Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: prowincjonalizm

Sort By:

Limit search:

Brykała – zasięg regionalny (krakowski?) i etymologia

100%

Przęczek-Kisielak S.

Język Polski

2023

vol. 103

issue 2

91-109

Artykuł jest studium leksykologicznym i historyczno-etymologicznym jednostki brykała/brykacz uznanej m.in. w źródłach etnograficznych za regionalizm krakowski. Autorka, dokonując przeglądu różnych źródeł z zakresu językoznawstwa, etnografii, historii, historii kultury, a także wojskowości, rozpatruje cztery aspekty funkcjonowania tego leksemu w polszczyźnie: semantyczny, geograficzny, społeczny (I część artykułu) i etymologiczny (II część). Ta analiza pozwala określić zasięg geograficzny brykały/brykacza (uogólniając, Polska wschodnia – makroregionalizm) oraz społeczny (chleb spożywany ze względu na swoje wartości odżywcze głównie przez żołnierzy). Etymologia wyrazu pozostaje niepewna, choć udało się autorce sformułować pewne hipotezy wskazujące na źródło wyrazu: (1) pożyczka wschodniosłowiańska, nawiązująca do ros. brjaknut’ ‘przechodzić wilgocią, pęcznieć’; (2) pożyczka wschodniosłowiańska, nawiązująca do czasownika brykać lub znaczenia zgeneralizowanego rdzenia bryk- ‘sprzeciwiać się’; (3) brykała, pierwotnie rodzaj mąki z prosa (bryk), następnie potrawa z niej wykonywana lub ‘chleb z brzyka>bryka’).

The article is a lexical and historical-etymological study of the brykała/brykacz unit, recognized for example in ethnographic sources, as a Krakow regionalism. The author, reviewing various sources from linguistics, ethnography, history and cultural history, as well as the military, considers four aspects of the functioning of this lexeme in the Polish language: semantic, geographical, social (first part of the article) and etymological (second part of the article). This analysis allows to determine the geographical range of the brykała/brykacz (generalizing, eastern Poland – macroregionalism) and social (bread consumed for its nutritional value, mainly by soldiers). The etymology of the word remains uncertain, although the author has managed to formulate some hypotheses indicating the source of the word: (1) East Slavic loan, referring to rus. briaknut' ‘to pass moisture, swell’ or to the meaning; (2) East Slavic loan, referring to verb brykać or a generalized core of the bryk- ‘to oppose’; (3) brykała, originally a kind of millet flour (< ber, brzyk > bryk), then a dish made from it or ‘a bread made of brzyka > bryka’).

Pogranicze i prowincja kontra prowincjonalizm. Lekcja Krzysztofa Czyżewskiego

61%

Korwin-Piotrowska D.

Tematy i Konteksty

2019

vol. 14

issue 9

766-774

The paper concerns a book by Krzysztof Czyżewski entitled A Small Center of the World and the issues presented in it, namely those of borderland and province, of the merging of various cultures, nationalities, traditions, and religious beliefs within one space. Czyżewski is the initiator, founder, and for almost three decades an employee of the Borderland Foundation and Center in Sejny, as well as of the nearby International Center for Dialogue in Krasnogruda (both localities are situated close to the Polish-Lithuanian border). As a “practitioner of ideas”, as he tends to call himself, Czyżewski casts a new light on the issue of province by pointing out that thanks to caring for one’s own roots and for the local, it may become possible to prevent the provincialism of thinking, and that the possibilities of overcoming inter-human division accumulate in the „small centers of the world”. The paper does not only discuss the issues which are focused on in the book in question, but also refers to other works dedicated to borderlands and to the current cultural situation in Poland.

Refine search results

1 Język Polski

1 Tematy i Konteksty

1 Korwin-Piotrowska D.

1 Przęczek-Kisielak S.

1 2023

1 2019

Search results

Brykała – zasięg regionalny (krakowski?) i etymologia

Pogranicze i prowincja kontra prowincjonalizm. Lekcja Krzysztofa Czyżewskiego