Search results

1

Prymas Stefan Wyszyński w okresie przełomu 1956-1957

100%

Łatka R.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2020

|

vol. 27

|

issue 2

207-218

EN

The events that took place in Poland in October 1956 brought about a number of significant changes in the political system of the Polish People’s Republic. As a result, Cardinal Stefan Wyszyński returned to the execution of his ecclesial functions. It happened on the terms of the Primate who forced the authorities to meet his demands. During the following months of the political breakthrough of 1956-1957, Cardinal Wyszyński showed a great sense of analysis of the socio-political sphere and a sense of reality in which he had to act. He put order in the internal situation of the Church and provided it with the opportunity to act autonomously; he outlined priorities for the coming years and was not deceived by the authorities' false declarations.

PL

Wydarzenia, jakie miały miejsce w Polsce w październiku 1956 r., przyniosły szereg istotnych zmian w systemie politycznym PRL. Kardynał Wyszyński w ich wyniku powrócił do sprawowania swoich funkcji kościelnych. Stało się to na warunkach prymasa, który wymusił na władzach spełnienie swoich postulatów. W czasie kolejnych miesięcy przełomu politycznego 1956-1957 kard. Wyszyński wykazał się wielkim zmysłem analizy rzeczywistości społecznej oraz wyczuciem realiów, w jakich przyszło mu działać. Uporządkował sytuację wewnętrzną Kościoła i zapewnił mu możliwość autonomicznego działania, nakreślił priorytety na kolejne lata oraz nie dał się nabrać na fałszywe deklaracje władz.

2

O katolicki kształt Solidarności, część 1

71%

Żaryn J.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2021

|

vol. 37

|

issue 1

415-434

PL

Kościół katolicki w okresie PRL zawsze określał się wobec ważnych zjawisk społeczno-politycznych czy wydarzeń, które zachodziły w naszym życiu publicznym. Jest to teza oczywista, choć brzmi publicystycznie. Czynił tak zarówno Episkopat Polski oficjalnie, poprzez Listy Pasterskie i Komunikaty z kolejnych Konferencji Plenarnych Episkopatu Polski, jak i mniej oficjalnie podczas rozmów biskupów, członków Komisji Wspólnej, ze swoimi interlokutorami ze strony rządowej. Biskupi z prymasem Stefanem Wyszyńskim na czele spotykali się także wielokrotnie podczas audiencji prywatnych z osobistościami życia publicznego, w tym z opozycji lat siedemdziesiątych, czy aktywnymi w bieżącej polityce katolikami świeckimi (zwłaszcza w latach 1957-1989 ze środowiskami KIK-owskimi i podzielonym od 1976 r. Znakiem), by wysłuchać ich racji i przedstawić wizję miejsca Kościoła w przestrzeni publicznej1. Prymas był gotów także, w chwilach kryzysu politycznego, wywołanego nieudolnością władz, wyciągnąć do nich rękę i spotkać się z kolejnymi I sekretarzami PZPR (np. z Edwardem Gierkiem, a potem ze Stanisławem Kanią). Spośród wielu zapisów w „Pro memoria” prymasa Wyszyńskiego znajduje się także ten, pisany 25 czerwca 1976 r. po godz. 22.30 - po powrocie na Miodową: „Powrót do Domu. Tutaj »bombowe« wiadomości. Pan Premier Jaroszewicz, który wczoraj obszernie uzasadniał konieczność podwyższenia cen na artykuły spożywcze - dziś wszystko odwołuje, jakoby w wyniku konsultacji ze Związkami Zawodowymi i licznymi listami napływającymi do Rządu. Chodzi struty, że »świat robotniczy«, który sprawuje rządy w Polsce, burzy się przeciwko Rządowi robotniczemu. Podobno dziś w FSO stanęła praca, również u Róży Luksemburg, w Radomiu i w Pionkach. W mieście ostre pogotowie. - »Konsultacja« nie wypadła dobrze. Z tego wstępnego, wynika »felix culpa«, że społeczeństwo polskie

