Search results

1

O pierwszeństwie faktów z przeszłości w ujęciu Hannah Arendt. Kilka uwag

100%

Polaczuk P.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2016

|

issue 22

239-251

PL

Sposób, w jaki Arendt wplata wydarzenia historyczne w filozofię polityczną, jest bodaj najbardziej oczywistym dowodem oryginalności jej myślenia. Autor dowodzi związku, jaki Arendt ustanawia w swej refleksji pomiędzy faktami a uwarunkowaniami ludzkiej egzystencji. Jego przejawem jest z jednej strony modelowanie rozumienia wspomnianych uwarunkowań poprzez fakty, z drugiej interpretowanie faktów w świetle uwarunkowań ludzkiej egzystencji. Wspomniana relacja kształtuje się od rozprawy doktorskiej pt. Pojęcie miłości u Augustyna. Arendt przeciwstawia sobie uwarunkowania życia i spekulatywne idee, których znaczenie redukuje, uznając za źródło nieprawomocnych twierdzeń dotyczących natury ludzkiej. W ten sposób waloryzuje fakty w analizach uwarunkowań ludzkiego życia. Wydźwięk tej argumentacji pogłębia charakterystyczna dla późniejszego okresu opozycja filozofii i nauki. Wydarzeniom powoływanym do życia logiką totalitarnego panowania Arendt przeciwstawia detaliczne fakty zaczerpnięte z jednostkowego życia uczestników bądź świadków wydarzeń. Wymykają się one wyjaśnieniu w ramach jednej logiki wyda rzeń (absolutnej logiki wydarzeń), mimo że miały miejsce w rzeczywistości, która jest na niej oparta. Arendt dystansuje od siebie odmienne formy spojrzenia na fakty: własne spojrzenie, którego nici zmierzają do uwarunkowań życia, oraz fakty powoływane do życia logiką totalitaryzmu, który pochłania jednostkowe losy.

2

Z badań nad filozoficzną problematyką prac Wołodymyra Barwinskiego

100%

Łosyk O.

Galicja. Studia i materiały

|

2019

|

issue 5: "Filozofia w Galicji II"

151-178

PL

W artykule przeanalizowano filozoficzne konteksty dziedzictwa ideowego Wołodymyra Barwinskiego (1850–1883) – czołowego przedstawiciela młodej generacji galicyjskich intelektualistów ukraińskich drugiej połowy ХІХ w. Nie był on filozofem z wykształcenia, lecz jego światopogląd teoretyczny, wspierany przez błyskotliwą inteligencję, szeroką erudycję i wykształconą wyobraźnię wyraźnie reprezentował praktyczny charakter słowiańskiej tradycji filozoficznej i humanistycznej refleksji. Podstawę źródłową dla przeprowadzonej analizy stanowiły wybrane teksty Barwinskiego. W nich na podstawie treści wyodrębniono trzy płaszczyzny: historiozoficzną, społeczno-filozoficzną i płaszczyznę etyki stosowanej. Pod ich względem prześledzono, jak mianowicie autor postrzegał i uświadamiał sobie aktualne dla jego epoki tendencje światowej emancypacji narodów i osobowości i za pomocą jakich argumentów „zaszczepiał” je celem dalszej realizacji w warunkach społecznych małej Ojczyzny.

EN

The article analyses the philosophical contexts of the ideological heritage of Volodymyr Barvinskyi (1850‒1883) ‒ the leading representative of the young generation of Galychyna Ukrainian intelligentsia in the second half of the 19th century. He was not a philosopher by education; however, his theoretical outlook, supported by the brilliant intellect, comprehensive knowledge and vivid imagination, clearly represented the practical nature of the Slavic philosophical tradition and humanistic reflection in general. The analysis was conducted on the basis of the selected texts by V. Barvinskyi. Taking into account their content, the three following planes have been outlined: a historiosophical one, a social-philosophical one and the plane of applied ethics. On these grounds it has been observed how the author perceived and comprehended the contemporary trends of world emancipation of nations and individuals, and what arguments he used to ‘ground’ them for the subsequent implementation in the social realities of ‘the small fatherland’.

3

Perspektywy socjologii historycznej w Polsce. Przeszłość w praktyce badawczej socjologów

100%

Kolasa-Nowak A.

