Search results

1

Sceny biblijne na średniowiecznych pieczęciach śląskich proboszczów

100%

Sobel J. R.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2022

|

vol. 118

413-438

EN

This article deals with the appearance of biblical scenes on the medieval seals of Silesian parish priests, which is one of the least examined areas of sigillography. Six imprints from the 13th through 15th centuries are analysed, belonging to Wojslaw, the parish priest of Otmuchow; Bertold, the parish priest of Nowy Kosciol; Stefan, the parish priest of Nysa; Jan, the parish priest of Wegry; Tomasz, the parish priest of Strzelin; and Jan Bawde, the parish priest of St Peter’s Church in Legnica. The above-mentioned analysis confirms the adoption of biblical scenes on parish sigils. Moreover, all six cases exhibit references to the New Testament. Five of the seals show events known from the Gospel: the Annunciation to the Blessed Virgin Mary or the baptism of Jesus (the only reproduction available today is blurry, preventing a clear interpretation of the image it represents), the Flight into Egypt, the Crucifixion and Resurrection of Jesus Christ and his meeting with St Thomas. One of the imprints portrays the scene of Archangel Michael’s Battle with the Dragon as it is described in the Apocalypse of St John. The iconography of those sigils is related to the iconosphere that surrounded its disposers. Such a measure proved that a parish priest’s choice of sigil image was not always influenced by the patrocinium of his parish church; sometimes the images represented only their personal piety. However, the scarcity of those relics proves that they are exceptions among the seals of Silesian parish priests.

PL

W artykule został podjęty temat obecności scen biblijnych na średniowiecznych pieczęciach proboszczów śląskich, będących przedmiotem badań jednego z najsłabiej rozpoznanych do tej pory działów sfragistyki. Analizie poddano sześć odcisków z XIII-XV wieku, należących do Wojsława – proboszcza otmuchowskiego, Bertolda – plebana w Nowym Kościele, Stefana – proboszcza nyskiego, Jana – plebana w Węgrach, Tomasza – proboszcza w Strzelinie oraz Jana Bawdego – proboszcza kościoła św. Piotra w Legnicy. Potwierdziła ona recepcję scen biblijnych na sigillach plebańskich, przy czym we wszystkich sześciu przypadkach były to nawiązania do Nowego Testamentu. Na pięciu pieczęciach znalazły się wydarzenia znane z Ewangelii: zwiastowanie Najświętszej Maryi Pannie lub chrzest Jezusa (jedyna dostępna dziś niewyraźna reprodukcja tego zabytku nie pozwoliła rozstrzygnąć kwestii interpretacji obecnego na nim wyobrażenia), ucieczka Świętej Rodziny do Egiptu, ukrzyżowanie i zmartwychwstanie Chrystusa oraz Jego spotkanie ze św. Tomaszem. Jeden odcisk eksponuje opisaną w Apokalipsie św. Jana scenę walki św. Michała Archanioła ze smokiem. Ikonografię tych pieczęci odniesiono do ikonosfery otaczającej ich dysponentów. Zabieg ten wykazał, iż nie w każdym wypadku plebani dobierali wyobrażenia napieczętne, kierując się patrocinium swojego kościoła parafialnego. Niekiedy wyrażały one wyłącznie ich osobistą pobożność. Niewielka liczba tych zabytków świadczy jednak o tym, iż są wyjątkami na tle śląskich pieczęci proboszczowskich.

2

Zmienność pieczęci proboszczów śląskich kościołów parafialnych w średniowieczu (do 1419 roku)

80%

Sobel J. R.

Średniowiecze Polskie i Powszechne

|

2022

|

vol. 14

56-82

DE

Der Artikel befasst sich mit dem Problem der Ersetzung von Siegelstempeln durch schlesische Pfarrer im Mittelalter bis 1419. Die Autorin unternimmt einen Versuch, die Frage nach den Gründen, welche die Pfarrer dazu veranlasst haben könnten, sich einen neuen Siegelstempel erstellen zu lassen, zu beantworten. Zu diesem Zweck werden die Siegel von fünf Geistlichen analysiert (Stefan - Pfarrer in Neisse, Konrad - Pfarrer in Thauer bei Breslau, Jakub Engilgeri - Pfarrer in Schweidnitz, Rychwin - Pfarrer der St.-Elisabeth-Kirche in Breslau, und Tomasz - Pfarrer in Strehlen), bei denen die durchgeführte Recherche ergab, dass sie während ihrer seelsorgerischen Arbeit in der Pfarrgemeinde zwei Arten von Stempeln verwendeten. Die Recherche bestand darin, die beiden Sigilla des jeweiligen Pfarrers im Hinblick auf deren unterschiedliche Inhalte, die durch Siegellegenden bzw. -bilder vermittelt waren, miteinander zu vergleichen. Dabei wurde im Bedarfsfall auch der persönliche Werdegang der Pfarrer und die Ikonosphäre, in der sie tätig waren, in die Analyse miteinbezogen. Die vorgenommenen Untersuchungen führen zu dem Schluss, dass die Gründe für die Ersetzung des Siegelstempels entweder praktischer Natur waren (z. B. Abnutzung bzw. Verlust des Siegelstempels) oder sich aus dem Wunsch ergaben, den Siegelinhalt lesbarer zu machen, um ihn noch stärker mit der Person des Inhabers in Verbindung zu bringen, oder auch auf die Tatsache zurückzuführen sind, dass der Pfarrer ein neues Amt antrat, was eine Anpassung des Siegelinhalts an seine neue Titulatur erforderlich machte. Die geringe Anzahl der nachgewiesenen Fälle deutet jedoch darauf hin, dass die Praxis unter damaligen Pfarrern nicht weit verbreitet war, was höchstwahrscheinlich mit hohen Kosten der Stempelherstellung durch einen Handwerker zusammenhing.

