Search results

1

Kolejność wprowadzania przypadków gramatycznych w nauczaniu języka polskiego jako obcego

100%

Wierzbicka-Piotrowska E.

Kwartalnik Polonicum

|

2017

|

issue 26

3-12

EN

The article discusses criteria that should be taken into consideration when determining the order in which individual cases are introduced when teaching Polish as a foreign language. The optimal solution proposed by the author is to first teach the nominative case, then accusative, after that instrumental and genitive, and then only after these four cases should the instructor familiarize students with the locative, dative, and vocative cases. This order is stipulated by formal, semantic, and pragmatic considerations.

2

Turystyka literacka w ujęciu aleatorycznym na przykładzie Hawany

100%

Kaczmarek J.

Turyzm

|

2020

|

vol. 30

|

issue 1

31-42

PL

Pojęcie „turystyka literacka” jest określeniem stabilnym, zazwyczaj nie wzbudza kontrowersji przedmiotowych. Dobrze wpisuje się w pozytywistyczny porządek myślenia o rzeczywistości turystycznej. Dokonana analiza kubańskich dzieł literackich oraz przeprowadzone badania terenowe w Hawanie wskazały na konieczność rekonstrukcji używanych definicji „turystyki literackiej”. Ma ona bowiem wiele kontekstów i nie można przyjąć jednego, niepodważalnego określenia. W artykule zaproponowano podejście aleatoryczne, w którym wykorzystano przypadek podczas eksploracji przestrzeni literatury w Hawanie.

3

Filozofia przypadku w ujęciu Mariana Smoluchowskiego

88%

Grzanka J.

Filozofia i Nauka

|

2023

|

vol. 11

93-112

PL

W artykule omówiono ewolucję rozumowania Mariana Smoluchowskiego w kontekście prowadzonych przez niego badań nad przyczynowością i rozumieniem istoty przypadku. Początkowo Smoluchowski skupiał się na epistemicznym badaniu przyczynowości, szukając dowodów potwierdzających teorię kinetyczno-molekularną. Dowodząc przyczyny ruchów Browna, wykorzystał koncepcję kauzalnej przyczynowości. Zasadniczą zmianą w postrzeganiu przez niego przyczynowości było zrozumienie roli przypadku występującego na linii przyczyna ‒ skutek. Wprowadzając do rozważań relacje matematyczne, skupił się na aspekcie zaistnienia skutku. Zdaniem Smoluchowskiego przypadek nadający się do obliczenia prawdopodobieństwa różni się od przypadku w szerszym znaczeniu istotną prawidłowością częstego powtarzania się zjawiska. Zasługą polskiego uczonego było rozróżnienie filozoficznego i fizykalnego pojmowania przyczynowości, przypadku i rachunku prawdopodobieństwa. Przesunięcie rozważań nad naturą przypadku na płaszczyznę ontologiczną przeniosło jego badanie w obszar działania nauki, doprowadzając tym samym do praktycznego zastosowania rachunku prawdopodobieństwa w fizyce.

4

Między sacrum a symulakrum. Przestrzeń chaosu w Katedrze Jacka Dukaja

75%

Leś M. M.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 35(2)

89-108

PL

The author of the article analyses Jacek Dukaj’s science fiction novella The Cathedral (2000), which inspired the famous animated short film released under the same title in 2002. The eponymous pseudo-building was founded on the grave of Izmir Predú, a man who has sacrificed himself to save his travel companions’ lives. It is built using programmed nanoparticles and has formed itself – chaotically – into a cathedral-like asymmetrical, fractal structure. The novella’s main character, a Catholic priest, has been sent onto a planetoid to validate rumours about Predú’s holiness. The author of the article argues that the process of incarnating the protagonist into the Cathedral’s body leads him to the point of holistic transformation of the body, psyche and knowledge, similar to technological singularity, which is indistinguishable from a mystical, religious act. It is limited to earthly life, though, and brings the risk (as a transhuman act) of losing humanity. Jacek Dukaj offers the reader a few clues, but they are inconclusive. The reader’s interpretative hesitance therefore mirrors the protagonist’s ambiguous transformation. There is no reason to name the novella a religious one, although transhuman messianism plays an important role in it.

