Search results

1

Le choix de Ponce Pilate, entre le sacré et le profane

100%

Tongiani S.

Quêtes littéraires

|

2013

|

issue 3

124-132

EN

At the beginning of The Man and the Sacred (1939) Roger Caillois affirmed that “every religious conception of the universe implies that there is a distinction between the sacred and the profane”. Caillois discussed the theme of the sacred throughout his life, in several essays, articles and lectures. In 1961, Caillois wrote Pontius Pilate, a brief novel in which he explored the dilemma of the governor of Judea. For the first time, Caillois changed genre. The author escaped the theme of the sacred by way of the novel. The purpose of this paper is to show how the theme of the sacred leads to a comparison between the thought of Caillois, the theories of the College of Sociology, and the theme of The Scapegoat by René Girard.

2

Comment le rapport au texte biblique transforme le rapport au texte littéraire au XVIIIe siècle : le cas Rousseau

100%

Di Rosa G.

Quêtes littéraires

|

2013

|

issue 3

40-47

EN

In the 18th century, the Bible felt the full force of criticism by radical Enlightenment thinkers who read it piece by piece and denounced the process of its creation as an imposture – thus extending the break initiated by moral and historical critiques of the previous century. In doing so, they nevertheless failed to grant it the literary status of a “profane work”. Yet, Rousseau, who produced a literary rewriting of the Book of Judges with his Levite of Ephraim, pondered over the violence inflicted on biblical intertextuality during his exile in Môtiers: in his Letters Written from the Mountain, he compared it to the violence caused to his own literary works. By draw-ing this parallel, he opened a reflection on the different manners of reading a text, as well as the possibility of regulating the reader’s violence through proposing an ethics of literary reception. Analogy might not work as a substitute; however, it enabled Rousseau to go beyond the mistreatment which anti-philosophers or philosophers inflicted on his works, by giving, among other things, an autobiographical orienta-tion to his writing: one in which the author is ready to take responsibility for giving himself to the reader. The ambivalence of the sacred and the profane, the perception of a common essence of religion – defined either by sacrifice or gift – were thus what helped Rousseau invent the autobiographical pact.

3

„Wierszem można odkorkować duszę” – o sacrum w twórczości Wacława Oszajcy

85%

Popielarz-Zajdel E.

Dydaktyka Polonistyczna

|

2020

|

issue 6 (15)

57-71

XX

Wacław Oszajca is a Polish Jesuit, journalist, poet and publicist. His work is mainly focused around Christianity related matters. A Jesuit uses the category of the sacred as a synonym for what is saint. It defines the sacred as a force that puts together the chaos of everyday life, it is the Absolute, thanks to which we can reach faith in the infinity of the world. Oszajca tries to provoke the reader into thinking about the presence of the sacred in his life and shows that the division into the sacred and the profane should be removed. His work is a proof of adoration of everyday life and faith in a merciful but righteous God. When writing, he often uses contrasts and paradoxes, but above all his poetry is full of humor and joy.

4

Myth in the Thought of Mircea Eliade

85%

Boldişor A.

Dialogue and Universalism

|

2015

|

issue 1

99-103

EN

The definition and the aspects of myth, regardless of the time in which they ap-peared and the religion in which they were known, is present in Eliade’s thought throughout his life and work. The myth talks about the outbreak and manifestation of the sacred in the world, underlying realities as we know them. The myth explains hu-man existence. The man, imitating the divine model, is able to transcend the profane time, returning to the mythical time. The sacred is equivalent with the reality. It is cen-tral for understanding in the hermeneutical effort to define homo religiosus.

5

W poszukiwaniu hierofanii – o filmie Góra Sulejmana Jelizawiety Stiszowej

71%

Czaja J.

Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication

|

2021

|

vol. 30

|

issue 39

201-216

EN

The subject of the article is Elizaveta Stishova's film Suleiman Mountain, the action of which focuses on the Kyrgyz mountain, surrounded by religious veneration. The title place is treated as a spatial hierophany, that is, according to Mircea Eliade's concept, a place where and through which the sacred is revealed. The text will analyze the film's space-time and its symbolic dimension, and the characters' relations with the title place, especially the relationship between women and the mountain and its mythical character.

