Search results

1

On notions of assertion, knowledge and opinion in epistemic logic

100%

Nieznański E.

Studia Philosophiae Christianae

|

2011

|

vol. 47

|

issue 4

73-83

EN

In the article there is presented a formalized theory in frame of which there are compared three stages of convictions (S – I am (firmly) convinced, D – I admit, P - I suppose), W operator understood as “I know, that” and M operator reads as “I believe, that”. The theory is characterized both on syntactic and semantic level. In frame of a syntactic description there are noticed certain logical square connections between S and D, e.g.: S(p) is contrary to D(Np) and S(p) is opposite to S(Np). S(Np) is contrary to D(p). Expressions: D(p) and D(Np) are sub-opposite. Operators P and S are introduced axiomatically. Operators D, W, and M are characterized by definitions, which are understood in the following way: Def 1: I admit, that p iff I am not firmly convinced, that not–p Def 2: I know, that p iff p and I am firmly convinced, that p Def 3: I believe, that p iff I suppose that p and I admit, that not–p. On semantic level we consider a structure (T, <, ≤ ), where T is a set of time points, < is a relation of being earlier than, and ≤ is a relation of being not later than.

PL

W artykule przedstawiono propozycję sformalizowanej teorii, w której nadane oraz wzajemnie porównywane są znaczenia trzech stopni przekonań (S- sądzę stanowczo, D- dopuszczam, P- przypuszczam), funktora W rozumianego jako zwrot „wiem, że” oraz funktora M rozumianego jako zwrot „mniemam, że”. Teoria ta posiada zarówno ujęcie składniowe jak i semantyczne. Przedstawiając ujęcie składniowe tworzonej teorii zwraca się uwagę na to, że pomiędzy funktorem S oraz D zachodzą związki kwadratu logicznego. Oznacza to, że S(p) jest sprzeczne z D(Np), natomiast przeciwne do S(Np). S(Np) jest sprzeczne z D(p). Parę wyrażeń podprzeciwnych stanowią: D(p) oraz D(Np). Pojęcia: „sądzę stanowczo”, „przypuszczam”, „dopuszczam” wyrażają różne stopnie przekonania. Najmocniejszy stopień przekonania kryje się w zwrocie „sądzę stanowczo”, słabszy w zwrocie „przypuszczam”, a najsłabszy w zwrocie „dopuszczam”. Dlatego też z S(p) wynika logicznie P(p), a z P(p) wynika logicznie D(p). Funktor P jak i S wprowadzone są do teorii aksjomatycznie. Funktory: D (dopuszczam, że),W (wiem, że) oraz funktor M (mniemam, że) wprowadzone są poprzez kontekstowe definicje równościowe. Definicje te w przełożeniu na język naturalny brzmią następująco: Def 1: Dopuszczam, że p wtedy i tylko wtedy, gdy nie sądzę stanowczo, iż nieprawda, że p. Def 2: Wiem, że p wtedy i tylko wtedy, gdy zarazem p oraz sądzę stanowczo, że p. Def 3: Mniemam, że p wtedy i tylko wtedy, gdy przypuszczam, że p, ale jednocześnie dopuszczam, że nieprawda, że p. Zgodnie z definicją Def 2 funktor wiedzy jest silniejszy od każdego z rozpatrywanych stopni przekonań. W ujęciu semantycznym została wyróżniona struktura (T, <, ≤ ) – w której T jest zbiorem punktów czasowych, < to relacja bycia wcześniejszym, natomiast ≤ jest relacją bycia nie późniejszym – i zdefiniowane indukcyjnie pojęcie prawdziwości w chwili t.

2

ROZUM – WIEDZA – WIARA DYNAMIKA ZNACZEŃ

84%

Kublikowski R.