5

Divine Providence and Chance in the World

71%

Łukasiewicz D.

Roczniki Filozoficzne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 3

5-34

EN

The aim of the paper is to defend two theses: first, that the existence of chance events is compatible with God’s existence, and second, that chance might be part of divine providence. In what follows, the conjunction of the two is called “the compatibility thesis”; as will be argued, the thesis is grounded in contemporary science and in the concept of an omnipotent God, the creator of the universe. The paper is organized as follows. Section two presents the historical background and doctrinal basis of the concept of divine providence. Section three discusses the argument from chance for the non-existence of God and its critique. Section four is concerned with possible models of God’s action in the world where chance events occur. Finally, section five elaborates on the idea of God and His perfection-omnipotence, omniscience, benevolence, and sovereign will.

PL

Opatrzność Boża a przypadek w świecie Celem artykułu jest obrona dwóch tez: pierwszej, że istnienie zdarzeń przypadkowych jest do pogodzenia z istnieniem Boga oraz tezy drugiej, że przypadek może być częścią Bożej opatrzności. Koniunkcja obu powyższych tez nazwana jest w artykule tezą kompatybilizmu. Argumentacja w obronie kompatybilizmu opiera się na danych współczesnej nauki oraz na idei wszechmocnego Boga Stwórcy. Porządek argumentacji w artykule jest następujący. W części drugiej przedstawiony jest historyczny kontekst oraz podstawy doktrynalne pojęcia opatrzności. W części trzeciej omówiony jest argument za nieistnieniem Boga oparty na założeniu głoszącym istnienie zdarzeń przypadkowych w świecie oraz przedstawiona jest krytyka tego argumentu. W części czwartej prezentowane są możliwe modele działania Boga w świecie, w ramach których przyjmuje się istnienie zdarzeń przypadkowych. W części piątej i ostatniej rozważana jest idea Bożej doskonałości obejmującej takie atrybuty jak wszechmoc, wszechwiedzę, doskonałą dobroć i suwerenną wolę Bożą.

6

Providence, Chance, Divine Causation, and Molinism: A Reply to Łukasiewicz

71%

Flint T. P.

Roczniki Filozoficzne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 3

55-69

EN

Dariusz Łukasiewicz’s “Divine Providence and Chance in the World” attempts to show that the strong traditional understanding of providence is no longer tenable, especially for one who adopts the current scientific picture of the world. In its place, Łukasiewicz suggests, we need to adopt a view of providence which allows for genuine chance events not controlled by God. I argue that he has not made his case on the need for the traditional view to be abandoned. I then examine two directions a Christian might go so as to accommodate most of the attractive elements of Łukasiewicz’s revisionary account without succumbing to the philosophical and theological defects his position exhibits.

PL

Opatrzność, przypadek, boska przyczynowość i molinizm: odpowiedź Łukasiewiczowi Esej Dariusza Łukasiewicz Opatrzność Boga a przypadek w świecie ma dowodzić, że silne tradycyjne rozumienie opatrzności nie da się utrzymać, zwłaszcza w świetle współczesnego naukowego obrazu świata. W jego miejsce Łukasiewicz proponuje koncepcję Opatrzności, która dopuszcza autentycznie przypadkowe zdarzenia, których Bóg nie kontroluje. Argumentuję, że argument Łukasiewicza jest nieudany. Następnie rozważam dwa sposoby, w jakie chrześcijanin mógłby uwzględnić większość atrakcyjnych składników rewizyjnej koncepcji Łukasiewicza, unikając filozoficznych i teologicznych wad jego stanowiska.

7

Zespół Aspergera u osoby w okresie późnej dorosłości. Analiza przypadku

71%

Gutowska A.

Roczniki Pedagogiczne

|

2020

|

vol. 12(48)

|

issue 3

191-208

EN

The text describes, based on own research, the case of a 65-year-old woman with Asperger’s syndrome. The main aim of the research was to answer the question: what is the age of the examined woman with Asperger’s syndrome? The article begins with a theoretical introduction to the discussed issues, where the most important issues concerning Asperger’s syndrome and old age and aging are presented with emphasis on continuity theory. Next, the characteristics of the examined woman in the context of her family, living, educational and professional situation, health and interpersonal relations were taken into account. The article concludes with conclusions and a summary. It should be stressed that the described case can only be treated as a pilot study and preparation of the ground for further explorations of a wider scope.

