Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  predykat
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Teoretyczne wybory, cięcia metodologiczne i przejścia między paradygmatami: trudności dialogu interdyscyplinarnego

100%
Kwapisz-Osadnik K., Collinet F.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2018
|
vol. 3
|
issue 2
PL
W niniejszym artykule podjęto próbę refleksji nad problemem wyboru zaplecza teoretycznego z jednej strony, a kwestią prowadzenia wywodu naukowego z drugiej - w obliczu współczesnego interdyscyplinarnego kierunku badań. Punkt wyjścia rozważań w tym zakresie stanowi rozumienie interdyscyplinarności we Francji oraz tezy Nowej Retoryki, ktόre same mogą być rozważane jako interdyscyplinarne. Co więcej Nowej Retoryki można używać, żeby opisać dialog między rόżnymi dyscyplinami. Odnosząc się do pojęcia predykat inaczej rozumianego w obszarze polskich i francuskich badań językoznawczych, w artykule opisano podstawowe dylematy, niezrozumienia i trudności w dialogu naukowym, wywodzącym się z różnych (francuskiej i polskiej) tradycji uniwersyteckich. W tym kontekście Nowa Retoryka mogłaby odegrać rolę platformy dialogu między badaczami reprezentującymi różne tradycje naukowe, gdyż z jednej strony bierze pod uwagę związek między i formacją badacza a przedwstępnymi postanowieniami, a z drugiej strony wprowadza termin "rozciągłość pojęć", na którym argumentacja może opierać się. W prowadzeniu badań opartych na dialogu interdyscyplinarnego ważne jest "spojrzenie oddalone" (Lévi-Strauss, 1983), czyli pewien dystans do swojej dyscypliny, tradycji i dociekań tak, aby nasze prace naukowe stały się dostępne dla badaczy reprezentujących inne dyscypliny, ale przede wszystkim, aby możliwy był dialog w ramach tych samych dyscyplin.
2
Content available remote

Agnieszka Zatorska, Polskie i słoweńskie predykatory kauzatywne z parafrazą przymiotnikową, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013, 376 s.

75%
Žele A.
Rocznik Slawistyczny
|
2015
|
vol. 64
239-240
3
Publication available in full text mode
Content available

Прыслоўе ў сістэме прадметных і прэдыкатных слоў беларускай мовы

75%
Голубева В.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2018
|
vol. 65
19-35
PL
Artykuł poświęcony jest kategorialnemu statusowi przysłówków we współczesnym języku białoruskim. Przysłówek jest uważany za jednostkę pochodną, która łączy cechy rzeczowników i predykatów. Pokazano, że przysłówek nie należy do żadnej z tych klas. Przysłówki powstają z rzeczowników tracących znaczenia konkretne i wyabstrahowane. Ta część mowy jest bliższa predykatom, ponieważ może być głównym predykatem w wypowiedzi. Ponadto czasami przysłówek wyraża dodatkową predykatywę i w rezultacie komplikuje strukturę semantyczną zdania. Jednak główną jego funkcją jest modyfikator okolicznikowy, który nie jest predykatem.
4
Publication available in full text mode
Content available

Teoretyczne wybory, cięcia metodologiczne i przejścia między paradygmatami: trudności dialogu interdyscyplinarnego