Roczniki Filozoficzne

|

2012

|

vol. 60

|

issue 2

71-88

EN

The main goal of this paper is to explicate the meaning of such words as “reason”, ”knowledge” and “faith.” In addition, some relationships between these notions are analysed. Two attitudes can be distinguished: “faith — reason/knowledge” and “reason/knowledge – faith”. In the first case faith is initial, but a believer can take a rational (intellectual) effort to analyse what faith is. The second attitude is realised in the rational search to find faith. Many different types of arguments for the sentence “God exists” have been invented over years. These arguments have been the tools used in the cases of both attitudes. The arguments are analysed and discussed. The notion of argument is related to the notion of persuasion. Some different situa- tions can be distinguished: a claim is rightly argued and somebody is persuaded by this claim; a claim is rightly argued, but somebody is not persuaded; a claim is not rightly argued, but some- body is persuaded by such a claim (e.g. by an influential leader); and a claim is not rightly argued and somebody is not persuaded. The attitude “faith — reason/knowledge” (a religious attitude) is existential and practical. It con- sists of some components. One of them is a religious knowledge (doctrine). If a believer confesses his or her faith using the official (institutional) text — called in Latin Credo (The Creed) — then really they believe and accept a set of rational religious beliefs, which belong to the religious knowledge (doctrine). A religious faith, understood as God’s influence, is acknowledged as the basis for such an act of believing and accepting. So the religious attitude consists of a religious faith, beliefs, emotions and also free choice (decision, acceptance). The act of an acceptance does not only concern beliefs. A believer also ac- cepts moral and religious rules (principles). This is the type of morality motivated by religion. A re- ligious attitude is the rational, theoretical and practical synthesis of all these components.

3

Nauka a religijność człowieka z perspektywy religioznawstwa kognitywnego

67%

Grygiel W.

Analecta Cracoviensia

|

2017

|

vol. 49

EN

The cognitive science of religion is a developing subdiscipline of the cognitive sciences which aim at providing the natural explanation of religion by indicating mental tools responsible for the acceptance of religious beliefs. The main goal of this study is to assess the impact of the rapid development of sciences on human religiosity with the use of the conceptual means offered by the cognitive science of religion. Also, a discussion of the role of the models of supernaturality is carried out with the indication that their introduction may be of great assistance in substantiating the outcomes of the cognitive treatment of religiosity. Possible responses to the impact of sciences on religiosity are surveyed.

PL

Religioznawstwo kognitywne jest rozwijającym się obszarem nauk kognitywnych mającym na celu naturalne wyjaśnianie fenomenu religii poprzez wskazanie mentalnych narzędzi odpowiedzialnych za akceptację wierzeń religijnych. W niniejszym studium najważniejsze jest pokazanie, jaki wpływ na ludzką religijność mają dynamicznie rozwijające się nauki, przy pomocy narzędzi religioznawstwa kognitywnego. Przedstawiona zostanie także dyskusja nad rolą modeli nadprzyrodzoności, ze wskazaniem, że ich uwzględnienie może wspomóc wyprowadzane w ramach religioznawstwa kognitywnego konkluzje. Wyróżniono także możliwe odpowiedzi (reakcje) na ludzką religijność w wyniku przyjęcia myślenia naukowego.

4

Jane Austen’s Persuasion

67%

Moseley M.

Res Rhetorica

|

2016

|

vol. 3

|

issue 2

28-36

EN

The essay begins by asserting that fi ction is persuasion—subtle, indirect, undogmatic, nevertheless it has designs on the reader and is a mode of communication. The example of Jane Austen gives particular illustrations of persuasion as a subject, including self-persuasion (in Emma); the easy persuasion of an unresisting subject (in Sense and Sensibility); and diffi cult and unwelcome persuasion (in Persuasion).

XX

Esej rozpoczyna się od stwierdzenia, że fi kcja jest perswazją – subtelną, niebezpośrednią, niedogmatyczną, a mimo to mającą wpływ na czytelnika i będącą formą komunikacji. Twórczość Jane Austen przedstawia perswazję jako temat w trzech odsłonach: perswazję wewnętrzną (w Emmie); łatwą perswazję wobec podatnego odbiorcy (w Rozważnej i romantycznej); oraz perswazję trudną i niepożądaną (w Perswazji).