PL

W tekście opisano, na podstawie badań własnych, przypadek 65-letniej kobiety z zespołem Aspergera. Głównym celem badań było uzyskanie odpowiedzi na pytanie: jaka jest starość badanej kobiety z zespołem Aspergera? Artykuł rozpoczyna się od wprowadzenia teoretycznego w poruszaną problematykę, gdzie przedstawiono najważniejsze zagadnienia dotyczące zespołu Aspergera oraz starości i starzenia się z zaakcentowaniem teorii ciągłości. Następnie uwzględniono charakterystykę badanej kobiety w kontekście jej sytuacji rodzinnej, bytowej, edukacyjno-zawodowej, zdrowotnej, relacji międzyludzkich. Artykuł kończą wnioski i podsumowanie. Należy przy tym podkreślić, że opisany przypadek, może być traktowany jedynie jako badanie pilotażowe i przygotowanie gruntu dla kolejnych eksploracji o szerszym zakresie.

8

Divine Providence and Chance in the World: Replies

71%

Łukasiewicz D.

Roczniki Filozoficzne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 3

249-273

EN

In the paper, I reply to the objections contained in the other papers in this issue raised against my conception of providence and chance presented in the opening article and the book from 2014. I argue that the existence of variously understood random events (chance) does not imply the thesis that God, the Creator of the world is not interested in the fate of individual creatures, including human beings. The reason why God can permit random events to occur is God’s will to create a relatively autonomous world that has the ability to self-develop and self-create. In such a world, there may be pointless evil for which God is not directly responsible.

PL

Opatrzność Boża a przypadek w świecie: odpowiedzi W artykule przedstawiam odpowiedzi do zarzutów, zawartych w innych artykułach tego numeru, wobec proponowanej przeze mnie w artykule otwierającym oraz monografii z roku 2014 koncepcji opatrzności i przypadku. Argumentuję, że istnienie różnie rozumianych zdarzeń przypadkowych nie implikuje tezy, że Bóg Stwórca świata nie interesuje się losem indywidualnych bytów stworzonych, w tym istot ludzkich. Staram się w swoich odpowiedziach pokazać, że powodem, dla którego Bóg może dopuszczać występowanie zdarzeń przypadkowych jest Boża wola stworzenia świata względnie autonomicznego, który ma zdolność samodzielnego rozwoju. W świecie takim może występować zło bezcelowe, za które Bóg nie ponosi bezpośredniej odpowiedzialności.

9

Użyteczność koncepcji przypadku Grzegorza Bugajaka w naukach przyrodniczych

63%

Latawiec M., Latawiec A.

Studia Philosophiae Christianae

|

2020

|

vol. 56

|

issue 4

93-112

EN

Nature is known through empirical methods. The development of a scientific methodology enables us to reveal the secrets of nature. Hypothesis and theories are formulated in order to explain phenomena. However, in this ordered world there are also events that occur randomly. Within this framework, Grzegorz Bugajak’s concept of chance will be applied to show its usefulness in the field of environmental protection. By referring to specific examples, we will discuss the circumstances of the occurrence of random phenomena in nature that create dilemmas for naturalists. Our aim is to single out an interpretation of Bugajak’s concept of chance that can be usefully employed by ecologists.