6

Національна ідентичність як сфера сакрального у творах канадських авторів українського походження

57%

Шадріна Т.

Studia Ucrainica Varsoviensia

|

2019

|

vol. 7

149-160

PL

The article is devoted to the study of value systems which determine the sacred dimension of the socio-cultural experience of the people. Sacramental is considered not in the religious context, but as the highest value that lies outside the understanding. Sacramental is an indicator of the state of culture. The change in the social environment, ideological orientations (which is inherent to immigrants at one time or another) causes a change in sacred values. It is proved that, having fallen into an inocultural environment, a person strives to preserve their national identity, which helps to get „rooted” in the new place. It also provides preserving their unique image in the alien socio-cultural environment and guarantees a sense of security, stability, cultural uprooting. In the works of Canadian authors of Ukrainian origin, the sacred space of the individual’s personal existence is determined by the higher spiritual values created by his own people; and hence – is formed due to the sensation of religious representations, the fatherland’s land of Ukraine, the native language, elements of national culture and history, common national myths, historical memory.

7

Zjawisko neopogaństwa wyzwaniem dla Kościoła XXII wieku w ujęciu Benedykta XVI

57%

Śniegowski P.

Studia Pelplińskie

|

2019

|

vol. 53

501-516

EN

The phenomenon of the pagan revival is becoming a challenge for the Church of our times. There is a new question for the Church on how to deal with pagans who were or still are Christians, in the fullest sense of the word. The present-day return to the pagan rituals, though in a new form, contributes to the phenomenon of “neopaganism”. Such return is expected in John Hick’s relativistic theory, in which it is even considered a dogma that the reason cannot come to the metaphy- sical cognition. The New Age is one of the answers to the relativity of everything. The Absolute is not the object of faith here; you can experience It as the spiritual energy that penetrates the universe. Hence, religion would mean the inclusion of the self in the cosmic whole and overcoming the existing divisions. The Neopa- ganism, which threatens from the inside, pertains to the lack of conviction about one’s decision to continue being a part of the community of the Church. In such a Christian community the worship becomes incomplete. Furthermore, there are those who consider themselves Christians but choose a way of life or a world view incompatible with the faith. The community disintegrates when some reject certain elements of Church’s teaching. Such faithful – so-called “occasional” Catholics – need the Church for confirming their important life decisions, e.g. marriage, when in fact this is not faith but simply “the tradition” that should accompany certain vital lifetime events. One serious consequence of this phenomenon is perception of the sacraments as pure magic with no faith. In this way, the pagan spirit infil- trates the Church.

PL

Przed Kościołem współczesności staje zjawisko odradzającego się pogaństwa. Przed Kościołem staje nowe pytanie, o to, jak poradzić sobie z poganami, którzy byli lub nadal są chrześcijanami w niepełnym tego słowa znaczeniu. Do zjawiska neopogaństwa przyczyniają się obecne dziś powroty do rytuałów pogańskich, jednak w nowej formie. Do takich powrotów dąży się w relatywistycznej teorii Hicka, w których uznaje się wręcz za dogmat to, że rozum nie jest w stanie dojść do poznania metafizycznego. New Age jest jedną z odpowiedzi na względność wszystkiego. Absolut nie jest tutaj przedmiotem wiary, można Go doświadczyć, jest On energią duchową, przenikającą wszechświat. Religia w ten sposób będzie oznaczać włączenie Ja w kosmiczną całość, pokonanie istniejących podziałów. Neopogaństwo zagrażające od wewnątrz dotyczy braku przekonania co do decyzji trwania we wspólnocie Kościoła. Wspólnota wiary, kultu, staje się niepełna, chociaż część może uważać się za chrześcijan. Jednak to nie wystarczy, gdy ci, którzy uważają się jeszcze za chrześcijan, obierają sposób życia, mentalność przeciwną tej według wiary. Wspólnota zanika wtedy, gdy człowiek uważając się za wierzącego, odrzuca jakiś element nauki Kościoła. Wspólnota, komunia zanika także wtedy, gdy mamy do czynienia z „katolikami od czasu do czasu”. Taki człowiek potrzebuje roli Kościoła w potwierdzeniu jego ważnych decyzji, jak zawarcie małżeństwa, jednak za tym wszystkim nie stoi wiara, lecz „tradycja”, według której wypada tak przeżywać pewne wydarzenia w życiu. Poważną konsekwencją tego jest traktowanie sakramentów jako czystą magię bez wiary. W taki sposób duch pogański wdziera się do wewnątrz Kościoła.