EN

In her article, Jagna Rita Sobel deals with the problem of exchanges of seal matrices [Pl. typariusze pieczętne] made by parish priests of Silesian parish churches until 1419. Sobel enquires about reasons why parish priests needed to order the preparation of a new stamp for themselves. To this end, Sobel analyzes the cases of five priests (Stefan, parson in Nysa, Konrad, parson in Turów near Wrocław, Jakub Engilgeri, parson in Świdnica, Rychwin, parson in the church of St. Elizabeth in Wrocław, and Tomasz, parson in Strzelin). Her research has revealed that during their pastoral ministry in a given parish they used two types of seals. Theresearch was based on a comparison of the two sigils of each parish priest in terms of differences in the content communicated by the sacred legends and images, taking into account - if necessary - the personal careers of priests and the iconosphere in which they functioned. The research shows that the reasons underlying the decision to change the piston could have been practical considerations (such as wear or loss of the matrix), the desire to make the message clearer expressed by the certain image of the message so that it is even more closely connected with the person of its administrator, or the assumption by the clergyman of a new office, resulting in the need to adapt the content of the legend of the sigillum to its current title. Such a small number of cases confirmed by sources, however, shows that this was not a common practice among the parish clergy of that time, which could undoubtedly have been influenced by the high costs associated with making the stamp by the craftsman.

PL

W artykule podjęto problem wymian typariuszy pieczętnych dokonywanych przez proboszczów śląskich kościołów parafialnych do 1419 roku. Autorka rozprawy poszukuje odpowiedzi na pytanie, jakie powody mogły stawiać proboszczów przed koniecznością zlecenia sporządzenia dla siebie nowego stempla. W tym celu dokonuje analizy przypadków pięciu duchownych (Stefana, plebana w Nysie, Konrada, plebana w Turowie koło Wrocławia, Jakuba Engilgeriego, plebana w Świdnicy, Rychwina, plebana w kościele pw. św. Elżbiety we Wrocławiu, oraz Tomasza, plebana w Strzelinie), dla których przeprowadzona kwerenda pozwoliła ujawnić, iż w czasie swojej posługi duszpasterskiej w danej parafii używali dwóch typów pieczęci. Kwerenda polegała na porównaniu obu sigillów każdego proboszcza pod kątem różnic w zakresie treści komunikowanych przez napieczętne legendy i wyobrażenia, uwzględniając przy tym – jeśli było to konieczne – osobiste kariery kapłanów oraz ikonosferę, w której funkcjonowali. Badania te pozwoliły wykazać, że przyczynami leżącymi u podstaw decyzji o zmianie tłoka mogły być względy praktyczne (takie jak zużycie bądź utrata typariusza), pragnienie uczytelnienia wyrażanego przez napieczętne wyobrażenie komunikatu tak, aby jeszcze bardziej wiązało się ono z osobą jego dysponenta, lub też objęcie przez duchownego nowego urzędu, skutkujące potrzebą dostosowania treści legendy sigillum do jego aktualnej tytulatury. Tak niewielka liczba potwierdzonych źródłowo przypadków świadczy jednak, że nie była to praktyka rozpowszechniona wśród ówczesnego kleru parafialnego, na co wpływ niewątpliwie mogły mieć wysokie koszty wiążące się z wykonaniem stempla przez rzemieślnika.

3

Proboszczowie kanonii w Biegonicach

80%

Witowski W.

Tarnowskie Studia Teologiczne

|

2018

|

vol. 37

|

issue 1-2

EN

The article presents priest who were pastors in the parish of St. Lawrence in Biegonice. The time range of description is determined by years of existence of the Collegiate of Saint. Margaret in Nowy Sącz (1448-1791). Parish in Biegonice became one of prebends this Collegiate and office of the pastor was associated with canonical dignity, but there were exceptions. The article aims to present profiles of pastors, but also to show their influence on parish pastoral ministry, which mainly depends on the pastor – shepherd of a particular parish.

PL

Artykuł przedstawia sylwetki duchownych, którzy pełnili funkcję proboszczów w parafii św. Wawrzyńca w Biegonicach. Ramy czasowe określają lata istnienia kapituły św. Małgorzaty w Nowym Sączu (1448–1791). Parafia w Biegonicach została jedną z kanonii wspomnianej kapituły, dlatego urząd proboszcza związany był z godnością kanonicką, chociaż były od tego wyjątki. Opracowanie ma na celu przedstawić sylwetki proboszczów, ale także ukazać ich wpływ na parafialne duszpasterstwo, które w głównej mierze zależy od proboszcza – pasterza konkretnej parafii.

Refine search results

1 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

1 Tarnowskie Studia Teologiczne

1 Średniowiecze Polskie i Powszechne

2 Sobel J. R.

1 Witowski W.

2 2022

1 2018

Sceny biblijne na średniowiecznych pieczęciach śląskich proboszczów

Zmienność pieczęci proboszczów śląskich kościołów parafialnych w średniowieczu (do 1419 roku)

Proboszczowie kanonii w Biegonicach