PL

Rzeczywistość przyrodnicza poznawana jest dzięki metodom empirycznym. Jej tajemnice odkrywane są w dużym zakresie dzięki rozwojowi ich metodologii. Formułowane są hipotezy i tworzone teorie wyjaśniające odkrywane zjawiska. Jednakże w tym uporządkowanym świecie pojawiają się i takie zdarzenia, których wystąpienie ma charakter przypadkowy. Z tej racji zostanie zastosowana filozoficzna koncepcja przypadku wypracowana przez Grzegorza Bugajaka i przewidziana przez niego do analizy treści teorii naukowych oraz klasyfikacji zdarzeń przypadkowych. Zostanie ukazana użyteczność tej koncepcji w obszarze ochrony środowiska. W tym celu na początku zaprezentowana zostanie treść propozycji Bugajaka, a następnie omówione będą okoliczności pojawiania się w przyrodzie zjawisk przypadkowych, rodzących dylematy poznawcze u przyrodników. Podjęte analizy zostaną zilustrowane konkretnymi przykładami. W rezultacie wskazane zostaną te sposoby interpretacji przypadku z koncepcji Bugajaka, które mogą okazać się przydatne w pracach ekologów.

10

„Niesforny” biernik rzeczowników męskonieżywotnych w liczbie pojedynczej: o ekspansji tego zjawiska we współczesnym języku polskim i jego czynnikach

63%

Kiklewicz A.

Język Polski

|

2023

|

vol. 103

|

issue 2

5-25

EN

The subject of this article are the conditions for the use of Polish masculine inanimate singular nouns in the accusative with the -a suffix as a systemic morphological characteristic of masculine animate nouns. The author proposes several ways to explain the reasons for this expansion. Theory wise, the study is based on the system-functional grammar as well as on the natural grammar. The emphasis is placed on the description of the grammatical system in the perspective of the speech activity of language users, focusing in particular on the principles of ergonomics and self-regulation. The author presents the current knowledge on Acc=Gen syncretism, and discusses a set of factors influencing the use of the accusative with the -a suffix in modern Polish: ergonomic, semantic, syntactic, frequency-driven and pragmatic.

PL

Przedmiotem artykułu są uwarunkowania użycia polskich rzeczowników męskonieżywotnych liczby pojedynczej w bierniku z fleksją -a jako systemową charakterystyką morfologiczną rzeczowników męskożywotnych (męskoosobowych oraz męskozwierzęcych). Autor proponuje kilka sposobów wyjaśnienia przyczyn tego zjawiska. Pod względem teoretycznym badanie bazuje na gramatyce systemowo-funkcjonalnej, a także na gramatyce naturalnej: obydwie teorie kładą nacisk na opis systemu gramatycznego w perspektywie działalności mownej użytkowników języka, zwłaszcza przy uwzględnieniu zasad ergonomii i samoregulacji. Autor przedstawia aktualną wiedzę na temat synkretyzmu Acc=Gen, a także omawia zespół czynników wpływających na użycie biernika z fleksją -a we współczesnej polszczyźnie: ergonomiczny, semantyczny, syntaktyczny, frekwencyjny i pragmatyczny.

11

Uwagi na temat gramatyki onomastycznej (na przykładzie wybranych toponimów obcych i polskich)

63%

Stefańczyk W. T., Jagielloński U.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2013

|

vol. 20

PL

Artykuł przedstawia prawidłowości w zakresie podstawowych kategorii fleksyjnych (tj. rodzaju, liczby i przypadka) obcych i polskich toponimów. Materiał źródłowy stanowią nazwy państw świata i ich stolic, największe miasta świata oraz największe miasta Polski. Z badań wynika, że rodzaj męski mają zasadniczo toponimy o wygłosie spółgłoskowym, rodzaj żeński – nazwy własne zakończone na -a, natomiast rodzaj nijaki – leksemy z wygłosowymi samogłoskami: -e, -i//-y, -o oraz -u. Zdecydowana większość toponimów ma postać liczby pojedynczej, jedynie niewielka ich część to formy plurale tantum, o czym decydują czynniki semantyczne, np. Stany Zjednoczone, Komory bądź historyczne, np.: Węgry, Niemcy. Toponimy rodzaju męskiego odmieniają się według paradygmatu deklinacji męskiej, przy czym nazwy obce mają w D. lp. na ogół końcówkę -u, natomiast nazwy polskie najczęściej zakończenie -a. Leksemy rodzaju żeńskiego odmieniają się według wzorca deklinacji męskiej, natomiast toponimy rodzaju nijakiego są w ponad 90% nieodmienne.

