza, monergistyczną soteriologię oraz predestynację. Poczyniona analiza wykazała, żc lejdejski profesor mocno podkreślał Bożą suwerenność nad stworzeniem oraz zgadzał się z opinią, żc ostatecznym celem Bożych działań, w których mieszczą się akty zbawcze, jest Jego chwała. Nic zapominał jednak dodać, żc Stwórca poprzez zewnętrzną aktywność udziela swej dobroci. W nurt myśli reformowanej wpisywała się także arminiańska teologia przymierza, która swym kształtem nic odbiegała od powszechnie przyjętej interpretacji tego zagadnienia w dobie tzw. wczesnej ortodoksji. Najpoważniejsze różnice pojawiają się w kontekście soteriologii. Anniniuszowe rozumienie relacji łaska-wolna wola odbiegało od skrajnie monergistyczncgo kalwinizmu. Z uwagi na naukę o uprzedzającej łasce można mówić w jego przypadku o ograniczonym synergizmie. Nic inaczej ma się u lejdejczyka kwestia predestynacji. Według holenderskiego reformatora Bóg wybiera do zbawienia zgodnie ze swą odwieczną wiedzą o akceptacji łaski przez człowieka. Potępia tych, którzy uparcie trwają w swoich grzechach i mimo łaski nic chcą się nawrócić. Ostatecznie więc należy uznać Arminiusza za „krytycznego” teologa reformowanego.

18

Teologiczny postkalwinizm

58%

Jaskóła P.

Roczniki Teologiczne

|

2018

|

vol. 65

|

issue 7: Teologia ekumeniczna

75-83

EN

Article first depicts some theories illustrating the influence of John Calvin on contemporary theological heritage of his teaching. Four levels of visible influence were then enumerated. These in turn arc connected to the development reformed orthodoxy, Puritanism, neoorthodoxy and to liberation theology.

PL

Artykuł ukazuje kilka teorii ilustrujących wpływ Jana Kalwina na teologiczne dziedzictwo jego nauki. Wylicza cztery płaszczyzny widocznych wpływów. Związane są one z rozwojem ortodoksji reformowanej, purytanizmu, neoortodoksji oraz teologii wyzwolenia.

19

Eschatologia anglikańska

58%

Kopiec P.

Roczniki Teologii Ekumenicznej

|

2011

|

vol. 3

133-149

EN

Eschatological question have a central place in the structure of faith. Asking about life after death is of deeply existential nature, connected with the most immanent human’s desires and hopes. In the structure of the theological systems of the Christian confessions however, eschatology stays behind, as it is treated as a non-scientific story. It concerns theology of all Christian churches. Anglican theology looks for the via media, a middle way between protestant and catholic traditions and compiles different trends of theological thinking. Its most appropriate description is provided by the rule of comprehensiveness, which means the inclusion into Anglican confession various attitudes toward theological questions. The rule of comprehensiveness refers also to the eschatology – within Anglican system one could find various images of heaven and hell and various ideas of life after death. Three main doctrines should be here enumerated – the universalism, which assumes salvation for all human beings, traditional belief on hell and the annihilation. Which one is preached depends often of the time and the social relation of epoch.

20

Ograniczone odkupienie i skuteczne powołanie. Tezy kalwinizmu dortrechckiego w literaturze współczesnego ewangelikalizmu polskiego

51%

Karczewski Z.

Rocznik Teologiczny

|

2014

|

vol. 56

|

issue 2

169-182

PL

Kalwinizm, dominujący nurt teologii reformowanej, jest głównym źródłem współczesnej teologii ewangelikalnej. Od synodu w Dortrechcie (Holandia) w 1619 r. przedstawiany bywa za pomocą twierdzeń, określanych jako „pięć punktów kalwinizmu” i prezentowany za pomocą akronimu TULIP (od pierwszych liter owych twierdzeń w języku angielskim). Autor niniejszego artykułu prezentuje obecność w polskiej literaturze ewangelikalnej po 1989 r. dwóch pojęć: limited atonement – ograniczone pojednanie oraz irresistible grace (effectual calling) – nieodparta łaska (skuteczne powołanie). Obie tezy są dyskutowane w publikacjach polskich autorów ewangelikalnych (baptyści, wolni chrześcijanie, zielonoświątkowcy). Dogmatyki autorów zachodnich (Ch. C. Ryrie, B. Milne, T.C. Hammond) wydawane przez polskie środowisko ewangelikalne także zawierają omówienie obu punktów. Analiza tekstów prowadzi do wniosku, iż poza wąską grupą autorów z Ewangelicznych Kościołów Reformowanych większość polskich ewangelikalistów jest sceptyczna wobec akceptacji obu doktryn, a zwłaszcza tezy o ograniczonym pojednaniu.

EN

Calvinism, a dominant trend in the reformed theology, is a main source of modern evangelical theology. Since synod in Dordrecht (Netherlands) in 1619 it is presented through thesis, called “five points of Calvinism” and is presented using acronym TULIP (from first letters of the thesis in English). Author of the article is describing the presence of two of the terms in Polish evangelical literature after 1989: limited atonement and irresistible grace (effectual calling). Both thesis are disputed in publications of Polish evangelicals (Baptists, Brethren, Pentecostals). Dogmatics of Western authors (Ch. C. Ryrie, B. Milne, T.C. Hammond), published by Polish evangelical circle, have included description of both terms, also. Texts analysis is leading to the conclusion, that except narrow group of authors from Evangelical Reformed Chrurches, majority of Polish evangelicals is skeptical to accept both doctrines, especially the thesis of limited atonement.

Refine search results

The economic ethics of Calvinism. The reconciliation of piety and wealth

The Topos of the Unborn in Early Islamic Predestination Debates: A Study of the hadīth of Hudayfa Ibn Asīd in Sahīh Muslim

Úloha filozofie v živote a diele Jana Husa

Theological Post-Calvinism

Was Arminius a Reformed Theologian? On Arminius’ Attitude to His Own Theological Tradition

Erazm i Luter o wolnej woli

Tożsamość człowieka – między stwórczym aktem a autokreacją

Tożsamość człowieka - między stwórczym aktem a autokreacją

Dziedzictwo Jana Kalwina

Doctrinal Controversies of the Carolingian Renaissance: Gottschalk of Orbais’ Teachings on Predestination

The Aquinas’s paths of thinking about predestination in the Summa Theologiae

W ZDETERMINOWANYM ŚWIECIE. O STOICKIEJ SILE RZĄDZĄCEJ KOSMOSEM

Sobór w Konstancji wobec Jana Husa i Hieronima z Pragi

Jan Hus – 600 lat później

Jan Hus – prekursor reformacji XVI wieku

Eschatologia anglikańska

Czy Arminiusz był reformowanym teologiem? O stosunku Arminiusza do własnej tradycji teologicznej

Teologiczny postkalwinizm

Eschatologia anglikańska

Ograniczone odkupienie i skuteczne powołanie. Tezy kalwinizmu dortrechckiego w literaturze współczesnego ewangelikalizmu polskiego