5

Natura przedmiotu spostrzeżenia zmysłowego w ujęciu Thomasa Reida

67%

Kucharski D.

Studia Philosophiae Christianae

|

2012

|

vol. 48

|

issue 3

55-75

EN

The philosophy of Thomas Reid, the founder of the Scottish School of Common Sense, was intended by its author to be a reaction against the so-called, ‘way of ideas’, a philosophical position that took the representationalist theory of perception. Such theory led, according to Reid, inevitably to scepticism about (amongst other things) the material nature of an object of perception. The most striking example of a skeptical system of this sort is, for Reid, philosophical views of David Hume. The aim of this paper is to show how Reid argued against representationalism and defended the conviction that the nature of objects of perception is material and, as such, these objects are independent in their existence of perceiving consciousness. To reach this goal Reid creates a philosophical system which is founded on the concept of ‘common sense’. The very concept was defined by Reid in such a way that it is a sort of cognitive faculty which is also a source of many fundamental beliefs of ‘mankind’. These beliefs do not need to be proven, they are like axioms in mathematics and lay foundations of any other knowledge. There are two types of principles of common sense – of necessary truths and, of contingent truths. The belief of the material nature of objects of perception is one of the contingent truths, so it is an intrinsic part of common sense. And any discussion with that sort of belief is impossible. They are always correct because we know them intuitively, there is no need for any reasoning to accept their validity. Needless to say Reid’s position about common sense is not free of problems, one of them being the question about the source of ‘necessity’ of common-sense beliefs. This problem is a subject for another paper, but one of the possible answers could be a logical rather than psychological interpretation of the principles of common sense.

PL

W zamierzeniu swego autora, filozofia Thomasa Reida, twórcy szkockiej szkoły zdrowego rozsądku, miała stanowić reakcję na tzw. ‘drogę idei’, stanowisko filozoficzne, w którym przyjmowano reprezentacjonistyczną teorię spostrzeżenia zmysłowego. Zdaniem Reida teoria ta, w nieunikniony sposób, prowadziła do sceptycyzmu m. in. w odniesieniu do materialnej natury przedmiotu spostrzeżenia zmysłowego. Najbardziej uderzającym przykładem takiego sceptycyzmu są, zdaniem Reida, filozoficzne poglądy Davida Hume’a. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie tego, w jaki sposób Reid argumentował przeciwko reprezentacjonizmowi, a zarazem bronił przekonania o tym, że natura przedmiotów spostrzeżenia jest materialna, i że, jako takie, istnieją one niezależnie od postrzegającej je świadomości. By osiągnąć ten cel, Reid stworzył system filozoficzny oparty na pojęciu ‘zdrowego rozsądku’. Pojęcie to Reid definiuje w ten sposób, że jest to pewna władza poznawcza, będąca zarazem źródłem wielu fundamentalnych przekonań ‘ludzkości’. Przekonania te nie muszą być dowodzone, są podobne do aksjomatów matematycznych i stanowią podstawę dla wszelkiej wiedzy. Są dwa rodzaje zasad zdrowego rozsądku – prawd koniecznych i prawd przypadkowych. I tak przekonanie o materialnej naturze przedmiotów spostrzeżenia jest jedną z prawd przypadkowych, a jako takie stanowi integralną część zdrowego rozsądku. Jakakolwiek dyskusja z tego rodzaju przekonaniami jest niemożliwa, są one zawsze trafne ponieważ poznajemy je intuicyjnie, nie potrzeba żadnego rozumowania, by zaakceptować ich prawdziwość. Naturalnie poglądy Reida nie są tu wolne od trudności. Jedną z nich jest pytanie o podstawę ‘konieczności’ przekonań zdroworozsądkowych. Jest to zagadnienie na osobne opracowanie, ale jednym z możliwych rozwiązań byłaby tu logiczna, a nie psychologiczna interpretacja zasad zdrowego rozsądku.