63%
Kwapisz-Osadnik K., Collinet F.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2018
|
vol. 3
|
issue 2
EN
This article is an attempt to reflect upon the problem of choosing a theoretical approach. From another side, it touches upon the question of conducting scientific enquiry- in the face of the actual inter-disciplinary turn taken in some fields of research. The starting point of these reflec-tions in this particular field will be the concept of interdisciplinarity as understood in France and the claims of the New Rhetorics which can themselves be understood as being interdiscipli-nary. Moreover, the New Rhetoric can be used to describe a dialogue between different disci-plines. In reference to the concept of predicate, which has different meanings in the fields of French and Polish linguistic research, the present article will touch upon fundamental dilemmas, mis-understandings and difficulties in scientific debate and the problems which stem from the dif-ferences between the French and Polish academic traditions. In this context, the New Rhetoric could play the role of a platform for dialogue between researchers representing different scien-tific traditions, because on the one hand, the New Rhetoric takes into account the relation be-tween the researcher’s formation and his prior representations concerning the matter. On the other hand, the New Rhetoric introduces the term 'plasticity of notions' based on which argu-mentation can be founded or based. In conducting research founded on interdisciplinary dia-logue it is important to adopt “a view from afar” (Levi-Strauss 1983); or, in other words, to maintain a certain distance from one's discipline, tradition and a way of querying, so that our scientific works would become comprehensible for scholars representing different disciplines and above all, to enable a dialogue within the framework of those disciplines.
PL
W niniejszym artykule podjęto próbę refleksji nad problemem wyboru zaplecza teoretycznego z jednej strony, a kwestią prowadzenia wywodu naukowego z drugiej - w obliczu współczesnego interdyscyplinarnego kierunku badań. Punkt wyjścia rozważań w tym zakresie stanowi rozumienie interdyscyplinarności we Francji oraz tezy Nowej Retoryki, ktόre same mogą być rozważane jako interdyscyplinarne. Co więcej Nowej Retoryki można używać, żeby opisać dialog między rόżnymi dyscyplinami. Odnosząc się do pojęcia predykat inaczej rozumianego w obszarze polskich i francuskich badań językoznawczych, w artykule opisano podstawowe dylematy, niezrozumienia i trudności w dialogu naukowym, wywodzącym się z różnych (francuskiej i polskiej) tradycji uniwersyteckich. W tym kontekście Nowa Retoryka mogłaby odegrać rolę platformy dialogu między badaczami reprezentującymi różne tradycje naukowe, gdyż z jednej strony bierze pod uwagę związek między i formacją badacza a przedwstępnymi postanowieniami, a z drugiej strony wprowadza termin "rozciągłość pojęć", na którym argumentacja może opierać się. W prowadzeniu badań opartych na dialogu interdyscyplinarnego ważne jest "spojrzenie oddalone" (Lévi-Strauss, 1983), czyli pewien dystans do swojej dyscypliny, tradycji i dociekań tak, aby nasze prace naukowe stały się dostępne dla badaczy reprezentujących inne dyscypliny, ale przede wszystkim, aby możliwy był dialog w ramach tych samych dyscyplin.
5
Publication available in full text mode
Content available

Semantyczny paradygmat kategorii przypadka i jego wykładniki formalne (z perspektywy języków polskiego i macedońskiego)

63%
Topolińska Z.
Linguistica Copernicana
|
2021
|
vol. 17
41-56
EN
The author analyses the case paradigm of Polish and Macedonian languages and states that this paradigm, continuing the old tradition of classical languages, is composed of three different segments: adverbal cases, adnominal case (Genitive) and “deontic” case (Vocative); the core of the adverbal set is the trio N-D-A – a confirmation of the anthropocentric character of the language
PL
Autorka analizuje paradygmat przypadków w językach polskim oraz macedońskim i stwierdza, że paradygmat ten, kontynuując starą tradycję języków klasycznych, składa się z trzech różnych segmentów: przypadków adwerbalnych, przypadka adnominalnego (Genetiw) i przypadka „deontycznego” (Wokatiw); rdzeniem zbioru adwerbalnego jest trio N-D-A – potwierdzenie antropocentrycznego charakteru języka.
6
Publication available in full text mode
Content available

Status gramatyczny predykatywnych SZKODA , WSTYD , ŻAL raz jeszcze

51%
Przepiórkowski A.
Polonica
|
2019
|
vol. 39
85-110
EN
The apparently nominal forms szkoda ‘pity’, wstyd ‘shame’, żal ‘regret’, when used predicatively, have been analysed either as ‘quasi-verbs’ (inflecting only for tense and mood), or as adverbs, or as nouns. The author recalls and reinforces arguments against their verbal analysis, and shows that such forms are categorially ambiguous. In their adverbial guise, they may be modified by other adverbs, they do not agree with the copula, they may co-occur with a dative experiencer, and they may occur in other predicative constructions, apart from copular constructions. In their nominal guise, they may be modified by adjectives, they agree with the copula, they do not easily combine with a dative experiencer, and they do not occur in other predicative constructions. The author also argues that this categorial ambiguity is correlated with the two copular constructions in Polish: one involving the purely verbal copula być ‘be’ and the other involving the so-called ‘pronominal’ copula to (być).
PL
Pierwszym celem niniejszego artykułu jest potwierdzenie, że predykatywne szkoda, wstyd, żal nie są czasownikami niewłaściwymi. Dwa inne poglądy na temat statusu jednostek typu szkoda mówią, że są to przysłówki lub rzeczowniki. Autor pokazuje, że oba są prawdziwe: omawiane jednostki są kategorialnie niejednoznaczne, przy czym istnieje szereg testów pozwalających odróżnić użycia adwerbialne od użyć nominalnych. Przedstawia także argumenty za tym, że kategoria gramatyczna predykatywnych użyć omawianych jednostek skorelowana jest z typem konstrukcji łącznikowej, w której występują: formy przysłówkowe z łącznikiem być, natomiast formy rzeczownikowe – z łącznikiem to.
7