12

Analysis of the Meaning of the Word ‘Coincidence’ in the Context of the Problem of Moral Luck

63%

Strzyżyński P.

Poznańskie Studia Teologiczne

|

2021

|

issue 38

253-272

PL

Celem artykułu jest wykazanie, które znaczenia słowa ‘przypadek’ można zastosować w kwestii trafu moralnego. W pierwszej części artykułu pokrótce omówiono istotę problemu trafu moralnego, rodzaje tego trafu oraz konsekwencje uznania roli trafu/przypadku dla moralności. Druga część zawiera definicje przypadku. W tej części zaprezentowano również argumenty za tym, które z przedstawionych znaczeń przypadku można wykorzystać w analizie zagadnienia trafu moralnego. W zakończeniu artykułu pojawia się sugestia ograniczenia znaczenia i roli tzw. paradoksu trafu moralnego.

EN

The aim of the article is to show which meanings of the word ‘coincidence’ can be used in the problem of moral luck. The first part of the article briefly discusses the essence of the problem of moral luck, the types of this luck and the consequences of recognizing the role of luck for morality. The second presents definitions of coincidence. This part also presents the arguments which of the presented meanings of coincidence can be used in the analysis of the problem of moral luck. In conclusion, there is a suggestion to limit the meaning and role of the so-called paradox of moral luck.

13

O restrykcjach leksykalnych w użyciu udmurckich przypadków końcówkowych

63%

Bielecki R.

Studia Rossica Gedanensia

|

2017

|

issue 4

23-36

PL

Przypadek jest pojmowany zazwyczaj jako kategoria gramatyczna. Gramatyka jest kojarzona z regularnością i w tym sensie jest nader często przeciwstawiana leksyce. Jednak nawet najbardziej regularny mechanizm językowy podlega w każdym języku jakimś restrykcjom o charakterze leksykalnym. Niniejszy artykuł stanowi próbę opisu głównych mechanizmów funkcjonowania tego zjawiska w końcówkowym systemie przypadkowym języka udmurckiego. Jak się okazuje, pomimo iż nominativus jest przypadkiem takiej niezbywalnej dla zdania kategorii syntaktycznej, jaką jest podmiot, to jego znaczenie diatetyczne jest w ostatecznym rozrachunku determinowane przez znaczenie leksykalne czasownika. Syntagmatyczne manifestowanie się accusativu, kolejnego tzw. przypadka gramatycznego w języku udmurckim, także jest ograniczane przez ten sam czynnik. Sygnifikacja genetivu w jego funkcji stricte adnominalnej wydaje się zdeterminowana z kolei przez znaczenie leksykalne obu komponentów syntagmy adnominalnej. W użyciu pozostałych przypadków udmurckich można dostrzec globalnie jeszcze mniej regularności. Ich użycie zdeterminowane jest albo przez leksykalny kontekst czasownikowy, albo przez rzeczownikowy. W pewnych okolicznościach współwystępują oba czynniki.

EN

Case is traditionally viewed as a grammatical category. Grammar is associated with regularity, and in this sense, it is very often opposed to the lexis. Nevertheless, in every language, even the most regular lingual mechanism is subject to some lexical restrictions. In this paper, an attempt is made to describe the principal mechanisms of the functioning of this phenomenon in the Udmurt desinential case system. As it turns out, in spite of the fact that the nominative is the case of such an indispensable syntactic category for a sentence as the subject, its diathetic meaning is at the end of the day determined by the lexical meaning of the verb. The syntagmatic appearance of the accusative, the other so-called grammatical case in the Udmurt language, is also restricted by the same factor. In turn, the signification of the genitive in its strictly adnominal function seems to be determined by the lexis of both components of the adnominal syntagm. In the use of the other Udmurt cases, globally speaking, even greater irregularity can be observed. Their use is determined either by the verbal or by the substantival lexical context. In some cases both factors co-occur.

14

Ewolucja jako realizacja projektu?

63%

Lemańska A.

Filozofia i Nauka

|

2015

|

vol. 3

353-358

EN

In the scientific theories of biological evolution, evolution is presented as an undirected process in which chance plays an important role because the methods of the sciences are not able to detect any externally imposed order or project. This does not mean, however, that such a project does not exist. In this article I try to show that the philosophical interpretations of evolution allow for the possibility that evolution was the implementation of the project.