3

Arcybiskup Antoni Baraniak jako członek Episkopatu Polski, cz. I (1951-1967)

71%

Łatka R.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2019

|

vol. 40

|

issue 3

185-200

EN

The present article concentrates on the role of Archbishop Antoni Baraniak in the Polish Episcopate in the difficult period of the communist dictatorship. Despite numerous studies on the history of the Catholic Church in the People’s Republic of Poland, the steadfast bishop’s biography has not yet been written. The undertaken analysis is aimed at rectifying this lack of information on the activity of Polish bishops. The Metropolitan of Poznań became a recognized authority in the course of works on the forum of the Main Commission and the Plenary Conference of the Episcopate. He enjoyed the trust of other hierarchs, including Cardinal Stefan Wyszyński, who regarded him as one of his most important collaborators, especially in the years 1957-1967 when he became the second important figure of the Polish Episcopate. For this reason, he was entrusted with the most delicate and difficult tasks, such as the preparation of the Statute of the Polish Episcopate Conference, or the chairmanship of the Commission for the clarification of charges against Bishop Czesław Kaczmarek.

XX

Artykuł opisuję rolę abp. Antoniego Baraniaka w Episkopacie Polski w okresie komunistycznej dyktatury. Mimo wielu prac dotyczących historii Kościoła katolickiego w PRL, ciągle brakuje pełnej biografii niezłomnego hierarchy. Podjęta w tym miejscu analiza ma wypełnić ten brak w zakresie jego aktywności wśród polskich biskupów. Metropolita poznański dał się poznać jako wybitna postać w pracach na forum Komisji Głównej oraz Konferencji Plenarnej Episkopatu. Cieszył się pełnym zaufaniem innych hierarchów i kard. Stefana Wyszyńskiego, którego był jednym z najważniejszych współpracowników, szczególnie w latach 1957-1967, gdy był osobistością numer dwa w polskim Episkopacie. Z tego względu otrzymywał najbardziej delikatne i trudne zadania, takie jak przygotowanie Statutu Konferencji Episkopatu Polski czy przewodniczenie komisji ds. wyjaśnienia zarzutów stawianych bp. Czesławowi Kaczmarkowi.

4

Działalność prymasa Stefana Wyszyńskiego w perspektywie aparatu bezpieczeństwa

71%

Dziurok A.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2022

|

vol. 29

|

issue 1

258-269

EN

The functionaries of the security apparatus, who kept Primate Stefan Wyszyński under surveillance throughout his term in office, drew a simplified vision of his activities, reduced to the political and social sphere. They emphasized his anti-communist attitude, noting at the same time systematically “hostile” speeches. Attention was paid to his centralism and autocratic management of the Church, but at the same time he was perceived as a personality of great format, completely devoted to the Church. At the very end of his life, the security apparatus painted a slightly different picture of the Primate, pointing to his patriotism, ability to reach agreement and political sense.

PL

Funkcjonariusze aparatu bezpieczeństwa, którzy inwigilowali prymasa Stefana Wyszyńskiego przez cały okres jego urzędowania, kreślili uproszczoną wizję jego działalności, zredukowaną do aktywności na płaszczyźnie politycznej i społecznej. Podkreślali jego antykomunistyczne nastawienie, odnotowując przy tym systematycznie „wrogie” wystąpienia. Zwracano uwagę na centralizm i autokratyzm w zarządzaniu Kościołem, ale równocześnie dostrzegano w nim osobowość wielkiego formatu oraz człowieka oddanego bez reszty Kościołowi. Pod sam koniec życia prymasa aparat bezpieczeństwa kreślił już nieco inny jego obraz, wskazując na jego patriotyzm, zdolność do porozumienia i polityczny rozsądek.

