Search results

1

Performatívnosť stredovekého rituálu Mandatum u Sv. Jiří na Pražskom hrade

100%

Žáková A.

Theatralia: Revue současného myšlení o divadelní kultuře (Theatralia: The revue of contemporary thought on theatre culture)

|

2018

|

vol. 21

|

issue 1

71-88

EN

The rich choral repertoire for the Maundy Thursday in the liturgical tradition of the St. George included, among other numbers, a collection of compositions related to the ritual washing of feet called Mandatum. The corpus, identical in eight different processionals, the narrative of which is based on the story related in John's Gospel (John 13, 1–17), is enriched by a prominent female aspect drawn from another New Testament scene (Luke 7, 36–50). This connection results in compositional analogies between different liturgical feasts drawing from the given scenes. The extant form of the ritual, found in the liturgical ordo of the monastery, shows concise treatment of the liturgical text both in literary and symbolic way, employing consistently liturgical vessels as well as other "props". These observations bring up questions about dramaturgy of potential performances of the ritual and its theatrical aspects.

SK

V bohatom spevnom repertoári Zeleného štvrtku v svatojiřskej liturgickej tradícii mal zvláštne postavenie súbor skladieb spojený s rituálom umývania nôh, išlo o tzv. Mandatum. V ôsmich procesionáloch identický repertoárový korpus, ktorého obsah sa odvíja od evanjeliového príbehu (Ján 13, 1–17), je obohatený o silný ženský aspekt vychádzajúci z inej evanjeliovej scény (Lukáš 7, 36–50). Toto prepojenie zapríčiňuje kompozičné presahy repertoárov viacerých sviatkov. Forma praktickej realizácie tohto rituálu tak, ako ho nachádzame v liturgických smerniciach kláštora v tzv. ordo, veľmi konzekventne narába s textom tak v literárnej ako aj symbolickej rovine, takisto dôsledne používa nielen liturgické nástroje, ale tiež akoby "rekvizity". Z tohto pozorovania vychádzajú otázky o dramaturgickej cieľavedomosti tejto slávnosti ako aj o jej performatívnom potenciáli.

2

Processionale z klasztoru OO. Karmelitów w Oborach

100%

Wiśniewski P.

Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

|

2016

|

vol. 22

|

issue 47

165-175

PL

Księgi liturgiczno-muzyczne zawierające chorał gregoriański należą do nadzwyczaj cennych źródeł. Z uwagi na swoją zawartość stanowią one istotne źródło wiedzy dla wieloaspektowych badań: historycznych, liturgicznych, muzykologicznych i innych. Podjęte zagadnienie dotyczy podręcznej drukowanej księgi liturgicznej Processionale… reductum z 1759 r. z biblioteki klasztornej oo. karmelitów w Oborach. Celem studium jest najpierw ukazanie najbardziej charakterystycznych cech księgi karmelitańskiej, a następnie jej ogólne porównanie z Processionale Andrzeja Piotrkowczyka z 1621 r.W świetle dokonanej analizy zawartości repertuaru należy stwierdzić, iż Processionale z Obór było liturgiczną księgą użytkową zredagowaną na potrzeby lokalnego konwentu. Odzwierciedla żywą tradycję organizowania procesji w wybrane święta i uroczystości roku liturgicznego, a jeszcze bardziej obchody Dnia Zadusznego i obrzędy pogrzebu. Wydanie tej księgi świadczy o potrzebie i przywiązaniu zakonników do tej formy religijności. Natomiast w zestawieniu z edycją A. Piotrkowczyka (Proprium de Sanctis) druk oborski wypada pod względem zawartości nader skromnie. Przekonującym uzasadnieniem tego stanu rzeczy może być fakt, iż wydanie piotrkowskie przeznaczone było dla całej prowincji, a księga karmelitańska dla konkretnego ośrodka. W ogólnej ocenie należy stwierdzić, iż Processionale z Obór wpisuje się w ciąg prac badawczych związanych z pojawiającymi się wówczas księgami liturgicznymi. Przedstawione studium należy traktować zatem jako przyczynek do podjęcia dalszych całościowych badań ksiąg karmelitańskich. Fakt jej istnienia świadczy o żywej tradycji, która pomimo różnych zawirowań przetrwała do Soboru Watykańskiego II.

EN

Liturgical – musical books containing Gregorian chant are extremely valuable sources of information for different kinds of research: historical, liturgical, musicological studies and others. The issue being concerned refers to the printed ordinal Processionale… reductum from year 1759, from the library of the Carmelite monastery in Obory. The aim of this study is, first, to present the most characteristic features of the Carmelite book and then, to compare it to Processionale by Andrzej Piotrkowczyk from 1621. Having analysed the repertoire, it can be stated that Processionale from Obory was a liturgical book used in the local monastery. It depicts a living tradition of organizing processions during certain festivities of the liturgical year. The fact that such a book was issued proves the monks’ need for this form of religiousness. Comparing it to the edition by A. Piotrkowczyk (Proprium de Sanctis), the content of the Obory book is quite modest. The main reason for this could be the fact that Piotrkowczyk edition was to serve the whole province, while the Carmelite book was only for a particular monastery. The following study is meant as a starting point for further complete research of Carmelite books.