Stan Rzeczy

|

2021

|

issue 2(21) Socjologia historyczna

31-54

PL

W ostatnich latach w polskiej socjologii pojawia się coraz więcej opracowań odnoszących się do historii. To zainteresowanie przeszłością jest dość nowym zjawiskiem, biorąc pod uwagę prezentystyczny charakter badań socjologicznych. Tekst zawiera prezentację wyników badania przeprowadzonego w 2020 r. w środowisku polskich socjologów, którzy zajmują się przeszłością i mają doświadczenie w analizach historycznych. Przeprowadzono 24 indywidualne wywiady pogłębione (IDI). Omówiono opinie o roli przeszłości, własne doświadczenia badanych, uzasadnienia sięgania do historii, sposoby realizacji takich badań oraz napotykane w nich problemy. Inne ważne kwestie to relacje z historykami, szanse współpracy interdyscyplinarnej oraz strategie budowania kariery naukowej. Analiza pokazuje obraz powstającego w Polsce środowiska socjologów historycznych i główne obszary ich zainteresowań badawczych.

EN

There has been a significant increase in historical studies in Polish sociol-ogy. This interest in the past is quite a recent phenomenon given the pre-sentistic nature of sociological research. The text contains a presentation of the results of a study conducted in 2020 among Polish sociologists who deal with the past and have experience in historical analyses. Twenty-four individual in-depth interviews (IDI) were conducted. Opinions on the role of the past, the respondents’ own experiences, justifications for referring to history, ways of carrying out such research and the problems encountered in it were discussed. Relations with historians, opportunities for interdis-ciplinary cooperation and strategies for building a scientific career are also important issues. The analysis shows the identity and main fields of interest of the emerging community of historical sociologists in Poland.

4

Perseweracja motywów w poezji Jerzego Ficowskiego

100%

Świerczewska B.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria

|

2016

|

vol. 16

250-262

PL

Perseveration of motifs in Jerzy Ficowski’s poetry Reading Ficowski’s poems requires researchers of his work to be erudites, thanks to which it is easier for them to move smoothly through the meanders of tradition and culture but also of everyday life presented in Ficowski’s image of the world. The image itself consists of the recurring (in every poetry volume) motifs and depictions. While reading Ficowski’s poems it is difficult not to notice this repetitiveness – sometimes exact and detailed, sometimes modified. An attempt to systematize a phenomenon such as perseveration of motifs in Ficowski’s poems led me to identifying the following thematic areas: memory and attitude towards the past, glorification of everyday life and elements belonging to it, proverbs and sayings as elements of folklore occurring in this poetry. In this article, through the analysis of Ficowski’s poems a phenomenon of perseveration of motifs used by a poet to create his own image of the world was shown. Key words: perseveration; past; memory; everyday life; proverbs; myth; folklore;

5

Sprawczość i przeszłość w socjologicznych analizach polskiego społeczeństwa

100%

Kolasa-Nowak A.

Studia Socjologiczne

|

2020

|

issue 3(238)

79-105

PL

Problem badawczy dotyczy sposobów, w jaki historycznie zorientowane analizy socjologiczne podejmują kwestię sprawczości (zbiorowej czy indywidualnej). Chodzi o prace, w których uwzględnia się rolę przeszłości w opisie współczesnych zjawisk. Pytaniem badawczym jest rozstrzygnięcie, czy odwołania do polskiej historii akcentują podmiotowość czy bardziej podnoszą znaczenie zewnętrznych kontekstów niezależnych od działań ludzi. Analiza przebiega w trzech wyróżnionych obszarach historycznej socjologii w Polsce: (1) modernizacja po zmianie ustrojowej; (2) odrębność Europy Wschodniej; (3) lokalne ścieżki zmian. Socjologowie zajmują się historią głównie z perspektywy zbiorowości. Przeważa uznanie dla zdolności sprawczych i kreowania rzeczywistości społecznej. Wzrosła świadomość strukturalnych ograniczeń determinujących szanse autonomicznego działania. Sprzyja to częstszemu uwzględnieniu przeszłości. Socjologiczne rewizje historii mają też funkcje społeczne, służą odrzuceniu mitów historycznych, aby wzmocnić podmiotowość i tożsamości społeczne.

EN

The article investigates how historically oriented sociological analyses – the studies that incorporate the past in describing and explaining contemporary phenomena – address the issue of collective and individual agency in Polish society. The main research question is whether references to Polish history accentuate agency or structural context. The analysis is undertaken within three domains of historical sociology in Poland: (1) the processes of modernization and globalization after the systemic transformation; (2) the regional distinctiveness of Eastern Europe, especially of its peripheral status; (3) the dependency paths at the local level. The findings suggest that the recognition of collective agency prevails, although there have been some changes in this respect. There is an increasing emphasis on the limiting influence of institutions, the pressure of rules and the pool of cultural resources. Besides, sociological revisions of Polish history perform important social functions. They participate in rejecting historical myths and in strengthening collective agency and identities.