5

Współpraca słowackiego biskupa Pavla Hnilicy z polskimi katolikami w latach 1964-1989

71%

Szumiło M.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2023

|

vol. 30

|

issue 1

EN

After 1956, cooperation was established between Polish and Slovak Catholics, under which Poles provided various forms of help to the persecuted Church in communist Czechoslovakia. This action consisted primarily in the transfer of banned religious literature, information, and the clandestine ordination of priests. A significant role was played by the Slovak ecclesiastical emigration headed by Bishop Pavel Hnilica. Hnilica was forbidden to enter Czechoslovakia. However, until 1978 he regularly came to Poland to personally organize transfer channels to his country and met representatives of the Slovak clandestine Church and young Slovaks in the oases of the Light-Life Movement. He established close cooperation with Polish bishops and priests, especially with the Cardinals: Wyszyński and Wojtyła.

PL

Po 1956 r. została nawiązana współpraca między polskimi i słowackimi katolikami, w ramach której Polacy udzielali w różnych formach pomocy dla prześladowanego Kościoła w komunistycznej Czechosłowacji. Akcja ta polegała przede wszystkim na przerzucie zakazanej literatury religijnej oraz przekazywaniu informacji i potajemnym wyświęcaniu księży. Znaczącą rolę odgrywała przy tym słowacka emigracja kościelna z biskupem Pavlem Hnilicą na czele. Hnilica miał zakaz wjazdu do Czechosłowacji, ale do 1978 r. przyjeżdżał regularnie do Polski, aby osobiście organizować kanały przerzutowe do kraju oraz spotykać się z przedstawicielami słowackiego tajnego Kościoła i młodymi Słowakami na oazach Ruchu Światło-Życie. Nawiązał bliską współpracę z polskimi biskupami i księżmi, w szczególności z kardynałami Wyszyńskim i Wojtyłą.

6

Sytuacja katolików w powojennym Elblągu do wizyty prymasa Wyszyńskiego w 1958 roku

71%

Zawadzki W.

Studia Elbląskie

|

2022

|

vol. 23

123-132

EN

After the end of the Second World War, a long process of rebuilding Elbląg and social consolidation of the population arriving from different parts of Poland began. The Roman Catholic Church, specifically the Old Town parish of St. Nicholas and the Elblag clergy, played an important role in this process. The rebuilding of the churches in Elbląg and the organisation of pastoral life in the city after 1945 took place under conditions of increasing hostility and persecution on the part of the communist authorities. In this situation, two visits by Primate Stefan Wyszyński to post-war Elbląg, in 1950 and 1958, were of enormous social and religious significance, patriotic and bond-building among Elbląg’s Catholics.

PL

Po zakończeniu drugiej wojny światowej rozpoczął się długotrwały proces odbudowy Elbląga i konsolidacji społecznej ludności przybyłej z różnych stron Polski. Istotną rolę w tym procesie odegrał Kościół rzymskokatolicki, a konkretnie parafia staromiejska św. Mikołaja oraz elbląskie duchowieństwo. Odbudowa świątyń w Elblągu oraz organizowanie życia duszpasterskiego w mieście po 1945 r. odbywało się w warunkach narastającej wrogości i prześladowań ze strony władz komunistycznych. W tej sytuacji dwie wizyty prymasa Stefana Wyszyńskiego w powojennym Elblągu, w 1950 i 1958 r., miały olbrzymie znaczenie społeczno-religijne, patriotyczne i więzotwórcze w środowisku elbląskich katolików.

7

Wartość historyczna więziennych listów biskupa Czesława Kaczmarka do prymasa Stefana Wyszyńskiego (1951–1953)

71%

Gryz R.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2023

|

vol. 30

|

issue 2

285-298

EN

The article attempts to assess the substantive value of nineteen prison letters from Bishop Czesław Kaczmarek to Primate Stefan Wyszyński. They did not reach their addressee but rather fell into the hands of investigators of the communist security apparatus between his arrest in January 1951 and the show trial of the hierarch in September 1953. The documents seized are authentic and the autobiographical information is reliable. The content includes a description of prison conditions, a list of charges, methods of investigation and fabrication of evidence, and the presentation of the bishop's defence strategy, as well as the evolution of his psycho-physical state. The bishop's correspondence with the primate will enable the analysis of archival sources from the protracted pseudo-evidence.