PL

W przyrodniczych teoriach ewolucji biologicznej ewolucja jest przedstawiana jako bezkierunkowy proces, w którym istotną rolę odgrywa przypadek. Metody nauk przyrodniczych nie są bowiem w stanie wykryć żadnego narzuconego z zewnątrz celu czy projektu. Nie oznacza to jednak, że taki projekt nie istnieje. W artykule próbuję pokazać, że filozoficzne interpretacje ewolucji dopuszczają możliwość, by ewolucja była realizacją projektu.

15

Chance or Agency? A Response to “Divine Providence and Chance in the World”

62%

Forrest P.

Roczniki Filozoficzne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 3

111-125

EN

Dariusz Łukasiewicz distinguishes six concepts of chance, some (C3, C5, C6) but not others (C1, C2, C4) compatible with human freedom in the robust (“libertarian”) sense. In this paper, I argue in two ways that theists should reject ontological chance (C1) and rely instead on irreducible agency when considering events that are providentially not predestined by God. My arguments depend on a univocal understanding of the assertions that God is a loving agent and that, at their best, human beings are loving agents. Implicit in Łukasiewicz’s paper, is the objection that this an improper anthropomorphism. I am an unashamed anthropomorphist and will defend univocity.

PL

Przypadek czy sprawczość? Odpowiedź na „Divine Providence and Chance in the World” Dariusz Łukasiewicz wyróżnia sześć pojęć przypadku, spośród których jedne (C3, C5, C6) są spójne z ludzką wolnością rozumianą po libertariańsku, a inne nie (C1, C2, C4). W tym eseju argumentuję na dwa sposoby, że teiści powinni odrzucić przypadek ontologiczny (C1) i odwołać się zamiast tego do nieredukowalnej sprawczości w odniesieniu do zdarzeń, które nie są opatrznościowo wyznaczone przez Boga. Moje argumenty zależą od jednoznacznego rozumienia twierdzeń, że Bóg jest kochającym sprawcą oraz że istoty ludzkie, w swoim najlepszym zachowaniu, są kochającymi sprawcami. Łukasiewicz zakłada milcząco, że takie twierdzenia cechuje niewłaściwy antropomorfizm. Opowiadam się za antropocentryzmem i będę bronić jednoznaczności.

16

Is Probabilistic Theism a Tenable Idea? Critical Remarks on Opatrzność Boża, wolność, przypadek by Dariusz Łukasiewicz

62%

Grabowski M.

Roczniki Filozoficzne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 3

205-220

EN

The article contains an evaluation of a fragment from the book Opatrzność Boża, wolność, przypadek, written by Dariusz Łukasiewicz.

PL

Czy można obronić teizm probabilistyczny? Krytyczne uwagi do książki Dariusza Łukasiewicza Opatrzność Boża, wolność, przypadek Artykuł zawiera krytyczną analizę fragmentu książki Dariusza Łukasiewicza pt. Opatrzność Boża, wolność, przypadek.

17

On the Epistemology of Chance

62%

Gębura B.

Roczniki Filozoficzne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 3

221-232

EN

Probabilistic theism according to Dariusz Łukaszewicz is a theism which ennobles the concept of chance and explains the role which chance plays in the context of Divine Providence. An epistemologist can, however, be interested in a much more basic issue and ask whether our beliefs concerning chance can be called knowledge. This article is divided into three parts. In the first one I discuss selected ways of justifying knowledge of chance, namely common sense justification, pragmatic justification, empirical justification, and a priori justification, as well as concluding that we possess tychical knowledge in reference to non-intentional chance (C2), epistemic chance (C3), probabilistic chance (C5), and causal chance (C6). In the second part I undertake the problem of skepticism in the problem of chance and I suggest that a significant role in the discussion with tychical skepticism is played by the standards of rationality. In the third section I refer to the concept of composite chance discussed by Łukasiewicz, and I claim that (i) we do not possess knowledge of composite chance as understood by Łukasiewicz, and that (ii) this fact should not be treated as a reason in favor of tychical skepticism.