6

Sposób postrzegania przeszłości jako światło dla μελέτη θανάτοu. Przyczynek z odniesieniem do myśli Parmenidesa z Elei (B3)

84%

Wandowicz M.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2019

|

issue 44 (1)

PL

Celem mojego artykułu jest przedstawienie refleksji na temat związku między sposobem istnienia przeszłości (tym, jak wolno ją postrzegać) a podejściem do umierania oraz śmierci. Leżąca u podstaw moich rozważań interpretacja Platońskich słów „μελέτη θανάτου” (Fedon, 81 a) w zestawieniu z Parmenidejskim „τὸ γὰρ αὐτὸ νοεῖν ἐστίν τε καὶ εἶναι” (Περί φύσεως, B3) wydaje się dozwolonym i korzystnym intelektualnie rezultatem spojrzenia na te wyimki w świetle ἄσκησις: filozofii pojmowanej jako sposób rozumnego życia-umierania. Jednym z ważnych przesłań filozofii starożytnej zdaje się pogląd, że to, o czym da się pomyśleć, musi istnieć. Wówczas - jako że myślenie (wspominanie) o tym, co wydarzone, jawi się rzetelniejsze niż przewidywanie tego, co dopiero się zdarzy - należy przydać przeszłości odmienny status ontyczny aniżeli przyszłości. Jeśli zaś sięgnąć, dla przykładu, po współczesną teorię rosnącego wszechświata (C. D. Broad; growing [block] universe theory), wtedy wolno - być może - uznać czyjąś śmierć za kolejną warstwę jego istnienia, nie destruującą warstw poprzednich. Pozwala to zmienić postrzeganie przyszłego bądź aktualnego „braku” osoby zmarłej, jak i nieuniknionego zbliżania się (do) śmierci.

EN

The aim of my article is to present some reflections on the connection between the way of existence of the past (as we are entitled to see it) and our approach to dying and death. The basis of my reflections is a certain view of Plato’s words „μελέτη θανάτου” (Phaedo, 81 a) in combination with Parmenidean „τὸ γὰρ αὐτὸ νοεῖν ἐστίν τε καὶ εἶναι” (Περί φύσεως, B3), which seems to be permissible and intelectually beneficial result of looking at these parts of their works in the light of ἄσκησις: philosophy understood as an art of wise living and dying. One of the most important messages of ancient philosophy is probably the notion that what can be thought, has to exist. If so-as thinking (remembering) about the past is more reliable than about the future- the past and the future must have different ontic status. Considering, e.g., C. D. Broad’s growing universe theory, it may be acceptable to recognize someone’s death as another layer of his existence, which does not destroy the previous layers. It allows to change a view of, firstly, future or actual absence of deceased person, secondly - inevitable coming of (to) death.

7

Rok 1989 z perspektywy przedstawicieli klasy politycznej

84%

Karkowska M.

Kultura i Społeczeństwo

|

2021

|

vol. 65

|

issue 2

63-87

PL

This article is an attempt to reconstruct the perceptions of 1989 of members of parliament who had a key influence on the systemic changes. The author traces the similarities, differences, and transformations of their narratives on this subject. The article is based on interviews conducted as part of two studies (the first was conducted in 1994–1995, the second in 2018–2020) with the same seven leading Polish politicians from the ruling and opposition political groups. The author describes both studies, with an explanation of the methodology and an analysis of the collected material. Both are presented from the perspective of a researcher belonging to this generation of sociologists, for whom the materials from the first study have become mainly a historical source and were the basis for the work involved in the second research project. The analysis focuses on the similarities and differences in interpreting themes at two points in time, for instance, perceptions of 1989, descriptions of the political elite and its relationship with society, and ways of presenting the phenomena generally referred to as “the transformation.”

8

Od przeszłości do teraźniejszości. O kryminałach Pawła Jaszczuka

84%

Chłosta-Zielonka J.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2023

|

vol. 66

|

issue 1

271-287

EN

The aim of the article is to present the work of Paweł Jaszczuk, an author of crime novels associated with the Warmia and Mazury region. He was the laureate of the second edition of the Grand Caliber Award in 2005. The presentation of his crime novels is to show that in his creative method, on the one hand, there is a visible tendency to emphasize topics related to the past, and on the other hand, the mechanism of combining historical narrative with pop culture threads.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie twórczości Pawła Jaszczuka, który dzięki swoim dokonaniom stał się reprezentatywny, zarówno dla literatury kryminalnej, jak i dla środowiska Warmii i Mazur. Od wielu lat pisze powieści kryminalne, przyczyniając się do rozwoju odmian gatunku, a jednocześnie korzystając z tej formy, porusza ważne współcześnie tematy. W jego utworach widać także przebieg pewnego procesu: rozpoczynając od narracji historycznej, w której ważne miejsce pełniła przeszłość, coraz częściej zabiera głos w sprawie teraźniejszości i jej wyznaczników: dominacji polityki w życiu, rozprzestrzeniania się kultury masowej, rozpadu rodziny czy wszechobecnego ageizmu. Przedstawienie jego powieści kryminalnych ma wykazać, że w jego metodzie twórczej z jednej strony widoczna jest tendencja do eksponowania tematów związanych z przeszłością, a z drugiej strony mechanizm łączenia narracji historycznej z wątkami popkulturowymi.