PL

W artykule podjęto próbę oceny wartości merytorycznej dziewiętnastu więziennych listów biskupa Czesława Kaczmarka do prymasa Stefana Wyszyńskiego. Nie trafiły one do adresata, lecz w ręce oficerów śledczych komunistycznego aparatu bezpieczeństwa w czasie między aresztowaniem w styczniu 1951 roku a pokazowym procesem hierarchy we wrześniu 1953 roku. Treść obejmuje opis warunków więziennych, listę zarzutów, metod śledztwa i fabrykowania dowodów oraz prezentację strategii obronnej biskupa, a także ewolucji jego stanu psychofizycznego. Korespondencja biskupa do prymasa umożliwi analizę źródeł archiwalnych pochodzących z przewlekłego postępowania pseudodowodowego.

8

Wacław Komarnicki (1891–1954) – Socio-Political Views and Activities

57%

Wojdyło W.

Polish Biographical Studies

|

2020

|

issue 8

75-101

EN

An in-depth analysis presented in this article concludes that the views and socio-political activities of Wacław Komarnicki were aimed at reasserting the Polish national interest and realizing the idea of the state of law associated with the rule of law. The analysis is based on archival and printed sources and selected literature on the subject. It required the use of appropriate research methods. The biographical method, in conjunction with the content analysis method, proved to be most helpful. Among the research techniques, the analysis of testimonies of political thought proved to be particularly useful.

9

Oprawa obchodów Wielkiego Jubileuszu Tysiąclecia Chrztu Polski w katedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie (23–24 czerwca 1966)

57%

Chrudzimska-Uhera K.

Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej

|

2017

|

vol. 10

32-49

PL

Ogólnopolskie uroczystości milenijne w bazylice archikatedralnej pw. św. Jana w Warszawie odbyły się w dniach 23–24 czerwca 1966 roku. W celu ich sprawnej organizacji już 15 sierpnia 1965 roku kardynał Stefan Wyszyński, prymas Polski, ogłosił dekret powołujący Komitet Uczczenia Tysiąclecia Chrześcijaństwa w Archidiecezji Warszawskiej, którego zadaniem było opracowanie programu obchodów milenijnych i czuwanie nad jego realizacją. Dla usprawnienia pracy Komitetu wyłoniono siedmioosobową Komisję Wykonawczą z przewodniczącym biskupem Jerzym Modzelewskim oraz pięć sekcji, w tym sekcję plastyczną, której zadanie polegało na projektowaniu i nadzorowaniu wykonania form plastycznych oraz ekspozycji stanowiących oprawę obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski. Przewodniczącym sekcji został ks. prałat Jan Penkała, a w jej skład weszli artyści plastycy, architekci i rzemieślnicy wywodzący się ze środowiska Rady Prymasowskiej Odbudowy Kościołów Warszawy. Stworzone przez nich elementy oprawy millenijnych obchodów we wnętrzu katedry warszawskiej miały charakter stałego i dość jednolitego (umiarkowanie nowoczesnego) wyposażenia, projektowanego zarówno w związku ze zbliżającym się Milenium, jak i ze względu na konieczność rekonstrukcji wyposażenia świątyni, doszczętnie zniszczonego w czasie II wojny światowej. Wystrój prezbiterium katedry (tron arcypasterza, ołtarz główny z obrazem Nawiedzenia Matki Boskiej) przetrwał w niezmienionej, milenijnej formie do końca lat 80. XX wieku.