8

Real and quasi-heortonyms as contextualized and conceptualized intercultural names

50%

Gałkowski A.

Prace Językoznawcze

|

2020

|

issue XXII/3

73–90

PL

Artykuł przedstawia onomastyczno-kognitywne studium heortonimów (nazw świąt) jako specyficznych jednostek chrematonimicznych, które funkcjonując na zasadzie ideonimów identyfikujących inicjatywy socjo-kulturowe, przenoszą kontekstualne i konceptualne treści odnoszone do obiektu nominacji, tj. kodowany przez nie przekaz semantyczny. Proponowane jest ujęcie klasyfikujące heortonimy jako nazwy cyklicznych lub rzadziej okazjonalnych wydarzeń, które upamiętniają lub zwracają uwagę na kontekstualizowaną ideę z kręgu kultury niematerialnej. Są to monorematyczne bądź, częściej, polirematyczne propria, służące do konceptualizacji świąt motywowanych religijnie oraz podobnie kwalifikowanych dedykacji dni w kalendarzu, inspirowanych kulturą świecką lub parareligijną. Stąd wyodrębnienie „heortonimii właściwej”, wchodzącej w zakres onimi religijnej oraz „quasi-heortonimii”, której obiekty funkcjonują w komunikacji na zasadzie asocjatywnego przywołania wzorowanego na formule religijnej i modelu kampanii społecznych. Analiza obydwu typów heortonimicznych ma charakter interkulturowy, przy założeniu, że zarówno heortonimy właściwe, jak i quasi-heortonimy należą jednocześnie do wielu kultur i mają potencjał przenikania do nowych kręgów kulturowych, stanowiąc, w zależności od kontekstu, element dyskursu religijnego, ideologicznego, społecznego, ale także komercyjnego oraz kreatywno-medialnego. Wysunięte wnioski oparte są na badaniu głównie angielsko- i polskojęzycznego korpusu, pochodzącego z danych rejestrowanych w kalendarzach religijnych oraz świeckich kultury globalnej, w przeważającej części związanej z cywilizacją zachodnią. Studium ma też wartość dodaną w postaci opinii onomastyczno- -terminologicznej dotyczącej definicji i zakresu heortonimii oraz zestawienia heortonimii właściwej i quasi-heortonimii z podobnie funkcjonującymi strukturami chrematonimii ideacyjnej oraz chrononimii.

EN

The paper develops an onomastic-cognitive study of heortonyms (feast names) as special chrematonymic units which, functioning like ideonyms identifying socio-cultural initiatives, transfer contextual and conceptual content related to the object of their denomination, i.e. the semantic message encoded in them. It is proposed to classify heortonyms as names of recurrent or occasional events commemorating or drawing attention to a specific idea from the circle of non-material culture. Heortonyms are monorematic, or more often polyrematic proper names used to conceptualize feasts related to religion, and similarly qualified dedications of days in the calendar, inspired by secular or parareligious culture. Hence, the classification categorizes the studied phenomenon into two groups: “usual/real heortonymy”, falling within the scope of typical religious onymy, and “quasi-heortonymy”, whose objects function in line with the communicative principle of associative evocation based on the (para)religious formula and the pattern of social campaigns. The analysis of these two types of heortonyms has an intercultural character, assuming that both real and quasi-heortonyms belong simultaneously to various cultures and have the potential to penetrate other cultural areas, depending on the context, entering religious, ideological, social, commercial and creative-media-related discourse. The discussion and conclusions are results of a cognitive analysis of Polish and English real and quasi-heortonymic units derived from data recorded in religious and secular calendars of global culture, mostly related to Western civilization. The research has an added value presenting an onomastic- terminological opinion on the definition and the scope as well as on the correlation of heortonyms with other structures of ideative chrematonymy or chrononymy.

9

Феномен святости в системе религиозно-философских воззрений

43%

Kuca Z.