9

Literackie kreacje przeszłości w nurcie kryminału retro na przełomie XX i XXI wieku

84%

Mazurkiewicz A.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2019

|

vol. 5

59-71

EN

In the case of vintage crime fiction, the blurred affiliation to different cultural circulations derives from the problematisation of the image of the past employed in the construction of the narration. It cannot be considered within one of the two domineering artistic strategies typical for the description of the “past events”: apologetic or revisionist, both sharing the conviction that the cultural memory of a reader must be somehow altered. Thus, it is not without importance what readers of vintage crime fiction – as the consumers of cultural goods – really remember, how they do it, and most importantly – what is the purpose of the remembering. The above mentioned issues belong to three types of memory that are employed at the moment of reading: the prop room of the narration world; relation between the literary image and its correspondence, or lack of correspondence, with reader’s knowledge; and the functionalisation/instrumentalisation of memory. These three have been isolated in order to define, in a more transparent manner, various aspects of the core subject – that is, the presence of the past in texts of popular culture on the basis of vintage crime fiction.

PL

Rozmyta przynależność do różnych obiegów kulturowych wynika w przypadku kryminału retro z problematyzacji wizji przeszłości, wykorzystywanej do konstrukcji świata przedstawionego. Nie można przy tym sprowadzić jej do jednego z dwu dominujących strategii artystycznych, charakterystycznych dla opisu „dziejów minionych”: apologetycznego i rewizjonistycznego, dla których wspólne pozostaje przeświadczenie o konieczności przepracowania kulturowej pamięci odbiorców. Nieobojętne pozostaje bowiem, co – jako konsumenci dóbr kultury – czytelnicy kryminału retro pamiętają, ale też i jak – a przede wszystkim – w jakim celu to czynią. Wyszczególnione tu kwestie należą do trzech porządków pamięci, współobecnych w akcie lektury dzieła literackiego: rekwizytorni świata przedstawionego; relacji między literackim obrazem a jego zgodnością/niezgodnością z wiedzą odbiorcy oraz funkcjonalizacją/instrumentalizacją pamięci. Wyodrębniono je w celu jaśniejszego dookreślenia różnych aspektów nadrzędnego zagadnienia: uobecnienia przeszłości w tekstach kultury popularnej na przykładzie kryminału retro.

10

Tra memoria e formazione: sull ’identità familiare in Tra due mari di Carmine Abate

84%

Karp K.

Annales Neophilologiarum

|

2013

|

issue 7

59-72

EN

The aim of the article entitled “Between memory and self-formation: about familiar identity in Tra due mari [Between Two Seas] by Carmine Abate” is to explore the motif of familiar identity in the above-mentioned novel. The article is divided into four parts, the main two being devoted to identity in the light of the role of memory and self-formation. Regarded as one of the most famous Italian contemporary writers, in 2012 Abate received Italy’s Campiello Prize for his novel La collina del vento [The Windy Hill]. It is worth noting that in his fiction Abate explores many aspects that are typical of migrant literature such as the journey motif, linguistic barriers, and, above all, a feeling of non-belonging to the host culture. Delineating in Tra due mari the story of the Bellusci family, the author presents the influence that the past and self-formation has on identity.

PL

“Między pamięcią a dorastaniem: o tożsamości rodzinnej w Tra due mari [Między dwoma morzami] Carmine Abate” to artykuł poświęcony problematyce tożsamości w świetle motywu dorastania oraz roli pamięci i przeszłości we wspomnianym w tytule utworze autorstwa jednego z najbardziej znanych włoskojęzycznych pisarzy współczesnych, laureata prestiżowej nagrody Campiello w 2012 roku, otrzymanej za powieść La collina del vento [Wietrzne wzgórze]. Praca składa się z czterech części, z których dwie główne dotyczą odpowiednio związku motywu tożsamości z przeszłością oraz procesu dorastania, który kształtuje tożsamość. Abate nasyca tekst elementami typowymi dla literatury migracyjnej takimi jak: motyw podróży, problem języka i poczucia przynależności do danego obszaru kulturowego i szkicuje spójny obraz losów rodziny Bellusci.