EN

The National Millennium celebrations in the archcathedral basilica of St John the Baptist in Warsaw took place between 23–24 June 1966. In order to facilitate the organisation of the event, on 15 August 1965, the primate of Poland, Cardinal Stefan Wyszyński, announced a decree establishing the Committee for Commemorating the Millennium of Christianity in the Warsaw Archdiocese, whose task was to prepare the programme for millennium celebrations and oversee its execution. To facilitate the work of the Committee, an Executive Commission of 7 people was selected, with Bishop Jerzy Modzelewski as its chairman. The Commission was divided into five sections, including the artistic section, which was responsible for the design and supervision of performance of various artistic forms and exhibitions as part of the celebration of the Millennium of the Baptism of Poland. The artistic section comprised of prelate Jan Penkała (the chair), artists, architects and craftsmen originating from the Primate Council for the Reconstruction of Warsaw Churches. The artistic works, in the interiors of the Warsaw cathedral, were kept in a unified and constant form (fairly modern). They were designed for the upcoming Millennium and to commence the process of reconstruction of the interiors of the cathedral, entirely destroyed during World War II. The interiors of the chancel (throne of the archprelate, main altar with The Visitation of the Mother of God) survived in the unchanged, millennium form till the end of the 1980s.

10

Prymas Stefan Wyszyński wobec rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1974–19781

57%

Łatka R.

Polish Biographical Studies

|

2019

|

issue 7

131-178

PL

Kardynał Stefan Wyszyński był w latach siedemdziesiątych nie tylko niekwestionowanym liderem polskiego Kościoła, ale również powszechnie szanowanym w społeczeństwie autorytetem, którego głos miał duże znaczenie. W powyższej analizie omówiono stosunek „Prymasa Tysiąclecia” do rzeczywistości społecznopolitycznej PRL. Przedstawiono całościowe spojrzenie tego hierarchy dot. funkcjonowania systemu komunistycznego w Polsce (w latach 1974-1978); jego podejście do relacji państwo-Kościół; do kluczowych wydarzeń politycznych (nowelizacja konstytucji, wydarzenia z czerwca 1976, wybór kard. Wojtyły na papieża) oraz stosunku do powstania i działalności opozycji przedsierpniowej. Wspomniana analiza nie aspiruję do pełnego wyczerpania tematu, skupia się na kwestiach najbardziej dla kard. Wyszyńskiego istotnych w sferze społeczno-politycznej.

EN

In the seventies, Cardinal Stefan Wyszyński was not only the undisputed leader of the Polish Church, but also a widely respected authority in society, whose voice was of great importance. In the above analysis, the attitude of the „Primate of the Millennium” to the socio-political reality of the PRL was discussed. A comprehensive view of this hierarch was presented regarding the functioning of the communist system in Poland; his approach to the state-church relationship; to key political events (amendment to the constitution, events of June 1976, election of Cardinal Wojtyła as pope) and attitude to the rise and activity of the pre-August opposition. This analysis does not aspire to the full exhaustion of the topic, it focuses on issues most for Cardinal Wyszyński important in the socio-political sphere.

Refine search results

4 Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

2 Polish Biographical Studies

1 Pamięć i Sprawiedliwość

1 Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej

1 Seminare. Poszukiwania naukowe

1 Studia Elbląskie

3 Łatka R.

1 Chrudzimska-Uhera K.

1 Dziurok A.

1 Gryz R.

1 Szumiło M.

1 Wojdyło W.

1 Zawadzki W.

1 Żaryn J.

2 2023

2 2022

1 2021

2 2020

2 2019

1 2018

Prymas Stefan Wyszyński w okresie przełomu 1956-1957

O katolicki kształt Solidarności, część 1

Arcybiskup Antoni Baraniak jako członek Episkopatu Polski, cz. I (1951-1967)

Działalność prymasa Stefana Wyszyńskiego w perspektywie aparatu bezpieczeństwa

Współpraca słowackiego biskupa Pavla Hnilicy z polskimi katolikami w latach 1964-1989

Sytuacja katolików w powojennym Elblągu do wizyty prymasa Wyszyńskiego w 1958 roku

Wartość historyczna więziennych listów biskupa Czesława Kaczmarka do prymasa Stefana Wyszyńskiego (1951–1953)

Wacław Komarnicki (1891–1954) – Socio-Political Views and Activities

Oprawa obchodów Wielkiego Jubileuszu Tysiąclecia Chrztu Polski w katedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie (23–24 czerwca 1966)

Prymas Stefan Wyszyński wobec rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1974–19781