Search results

1

Rola i miejsce sektora państwowego we współczesnej gospodarce

100%

Halyna H., Gryshaieva I.

Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie

|

2016

|

vol. 41

|

issue 4

39-47

PL

Sektor publiczny nadal zajmuje ważne miejsce w krajach gospodarki rynkowej. W artykule została podjęta próba oszacowania wpływu tego sektora na poziom PKB i zatrudnienia (w odniesieniu do przedsiębiorstw prywatnych). Badanie nie wykazało optymalnego udziału państwa w gospodarce. Udowodniono natomiast, że celowość funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych może być rozpatrywana z punktu widzenia ich wpływu na rozwój gospodarczy. Trudności związane z wyznaczeniem optymalnego udziału sektora publicznego w danym kraju wynikają z różnej dynamiki procesów redystrybucji majątku między sektorem publicznym i prywatnym. Stwierdzono, że gospodarka rynkowa potrzebuje wsparcia ze strony państwa, ale jego rola nie powinna wykraczać poza specyficzny dla danej gospodarki poziom.

2

Planowanie i kontrola kosztów w polskich przedsiębiorstwach w latach 1945-1950

100%

Makowska E.

Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

|

2018

|

issue 522

129-139

PL

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie znaczenia kosztów oraz ich planowania i kontroli w przedsiębiorstwach w Polsce w latach 1945-1950. Zmiany ustrojowe i gospodarcze, które zachodziły w Polsce w tym okresie, miały bezpośredni wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw. Realizacja planów na poziomie przedsiębiorstwa powiązana była z planem ogólnonarodowym, a nadrzędnym zadaniem wszystkich przedsiębiorstw w gospodarce planowanej była systematyczna obniżka kosztów własnych. Rachunkowości przypisywano szczególną rolę w realizacji tego zadania. Stanowiła ona źródło danych liczbowych umożliwiających planowanie i kontrolę prowadzonej działalności. Jej celem było także prowadzenie rachunku kosztów na potrzeby kalkulacji, sprawozdawczości i statystyki. Informacje generowane w systemie rachunkowości stanowiły również źródło danych wykorzystywanych dla celów poprawy funkcjonowania organizacji, koszty uważano za „zwierciadło” organizacji i działalności zakładu przemysłowego.

3

Przekształcenia własnościowe polskiej gospodarki w latach 1990–2012

75%

Stępniak-Kucharska A.

Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy

|

2015

|

issue 41

136-147

PL

Przekształcenia społeczno-gospodarcze rozpoczęte na przełomie lat 1989/1990 obejmują m.in. zmianę struktury własnościowej polskiej gospodarki – zmniejszanie się roli sektora publicz-nego. Zmiany własnościowe polskiej gospodarki opierają się na dwóch podstawowych filarach – rozwoju prywatnej przedsiębiorczości (głównie małej i średniej) oraz na procesach prywatyzacyj-nych dotychczasowej własności publicznej. Celem opracowania jest ocena przebiegu procesów prywatyzacyjnych w Polsce w latach 1990-2012. Analizą objęte zostały takie zagadnienia jak: liczba przedsiębiorstw poddanych po-szczególnych formom prywatyzacji, zróżnicowanie sektorowe i regionalne przekształceń własno-ściowych, przychody z prywatyzacji oraz mikroekonomiczna efektywność przekształceń (mierzo-na wskaźnikami rentowności). Badanie przeprowadzone zostało w oparciu o dane GUS i MSP dot. prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Do końca roku 2012 różnym formom prywatyzacji poddanych zostało 7555 przedsiębiorstw państwowych (86,4% zarejestrowanych w REGON 30.06.1990 r.), a przychody z prywatyzacji wyniosły łącznie 143,7 mld zł (do 30.05.2014 r. – 148 mld zł). Pod koniec 2012 roku na rynku istniały 83 przedsiębiorstwa państwowe, w tym 26 aktywnych. Najczęściej przedsiębiorstwa prywatyzowano bezpośrednio, jednak równie popularne były pozostałe ścieżki, w tym likwidacja z przyczyn ekonomicznych. Z mikroekonomicznego punktu widzenia najefektywniejsza była prywatyzacja pośrednia z udziałem inwestora krajowego oraz bezpośrednia przy udziale inwestora zagranicznego. Zdecydowanie najmniej efektywną metodą przekształceń własnościowych okazała się prywatyzacja masowa. Doświadczenia 25 lat polskich przekształceń własnościowych potwierdzają słuszność wyko-rzystania zróżnicowanych ścieżek prywatyzacyjnych. Dokończenie prywatyzacji powinno być jednym z priorytetów obecnego rządu, gdyż własność prywatna lepiej sprzyja zwiększaniu efektywności ekonomicznej przedsiębiorstw. Należy jednak uwzględnić popełnione dotychczas błędy i zmodyfikować stosowane procedury.