11

Obrazy Olsztyna utrwalone w najnowszej prozie roczników 70. i 80. w relacji z przeszłością i teraźniejszością

84%

Chłosta-Zielonka J.

Prace Literaturoznawcze

|

2015

|

issue 3

323-334

EN

The aim of the paper is to point at the way in which contemporary writers use collective memory connected with Olsztyn, the town in which traces of the past can be seen in architectural and cultural landscape. Quoting after Elżbieta Rybicka definition of the memorials by the French researcher Pierre’a Nora, it can be assumed that memories concerning the past are kept by topographic places and monuments: statues, cemeteries and architecture. In the generation of people born in 70s won strategy which is called by Bartosz Korzeniewski ”de-browning” of history. The authors referred to the sings of the town’s past very critically. It was not until the first decade of the 21st century when the perspective of the description of Olsztyn’s everyday life changed. It can be noticed in the crime stories written by Tomasz Białkowski, short story by Michał Kotliński and crime story Rage by Zygmunt Miłoszewski.

12

Piekło XIX wieku. Diagnoza porządku świata w dramacie Imre Madácha Tragedia człowieka

84%

Igliński G.

Prace Literaturoznawcze

|

2014

|

issue 2

29-47

EN

The work represents an attempt at interpretation of the drama by Imre Madách The Tragedy of Man from the philosophy of history perspective. After discussing the initial three images of the work that was necessary considering the laws governing the world formulated there, it analyses only the eleventh image taking place in the 19th c. London. That episode is of key importance as it present the times contemporary to the author and it allows to look later from that perspective at the past and the future of the fates of humanity presented by Madách revealing the conceptions concerning them characteristic for the 19th c.

13

Czas utracony - czas odzyskany - czas osobny. Szkic o pisarstwie Róży Ostrowskiej

84%

Olszewska M. J.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2018

|

vol. 36

|

issue 2

EN

The aim of this article is to interpret two novels by Róża Ostrowska (1926–1975) – Wyspa (1960) and unfinished, published posthumously Czas mój osobny (1977) – which occupy an important place in Polish literature of the 1950s and 1960s. These novels take place in two time-space – nowadays in Kashubia and in the past in the Vilnius region. For the writer, these are significant autobiographical places. In the construction of the story and characters, Ostrowska used her own life experience. This is, therefore, a writing based on autobiography and self-fiction. The writer used personal experience to take up important issues regarding human existence (life, passing away, love, death) and identifying. In these novels, an important philosophy of humanity is inscribed. The basic key to reading them is time – an individual time, an interoralized one, a “separate one” – associated with human existence and the functioning of human memory. The way the time worked in these novels allowed the writer to introduce into the structure of her novel a myth of a place and an individual. Our analysis leads to interesting conclusions: first of all, Ostrowska’s prose turns out to be an original combination of autobiography (or rather self-fiction) with mythology, whose aim is not so much the elevation of past or present reality, but rather the creation of a kind of “necro-narration”, taken as if from the post-mortem perspective. Therefore, Wyspa and Mój czas osobny are not political, moral or psychologicalnovels, but mythical ones.

PL

Celem niniejszego artykułu jest interpretacja dwu powieści Róży Ostrowskiej (1926–1975). Wyspa (1960) i nieukończony, wydany pośmiertnie Mój czas osobny (1977) zajmują ważne miejsce w polskiej literaturze lat 50. i 60. XX wieku. Akcja tych powieści rozgrywa się w dwóch czasoprzestrzeniach – współcześnie na Kaszubach i w przeszłości na Wileńszczyźnie. Dla pisarki są to znaczące „miejsca autobiograficzne”. W budowie fabuły i kreacji bohaterów Ostrowska wykorzystała własne doświadczenia życiowe, które stają się pretekstem do podjęcia ważnych zagadnień dotyczących ludzkiej egzystencji (życia, przemijania, miłości, śmierci) i tożsamości. Pisarstwo to bazuje zatem na autobiografzmie i autofkcji. W omawiane powieści wpisana jest filozofia człowieczeństwa. Za podstawowy klucz do odczytania obydwu utworów należy uznać czas – osobniczy, interioryzowany, „osobny”, związany z ludzką egzystencją i funkcjonowaniem pamięci. Sposób działania czasu w tych utworach pozwolił pisarce na wprowadzenie w struktury powieści mitów – miejsca i osobniczego. Analiza prowadzi do ciekawych wniosków. Przede wszystkim: proza Ostrowskiej okazuje się oryginalną kombinacją autobiografii (a raczej autofikcji) z mitologią, której efektem jest nie tyle uwznioślenie przeszłości czy teraźniejszości, ile kreacja „nekronarracji” podejmowanej jakby z perspektywy pośmiertnej. A zatem Wyspa i Mój czas osobny to nie powieści polityczne, obyczajowe czy psychologiczne, tylko mityczne.