ELPIS

|

2014

|

vol. 16

61-73

XX

Świętość (άγιότης, sanctitas) jako przejaw życia religijnego stanowi fundamentalny koncept chrześcijaństwa. Jednakże jej istotowe rozpoznanie i uzmysłowienie możliwe jest na drodze zsyntetyzowania ujęć różnych nurtów i dyscyplin religioznawczych, fenomenologicznych, filozoficznych, socjologicznych i językowych. Teologia mistyczna Kościoła prawosławnego zgłębia sens świętości na podstawie Pisma Świętego, dzieł Ojców Kościoła i mistyków, pojmując go jako współudział człowieka w naturze boskiej, osiągnięcie przez człowieka stanu przebóstwienia (theosisu), czyli przemiany całego jego jestestwa przez łaskę Boga w sakramencie eucharystii. Święty Antoni wyznaczył ostateczny cel chrześcijanina jako „życie w Bogu” i określił to „szczytem doskonałości”. W tym traktowaniu świętości szczególną rolę odgrywa teologia apofatyczna i jej warsztat terminologiczny. Fenomenologiczne pojmowanie świętości odstępuje od tradycyjnego, teologicznego traktowania i skupia uwagę przede wszystkim na opisie wewnętrznych przeżyć psychologicznych podczas kontaktu z bóstwem. Za twórcę tego podejścia uważa się Rudolfa Otto, używającego pojęcia numinosum zamiast terminu „świętość”. Niemiecki fenomenolog wyodrębnia kluczowe formy przeżywania sacrum w doświadczeniu religijnym. W jego ujęciu doznania psychiki ludzkiej w kontakcie z numinosum są następujące: a) uczucie zależności stworzenia; b) mysterium tremendum – uczucie mistycznego przerażenia, składające się z czterech elementów (zgrozy, majestatu, mocy i tajemnicy); c) mysterium fascinans – uczucie zachwytu i fascynacji. Poglądem charakterystycznym dla filozofa jest przekonanie o racjonalnej i irracjonalnej obecności świętości, której najwyższym przejawem jest Chrystus. Otto definiuje nie tylko procesy zachodzące w psychice homo religiosus, ale również mechanizmy „przyciągania” jej do świętości. Mircea Eliade kontynuuje rozważania Otto, skupiając się nie tyle na świecie wewnętrznym osoby religijnej, ile na zewnętrznych przejawach sacrum w postaci zmysłowo dostępnych objawień – hierofanii. Źródłem hierofanii w filozofii religii Eliadego jest bezosobowa postać Absolutu, podczas gdy sacrum staje się absolutną, ontologicznie pierwotną rzeczywistością, pełnią bytu, przyczyną wszelkiego istnienia. Amerykański religioznawca William James określa stan świętości człowieka jako boskie opanowanie i odrodzenie duszy, przejawiające się w określonym stanie psychicznym. Wyodrębnia on cztery główne właściwości stanu duszy osoby świętej: ascetyzm, siłę wewnętrzną, czystość i miłosierdzie. Rosyjski filozof religii, Mikołaj Bierdiajew, traktuje świętość w kategoriach daru Bożego i powołania – gdy człowiek je realizuje, zbliża się ku wolności i pełni swojej osobowości. Uczony wprowadza nowe pojęcie w tym kontekście – świętości pojmowanej jako ofiara na drodze twórczości, na drodze ku genialności. Współczesna filozofia religii, której wybitnym przedstawicielem badającym fenomen świętości jest Lui Dupré, rozpatruje sacrum jako kategorię subiektywną, opisując ją w opozycji do kategorii profanum. Takie podejście, mimo znacznego uproszczenia i zawężenia, również uwzględnia obecność ontologicznej rzeczywistości, która – wedle Duprégo – dąży do wchłonięcia względnej rzeczywistości profanicznej. Dzięki temu sacrum odgrywa konstruktywną i konsolidacyjną rolę w społeczeństwie. Podejście socjologiczno-etyczne skupia uwagę na moralnym i duchowym doskonaleniu się człowieka oraz na tych namacalnych efektach jego świętości, które w sposób istotny wpłynęły na otoczenie. Podejście to charakterystyczne jest dla Starego Testamentu oraz większości słowników encyklopedycznych, traktujących o świętości jako właściwości konkretnej osobowości. Właśnie starobiblijne pojmowanie świętości utożsamiane jest z doskonałością moralną. Święty człowiek zawsze był obdarzony wysokim poziomem moralności, czystości duszy i ciała. Natomiast semantyka rdzenia свят sięga korzeni prasłowiańskich i posiada głęboki przedchrześcijański sens sakralny. W ten sposób fenomen świętości jako zjawisko można rozpatrywać na czterech płaszczyznach semantycznych: 1) świętość jako świętość, tzn. właściwość cechująca Boga i Jego wybrańców, której osiągnięcie jest dla nich możliwe w procesie theosisu (ubóstwienia); 2) świętość jako numinosum, czyli szczególny wymiar transcendencji, wywołujący w psychice ludzkiej określone przeżycia; 3) świętość jako sacrum, czyli wyższa sfera bytu, ontologiczna rzeczywistość, pierwotne realia objawiające się w hierofaniach; 4) świętość jako doskonałość, cnota moralna osiągana przez człowieka w trakcie osobistego rozwoju.