6

Prawda i normatywność: Czy prawda jest normą oceny twierdzeń?

67%

Kublikowski R.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

vol. 71

|

issue 4

43-58

EN

The category of truth has been controversial since ancient philosophy until the contemporary one. Discussions on the correspondence classical theory of truth have given rise to non-classical theories combining the notion of truth with evidence, a useful action, coherence or a common agreement etc. A sharp polemics has tried to eliminate at all the category of truth. The question arises whether such a radical criticism is right and justified? It seems that it is exaggerated. The goal of this article is an argumentation for the thesis that truth - as a value and a norm (“a pattern”, an element of a reference system etc.) - is indispensable for the epistemic evaluation of propositions which have their theoretical and practical consequences. The structure of the article is fixed by the following paragraphs: (1) the criticism of the category of truth, (2) truth as a value and (3) truth as a norm in a reference system. At the starting point I take a compact characteristics of truth formed by Michael P. Lynch in his monograph entitled True to Life: Why Truth Matters (2020): (a) Truth is objective. (b) Truth is a value, truth is good. (c) Truth is a valuable goal of inquiry. (d) Truth is valuable itself. In fact truth is valuable because it makes it possible to claim that someone is not right, lies, commits perjury, misleads someone in private or social life. Apart from that without the category of truth it is even impossible to claim - as scepticism maintains - that it is true that truth is not valuable, noteworthy etc. The category of truth - which plays a role of a cognitive goal and of a norm - despite various controversies is still indispensable for the evaluation of a logical value of sentences (and propositions expressed by them). The category of truth is semantic, but its recognition - someone’s acknowledging of a sentence as true (i.e. an assertion) - is a pragmatic category. Asserted post factum efficiency of an action - undertaken on the basis of a sentence - is a strong reason for acknowledging it as true. The respect for truth is better that the lack of it.

PL

Kategoria prawdy budzi kontrowersje od czasów filozofii starożytnej aż do współczesnej. W związku z dyskusjami na temat korespondencyjnej, klasycznej teorii prawdy powstały teorie nieklasyczne, łączące pojęcie prawdy z oczywistością, skutecznym działaniem, koherencją, powszechną zgodą itp. Ostra polemika próbuje w ogóle wyeliminować kategorię prawdy. Powstaje pytanie: czy taka radykalna krytyka jest słuszna i uzasadniona? Wydaje się, że jest ona przesadna. Celem artykułu jest argumentacja za tezą, że prawda - jako wartość i norma („wzorzec”, element systemu odniesienia itp.) - jest niezbywalna przy epistemicznej ocenie twierdzeń, które mają swoje konsekwencje teoretyczne i praktyczne. Strukturę artykułu wyznaczają następujące punkty: (1) krytyka kategorii prawdy, (2) prawda jako wartość i (3) prawda jako norma w systemie odniesienia. W punkcie wyjścia przyjmuję syntetyczną charakterystykę prawdy sformułowaną przez Michaela P. Lyncha w jego monografii pt. Prawda i życie. Dlaczego prawda jest ważna (2020): (a) Prawda jest obiektywna. (b) Prawda jest wartością, jest dobra. (c) Prawda jest wartościowym celem dociekań. (d) Prawda jest wartościowa ze względu na nią samą. Prawda faktycznie jest wartościowa, umożliwia bowiem stwierdzenie, że ktoś myli się, kłamie, popełnia krzywoprzysięstwo, manipuluje kimś w życiu osobistym czy społecznym. Oprócz tego, bez kategorii prawdy nie można nawet stwierdzić - jak to usiłuje czynić sceptycyzm - że prawdą jest, iż prawda nie jest czymś wartościowym, godnym uwagi itp. Kategoria prawdy - pełniąca funkcję poznawczego celu i normy - pomimo różnych kontrowersji jest wciąż niezbywalna przy ocenie wartości logicznej zdań (i wyrażanych przez nie twierdzeń). Kategoria prawdy jest semantyczna, lecz jej rozpoznawanie - uznawanie zdania przez kogoś za prawdziwe (czyli asercja) - jest kategorią pragmatyczną. Stwierdzana post factum skuteczność działania, podjętego na podstawie jakiegoś zdania, jest mocną racją za tym, aby dane zdanie uznać za prawdziwe. Respekt dla prawdy jest lepszy niż jego brak.