EN

Socio-economic transformations which started at the turn of1989/1990 include, among oth-ers, a change in the ownership structure of the Polish economy-reduction in the role of the public sector. Changes in ownership in the Polish economy are based on two main pillars-development of private enterprise (mainly small and medium companies) and privatisation of public property. The aim of the paper is to assess privatisation processes in Poland in the years 1990–2012.The analysis included the following issues: the number of companies subject to various forms of privatisation, sectoral and regional diversification of ownership transformation, revenues from privatisation and microeconomic efficiency of the transformations undertaken (measured by indicators of profitability). The study was conducted on the basis of CSO and SME's data regard-ing privatisation of state enterprises. By the end of 2012, 7555 state-owned enterprises (86,4% of companies registered in REGON [Polish National Business Registry] 30.06.1990) were subject to various forms of privatisation. Revenues from privatisation totaled PLN 143,7 billion (till 05/30/2014 – PLN 148 billion) and budget revenues were inversely proportional to the number of privatised companies. At the end of 2012 there were 83 state – owned enterprises, including 26 active ones, on the market. Most enterprises were privatized directly, but equally popular were other forms, including liquidation due to economic reasons. From a microeconomic point of view, the most effective was indirect privatization with the participation of a domestic investor and direct privatisation with the participation of a foreign investor. By far the least effective method of privatisation was mass privatisation. The experience of 25 years of Polish ownership transformation confirms the validity of the use of different privatisation paths. Completion of privatisation ought to be one of the priorities for the current government since private property better contributes to promoting economic efficiency of enterprises. Previously committed errors, however, should also be taken into account in order tomodify the procedures used.

4

Zróżnicowanie składów zarządów i rad nadzorczych polskich spółek akcyjnych

75%

Szarzec K., Totleben B., Piątek D.

Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics

|

2022

|

vol. 309

|

issue 1

79-95

EN

This paper aims to describe the characteristics of members of management and supervisory boards in 6,489 joint-stock companies registered in the Polish National Court Register from 2001 to 2017 and to highlight differences between companies depending on their ownership structure: private vs. state-owned. We analysed features such as the term of office, gender, age, and nationality. The average term of a management board is two years and three months. In state-owned enterprises (SOE), this period is several days shorter. Meanwhile, supervisory boards have terms of two years and six months on average. In private companies, the term of office is two months longer than in SOEs. The average board member was 43.5 years old when appointed in private companies and about 45 years old in SOEs. Men predominate in the boardrooms. Comparing management boards, the underrepresentation of women is greater in SOEs. Meanwhile, in the case of private companies, women are more underrepresented on the supervisory boards. We show that the features of board members are statistically significant depending on the ownership structure, but these differences are not large.