14

"Uprawiam archeologię pamięci" - rozważania o utworze Singer. Pejzaże pamięci Agaty Tuszyńskiej

84%

Zaborowska J.

Prace Literaturoznawcze

|

2016

|

issue 4

201-212

EN

The article presents the role of memory, which is a base of book Singer. Landscapes of memory. They have been cited in the thesis theorists who deal with the issue scientifically memory, among other things, Pierre Nora. Biography Nobel prize winner based on the traces of the past - both material and the subjective memories. Agata Tuszyńska also analyzed literary creation Singer. It was noted how much writing Tuszyńska is associated with her own identity.

15

Is the Past Determined (Necessary)?

84%

Woleński J.

Roczniki Filozoficzne

|

2018

|

vol. 66

|

issue 4

183-196

EN

This paper is inspired by Marcin Tkaczyk’s works and discusses the problem of the necessity of the past (is the past determined?) and its role in the analysis of future contingents. The discussion centers on the statements (accepted by Tkaczyk, but slightly paraphrased)) firstly, that every past state of affairs is determined, and, secondly, that at least some some future states of affairs are contingent. The paper argues that because the first assertion is not justified, the antinomy of future contingents does not arise. The argument uses modal and metalogical devices.

PL

Praca niniejsza jest inspirowana twórczością Marcina Tkaczyka i omawia problem koniecz-ności przeszłości (czy przeszłość jest zdeterminowana?) i jej roli w analizie przyszłych zdarzeń przy¬godnych. Dyskusja skupia się na stwierdzeniach (zaakceptowanych przez Tkaczyka, ale nie¬co spa¬rafrazowanych): po pierwsze, że każdy dotychczasowy stan rzeczy jest ustalany, po drugie, że przynajmniej niektóre przyszłe stany są przypadkowe. Artykuł dowodzi, że ponieważ pierwsze twierdzenie nie jest uzasadnione, nie powstaje antynomia przyszłych zdarzeń przygodnych. Argument korzysta ze środków modalnych i metalogicznych.

16

Posmaki diachronii. Przeszłość i fotografia na Podkarpaciu

84%

Pisarek A.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2020

|

issue 41

49-65

EN

The article concerns the problem of the relation between the function of family photos in the culture of Subcarpathian, rural communities, and the ways of organizing time there. The author reconstructs the history of bottom-up photographic practices and shows their relations with the processes of modernization. He describes how economic and social changes were associated with fluctuations in the form and functions of vernacular pictures. He is also interested in contemporary ways of using old photographs. The article proves that initiatives such as local digital archives are important forms of preserving the local identity and popularizing tradition. Nevertheless, the basic aim of the article is to define the place of vernacular photography in the process of creating contemporary constructions of the past and present. Based on ethnographic field research conducted in one of the communities near Rzeszów, the author proves that photos can become a link between two types of the past and tradition – experienced as a pattern and interpreted as a text. As such, they are a form of dynamic mediators that cope with long-lasting and radical cultural change.

PL

Artykuł dotyczy relacji pomiędzy funkcją rodzinnych zdjęć w kulturze podkarpackich wiejskich społeczności a obecnymi tam sposobami porządkowania czasu. Autor rekonstruuje historię oddolnych praktyk fotograficznych i pokazuje ich związki z procesami modernizacji tamtejszych terenów wiejskich. Opisuje, w jaki sposób zmiany gospodarcze, społeczne i obyczajowe łączyły się ze zmianami formy i funkcji zdjęć. Interesują go także współczesne sposoby wykorzystania starych fotografii. Udowadnia, że takie inicjatywy, jak lokalne archiwa cyfrowe stanowią ważne formy utrwalania lokalnej tożsamości i popularyzowania tradycji. Podstawowym celem artykułu jest jednak dookreślenie miejsca fotografii wernakularnej w procesie powstawania współczesnych konstrukcji przeszłości i teraźniejszości. Bazując na etnograficznych badaniach terenowych prowadzonych na terenie jednej z podrzeszowskich gmin, autor argumentuje, że zdjęcia mogą stać się łącznikiem pomiędzy dwoma typami przeszłości – doświadczanej jako wzorzec i interpretowanej jako tekst. Jako takie, stanowią formę dynamicznego spoiwa pozwalającego radzić sobie z długotrwałą i radykalną zmianą kulturową.