EN

The analysis of the phenomenon of sanctity from the religious, philosophical, theological and Orthodox perspective is conducted by means of a semantic, etymological and structural examination of this concept. One of the work’s objectives is to highlight the different conceptual meanings of sanctity called for by the use of a comparative method. The point of departure was the biblical understanding of sanctity which substantially approaches the idea as the quality of deity, later developed in the Patristic teachings and supplemented by religion experts and philosophers. Based on that, the concept of sanctity is viewed in four semantic levels: 1) sanctity as sanctity, i.e. a quality typical of God and His chosen ones; its achievement is possible through the process of theosis [deification]; 2) sanctity as numinosum, or a particular dimension of transcendence leading to a unique experience in the human psyche; 3) sanctity as sacrum, or a higher level of being, ontological reality, the original reality manifested in hierophanies; and finally 4) sanctity as perfection, moral virtue achieved by a person through personal development.

10

Ateizm urojony – rzeczywiste wyzwanie

36%

Zatwardnicki S.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2015

|

issue 22

189-207

PL

„Ateizm urojony” to zjawisko, w którym można dostrzec rzeczywiste wyzwanie. Zarówno wierzący, jak i niewierzący żyją w świecie, w którym utracone zostało poczucie sacrum. Autor wyszedł z założenia, że jeśli poglądy prezentowane przez „nowych ateistów” okazują się możliwe do przyjęcia przez tak wielu ludzi, musi to oznaczać, że odwołują się do pewnej zmiany, jaka zaszła w mentalności ludzi na przestrzeni wieków. Należy ją rozpoznać, poszukać jej przyczyn i, jeśli to możliwe, podjąć próbę wskazania kierunku „leczenia”. W artykule ukazano, w jaki sposób słuszne rozróżnienie pomiędzy Bogiem a światem (a także tym, co nadprzyrodzone a naturą) doprowadziło do niepożądanego rozdzielenia.

EN

„Atheism Delusion” is a phenomenon where one can see „a real challenge”. Both believers and unbelievers live in a world where the sense of the sacred has been lost. The author started with the idea that if the views presented by the „new atheists„ turn out to be acceptable to so many people it must mean they refer to a change that has taken place in the mentality of people over the centuries. We should recognize it, look for its causes, and, if possible, try to identify the direction of „treatment”. The article shows how the right distinction between God and the world (as well as the supernatural and nature) has led to an undesirable separation.

Refine search results

2 Quêtes littéraires

1 Dialogue and Universalism

1 Dydaktyka Polonistyczna

1 ELPIS

1 Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication

1 Prace Językoznawcze

1 Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

1 Studia Pelplińskie

1 Studia Ucrainica Varsoviensia

1 Boldişor A.

1 Czaja J.

1 Di Rosa G.

1 Gałkowski A.

1 Kuca Z.

1 Popielarz-Zajdel E.

1 Tongiani S.

1 Zatwardnicki S.

1 Śniegowski P.

1 Шадріна Т.

1 2021

2 2020

2 2019

2 2015

1 2014

2 2013