Prédicats en tant qu’expressions des relations du concept ? Étude des termes juridiques polonais et français du ‘mariage’

51%
Śliwa D.
Roczniki Humanistyczne
|
2017
|
vol. 65
|
issue 8: Lingwistyka korpusowa i translatoryka
59-73
FR
La méthode d’analyse proposée dans l’article est basée sur la métaphysique réaliste. La structure ontologique (représentation conceptuelle de la réalité) est élaborée à partir du savoir des spécialistes et elle est liée avec le sens des termes. Les composantes conceptuelles sont exprimées en langue par les prédicats qui obtiennent le statut de terme dans un texte spécialisé. Sur les exemples des termes polonais et français désignant le même concept ‘mariage’ dans le Code de Droit Canonique (1983) l’auteur démontre que les prédicats nominaux et verbaux expriment différents aspects du concept (profils), qu’ils sont liés entre eux et qu’ils forment un tout cohérent. L’analyse des textes bilingues parallèles fait voir que les termes polonais et français ont différents prédicats (modes des dénommer des composantes conceptuelles). Les différences apparaissent aussi au niveau du texte qui obéit aux normes stylistiques. Le fait de relier le niveau de l’analyse conceptuelle à la dimenson lexicale et syntaxique du discours donne aussi des propositions méthodologiques pour le traitement automatique du langage naturel.
PL
Zaproponowana w artykule metoda analizy oparta jest na metafizyce realistycznej. Struktura ontologiczna (reprezentacja konceptualna rzeczywistości) opracowana jest na podstawie wiedzy specjalistów oraz powiązana ze znaczeniem terminu. Narzędziem wyrażania komponentów konceptualnych w języku są predykaty, które w tekście specjalistycznym otrzymują status terminu. Na przykładzie polskich i francuskich terminów tego samego konceptu ‘małżeństwo’ w Kodeksie Prawa Kanonicznego (1983) Autorka pokazuje, że predykaty rzeczownikowe i czasownikowe wyrażają różne aspekty konceptu (profile), są ze sobą powiązane relacjami przyczynowo-skutkowymi i tworzą pewną spójną całość. Analiza korpusów dwujęzycznych równoległych pokazuje, że terminy polskie i francuskie mają różne predykaty (sposoby nazywania komponentów konceptualnych). Różnice pojawiają się także na poziomie tekstu, który odpowiada normom stylistycznym. To połączenie poziomów analizy konceptualnej z warstwą leksykalną i składniową dyskursu proponuje także wskazówki do bardziej precyzyjnego opracowania faktów językowych w językoznawstwie komputerowym.
EN
The method of analysis proposed in the article is based on realistic metaphysics. The ontological structure (conceptual representation of reality) is developed on the basis of specialists’ knowledge and related to the meaning of the term. The tool for expressing conceptual components in a language are predicates that receive the status of a term in the specialized text. On the example of Polish and French terms of the same concept ‘marriage’ in the Code of Canon Law (1983), the author shows that noun and verbal predicates express different aspects of the concept (profiles), are related to cause and effect relations and form a coherent whole. The analysis of parallel bilingual texts shows that Polish and French terms have different predicates (ways of naming conceptual components). Differences also appear at the level of the text, which corresponds to stylistic standards. This combination of conceptual analysis levels with the lexical and syntactic layers of the discourse also gives tips for more precise elaboration of linguistic facts in computer linguistics.
8

Prédicats polonais et français relatifs aux étapes de la panification et leur application pour analyser des corpus bilingues comparables