17

Czy przeszłość ma znaczenie? Dziedzictwo przeszłości w socjologicznych interpretacjach transformacji systemowej

84%

Kolasa-Nowak A.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Studia Sociologica

|

2010

|

issue 20

45-66

PL

W socjologicznej interpretacji transformacji zrozumienie teraźniejszości dokonuje się w trakcie nieustannej reinterpretacji przeszłości. Rekonstrukcja tych odwołań jest pośrednio analizą socjologicznych interpretacji zmiany systemowej. W pierwszych latach diagnozowano nową rzeczywistość poprzez podkreślenie jej socjalistycznych pozostałości, które stanowiły przeszkody i utrudnienia we wdrażaniu nowego porządku. Powszechna wtedy ideologia „wielkiej przemiany” nie mogła cenić trwałości i ciągłości, obecnych w wielu dziedzinach życia społecznego. Często zatem spoglądano na nie jako na przeszkody pomyślnej transformacji. Z biegiem lat, kiedy nowy porządek wydawał się krzepnąć i stabilizować, przedmiotem badań socjologów stała się niedoskonała, niedokończona rzeczywistość postkomunizmu. Jej głębsze zrozumienie było możliwe tylko przez analizę „hybrydowego” charakteru, łączącego elementy nowe i stare. Pod wpływem zbliżania się integracji Polski z UE badacze społeczni zwrócili też uwagę na zewnętrzne otoczenie, osadzając polską transformację w procesach długiego trwania i kontekście historycznego zacofania i peryferyjności. To odkrycie pozwoliło przezwyciężyć ograniczenia paradygmatu modernizacji imitacyjnej. Utorowało drogę do stawiania kwestii polskiej drogi do nowoczesności i własnego miejsca w globalizującym się świecie. Poprzez historyczną analizę można dojść do uznania swoistości polskiej drogi, nie odrzucając jednocześnie wypracowanych przez socjologię teorii, metod i pojęć.

EN

Sociological interpretations of systemic change after 1989 contain many references to the recent and more remote past. The new social reality was described and diagnosed by showing the important role of post-socialist remnants. They were seen as obstacles in creating the new social order. In those times, the ideology of a swift and quick transition to market democracy was popular. So the durability and permanence of elements from the communist era was not under scientific scrutiny. As time passed and the new social order seemed to set, sociologists started to explore this uncompleted and imperfect social reality called post-communism. They analyzed its hybrid nature, in which the new and old elements are combined. As Poland started the process of integration with the EU social scientists paid attention to the external context of Polish transformation in the longue duree processes. They 'found' historical backwardness and peripheral status of Eastern Europe. This allowed them to overcome the limitations of the modernization theory and to put forward an issue of the Polish route to modernity. The historical approach enables sociologists to think about Poland's own place in the globalizing world.

18

Przeszłość i sposoby jej doświadczania w życiu codziennym. Pamięć narodowa, regionalna (lokalna), rodzinna

84%

Konarska-Zimnicka S.

Roczniki Humanistyczne

|

2014

|

vol. 62

|

issue 2: Historia

191-199

PL

Z przeszłością stykamy się na każdym kroku. Utożsamia ją literatura, sztuka, architektura, pomniki przyrody, ale też nasza wiedza czy język, którym się posługujemy, a który nieustannie ewoluuje. To, co niedawno było teraźniejszością, jutro będzie historią. I tylko od nas zależy, co przetrwa, a co odejdzie w niepamięć. Pamięć zatem jest tym czynnikiem, który utrwala, a czasem „daje nieśmiertelność”. Z tej też przyczyny tak istotne stało się określenie rodzajów oraz typów pamięci. W inny sposób będzie manifestowana pamięć narodowa, w inny regionalna (lokalna), a jeszcze inaczej – pamięć rodzinna. Jednakże bez względu na jej zasięg i formę, każdy z wymienionych rodzajów pamięci jest najtrwalszym pomnikiem – świadectwem przeszłości – narodu, regionu, rodziny. W pielęgnowaniu jej olbrzymia rola przypada zatem rodzinie, szkole, instytucjom oświatowym i kulturotwórczym oraz mediom. To one bowiem, w dużym stopniu, kształtują tożsamość każdego człowieka.

EN

We encounter the past at every turn. It is seen in literature, art, architecture, natural monuments, but also in our knowledge or in the language that we use and that evolves all the time. What was the present not long ago, tomorrow will be history. And it is only up to us what will last and what will be forgotten. Hence, memory is the factor that records, and sometimes „gives immortality to” things. It is for this reason that defining kinds and types of memory has become so important. Memory of the nation will be manifested in a different way from memory of the region (local memory), and memory of the family in a still different way. However, irrespective of its range and form, each of the mentioned kinds of memory is the most lasting monument – evidence of the past – of a nation, region, family… Hence the family, school, education and cultural institutions and the media have a great role in preserving the past. It is they that, to a large degree, form every man’s identity…

19

Włodzimierza Kowalewskiego dyskurs z (po)niemieckością

84%

Supady G.