3

Dominikańskie procesje różańcowe i tradycja śpiewanych różańców na ziemiach polskich w świetle procesjonału PL-Kd 75L oraz innych źródeł XVIII i początku XIX wieku

80%

Grabiec D.

Muzyka

|

2022

|

vol. 67

|

issue 3

52-77

EN

The processional kept in Krakow’s Archives of the Polish Province of the Dominican Order (shelf mark 75L) is probably the only surviving handwritten Dominican processional from the post-Tridentine period. Despite its modest dimensions, it offers a unique record of readings, prayers, and songs for the solemn procession on the Feast of the Circumcision of Christ and readings for the Feast of the Rosary, complete with numerous notes on the active participation of the Rosary Confraternity, which led the singing of the rosary also during Corpus Christi processions and of Easter songs at the Resurrection procession. Several factors, including the codicological features of the manuscript and variants of rosary prayers (the same as those in a printed prayer book of 1752), indicate that the manuscript may have been compiled in the second half of the eighteenth century. The six rosary records found during the archival research all differ from one another to some extent in linguistic variants, sequence and number of prayers, instructions for their use in prayer practice, and even the contents of some song verses. This extended sung rosary form, which resembles the Liturgy of the Hours, took shape in the early seventeenth century in Rome and was then disseminated throughout Italy, later also in other countries. Having reached Poland by the early eighteenth century at the latest, it was translated from Latin to Polish in its entirety, and the Gregorian hymn was likewise replaced with a Polish translation with a new melody. The Polish version also adds songs preceding each section, as well as brief sung verses that substitute for the meditations preceding the individual mysteries of the Rosary. That sung rosaries were widely known in old Poland is confirmed not only by the surviving copies of prayer- and songbooks published in Kraków, Poznań, Warsaw, Vilnius, and other places, but also by mentions of this practice in Jędrzej Kitowicz’s ‘Description of Customs and Culture under the Reign of Augustus III’ by Jędrzej Kitowicz, and in the Dominican Processional 75L.

PL

Procesjonał sygn. 75L z krakowskiego Archiwum Polskiej Prowincji oo. Dominikanów jest prawdopodobnie jedynym zachowanym rękopiśmiennym procesjonałem dominikańskim z czasów potrydenckich. Pomimo skromnych rozmiarów jest to księga szczególna ponieważ zawiera unikatowy zapis czytań, modlitw i śpiewów przeznaczonych na uroczystą procesję w święto Obrzezania oraz czytań na procesję w święto Różańca, a także liczne wzmianki o aktywnym udziale Arcybractwa Różańcowego, prowadzącego śpiew różańca w trakcie pochodu także w święto Bożego Ciała oraz pieśni wielkanocnych podczas procesji rezurekcyjnej. Rękopis mógł powstać w drugiej połowie XVIII w., na co wskazują m.in. jego cechy kodykologiczne oraz warianty tekstów modlitw różańcowych zbieżne z wersją zamieszczoną w drukowanym modlitewniku z 1752 r. Każdy z sześciu odnalezionych podczas kwerendy przekazów różańców różni się w jakimś stopniu od pozostałych wariantami językowymi, kolejnością oraz ilością modlitw, wskazówkami dotyczącymi sposobu jego odmawiania, a nawet treścią wybranych strof pieśni. Ta rozbudowana, śpiewana forma różańca, przypominająca godziny brewiarzowe, ukształtowała się na początku XVII w. w Rzymie, następnie upowszechniła w całych Włoszech, a później także w innych krajach. Do Polski dotarła ona najpóźniej na początku XVIII w. i została przetłumaczona w całości z języka łacińskiego na polski, także gregoriański hymn zastąpiony został jego polskim tłumaczeniem z nową melodią. W polskiej wersji dodane zostały też pieśni poprzedzające każdą z części oraz krótkie śpiewane strofy zastępujące medytacje poprzedzające poszczególne tajemnice różańcowe. O powszechnej znajomości śpiewanych różańców w dawnej Polsce świadczą nie tylko zachowane egzemplarze drukowanych modlitewników i śpiewników, wydawane w różnych ośrodkach, m.in. w Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Wilnie, ale także wzmianki o nich w Opisie obyczajów Jędrzeja Kitowicza oraz w dominikańskim Procesjonale 75L.

Refine search results

1 Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

1 Muzyka

1 Theatralia: Revue současného myšlení o divadelní kultuře (Theatralia: The revue of contemporary thought on theatre culture)

1 Grabiec D.

1 Wiśniewski P.

1 Žáková A.

1 2022

1 2018

1 2016

Performatívnosť stredovekého rituálu Mandatum u Sv. Jiří na Pražskom hrade

Processionale z klasztoru OO. Karmelitów w Oborach

Dominikańskie procesje różańcowe i tradycja śpiewanych różańców na ziemiach polskich w świetle procesjonału PL-Kd 75L oraz innych źródeł XVIII i początku XIX wieku