38%
Śliwa D.
Roczniki Humanistyczne
|
2019
|
vol. 67
|
issue 8: Lingwistyka korpusowa i translatoryka
135-154
EN
Comparable bilingual texts are representative for various fields of handicrafts. To meet the needs of writing bilingual dictionaries for the training of professionals, we propose a method of analysis from the Polish and French texts in the field of bakery. The purpose of this analysis is to establish equivalent units to be operated in the applied natural language processing and used for translation, for contrastive analysis and for drafting Polish-French dictionaries. In the first part of this paper, we explain how equivalent units are used in the automatic processing of comparable texts. In the following sections we present the design of cognitive script, the conceptual framework and predicates applied to the extraction of lexical units and we try to highlight significant relationships between them (meronymy and hyponymy).
PL
Teksty porównywalne są reprezentatywne dla różnych dziedzin rzemiosła. Wobec zapotrzebowania na dwujęzyczne słowniki z tych dziedzin w kształceniu specjalistów, zaproponowana została w tym artykule metoda analizy na przykładzie polskich i francuskich tekstów z dziedziny piekarstwa. Celem tej analizy jest ustalenie jednostek ekwiwalentnych, które będą zastosowane w językoznawstwie komputerowym na potrzeby w zakresie tłumaczeń, analiz kontrastywnych oraz tworzenia słowników polsko-francuskich. W pierwszej części wyjaśnione są jednostki ekwiwalentne stosowane w językoznawstwie komputerowym, a w następnych koncepcja skryptu poznawczego, ram konceptualnych oraz predykatów zastosowana do ekstrakcji jednostek leksykalnych oraz określenia ich relacji znaczeniowych (meronimia i hiponimia).
FR
Les textes bilingues comparables sont représentatifs pour différents domaines de l’artisanat. Pour répondre aux besoins de la rédaction de dictionnaires bilingues pour la formation des professionnels, nous proposons dans cet article une méthode d’analyse à partir de textes polonais et français du domaine de la boulangerie. Le but de cette analyse est d’établir des unités équivalentes qui seront exploitées et appliquées dans le traitement automatique des langues et qui serviront pour la traduction, pour les analyses contrastives et pour la rédaction des dictionnaires polonais-français. Dans la première partie de l’article nous expliquons d’abord les unités équivalentes utilisées dans le traitement automatique de textes comparables. Dans les parties suivantes nous présentons la conception du script cognitif, du cadre conceptuel et des prédicats appliquée pour l’extraction des unités lexicales et pour déterminer les relations significatives entre elles (méronymie et hyponymie).
9
Publication available in full text mode
Content available

Rola negacji w opisie świata według arystotelesowskiej Metafizyki

38%
Bigaj J.
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
|
2012
|
vol. 2
|
issue 2
265-291
PL
Pojęcia „byt” i „niebyt” weszły do języka filozoficznego, dając podstawę ontologii i meontologii, jako odpowiedniki greckich wyrażeń to on i to me on (urzeczownikowionych form, pozytywnej i negatywnej, imiesłowu czasownika einai. Wyrażenia te w oryginale nie oznaczały jednak pierwotnie nic przedmiotowego, lecz pełniły funkcję nazw metajęzykowych, reprezentujących spójkę zdaniową ‚einai’ we wszystkich jej formach, a najogólniej – jej formę twierdzącą i przeczącą. Sama zaś spójka ta, w której późniejsza filozofia dopatrzyła się znaczenia egzystencjalnego „istnieć”, pełniła tylko funkcję pustego znaczeniowo łącznika predykatów. Z czasem imiesłów o]n zaczął być stosowany jako uniwersalna nazwa wszelkich predykatów. Wymienione wyrażenia stały się centralnymi w greckiej terminologii filozoficznej dzięki zainicjowanym przez Parmenidesa sporom na temat roli negacji w opisie świata. Sam Parmenides zaproponował zupełne wykluczenie zdań negatywnych jako opisujących przez eliminację, i stworzył system pozytywno monistyczny, zarzucający wielość, podzielność i zmienność. Późniejsi filozofowie wystąpili w obronie negacji, zwalczając związane z nią paradoksy, jakie wysuwali eleaci, a potem sofiści. Platon zauważył, że nie da się bez zastosowania negacji opisać wielości rzeczy, wyróżnił też negację względną, która nie każe niczego eliminować, a pozwala tylko na konfrontację jednych rzeczy z innymi. Według atomistów podzielność rzeczy fizycznych zmusza do przyjęcia ich złożoności z elementu pozytywnego w postaci nieprzenikliwego ciała oraz czynnika, któremu trzeba odmówić wszelkich cech, tj. pustki. Wreszcie Arystoteles, analizując proces zmiany, uzasadniał niesprzeczność twierdzenia, że coś powstaje z „nie będącego” i „będącego”, przy założeniu, że pierwsze rozumie się jako bycie aktualne, drugie – potencjalne. We wszystkich tych koncepcjach nie ma teorii czegoś nieistniejącego, są tylko propozycje wskazania takich aspektów rzeczywistości, w których wyjaśnianiu uzasadnione jest stosowanie negacji. Forma twierdząca i przecząca powyższych wyrażeń prowokowała także refleksję nad zagadnieniem prawdy i fałszu. Zauważono, że służą one w języku potocznym nie tylko do stwierdzania zgodności lub niezgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, ale także jako formuły asercji i odrzucania.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.