PL

O epistemologii przypadku Teizm probabilistyczny Dariusza Łukasiewicza to teizm, który nobilituje pojęcie przypadku i wyjaśnia rolę, jaką ono odgrywa w kontekście opatrzności Bożej. Epistemolog może jednak zainteresować się kwestią o wiele bardziej podstawową i zapytać, czy nasze przekonania dotyczące przypadku można określić mianem wiedzy? Artykuł podzielony jest na trzy części. W pierwszej omawiam wybrane sposoby uzasadniania wiedzy o przypadku: uzasadnienie zdroworozsądkowe, pragmatyczne, empiryczne i aprioryczne, i konkluduję, że posiadamy wiedzę tychiczną w odniesieniu do przypadku nieintencjonalnego (C2), epistemicznego (C3), probabilistycznego (C5) i kauzalnego (C6). W części drugiej podejmuję problem sceptycyzmu w kwestii przypadku i sugeruję, że znaczącą rolę w dyskusji ze sceptycyzmem tychicznym odgrywają standardy racjonalności. W części trzeciej odnoszę się do dyskutowanego przez Łukasiewicza pojęcia przypadku kompozytywnego i twierdzę, że: (i) nie dysponujemy wiedzą na temat tak rozumianego przypadku; oraz, że (ii) nie należy tego faktu traktować jako racji na rzecz sceptycyzmu tychicznego.

18

From a Case to a Case Study-And Back, or on the Search for Everyman in Biographical Research

54%

Filipkowski P., Życzyńska-Ciołek D.

Przegląd Socjologii Jakościowej

|

2019

|

vol. 15

|

issue 2

40-57

PL

Socjologiczne jakościowe badania biograficzne wyróżnia zainteresowanie przypadkiem. Jednocześnie dąży się w nich – często za pośrednictwem studium przypadku – do zrozumienia lub wyjaśnienia zjawisk ponadindywidualnych, powtarzalnych, do pewnego stopnia ogólnych. W artykule przyglądamy się sposobowi traktowania przypadków w socjologii biograficznej. Przedstawiamy własne doświadczenia empiryczne, polegające na przeprowadzeniu autobiograficznych wywiadów narracyjnych z uczestnikami ogólnopolskiego, panelowego badania surveyowego, którzy zostali do niego przed laty wylosowani. Pokazujemy, jakie konsekwencje – metodologiczne i teoretyczne – może mieć taki, nietypowy dla socjologii biograficznej, sposób doboru przypadków. Zastanawiamy się, czy i do jakiego stopnia doświadczenie „zwykłego człowieka”, everymana, może zostać odzwierciedlone w pracach socjologicznych opartych na metodzie biograficznej.

EN

Sociological, qualitative, biographical research is distinguished by its interest in the case. At the same time, this research seeks-often through case studies-to understand or explain supraindividual, repetitive phenomena which are, to some extent, general. In this article, we look at how cases are treated in biographical sociology. We present our own empirical experience, consisting in autobiographical narrative interviews with participants of a nationwide panel survey, who were randomly drawn to the panel many years ago. We show the possible consequences, both methodological and theoretical, of this way of selecting cases, quite unusual for biographical sociology. We wonder whether and to what extent the experience of the “ordinary person,” the Everyman, can be reflected in sociological works based on the biographical method.

19

God and Chance

54%

Wojtysiak J.

Roczniki Filozoficzne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 3

233-247

EN

In the present paper, I analyse six concepts of a chance event (as defined by Dariusz Łukasiewicz) and also propose a definition of the term “random event.” Rejecting the existence of entirely causeless events, I discuss the relationship between random events and God. The view I formulate is based on three principles: the principle of simultaneous concurrence, the principle of complementarity, and the principle of middle knowledge (inspired by Luis de Molina). In adopting these three principles, I can reconcile the existence of God conceived in a classical manner, as Creator and Lord of all events, with the existence of random events. The model I propose provides an alternative to the conceptions offered by different currents of (more or less) revisionist (open) theism, including Łukasiewicz’s probabilistic theism.