PL

Celem artykułu jest analiza porównawcza zarządów i rad nadzorczych w spółkach akcyjnych w Polsce w latach 2001–2017 w zależności od struktury własności (państwowe vs prywatne). Użyto kryteriów: długość kadencji, płeć, wiek, narodowość członków zarządów i rad. Przedmiotem analizy są spółki akcyjne zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym w latach 2001–2017 (ogółem 6489 spółek). Kadencje w zarządach spółek trwają średnio ok. dwa lata i trzy miesiące. W spółkach państwowych kadencje są krótsze o kilkanaście dni. Kadencje w radach nadzorczych trwają średnio dwa lata i sześć miesięcy i w spółkach prywatnych są dłuższe o ponad dwa miesiące w porównaniu ze spółkami państwowymi. Średni wiek kandydata w momencie powołania do zarządu i rad nadzorczych wynosi około 43,5 roku w przedsiębiorstwach prywatnych i około 45 lat w przedsiębiorstwach państwowych. Kadencje w zarządach i radach nadzorczych są zdominowane przez mężczyzn. W zarządach większą skalą niedoreprezentowania kobiet charakteryzują się spółki państwowe. Z kolei w radach nadzorczych niedoreprezentowanie kobiet jest większe w spółkach prywatnych. Z przeprowadzonych badań wynika, że cechy członków rad nadzorczych i zarządów są statystycznie istotnie różne w zależności od struktury właścicielskiej przedsiębiorstwa, jednak różnice te nie są duże.

5

Forma własności spółek giełdowych a wyniki ekonomiczne – analiza empiryczna

63%

Mroczek J., Stachyra K.

Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze

|

2022

|

issue 16

105-114

EN

The debate among economists about the different economic performance of state-owned enterprises (SOEs) and private enterprises has been going on for a long time, but there are no definitive conclusions so far. However, many SOEs reforms have been implemented in recent years, often resulting in improved their performance. One stage of the reforms was their partial privatisation, in particular via the capital market. As a result, listed companies that remained under state control were more profit-oriented but could still be used for political or macroeconomic objectives. The aim of the article was to compare the economic performance of publicly traded companies controlled by the state and private companies depending on the economic factors. The analysis covered 2019 (when economic development continued) and 2020 (when economic activity declined as a result of the COVID-19 pandemic and the related crisis). Data for the study were downloaded from Notoria On-line and the analysis was performed using a non-parametric mean test Mann-Whitney U for two independent variables. The results showed that in period of economic growth there are no significant statistical differences between SOEs and private enterprises, while SOEs have lower ROA, ROE and debt coverage ratios in period of economic growth.

PL

Debata wśród ekonomistów na temat różnic w wynikach ekonomicznych przedsiębiorstw państwowych (State-owned enterprises – SOEs) i prywatnych trwa od dawna, jednak do dziś nie wyciągnięto ostatecznych wniosków. W ostatnich latach przeprowadzono jednak wiele reform SOEs, które często sprzyjały poprawie ich wyników. Jednym z etapów reform była ich częściowa prywatyzacja, szczególnie poprzez rynek kapitałowy. W efekcie giełdowe spółki, które pozostały pod kontrolą państwa, w większym stopniu były zorientowane na zysk, jednak w dalszym ciągu mogły być wykorzystywane do osiągania celów politycznych lub makroekonomicznych. Celem artykułu było porównanie wyników ekonomicznych giełdowych spółek kontrolowanych przez państwo oraz spółek prywatnych w zależności od czynników koniunkturalnych w gospodarce. Analiza objęła rok 2019 (w którym kontynuowany był rozwój gospodarczy) oraz rok 2020 (w którym nastąpił spadek aktywności gospodarczej w wyniku pandemii COVID-19 i wywołanego nią kryzysu). Dane do badania zostały pobrane z serwisu Notoria On-line, zaś analiza została przeprowadzona za pomocą nieparametrycznego testu średnich dla dwóch prób niezależnych U Manna-Whitney’a. Wyniki pokazały, że w okresie wzrostu gospodarczego nie ma istotnie statystycznych różnic między wynikami SOEs i przedsiębiorstwami prywatnymi, natomiast w okresie spadku aktywności gospodarczej, spowodowanej kryzysem pandemicznym, SOEs miały niższe wskaźniki ROA, ROE i wskaźnik pokrycia długu majątkiem trwałym.