Prace Literaturoznawcze

|

2016

|

issue 4

165-177

EN

Born in a small town near Olsztyn, Kowalewski is one of the most recognizable writers of Warmia and Masuria. In his prose, especially in his short stories Powrót do Breitenheide (Return to Breitenheide) and Wieczór autorski (Reading), he explores the German presence in a region that belonged to Germany until 1945. Kowalewski describes the differences between the German and Polish world views and aesthetic feeling. The writer also presents his personal attitude to German history and everyday life he knew as a young man. This manuscript critically discusses the point of view presented by Kowalewski.

20

Rejuvenating Effect Memories in the Novel Sońka by Ignacy Karpowicz

84%

Stelingowska B.

Konteksty Społeczne

|

2017

|

vol. 5

|

issue 1

EN

The aim of the article is to present the value of memories which have a therapeutic and rejuvenating character. Memory, which is the ability of remembering, storing and recollecting past events is the process accompanying humans throughout all their lives and thus influencing their personality and character. Extracting memories from the past has its own meaning and purpose evoked in the desire for catharsis. The title character of Sońka by Ignacy Karpowicz recollects the memories of the tragic experience of the Second World War and through the confession in front of a stranger she becomes free from the ballast of her life and dies rejuvenated and liberated. Karpowicz created the “salvaging” novel, which falls into the contemporary trend of literature that works with memories from the war times presented in more human dimension.

PL

Celem artykułu jest ukazanie wartości wspomnień, które mają charakter terapeutyczny i odmładzający. Pamięć, która jest zdolnością zapamiętywania, przechowywania i przypominana rzeczy minionych jest procesem, który towarzyszy człowiekowi przez całe życie, składając się na jego osobowość i charakter. Wydobywanie wspomnień z przeszłości ma swój sens i cel, który zawiera się w pragnieniu swoistego katharsis. Tytułowa bohaterka Sońki Ignacego Karpowicza wraca wspomnieniami do tragicznych przeżyć z czasu II wojny światowej i dzięki przeprowadzonej przed obcym człowiekiem spowiedzi życia uwalnia się od balastu i ze spokojem, odmłodzona i wyzwolona odchodzi ze świata żywych. Karpowicz stworzył powieść „ocalającą”, wpisując się tym samym we współczesny nurt twórczości przywracającej wspomnienia czasów wojny, ukazanych w nieco innym, bardziej ludzkim wymiarze.

Refine search results

O pierwszeństwie faktów z przeszłości w ujęciu Hannah Arendt. Kilka uwag

Z badań nad filozoficzną problematyką prac Wołodymyra Barwinskiego

Perspektywy socjologii historycznej w Polsce. Przeszłość w praktyce badawczej socjologów

Perseweracja motywów w poezji Jerzego Ficowskiego

Sprawczość i przeszłość w socjologicznych analizach polskiego społeczeństwa

Sposób postrzegania przeszłości jako światło dla μελέτη θανάτοu. Przyczynek z odniesieniem do myśli Parmenidesa z Elei (B3)

Rok 1989 z perspektywy przedstawicieli klasy politycznej

Od przeszłości do teraźniejszości. O kryminałach Pawła Jaszczuka

Literackie kreacje przeszłości w nurcie kryminału retro na przełomie XX i XXI wieku

Tra memoria e formazione: sull ’identità familiare in Tra due mari di Carmine Abate

Obrazy Olsztyna utrwalone w najnowszej prozie roczników 70. i 80. w relacji z przeszłością i teraźniejszością

Piekło XIX wieku. Diagnoza porządku świata w dramacie Imre Madácha Tragedia człowieka

Czas utracony - czas odzyskany - czas osobny. Szkic o pisarstwie Róży Ostrowskiej

"Uprawiam archeologię pamięci" - rozważania o utworze Singer. Pejzaże pamięci Agaty Tuszyńskiej

Is the Past Determined (Necessary)?

Posmaki diachronii. Przeszłość i fotografia na Podkarpaciu

Czy przeszłość ma znaczenie? Dziedzictwo przeszłości w socjologicznych interpretacjach transformacji systemowej

Przeszłość i sposoby jej doświadczania w życiu codziennym. Pamięć narodowa, regionalna (lokalna), rodzinna

Włodzimierza Kowalewskiego dyskurs z (po)niemieckością

Rejuvenating Effect Memories in the Novel Sońka by Ignacy Karpowicz