PL

Bóg i przypadek W niniejszym tekście analizuję sześć pojęć przypadku (określonych przez Dariusza Łukasiewicza) oraz – dodatkowo – definiuję pojęcie zdarzenia losowego. Odrzucając istnienie zdarzeń całkowicie bezprzyczynowych, zastanawiam się nad relacją zdarzeń losowych do Boga. Moją koncepcję opieram na trzech zasadach: zasadzie jednoczesnego współdziałania, zasadzie komplementarności oraz zasadzie wiedzy pośredniej (w stylu L. de Moliny). Przyjęcie tych trzech zasad pozwala mi pogodzić istnienie klasycznie pojętego Boga (który jest stwórcą i Panem wszelkich zdarzeń) z istnieniem zdarzeń losowych. W ten sposób uzyskuję model alternatywny do modeli proponowanych przez teizmy (bardziej lub mniej) rewizyjne (otwarte), w tym przez teizm probabilistyczny Łukasiewicza.

20

Przypadkowy Wszechświat: kryzys wiary w nauce

51%

Lightman A. P.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2012

|

vol. 9

255-267

PL

Historię nauki można postrzegać jako proces przemiany zjawisk niegdyś uważanych za przypadkowe w zjawiska pojmowalne w kategoriach fundamentalnych przyczyn i zasad. Ten długi i interesujący trend może dobiec końca. Spektakularny rozwój kosmologii sprawił, że niektórzy czołowi fizycy przyjęli pogląd, zgodnie z którym nasz Wszechświat jest tylko jednym z olbrzymiej liczby wszechświatów o bardzo różnych własnościach, a część najbardziej podstawowych cech naszego konkretnego Wszechświata jest zwyczajnie przypadkowa - jak losowy wynik rzutu kosmiczną kostką. W takim wypadku nie ma nadziei, że kiedykolwiek wyjaśnimy cechy naszego Wszechświata w kategoriach fundamentalnych przyczyn i zasad.

EN

The history of science can be viewed as the recasting of phenomena that were once thought to be accidents as phenomena that can be understood in terms of fundamental causes and principles.This long and appealing trend may be coming to an end. Dramatic developments in cosmological findings and thought have led some of the world’s premier physicists to propose that our universe is only one of an enormous number of universes with wildly varying properties, and that some of the most basic features of our particular universe are indeed mere accidents — a random throw of the cosmic dice. In which case, there is no hope of ever explaining our universe’s features in terms of fundamental causes and principles.

Refine search results

Kolejność wprowadzania przypadków gramatycznych w nauczaniu języka polskiego jako obcego

Turystyka literacka w ujęciu aleatorycznym na przykładzie Hawany

Filozofia przypadku w ujęciu Mariana Smoluchowskiego

Między sacrum a symulakrum. Przestrzeń chaosu w Katedrze Jacka Dukaja

Divine Providence and Chance in the World

Providence, Chance, Divine Causation, and Molinism: A Reply to Łukasiewicz

Zespół Aspergera u osoby w okresie późnej dorosłości. Analiza przypadku

Divine Providence and Chance in the World: Replies

Użyteczność koncepcji przypadku Grzegorza Bugajaka w naukach przyrodniczych

„Niesforny” biernik rzeczowników męskonieżywotnych w liczbie pojedynczej: o ekspansji tego zjawiska we współczesnym języku polskim i jego czynnikach

Uwagi na temat gramatyki onomastycznej (na przykładzie wybranych toponimów obcych i polskich)

Analysis of the Meaning of the Word ‘Coincidence’ in the Context of the Problem of Moral Luck

O restrykcjach leksykalnych w użyciu udmurckich przypadków końcówkowych

Ewolucja jako realizacja projektu?

Chance or Agency? A Response to “Divine Providence and Chance in the World”

Is Probabilistic Theism a Tenable Idea? Critical Remarks on Opatrzność Boża, wolność, przypadek by Dariusz Łukasiewicz

On the Epistemology of Chance

From a Case to a Case Study-And Back, or on the Search for Everyman in Biographical Research

God and Chance

Przypadkowy Wszechświat: kryzys wiary w nauce