6

Finansowe podstawy działalności Państwowych Gospodarstw Leśnych Lasy Państwowe

63%

Maćkowiak E.

Problemy Zarządzania

|

2016

|

issue 4/2016 (63), t.1

113 - 122

PL

System finansowy Lasów Państwowych jest odrębny i nie należy do systemu finansów jednostek sektora finansów publicznych, podmiotów prawa handlowego czy przedsiębiorstw państwowych. Działalność Lasów Państwowych charakteryzuje się specyficznymi warunkami produkcji, przez co powstaje szereg problemów i wątpliwości natury księgowej. Celem artykułu jest prezentacja, w jaki sposób funkcjonują Lasy Państwowe, co stanowi źródło ich przychodów oraz jakie ponoszą koszty, by ostatecznie osiągnąć zysk pozwalający im sprawnie funkcjonować w polskiej gospodarce.

EN

The financial system of the State Forests is separate and does not belong neither to the finance system of public sector entities nor to legal entities operating on the basis of the Commercial Code or even state-owned entities. Activities performed by the State Forests are characterized by specific production conditions, thereby posing a number of problems or uncertainties in accountancy. The aim of the article is to present how the State Forests operate, which are the sources of their income and what kind of costs they incur in order to finally achieve profits that allow to function effectively in the Polish economy.

7

Partycypacja pracowników w zarządzaniu - model UE i Polski

38%

Gruszecki T.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2008

|

vol. 36

|

issue 3

15-31

EN

The article is devoted to the origin of the concept of the workers’ participation in the management, and then to its implementation in the EU and in Poland. The history of implementing common principles of workers’ self-management in the EU is quite complex; the participation model, the so-called Mitbestimung introduced after World War II in Germany (the act was passed in 1976) was then slowly and in a limited range (informing and consulting) introduced on the basis of the EU Directive of 1977 into the legislation of particular member states. Implementation became quicker when the EU decided to establish, as one of variants, the so-called European Company. In this model the European company committee was provided for. The directive was implemented in Polish legislation by the act of 2002; in companies acting in more than one country there is an obligatory company committee. Similarly, there should be a company committee in the so-called European Company and European Economic Interest Grouping. The European Company is an alternative legal form of company, the same on the territory of the whole EU. The history of workers’ participation in management in Poland, broadly discussed in the article, is much more complex. It started in 1981, under the pressure of the “Solidarity” trade union, with introducing the acts on the state company and the workers’ self-management in the state company. These acts, although they are included in the participation current, broadly outlined the rights of the workers’ committee and of the workers’ (delegates’) general meeting, actually granting them part of the rights to make decisions, that in fact belong to the owner (e.g. dividing the profit, sometimes electing the manager). The intention of these solutions was to introduce a reformed model of an independent company in a still planned economy, and they started a broad current of discussion on efficiency of these solutions and limitations of workers’ participation not only in managing, but also in ownership after 1989. The model of the state company of 1981 (actually, in the practice of the 1980’s significantly reduced by the martial law authorities) turned out to be a temporary one and under the conditions of market economy was substituted by a form that made it possible to introduce direct or indirect privatization. However, it is characteristic that Poland has, independent of the EU, its own ample experience and traditions in solving the problem of workers’ participation in management. The author, who in the 1980’s was a workers’ self-management advisor, synthetically compares arguments for and against introducing solutions that include workers’ participation in company management, and decidedly defends the limited participation model in the EU’s version introduced in Poland by the act of 2006.

Refine search results

1 Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics

1 Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie

1 Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy

1 Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

1 Problemy Zarządzania

1 Roczniki Nauk Społecznych

1 Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze

1 Gruszecki T.

1 Gryshaieva I.

1 Halyna H.

1 Makowska E.

1 Maćkowiak E.

1 Mroczek J.

1 Piątek D.

1 Stachyra K.

1 Stępniak-Kucharska A.

1 Szarzec K.

1 Totleben B.

2 2022

1 2020

1 2018

2 2016