7

Autentyczność i wola: krytyczna analiza José Ortegi y Gasseta filozofii edukacji

51%

Ariso J. M.

Kultura i Wartości

|

2019

|

issue 28

DE

Im Artikel weise ich nach, dass die Bildungsphilosophie von José Ortega y Gasset mit dem Imperativ der Authentizität verbunden ist, der sich auf Bildungseinrichtungen, Lehrer und vor allem Schüler erstreckt. Ausser der Darstellung von Hauptvoraussetzungen der Bildungsphilosophie von Ortega unterziehe ich sie einer kritischen Analyse, die ihre starken und schwachen Seiten zu verstehen und ihre praktische Anwendung in der Bildung aufzuzeigen hilft. Ich übe insbesondere Kritik an der Art, wie die frühe Philosophie von Ortega das Erreichen von Authentizität durch die Kategorien der "Umstände" und "Entscheidungen" vorschlägt, was mir eine optimale Lage verschafft, das zu analysieren, was Ortega für die konstitutive Tragödie der Pädagogik und für eine Botschaft für die Universität hielt. Was die spätere Philosophie von Ortega betrifft, so untersuche ich seinen Vorschlag, die Authentizität durch das Hören auf die Stimme der eigenen Berufung (die aus jeder individuellen Überzeugung resultiert) zu erreichen, um später zu erklären, wie man den Schülern beim Bewusstwerden ihrer eigenen Überzeugungen helfen kann. Zum Schluss erläutere ich, warum ich mit Ortega übereinstimme, dass das Glück der Schüler im grossen Teil damit verbunden ist, wie weit sie mit sich selbst oder mit ihren Überzeugungen übereinstimmen.

EN

The author notes that José Ortega y Gasset’s philosophy of education revolves around the imperative of authenticity which he extends to cover educational institutions, teachers and first of all students. He censures the main points of Ortega’s philosophy of education highlighting its strengths and weaknesses as well as its potential application in school education. He is specifically critical of how Ortega’s earlier philosophy sought to achieve authenticity through notions of ‘circumstance’ and ‘decision’. He subsequently analyzes what Ortega regarded as a constitutive tragedy of pedagogy and the mission he assigned to university. As regards Ortega’s philosophy in his later years, the author examines his proposal to reach authenticity by listening to one’s own voice of call stemming from each individual belief to suggest how to help students in becoming aware of their own beliefs. The author agrees with Ortega that students’ happiness largely depends on how much they are in agreement with themselves or their own beliefs.

PL

W artykule wskazuję, że filozofia edukacji José Ortegi y Gasseta powiązana jest z imperatywem autentyczności, który rozciąga on na instytucje edukacyjne, nauczycieli, a przede wszystkim na samych uczniów. Poza przedstawieniem głównych złożeń filozofii edukacji Ortegi, poddają ją krytycznej analizie, która pozwala zrozumieć jej mocne i słabe strony, a także wskazać jej możliwe praktyczne wykorzystanie w nauczaniu. W szczególności, krytykuję sposób, w jaki wczesna filozofia Ortegi proponuje osiąganie autentyczności przez kategorie „okoliczności” i „decyzji”, co wytwarza mi optymalną pozycję, aby przeanalizować to, co Ortega uważał za konstytutywną tragedię pedagogiki oraz misję, jaką wyznaczył on uniwersytetowi. Gdy idzie o późniejszą filozofię Ortegi, badam jego propozycję, by osiągać autentyczność poprzez słuchanie głosu swego powołania – wywodliwego z każdego indywidulanego przekonania – by później wyjaśnić, w jaki sposób pomagać uczniom w uświadomieniu sobie ich własnych przekonań. Na koniec wyjaśniam, dlaczego zgadzam się z Ortegą, że szczęście uczniów związane jest w dużej mierze z tym, w jakim stopniu są oni zgodni z samymi sobą lub z własnymi przekonaniami.

8

Imponderabilia perswazyjne. (Poza)kognitywne uwarunkowania skuteczności argumentacji

48%

Korżyk K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2018

|

vol. 48

|

issue 2

183-196

EN

In this text I discuss the cognitive and non-cognitive factors that determine the effectiveness of persuasion and argumentation which I dub “persuasive imponderabilia” due to the obvious difficulties with the operationalization of their impact in concrete, problem-solving situations. Concurrently, I also deal with the constitutive elements of persuasion examining their inherent qualities from a functional-pragmatic viewpoint. Specific attention is paid to: 1) The incompatibility of formal-logical models of argumentation with the reality of persuasive communication; 2) The need to include in the study of argumentation and persuasion, a subjective, axiologized vision of reality, as an important reference point in the functioning of “evidence”; 3) The heterogeneity of strategies for justifying convictions and beliefs which refer to various sources of cognition; and 4) The importance of philosophical queries concerning what is undetermined in human thinking and existence. These considerations are complemented by pointing to the logical improvability and unnecessariness of the very nature of the argumentation as well as to the role of a critical discussion in minimizing belief divergence in discursive interactions.

PL

W przedstawianym tekście omawiam kognitywne i pozakognitywne uwarunkowania skuteczności perswazji i argumentacji, które nazywam imponderabiliami perswazyjnymi, ze względu na dobrze znane trudności z operacjonalizacją ich oddziaływania w konkretnych sytuacjach problemowych. W związku z tym zajmuję się również konstytutywnymi elementami perswazji i omawiam ich własności z funkcjonalno-pragmatycznego punktu widzenia. W szczególności, zwracam uwagę na: 1) nieprzystawalność formalno-logicznych modeli argumentacji do realiów komunikacji perswazyjnej; 2) konieczność uwzględnienia w badaniach nad argumentacją i perswazją podmiotowej, zaksjologizowanej wizji rzeczywistości jako ważnego układu odniesienia dla funkcjonowania „środków dowodowych”; 3) niejednorodność strategii uzasadniania przekonań odwołujących się do różnych źródeł poznania; 4) wagę pytań filozoficznych związanych z tym, co nieuwarunkowane w ludzkim myśleniu i egzystencji. Całości dopełniają konstatacje dotyczące nie-dowodowej i nie-koniecznościowej natury argumentacji oraz roli krytycznej dyskusji w harmonizowaniu niewspółmiernych, podmiotowych wizji rzeczywistości partnerów interakcji.

Refine search results

2 Roczniki Filozoficzne

2 Studia Philosophiae Christianae

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

1 Analecta Cracoviensia

1 Kultura i Wartości

1 Res Rhetorica

2 Kublikowski R.

1 Ariso J. M.

1 Grygiel W.

1 Korżyk K.

1 Kucharski D.

1 Moseley M.

1 Nieznański E.

1 2023

1 2019

1 2018

1 2017

1 2016

2 2012

1 2011

On notions of assertion, knowledge and opinion in epistemic logic

ROZUM – WIEDZA – WIARA DYNAMIKA ZNACZEŃ

Nauka a religijność człowieka z perspektywy religioznawstwa kognitywnego

Jane Austen’s Persuasion

Natura przedmiotu spostrzeżenia zmysłowego w ujęciu Thomasa Reida

Prawda i normatywność: Czy prawda jest normą oceny twierdzeń?

Autentyczność i wola: krytyczna analiza José Ortegi y Gasseta filozofii edukacji

Imponderabilia perswazyjne. (Poza)kognitywne uwarunkowania skuteczności argumentacji